Lombola mu Būmi Bobe Amba Udi na Lwitabijo

“Kwitabija nako mo monka, shi kekudipo ne mīngilo, nankyo i kufwe ako kwine.”—YAKOBA 2:17.

1. Mwanda waka Bene Kidishitu babajinji bātele bininge mutyima ku lwitabijo ne ku mingilo mine?

 BENE KIDISHITU babajinji, bonso pamo bālombwele lwitabijo lwabo bya binebine mu būmi bwabo. Mwanā bwanga Yakoba wādyumwine Bene Kidishitu amba: “Ino mwikale bakulonga mwanda, ke konka ku kwivwana bitupu.” Wābweja’ko kadi amba: “Monka mwikadile ngitu yambulwa mushipiditu i mifwe, mo monka ne kwitabija nako kwampikwa mīngilo i kufwe.” (Yakoba 1:22; 2:26) Myaka 35 pa kupita’po tamba usonekela bino binenwa, Bene Kidishitu bavule bāendelele binebine kulombola lwitabijo lwabo mu mingilo mipotoloke. Ino i kya bulanda, mwanda kudi bamo kebālongelepo namino. Yesu wāsoñenye kipwilo kya Semilena ne bakwabo bavule ba mu kipwilo kya mu Saledise, amba: “Ngyūkile bilongwa byobe, ne byōtelwa’mba, i mūmi; nanshi wi mufwe.”—Kusokwelwa 2:8-11; 3:1.

2. I bika bifwaninwe kwiipangula Bene Kidishitu pa mwanda utala lwitabijo?

² Mo monka kadi Yesu wākankamikile ne boba ba mu Saledise—eyo i ne bonso badi bakutanga bino binenwa—amba balombole buswe bobaswele bubinebine bwa Bwine Kidishitu ne kwikala balanguke ku mushipiditu. (Kusokwelwa 3:2, 3) O mwanda umo ne umo motudi ufwaninwe kwiipangula amba: ‘Le bilongwa byami bidi namani? Lelo mingilo yami ilombolanga patōkelela amba noñanga bukomo bwami bonso bwa kulombola lwitabijo mu bilongwa byami, ne mu myanda mikwabo yampikwa kukwatañana na busapudi nansha na kupwila kwa pa kipwilo?’ (Luka 16:10) Uno mwanda utala mu bipindi bivule, ino lekai bidi tubandaulei’ko’tu kimo: kyokya kitala kwibungila pamo, kwela’mo ne kokwa kwa pa butundaile bwa Bwine Kidishitu.

 Kwibunga Kutyekutye

3. I bika binena Bible pa mwanda utala kwibungila pamo?

³ Batwe bonso tusangelanga kwitwa ku kwibunga kwa Bene Kidishitu besangaja. Yehova i “Leza wa nsangaji,” usakilanga bengidi bandi nabo bekale ba nsangaji. (1 Temote 1:11, NW) Solomone wālembele buno bubine mu Bible amba: “Natendela nsangaji, mwanda muntu kadipo ne kintu kitabukile būya munshi mwa dyuba poso’nka kudya ne kutoma, ne kusangala; mwanda kyokya kikekalanga nandi mu mingilo yandi mafuku onso a būmi bwandi.” (Musapudi 3:1, 4, 13; 8:15) Kuno kusangala kukokeja kwikala i kudīla pamo mu kisaka nansha mu kwibunga kukwabo kutyekutye kwa batōtyi ba bine.—Yoba 1:4, 5, 18; Luka 10:38-42; 14:12-14.

4. Muntu ulongolola kwibunga kwa bantu ufwaninwe kuta mutyima ku bika?

⁴ Shi i abe ulongolola ne wimanine kuno kwibunga, ufwaninwe kutadija biyampe motandikile bintu, nansha shi wi mwite’tu batōtyi batyetye kete ku bidibwa ne ku mīsambo ya bu bana na bana. (Loma 12: 13) I biyampe kutala shi “bintu byonsololo [i] bilongibwe monka mo byendele,” ne kuludikwa’byo na “ñeni mitūke mūlu.” (1 Kodinda 14:40; Yakoba 3:17) Mutumibwa Polo wāsonekele amba: “Byonso byo mulonga, shi kudya, shi kutoma, shi bika, shi bika, byonsololo, longelai’byo monka mu ntumbo ya Leza. Kemukalonga, nansha kimo, kyakukoleja.” (1 Kodinda 10:31, 32) I myanda’ka imo ilomba kutebwa’ko mutyima? Kubandaula’yo kumeso kwa kitatyi ko kukakukwasha uyuke shi byolonga ne bilonga boba boityile bilombolanga lwitabijo lobe.—Loma 12:2.

Mukekadila Kwibungila Pamo

5. Mwanda waka mufikilwa ufwaninwe kuta mutyima ku mupānino wa bitomibwa bikolwañana ne minjiki?

⁵ Bafikilwa bavule beipangulanga shi babanya kuleta’ko bitomibwa bikolwañana. Ke malwapo aloejanga kwibungila pamo. Vuluka amba Yesu wāpele kibumbo kyāile kwadi bidibwa—wāvudija mikate ne mwita. Nsekununi keinenenepo amba wālongele kingelengele kya kuvudija vinyu, ino tuyukile amba wādi na bukomo bwa kwiileta. (Mateo 14:14-21) Shi ubatyibe mbila ya kuleta bitomibwa bikolwañana ku kwibunga, ikala na bujalale bwa kuyuka bungi bufwaninwe, watūla’ko ne bitobala bya boba kebafikanga’kopo. (1 Temote 3:2, 3, 8; 5:23; 1 Petelo 4:3) Nakampata kemwakalongai bintu bitonona bakwabo ku kutoma bintu bibwanya kwibasuma “bwa nyoka.” (Nkindi 23:29-32) Ebiya mwanda utala minjiki ne ñimbo nao? Shi kudi ne minjiki, kokelwa kusañuna ñimbo na katentekeji, uta mutyima ku mombelo ne masenda oilangula. (Kolose 3:8; Yakoba 1:21) Bene Kidishitu bavule i bamone amba komba’ko Ñimbo ya Bulopwe nansha kwimba’yo mwa kimo kuletanga nsangaji. (Efisesa 5:19, 20) Ino kadi, bandaula ne bukata bwa diwi kutyina’mba minjiki yakakadikija mīsambo ya nsangaji ne kukambakanya balondakani.—Mateo 7:12.

6. Mufikilwa ukalombola namani amba lwitabijo lwandi i lūmi mu mīsambo ne mu myanda mikwabo?

 ⁶ Ku kwibunga kwa bana na bana, Bene Kidishitu babwanya kwisambila pa myanda palapala, kutanga bishinte bishileshile, nansha kufumika myanda yobemwenine. Shi myanda keitontokela pakwabo, mufikilwa ukeyolola na bunwa. Ukatala kutyina’mba kwakekala’nka muntu umo utādila mīsambo. Shi wamone kino kintu, nankyo ukokeja aye mwine kuboya mwanda, nansha kupa bakwabo kishima kya kunena’po, padi na kuselula mwanda ulomba bonso banene’po. Bakulu ne banuke bakamwena mu myanda palapala ya kuno kwibungila pamo. Shi ulongolwele kuno kwibunga na tunangu ne na bunwa, nankyo ‘kikōkeji kyobe kikayūkibwa’ ku bantu bonso baile’ko. (Fidipai 4:5) Bakajingulula amba lwitabijo lobe i lūmi mu miswelo yonso ya bobe būmi.

Butundaile ne Masobo a Butundaile

7. Mwanda waka kutandika myanda ya matundaile ne kwibunga kukwabokwabo kulomba kutadija?

⁷ Mukenga wa pa bula wa kwisangaja i oa wa butundaile bwa Bwine Kidishitu. Bengidi ba Leza pa kala, kwela’mo Yesu ne bandi bana ba bwanga, bādi basangela bitatyi bya kwisangaja kwa uno muswelo, ne kwa mafetyi kwine. (Ngalwilo 29:21, 22; Yoano 2:1, 2) Inoko dyalelo, myanda mimweke ilombola’mba kutandika mpangiko ya kwibungila pamo, kwela’mo ne ya matundaile, kulomba kulonga bukomo bwa pa bula pa kusaka’mba ikale ya bujalale ne ndiñamano ya Bwine Kidishitu. Eyo mu būmi bwa bukile bukya, Mwine Kidishitu udi na mukenga wa kulombola lwitabijo lwandi.

8, 9. I muswelo’ka ufikidija bisela bivule bya pa butundaile myanda yotutanga mu 1 Yoano 2:16, 17?

⁸ Bantu bavule bakubulwa kulama misoñanya ya Leza bamonanga butundaile bu kitatyi kya kupityija’byo kipimo nansha kya kutala bintu kilomo-nyeka. Mwana-mukaji umo wasongelwe panopano unena mu dibuku dimo dya mu Bulaya pa mwanda utala butundaile bwabo bwa “katūtu” amba: ‘Twadi mu dikalo dikokwa na bimbulu biná koku tulondwa na tupo tuselelwe na bimbulu 12, ne ditempa mudi dintu dya batuimba ne bañomba ba minjiki. Kupwa, twadya bidibwa bya musonso ne kwimvwana minjiki miyampe; bine bwadi butundaile bwa ntumbo. Nadi’tu bwa mulopwe mukaji mu difuku’dya, enka monadi nsakila.’

⁹ Nansha bishidile bisela mu matanda mu matanda, miimvwanino na ino’i ilombola patōkelela byobya byāsonekele mutumibwa Yoano amba: “Ke-bintu byonsololo bidi panopantanda, kilokoloko kya ngitu, ne kilokoloko kya meso, ne ntumbo ya kwitatula ya būmi, kebidipo bya Tata, mhm, i bya panopantanda.” Ulanga’tu ba mulume ne mukaji Bene Kidishitu bapose bakokeja kukimba butundaile bwa “katūtu” na kudya bya masobo mulwi mwanda wa “ntumbo”? Na bubine, mumweno wabo ukalombola’mba balondanga madingi anena’mba “yewa ulonga kiswa-mutyima wa Leza aye wikele nyeke.”—1 Yoano 2:16, 17.

10. (a) Pa kusaka butundaile bwikale bujalale, mwanda waka bilomba mpangiko? (b) Lelo butyibi bukalongwa namani pangala pa bakwitwa?

¹⁰ Ba mulume ne mukaji Bene Kidishitu basakanga kwikala na bujalale ne bwenzankane, kadi Bible ubwanya kwibakwasha. Bayukile amba dino difuku didi na buluji, i ngalwilo ya būmi bwa busongi bwa Bene Kidishitu babidi bakulupile būmi bwa nyeke. Kebibalombangapo enka kulonga masobo a butundaile a kokwa na kuno. Shi abatonge kulonga fetyi, bakabala bidi lupeto lukimbwa’ko ne muswelo okukapityijibwa. (Luka 14:28) Mu būmi bwabo bwa bu Bene Kidishitu, mulume ukekala mutwe mwendele Bisonekwa. (1 Kodinda 11:3; Efisesa 5:22, 23) Nanshi musoñañani ye mwine masobo a butundaile. Inoko, ukesamba na buswe na yewa usa kwikala mukajandi pa mwanda utala kuyuka i bāni bobakokeja kwita ku masobo a butundaile. I bikomo kwita babutule ne balunda bonso, o mwanda bilomba bujalale ne butūkanye mu butyibi. Besonga’ba bafwaninwe kutala shi Bene Kidishitu bokebetyilepo bayukile buluji bwine bokebetyilwe ne kutyina bakakalala.—Musapudi 7:9.

“Mwine Bidibwa”

11. I mwingilo’ka udi na “mwine bidibwa” ku butundaile?

¹¹ Shi besonga’ba abatonge kwikale ne  kwibungila pamo mwa kusobela masobo a butundaile, bakalonga namani pa kusaka’mba kwikale kulēmekibwe? Pano kepadi makumi a myaka, Batumoni ba Yehova bavulukanga tunangu tulombwelwe mu masobo ākatenwe’ko Yesu ku Kena. Kwādi “mwine bidibwa,” eyo ne kutatana mpika i mukulumpe mutōtyi nabo. (Yoano 2:9, 10) Mo monka, musoñañani wa bujinguludi ukatonga tutu Mwine Kidishitu mutame ku mushipiditu emanine mwingilo mukatampe’u. Shi wayuka masakila ne byobya bisangaja musoñañani, mwine bidibwa ukalonda kamo ne kamo kumeso ne mu kitatyi kya kwibunga kine.

12. Lelo musoñañani ukata mutyima ku bika pa bitala bitomibwa bikolwañana?

¹² Kutentekela pa binenwe mu musango wa 5, bamo besoñanga batoñanga kuleka kuleta bitomibwa bikolwañana ku masobo a butundaile mwanda wa kwepuka bunkolwankolwa kutyina’mba byakona nsangaji ne bulumbuluke bwa masobo. (Loma 13:13; 1 Kodinda 5:11) Ino, shi bitomibwa bikolwañana bibaletwa, musoñañani ukatadija amba bipānwe na bujalale. Ku butundaile bwākatenwe’ko Yesu mu Kena kwādi ne vinyu kadi nandi wāletele’ko vinyu milumbuluke. Yāfikija mwine bidibwa ku kunena’mba: “Bantu bonso babadikilanga bidi kusokola vinyu mikambe kulumbuluka nakampata, bantu batomatome-ē, ebiya nansha ke basokola milumbuluke’tu nabya, ino abewa ukibīkile vinyu mikambe kulumbuluka ne pano.” (Yoano 2:10) Eyo, Yesu aye kātonwenepo bantu ku bunkolwankolwa, mwanda wādi wibuyukile amba i bubi. (Luka 12:45, 46) Kutulumuka kwātulumukile mwine bidibwa pa mwanda wa vinyu milumbuluke kulombola amba wādi umwene betwa bonso bādi batoma amba kekudipo ukolelwe. (Bilongwa 2:15; 1 Tesalonika 5:7) Nanshi, musoñañani ne yewa utongelwe bu mwine bidibwa mukulupilwe bafwaninwe kutala shi bonso baile balondanga musoñanya unena’mba: “Kemukakolwai vinyu, e mudi lūma.”—Efisesa 5:18; Nkindi 20:1; Hosea 4:11.

13. Besongele bafwaninwe kuta mutyima ku bika shi kebaleta minjiki ku masobo a butundaile, ne mwanda waka?

¹³ Monka mwikadilanga kwibunga kukwabo, ne kuno nako shi kudi ne minjiki, i biyampe kuta mutyima ku bukata bwa diwi mwanda dyakajikakanya mīsambo. Mukulumpe umo Mwine Kidishitu wānene amba: “Pekalanga kyolwa kyenda kyoloba, mīsambo nayo yenda iloa pakwabo ne maja ashilula, ne diwi dya minjiki nadyo dyabaila’ko. Minjiki ishilulanga padi na diwi dityetye ku mfulo ke dikatampe dyajikakanya ne mīsambo. Masobo a butundaile wikalanga mukenga wa kwisanswa kwa bu bana na bana. Kikekala kya bulanda shi bukata bwa diwi dya minjiki bukalakanye uno mukenga!” Pano napo musoñañani ne mwine bidibwa ku fetyi bafwaninwe kutala myanda pa kyaba kya kunena muntu ungi, nansha kwita bañomba ba minjiki, basañune minjiki ne bukata bwayo bwa diwi. Polo wāsonekele amba: “Byonso byo mulonga shi bika, shi bika, shi kwisamba, shi mīngilo, nankyo longelai’byo byonsololo mu dijina dya Mfumwetu Yesu.” (Kolose 3:17) Shi betwa abajokela ku mobo abo pa kupwa kwa fetyi (nansha kwa masobo), lelo basa kuvuluka’mba besongele’ba badi abalombola kupityila ku yabo minjiki amba abalongela byonsololo mu dijina dya Yesu? Shi bavuluke namino, nankyo kibanengela.

14. I bika bifwaninwe kuvuluka Bene Kidishitu pa mwanda utala butundaile?

¹⁴ Eyo, butundaile bulongololwe biyampe bukavulukilwa pa biyampe. Ba Adam ne Edyta besongele pano kepadi myaka 30, banena pangala pa butundaile bumo amba: “Shi wadi’ko, longa wadi wa kwimwena kipwano kya bu bana na bana bwa Bene Kidishitu. Kwadi ñimbo ya kutendela Yehova ne kwipwija mukose kulumbuluke. Kuja ne minjiki kebyadikopo na mvubu mikatampe. Kwadi’tu kwisangaja ne kwiūbaka, kadi kyonso kyadi kilongwa’ko kyadi kikwatañane na misoñanya ya mu Bible.” Kubamone’po,  ba musoñañani ne mutundaile bakokeja kulonga bivule mwa kulombwela lwitabijo lwabo mu bilongwa.

Byabuntu bya Butundaile

15. I madingi’ka a Bible otukokeja kulonda pa mwanda utala byabuntu bya pa butundaile?

¹⁵ Mu matanda mavule balunda ne babutule bapānga boba besonga byabuntu. Shi nobe ulañanga kupāna, i bika byofwaninwe kulama mu ñeni? Vuluka, mutumibwa Yoano wānenene pa mwanda wa “ntumbo ya kwitatula ya būmi.” Wanenene pa kuno kwitatula’mba i kwa ‘ino ntanda ipita,’ ke kwa Bene Kidishitupo balombola lwitabijo lwabo mu bilongwa. (1 Yoano 2:16, 17) Na uno mumweno wa Yoano wa ku bukomo bwa mushipiditu, lelo i biyampe bidi besonga bayuke majina a boba bonso baleta byabuntu? Bene Kidishitu ba mu Masedonya ne mu Akaya bāpene byabuntu ku banababo ba ku Yelusalema, ino i kutupu nansha pamo panena’mba majina abo ālombwelwe ku bantu. (Loma 15:26) Bene Kidishitu bavule bapānanga byabuntu balekanga kuyukanya majina abo kutyina amba bakemwekeja. Pa uno mwanda, ukokeja kupituluka mu madingi a Yesu adi mu Mateo 6:1-4.

16. I muswelo’ka ukepuka boba besonga kusanshija bakwabo pa bitala byabuntu bya butundaile?

¹⁶ Kukimba kuyuka baleta byabuntu i “kwikolomona bātwe bene” mwanda wa kumona i ani uletele bivule ne bilumbuluke. Nanshi, Bene Kidishitu besongele bakejiba kutela ku bantu majina a boba baletele byabuntu. Mwanda kutela majina a baletele kukokeja padi kusanshija boba kebadipo na muswelo wa kuleta’byo. (Ngalatea 5:26; 6:10) Inoko, ke kibipo ba musoñañani ne mutundaile kuyuka bamo baletanga byabuntu kampanda. Bakokeja padi kuyukila muntu wapānanga byabuntu ku kakanda kadi’mo, ino bantu bakwabo kuyuka mpika. Pekale i potupota, potupāna, ne potutambula byabuntu bya butundaile, tulombolei amba nansha ke mu tubintu twitutala kufula, lwitabijo lwetu lo luludika bilongwa byetu.

17. I kitungo’ka kifwaninwe kwitungila Mwine Kidishitu pa bitala lwitabijo ne mingilo?

¹⁷ Kulombola lwitabijo lwetu bine kulomba bivule, ke’nkapo kwikala na mwikadilo utōka, kutanwa ku kupwila kwa Bwine Kidishitu, ne kutanwa mu mwingilo wa busapudi kete. I kiyampe batwe bonso twikale na lwitabijo lūmi lumweka mu byonso byotulonga. Eyo, tubwanya kulombola lwitabijo lwetu mu bilongwa “bibwaninine” kwela’mo ne bya mu myanda yanenwa kala kūlu’i.—Kusokwelwa 3:2.

18. Bubine bwa binenwa bidi mu Yoano 13:17 i bumweke namani mu myanda itala butundaile ne kwibunga kwa Bwine Kidishitu?

¹⁸ Yesu pa kupwa kushiya kimfwa kiyampe kya kwityepeja ku bandi bana ba bwanga na kwiboija ku maulu, wānene amba: “Wivwane muyūke byabyo ne kwibilonga monka, nabya mwi badyese ne dyesepo.” (Yoano 13:4-17) Mu bibundi byotushikete’mo, padi kekidi’po na mvubu ne kekyendele’mopo koija muntu mukwabo ku maulu, kimfwa muntu wiya kwitunangila. Ino monka motwekimwena mu kino kishinte, tudi na mikenga mikwabo mu būmi ya kulombwela’mo lwitabijo lwetu na buswe, mu bilongwa kampanda, ne mu byobya bikwatañene na kwibunga kwa bana na bana ne kwa matundaile a Bene Kidishitu. Kushintulula ko kunena’mba i kitatyi kyotwisonga nansha kyotwityilwe ku butundaile nansha ku kwisangaja kwa kwibunga kwa Bene Kidishitu bakimba kulombola lwitabijo lwabo mu bilongwa byabo.

Usa Kulondolola Namani?

Ukalombola namani lwitabijo lobe

• polongolola kwibunga kwa bana na bana?

• polongolola butundaile nansha masobo?

• popāna nansha kutambula byabuntu bya butundaile?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 18]

Nansha shi wimwite bantu batyetye kete, ludikwa na “ñeni mitūke mūlu”