Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

“Ukasangala Byamwiko’tu”

“Ukasangala Byamwiko’tu”

“Ukasangala Byamwiko’tu”

“Ukalama kidilo kudi Yehova . . . kadi ukasangala byamwiko’tu.”—KUPITULUKA 16:15.

1. (a) I myanda’ka yālupwile Satana? (b) Yehova wālaile bika kinondanonda na butomboki bwa ba Adama ne Eva?

 SATANA pa kutonona ba Adama ne Eva batombokele Umpangi wabo, wālupwile myanda ibidi ya mvubu mikatampe. Dibajinji wāpatenye bubinebine bwa Yehova ne mbila yandi ya kuludika. Dya bubidi, Satana wāfwatakenye amba bantu bengidilanga Leza pa mwanda wa kamweno kabo. Uno o mwanda waānene patōkelela mu mafuku a Yoba. (Ngalwilo 3:1-6; Yoba 1:9, 10; 2:4, 5) Pa kino, Yehova wātyibile uno mwanda bukidi bonka. Wālaya muswelo waādi wa kupwija ino myanda papo ba Adama ne Eva bakidi mu budimi bwa Edena. Wālaile amba kukaya “lukunwa” lukasonsakanibwa ku kapondo, ebiya alo nalo lukasonsakanya Satana ku mutwe bya lufu.—Ngalwilo 3:15, New World Translation.

2. Yehova wātōkeje namani kufikidila kwa bupolofeto budi mu Ngalwilo 3:15?

2 Mwenda mafuku, Yehova wāshilula kutōkeja buno bupolofeto, na kulombola mobusa kukafikidila. Kimfwa, Leza wālombwele Abalahama amba “lukunwa” lukalupuka mu bukata bwa bandi bana. (Ngalwilo 22:15-18) Yakoba munkana Abalahama wāikala ke shandya bisaka 12 bya Isalela. Mu 1513 K.K.K., bino bisaka byāikala ke muzo, Yehova nandi webipa bijila mwādi mubadilwa ne masobo nansha bidīlo bishileshile mu mwaka. Mutumibwa Polo wānene pangala pa ano masobo amba ādi “mujiñininya wa bintu bīya” kumeso. (Kolose 2:16, 17; Bahebelu 10:1) Ādi elekeja kufikidila kwa mpango ya Yehova itala Lukunwa. Kusoba ano masobo kwādi kuleta nsangaji mu Isalela. Bubandaudi bwīpi bwa ano masobo bukakomeja lwitabijo lwetu mu milao ikulupilwa ya Yehova.

Lukunwa Lubamweka

3. Lukunwa lwālailwe i ani, ne kusonsakanibwa’lo ku kapondo i bika?

3 Lukunwa lwāmwekele kintu kya myaka 4 000 tamba kasha Yehova unenena bupolofeto bubajinji. Luno Lukunwa i Yesu. (Ngalatea 3:16) Yesu muntu mubwaninine wālamine bululame bwandi kutūla ne ku lufu, penepa wālombola amba matope a Satana i a bubela. Ne kadi, Yesu kādipo na kabubi o mwanda lufu lwandi kyādi kitapwa kya mvubu mikatampe. Yesu wānyongolwele bana ba Adama ne Eva ba kikōkeji ku bubi ne ku lufu kupityila ku kino kitapwa. Kadi lufu lwa Yesu pa mutyi wa masusu ko kwādi ‘kusonsakanibwa ku kapondo’kwa Lukunwa lwālailwe.—Bahebelu 9:11-14.

4. I kika kyādi kyelekejo kya kitapwa kya Yesu?

4 Yesu wāfwile mu mafuku 14 Nisane, 33 K.K. * Mu Isalela, mafuku 14 Nisane dyādi difuku dya nsangaji dya masobo a Pashika. Mu dino difuku, bisaka byādi bidya pamo kana ka mukōko kampikwa bulema mwaka ne mwaka. Ne kino kyādi kibavuluja mwingilo wāingile mashi a kana ka mukōko mu kunyongolola bana babubedi ba Bene Isalela ku lufu lwāipailwe bana babubedi ba Bene Edipito na mwikeulu mu difuku dya 14 Nisane 1513 K.K.K. (Divilu 12:1-14) Nanshi kana ka mukōko ka Pashika kelekeja Yesu, utelelwe na mutumibwa Polo amba: “Pashika wetu watapilwe kala, ke Kidishitu kadi.” (1 Kodinda 5:7) Mashi a Yesu, pamo bwa a kana ka mukōko, amwangikile mwanda wa kukūla bavule.—Yoano 3:16, 36.

‘Kipa Kibajinji kya Boba Bafwile’

5, 6. (a) Yesu wāsangukile kitatyi’ka, ne kino kyelekejibwe namani mu Bijila? (b) Lusangukilo lwa Yesu lwāfikidije namani Ngalwilo 3:15?

5 Mu difuku dya busatu, Yesu wājokele ku būmi mwanda wa kulombola mvubu ya kitapwa kyandi kudi Shandi. (Bahebelu 9:24) Lusangukilo lwandi lwāelekejibwe na masobo makwabo. Difuku dilonda dya 14 Nisane yādi ngalwilo ya Masobo a Mikate Yampikwa Kiyujo. Dilonda’po, dya 16 Nisane, Bene Isalela bādi baleta kīta kya bipa bibajinji (mulakisho) bya mwangulo wa mebele a buluba, mwangulo umbajinji mu Isalela, amba kitobo apepeje’byo ku meso a Yehova. (Levi 23:6-14) Bine, kino kyo kyālongekele mu mwaka wa 33 K.K., mu dine difuku’di, Yehova wāpampenye bukomo busansa mutyima bwa Satana wāipaile “kamoni kalumbuluke, ka binebine”! Mu difuku 16 Nisane 33 K.K., Yehova wāsangula Yesu mu bafwe ke kipangwa kekifupo kya ku mushipiditu.—Kusokwelwa 3:14; 1 Petelo 3:18.

6 Yesu wāikele “ke kipa kibajinji kya boba balāla mu tulo.” (1 Kodinda 15:20) Mwanda aye pa kupwa kusanguka kāfwilepo dikwabo, pamo bwa boba basangukile kumeso kwandi. Kadi pa kukanda’ye mūlu ku lundyo lwa Yehova, wāilaije kufika ne byāmubikikile Yehova bu Mulopwe wa Bulopwe Bwandi bwa mūlu. (Mitōto 110:1; Bilongwa 2:32, 33; Bahebelu 10:12, 13) Yesu byakadi mubikale bu Mulopwe ukokeja nanshi pano kusonsakanya mutwe wa Satana, walwana nandi mukatampe, ne konakanya lukunwa lwandi dimo kupwididile.—Kusokwelwa 11:15, 18; 20:1-3, 10.

Bantu Bakwabo mu Lukunwa lwa Abalahama

7. Masobo a Mayenga ādi masobo’ka?

7 Yesu ye Lukunwa lwālailwe mu Edena amba kupityila kudi alo Yehova “ōne mīngilo ya dyabola.” (1 Yoano 3:8) Inoko, Yehova pa kwisamba na Abalahama, wālombwele amba “lukunwa” lwa Abalahama lukekala na bantu bavule, ke umopo, ehe. Lwādi lwa kwikala “bwa ñenyenye ya mūlu, kadi ne bwa musenga udi ku mulomo wa kalunga-kamema.” (Ngalwilo 22:17) Kwikala’ko kwa bantu bakwabo mu luno “lukunwa” kwāelekejibwe na masobo makwabo a nsangaji. Shi pabapite mafuku makumi atano tamba mu difuku dya 16 Nisane, Isalela wādi usoba Masobo a Mayenga. Bijila binena’po amba: “Kushilwila kadi pa dyodya dya sabado difuku dilondakana na dyodya dya sabado dya busamba-bubidi, mukeabala mafuku anga? makumi atano; ebiya mukela kyakwela kya bukula kipya nakyo kudi Yehova. Mukalupululamo mu mobo enu mikate ibidi mipepeje ya pa ludingo lwa byepelo bibidi bya mu dikumi; ikekala ya bukula bunane, myoshe mu kibudyu ne kiyujo, ke ya mulakisho kudi Yehova.” *Levi 23:16, 17, 20.

8. I kinkumenkume’ka kyālongekele mu dya Pentekosa 33 K.K.?

8 Pādi Yesu pano pa ntanda, Masobo a Mayenga ādi ayukene bu Pentekosa (kishima kya Kingidiki kishintulula “dya makumi atano”). Mu dya Pentekosa 33 K.K., Kitobo Mukatampe kutabuka, Yesu Kidishitu musangulwe, wāpungulwidile mushipiditu sandu pa kakisumpi katyetye ka bana bandi ba bwanga 120 bādi bongwidile mu Yelusalema. Bano bana ba bwanga bāikala ke bana ba Leza bashingwe māni, banababo na Yesu Kidishitu. (Loma 8:15-17) Bāikele ke muzo mupya, “Isalela wa Leza.” (Ngalatea 6:16, MB) Tamba ku kano kakibalwa katyetye, uno muzo wādi wa kufula na kibalwa kya bantu 144 000.—Kusokwelwa 7:1-4.

9, 10. Kipwilo kya Bene Kidishitu bashingwe māni kyāelekejibwe namani mu dya Pentekosa?

9 Kipwilo kya Bene Kidishitu bashingwe māni kyāelekejibwe na mikate ibidi ya kiyujo yobādi bapepeja ku meso a Yehova mu difuku ne difuku dya Pentekosa. Kiyujo kya ino mikate kyādi kilombola amba Bene Kidishitu bashingwe māni bādi bakidi na kiyujo kya bubi bobapyene. Inoko, babwanya kufwena kudi Yehova pa kitapwa kya kikūlwa kya Yesu. (Loma 5:1, 2) Mwanda waka mikate ibidi? Mwanda Leza wādi wa kufula kutonga bandi bana bashingwe māni mu bisumpi bibidi bya bantu—dibajinji mu Bayuda ba ku ngitu, kupwa ke mu Bajentaila.—Ngalatea 3:26-29; Efisesa 2:13-18.

10 Mikate ibidi yādi yelwa mu Pentekosa yādi itamba ku bipa bya mulakisho bya mwangulo wa ñano. Mo monka ne Bene Kidishitu babutulwe ku mushipiditu batelwanga bu “bipa bya mulakisho bya mu bipangwa byandi.” (Yakoba 1:18) Dibajinji i balekelwe bubi bwabo pa mashi amwangile Yesu, ebiya kino kibebape mukenga wa kukekala na būmi bwakubulwa kufwa dikwabo momwa mūlu, mobakabikala pamo na Yesu mu bulopwe bwandi. (1 Kodinda 15:53; Fidipai 3:20, 21; Kusokwelwa 20:6) Pobasa kwenda mūlu, basa panopano ponka kulela mizo “ku mukombo wa kilonda,” ne kutyumwina “Satana panshi pa maulu” abo. (Kusokwelwa 2:26, 27; Loma 16:20) Mutumibwa Yoano wānene amba: “Bo boba bakulonda Kāna-ka-mukōko konso kwaēnda. Bakūdilwe umbukata mwa bantu ke byakulakisha bya Leza, ne bya Kāna-ka-mukōko.”—Kusokwelwa 14:4.

Difuku Dimanine pa Bunyongolodi

11, 12. (a) I bika byādi bilongwa mu Difuku dya Kipwanyo? (b) I byabuyabuya’ka byādi bimwena Isalela mu bitapwa bya ñombe ne bambuji?

11 Mu difuku dya dikumi dya Etanime (kweji wāityilwe mwenda mafuku bu Tishidi), * Isalela wādi usoba masobo elekeja byabuyabuya bimwenwa mu kitapwa kya kikūlwa kya Yesu. Mu dino difuku, muzo onso wādi ungwila pamo mu Difuku dya Kipwanyo mwa kwelela bitapwa bya kupūta bubi bwabo bonso.—Levi 16:29, 30.

12 Mu Difuku dya Kipwanyo, kitobo mukatampe wādi wipaya ñombe mulume mwana, ne kutwela mu Kikola Nakampata na mashi andi, kasumija’o misungu isamba-ibidi kumeso kwa mputo ya Dikumbo, kyelekejo kya kulambula mashi ku meso a Yehova. Kino kyādi kyakwela kya bubi bwa kitobo mukatampe ne bwa “ba munjibo mwandi,” babitobo batyebatye Bene Levi. Kupwa kitobo mukatampe wādi uyata bambuji babidi. Wāipaya umo pangala pa bubi bwa “bantu.” Mashi amo a mbuji wakusa’o kumeso kwa mputo ya Dikumbo mu Kikola Nakampata. Kupwa kitobo mukatampe wātūla makasa andi pa mutwe wa mbuji wa bubidi ne kwisāsa bubi bwa bana ba Isalela bonso. Ebiya wāsela mbuji’wa ne kumulekelela ende mu ntanda mutuputupu, kyelekejo kya kusela bubi bwa muzo.—Levi 16:3-16, 21, 22.

13. Bilongwa byādi bilongwa mu Difuku dya Kipwanyo byādi byelekeja mwingilo’ka wa Yesu?

13 Bino bilongwa byelekeja Yesu Kitobo Mukatampe kutabuka wāmwangile mashi andi mwanda wa tulekelwe bubi bwetu. Dibajinji mvubu ya mashi andi yākweshe ‘njibo yandi ya ku mushipiditu’ ke Bene Kidishitu bashingwe māni 144 000 kadi, amba bekale boloke ne batōka ku meso a Yehova. (1 Petelo 2:5; 1 Kodinda 6:11) Kino kyāelekejibwe na kitapwa kya ñombe mulume. O mwanda i kishitule mukenga wa abo kupebwa kipyanwa kya mūlu. Dya bubidi, mvubu ya mashi a Yesu i mikwashe midiyo ne midiyo ya bantu bakwabo betabije mudi Kidishitu, monka mokyālombwedilwe na kitapwa kya mbuji. Bano nabo badi na katōkwe ka kukamona būmi bwa nyeke pano pa ntanda, kipyanwa kyājimije ba Adama ne Eva. (Mitōto 37:10, 11) Yesu, pa kumwanga mashi, wāselele bubi bwa muzo wa muntu pamo na mwādi muselela mbuji mūmi bubi bwa Isalela ne kwenda nabo mu ntanda mutuputupu.—Isaya 53:4, 5.

Kusangala ku Meso a Yehova

14, 15. I bika byādi bilongwa mu Masobo a Bitanda, ne kino kyādi kivuluja Bene Isalela bika?

14 Kinondanonda na Difuku dya Kipwanyo Bene Isalela bādi basoba Masobo a Bitanda, kidīlo kya nsangaji mikatampe mu mwaka wa Bayuda. (Levi 23:34-43) Ano masobo ādi ashilula mu difuku dya 15 kutūla ku dya 21 Etanime, kadi ādi afula na kitango kijila mu difuku dya 22 dya kweji. Ino yo yādi mfulo ya kungwija kwa mwangulo kadi kyādi kitatyi kya kufwija’ko Leza pangala pa buyampe bwandi. Pa kino, Yehova wānene bonso batanwa ku masobo amba: “Yehova Leza obe ukakwesela dyese mukutundubuka kobe konso ne mu mingilo yonso ya maboko obe, kadi ukasangala byamwiko’tu.” (Kupituluka 16:15) Bine, kyādi kitatyi kya nsangaji ya kashā!

15 Pa ano masobo, Bene Isalela bādi bashikata mu bitanda mafuku asamba-abidi. Kino kyādi kibavuluja kitatyi kyobādi bashikete mu bitanda mu ntanda mutuputupu. Kadi ano masobo wādi mukenga wa kulanguluka pa muswelo wibatele Yehova mutyima pamo bwa shabana. (Kupituluka 8:15, 16) Nanshi Bene Isalela bonso, balanda ne bampeta, byobādi bashikata mu bitanda bya muswelo umo, bādi bavuluka pa ano masobo amba abo bonso badi mu ludingo lumo.—Nehemia 8:14-16.

16. Masobo a Bitanda ādi elekeja bika?

16 Masobo a Bitanda kyādi kidīlo kya mwangulo, masobo a nsangaji a kungwija byangulwa, o mwanda ādi elekeja kungwija kwa nsangaji kwa boba badi na lwitabijo mudi Yesu Kidishitu. Kuno kungwija kwāshilwile mu Pentekosa 33 K.K., pāshingilwe māni bana ba bwanga ba Yesu 120 bāikala ke “bupidishitu bwa bu-ujila.” Monka mwādi mushikatyile Bene Isalela mu bitanda mafuku matyetye, bano bashingwe māni nabo bayukile amba i “bēni balupito” mu ino ntanda yambulwa bwine Leza. Lukulupilo lwabo i lwa mūlu. (1 Petelo 2:5, 11) Kungwijibwa kwa Bene Kidishitu bashingwe māni i kufike pa mvuyo yako mu ano ‘mafuku a ku mfulo,’ pakongakanibwa ba mu 144 000 ba mfulo.—2 Temote 3:1.

17, 18. (a) I bika bilombola amba kudi bantu bakwabo, kutalula’mo Bene Kidishitu bashingwe māni, bakamwena mu kitapwa kya Yesu? (b) Le i bāni dyalelo bamwena mu Masobo a Bitanda a kyelekejo, ne i kitatyi’ka kikanana ano masobo a nsangaji?

17 Kintu kikwabo kyādi kisangaja mu ano masobo a pa kala, i kyabuntu kya bañombe 70. (Umbadilo 29:12-34) Kino kibalwa 70 i kibalwa 7 misungu 10, kadi mu Bible 7 ne 10 i bibalwa byelekeja bintu bibwaninine bya mūlu ne bya pano panshi. Nanshi kitapwa kya Yesu kikamwenwa’mo na ba kikōkeji bonso balupukile ku bisaka 70 bya ku musuku wa Noa. (Ngalwilo 10:1-29) Ne kadi, mu kino kitatyi kungwijibwa kwa bantu i kutandabuke mu mizo yonso ku boba betabije Yesu ne kukulupila būmi mu paladisa ya pano pa ntanda.

18 Mutumibwa Yoano wāmwene kungwijibwa kwa ano mafuku mu kimonwa. Dibajinji wāivwene musapu wa kutūlwa biyukeno kwa mfulo kwa ba 144000. Ebiya wāmona “kibumbo kikatampe kīne kekibadibwapo na muntu,” kimene ku meso a Yehova ne a Yesu, na “tunkindu ku maboko abo.” Bano i bantu “balupukilemo mu oa malwa makatakata” ne kutwela mu ntanda impya. Nabo i beni ba lupito mu ino ngikadilo ya bintu minunu, kadi bakulupile ne kutengela kitatyi kikekala “Kāna-ka-mukōko . . . mukumbi wabo, wakwibalombola ku nsulo ya mema a būmi.” Mu kine kitatyi’kyo “Leza nandi ukebapampula impolo yonsololo ku meso abo.” (Kusokwelwa 7:1-10, 14-17) Bine, ano Masobo a Bitanda a kyelekejo akanana ku mfulo kwa Myaka Kanunu ya Kubikala kwa Kidishitu pakatambula bano bantu ne boba bakasangulwa bene kumo būmi bwa nyeke.—Kusokwelwa 20:5.

19. I byabuyabuya’ka byotumwena mu kubandaula masobo ādi asobwa mu Isalela?

19 Netu ‘tusangalanga byamwiko’tu’ potulangulukila pa nshintulwilo ya masobo a Bayuda a pa kala. I nsangaji mikatampe pa kubandaula byobya byālongele Yehova pa kutōkeja muswelo ukafikidila bupolofeto bwandi bwaālaile mu Edena, ne i katōkwe kotudi pa kumona kuno kufikidila kulongeka, kamo ne kamo. Dyalelo tuyukile amba Lukunwa ke lumweke kala ne kelusonsakanibwe kala ku kapondo. Pano luno Lukunwa ke Mulopwe mūlu. Ne kadi, ba 144 000 bavule kebalombole kikōkeji kyabo kufika ne ku lufu. Pano i bika bikishele’ko? I muswelo’ka usa kuvuika bupolofeto bonsololo? Bino byo bintu byotusa kwisambila’po mu kishinte kilonda’ko.

[Kunshi kwa dyani]

^ Nisane ukwatañene na Kweji 3 ne wa 4 mu kalandadiye ka dyalelo.

^ Pa kwela kino kyakwela kipepeje kya mikate ya kiyujo ibidi, divule kitobo wādi uyata mikate mu makasa andi, watulula maboko, ne kupepeja mikate’ya bobu bukila ke bobu. Kuno kupepeja kwelekeja kulombola kintu kyelwe bu kitapwa kudi Yehova.—Tala Étude perspicace des Écritures, Volime 2, paje 850, dilupwilwe na Batumoni ba Yehova.

^ Etanime, nansha Tishidi, ukwatañene na Kweji 9 ne wa 10 mu kalandadiye ka dyalelo.

Le Ukokeja Kushintulula?

• Kana ka mukōko ka Pashika kādi kelekeja bika?

• I bika byādi byelekejibwa na Masobo a Pentekosa?

• Le i bintu’ka bimobimo bya mu Difuku dya Kipwanyo byādi bifunkila pa bikalonga kitapwa kya kikūlwa kya Yesu?

• Kungwijibwa pamo kwa Bene Kidishitu kwādi kwelekejibwa namani na Masobo a Bitanda?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Tabulo pa paje 24 ne 25]

(Pa kuyukila’ko bikwabo, tala dibuku)

Pashika

14 Nisane

Mwanda:

Kwipaibwa kwa kana ka mukōko

Munjiñininya wa:

Yesu wāela kitapwa

Masobo a mikate yampikwa kiyujo (15-21 Nisane)

15 Nisane

Mwanda:

Sabado

16 Nisane

Mwanda:

Kulambula mebele a buluba

Munjiñininya wa:

Yesu wāsanguka

Mafuku 50

Masobo a Mayenga (Pentekosa)

6 Shivana

Mwanda:

Kulambula mikate ibidi

Munjiñininya wa:

Yesu wāyukanya banababo bashingwe māni kudi Yehova

Difuku dya Kipwanyo

10 Tishidi

Mwanda:

Kulambula ñombe ne bambuji babidi

Munjiñininya wa:

Yesu wālambula mvubu ya mashi andi pangala pa bonso

Masobo a Bitanda (Mwangulo, Tabenakulo)

15-21 Tishidi

Mwanda:

Bene Isalela bādi bashikata mu bitanda, basangela mwangulo, balambula bañombe 70

Munjiñininya wa:

Kwangula bashingwe māni ne “kibumbo kikatampe”

[Kifwatulo pa paje 23]

Mashi amwangile Yesu i makūle bavule pamo’nka bwa oa a kana ka mukōko ka Pashika

[Kifwatulo pa paje 24]

Bya mulakisho bya mwangulo wa mebele a buluba byādi bipānwa mu 16 Nisane byelekeja lusangukilo lwa Yesu

[Kifwatulo pa paje 25]

Mikate ibidi yādi ipānwa mu Pentekosa yelekeja kipwilo kya Bene Kidishitu bashingwe māni

[Kifwatulo pa paje 26]

Masobo a Bitanda elekeja kungwijibwa kwa nsangaji kwa bashingwe māni ne “kibumbo kikatampe” mu mizo yonso