Fundija Byobya Bine Bifundija Bible

‘Kafundijei mizo yonso ya bantu nabo ke bāna-babwanga, ne kwibalombola.’—MATEO 28:19, 20.

1. I bika byotukokeja kunena pangala pa Bible?

 KINENWA kya Yehova, Mukanda Ukola, i dibuku dya kala ne dyabanibwa kutabuka mabuku mavule kujokoloka ntanda yonso. I dyalamunwe enka ne mu bipindi byadyo mu ndimi 2 300 ne kupita. Kintu kya bekadi ba ntanda 90 pa katwa badi nadyo mu ndimi yabo.

2, 3. (a) Mwanda waka kudi kavutakanya pa byobya bifudija Bible? (b) I bipangujo’ka byotusaka kubandaula?

² Midiyo ne midiyo ya bantu batañanga mu Bible difuku ne difuku. Bamo ke bamutange divule dine tamba ngalwilo ne mfulo. Tununu ne tununu twa bisumpi bya Bene Leza binenanga’mba bifundijanga myanda imanine pa Bible, inoko bipatanya abyo bine pa byobya byafundija. Kintu kikwabo kibweja’ko kano kavutakanya i enka ne bantu ba mu kipwilo kimo kyonka bepatanya abo bene. Bamo balakananga kutambile Bible ne kamweno kandi. Bavule bamumwene bu dibuku dijila bitupu dya kwingidija mu bisela bya kupika mpiko, nansha mu kutyipila’po pa kubingija byobanena mu bisambo.

³ I bine, Bible udi na kinenwa kya Leza kya bukomo, nansha musapu utala bantu bonso. (Bahebelu 4:12) Batwe Batumoni ba Yehova, tusakanga bantu bayuke byobya bifundija Bible. Tudi na nsangaji ya kuvuija mwingilo wāshidile Yesu Kidishitu balondi bandi paānene amba: “Endai . . . mukafundijei mizo yonso ya bantu nabo ke bāna-babwanga, . . . ne kwibalombola.” (Mateo 28:19, 20) Inoko, potwendanga mu busapudi, tutananga bantu ba mityima myoloke batompola pangala pa kavutakanya kadi mu bipwilo bya ino ntanda. Bakimbanga kuyuka bubinebine butala Umpangi wetu, ne byobya binena Bible pa kine kikadile’ko būmi. Tubandaulei’ko bidi bipangujo bisatu bikambakanyanga bantu bavule. Tukamona mu kipangujo ne kipangujo bilubo bifundija bendeji ba bipwilo, kupwa tukadingakanya’byo na byobya bine bifundija Bible. Bipangujo bine i bino: (1) Lelo Leza witutele mutyima? (2) Kyotwikadile’ko pano pa ntanda i kika? (3) I kika kitufikilanga potufwanga?

Lelo Leza Witutele Mutyima?

4, 5. Mwanda waka bantu balañanga amba Leza ketutelepo mutyima?

⁴ Tushilulei bidi na kipangujo kya’mba, Lelo Leza witutele mutyima? I kya bulanda, mwanda bavule balañanga’mba Leza ketutelepo mutyima. Mwanda waka balañanga namino? Dibajinji mwanda bashikete mu ntanda miyule mushikwa, mavita, ne masusu. O mwanda balanguluka’mba: ‘Shi Leza witutele mutyima binebine, longa wadi wa kwitukinga ku bino binkumbulu bimonwa.’

⁵ Bubinga bukwabo bulengeja bantu balange amba Leza ketutelepo mutyima i bendeji ba bipwilo bebapa ino milangwe. Lelo i bika binenanga bano bendeji shi kubapone kinkumbulu? Lolo umo wafwidilwe bana babidi batyetye mu akishida ya motoka, penepa mwingidi wa kipwilo kyabo wanena amba: “I kiswa-mutyima kya Leza. Leza walombela’ko bamwikeulu babidi.” Panena bendeji ba bipwilo namino, bine, batopekanga Leza amba ye uleta bibi bifikila bantu. Inoko, mwanā bwanga Yakoba wāsonekele amba: “Kadi pa kutompibwa kekukinena nansha umo’mba: Natompibwa na Leza; mhm; ke-muntu  Leza kayūkilepo kutompibwa ne bubi, ne aye mwine mo monka katompangapo muntu, mhm.” (Yakoba 1:13) Yehova Leza bine ke ayepo uletelanga bantu bibi. “Leka! Leka! Leka! kulampe kwine, Leza kalongapo bibi.”—Yoba 34:10.

6. I ani udi kunyuma kwa bubi ne masusu bidi’ko pano pa ntanda?

⁶ Penepo, i mwanda waka kudi bubi ne masusu mavule? Buluji bumo bidi i mwanda bantu mu kikonge i bapele Leza ekale Muludiki wabo, kebasakilepo kukōkela ku bijila ne misoñanya yandi myoloke. Bantu bakōkele Satana, Walwana na Leza, kuyuka mpika mwanda “panopantanda ponsololo pēne palēle mudi yewa umbi.” (1 Yoano 5:19) Shi muntu wayuka kino, bikamupelela kwivwanija kikadile’ko ino ngikadilo mibi. Satana i mubi, wa nshikani, ñongojani, kadi ntapañani. Nanshi tuyukei amba ntanda ilombolanga bumuntu bwa mulopwe wayo. Bine, ke kya kutulumukapo shi bubi bubavula namino!

7. I buluji’ka bumobumo bwikadile’ko masusu otumona?

⁷ Kubulwa kubwaninina kwa bantu i buluji bukwabo bwikadile’ko masusu otumona. Bantu ba bubi bafwilanga kubikala, ne kino kilupulanga divule mavita, kasusu, ne byamalwa. Musapudi 8:9 unena biyampe amba: “Kudi kitatyi kya kulela muntu pa muntu mukwabo ne kwisanshija ponka.” Kadi buluji bukwabo bulengeja kwikale masusu i ‘kitatyi ne myanda yampikwa kulaya.’ (Musapudi 9:11, New World Translation) Bantu bafikilwanga divule na kinzengele mwanda wa kutanwa pa kifuko kibi, mu kitatyi kibi.

8, 9. Lelo tubayuka namani amba Yehova witutele bine mutyima?

⁸ Kuyuka amba Yehova kaletangapo masusu i busengi kotudi. Ino lelo bine Leza utanga mutyima ne ku byobya bitufikilanga mu būmi? Bine, kilondololwa kisangaja i eyo! Tuyukile amba Yehova utele’ko mutyima mwanda Kinenwa kyandi kya ku bukomo bwa mushipiditu kitulombola bubinga bwine bwalekele bantu balondalonda dishinda dibi. Mu buno bubinga mudi myanda ibidi: bubikadi bwandi ne bululame bwa bantu. Yehova byadi Umpangi mwinē bukomo bonso, kebimulombepo enka etulombole mwanda waka ulekele masusu. Ino, i mwitulombole mwanda witutele mutyima.

⁹ Tala mwanda mukwabo ulombola’mba Leza witutele mutyima. Pāyudile bubi pano pa ntanda mu mafuku a Noa, kino “kyamufityija ku mutyima.” (Ngalwilo 6:5, 6) Le dyalelo Leza dyo dyaleka kufitwa? Mhm, mwanda Leza kalamukangapo. (Malaki 3:6) Ushikilwe bukondame, kadi ufitwanga pa kumona bantu basusuka. Bible ufundijanga amba panopano ponka Leza usa kutalula masusu onso aletelwe na maludiki a bantu ne lupusa lwa Dyabola. Lelo buno ke bukamonipo bulombola’mba Leza witutele mutyima?

10. Lelo Yehova wiivwananga namani pamona bantu basusuka?

¹⁰ Bendeji ba bipwilo bafutulwijanga Leza pobanena amba binkumbulu bitutana i kusaka kwandi. Inoko, aye Yehova wabilanga kufudija masusu a bantu. 1 Petelo 5:7 unena’mba:  “Ke-muntu aye wimutele mutyima.” Bino byo bine bifundija Bible!

Kyotwikadile’ko Pano pa Ntanda I Kika?

11. Lelo bipwilo bya ino ntanda binenanga bika pa kikadile’ko bantu pano pa ntanda?

¹¹ Tubandaulei pano kipangujo kya bubidi kiipangulanga bavule amba, kyotwikadile’ko pano pa ntanda i kika? Bipwilo bya ino ntanda bilondololanga amba muntu pano pa ntanda i wa lupito. Bimonanga amba umbuo wetu wa ntanda i lusambi lwa kusambukila’po mwa kukekadila kuntu kungi. Bendeji ba bubela bafundijanga’mba difuku dimo Leza ukonakanya uno umbuo wa ntanda. Buno bufundiji i bulengeje bantu bafule ku kunena’mba twi bamudila kwibanga, lufu lwiya ke lwendo. Lelo i bika bine bitufundija Bible pa kine kyotwikadile’ko pano pa ntanda?

12-14. Lelo i bika bifundija Bible pa mpango ya Leza itala ntanda ne bantu?

¹² Leza udi na mpango ya kutendelwa itala bantu ne ntanda. Mwanda “kapangīle’popo [pano panshi] kwikala bitupubitupu, ehe,” ino “wabumbile’po amba pekalwe.” (Isaya 45:18) Kadi Yehova “wādije byalwilo bya panopanshi, amba kepakikajinapo nyeke.” (Mitōto 104:5). Kwifunda bintu bitala pa mpango ya Leza itala bantu ne ntanda kukokeja kwitukwasha twivwanije kine kyotwikadile’ko pano pa ntanda.

¹³ Ngalwilo shapita 1 ne 2 ulombola amba Yehova wālongolwedile bantu ntanda ya kwikala’po na katentekeji kakatampe. Aye pa kupwa kupanga bintu ne umbuo wetu mwine, ino tala’po byonso byādi “biyampe’tu byamwiko.” (Ngalwilo 1:31) Leza wātūdile ba mwana-mulume ne mwana-mukaji babajinji, ba Adama ne Eva, mu budimi bulumbuluke bwa Edena kadi wēbapa ne bidibwa bilumbuluke bivule. Wānene ba mulume ne mukaji babajinji amba: “Butulai; mwivudijei, muyujei panopanshi ne kwipanekenya.” Bādi ba kwikala na bana babwaninine, ne kutandabula mikalo ya budimi bwabo ntanda yonso, ne kubikala na buswe pa banyema.—Ngalwilo 1:26-28.

¹⁴ Mpango ya Yehova i ya kumona kisaka kibwaninine kya bantu kikele pano pa ntanda nyeke. Kinenwa kya Leza kinena’mba: “Boloke bakapyananga ntanda, ne kwikala monka nyeke.” (Mitōto 37:29) I bine, muzo wa muntu wāpangilwe amba wikale na būmi bwa nyeke mu Paladisa pano pa ntanda. Ino namino yo mpango ya Leza, kadi byo abyo bine bifundija Bible!

I Kika Kitufikilanga Potufwanga?

15. I bika bifundija bipwilo bivule bya ino ntanda pa bitala byobya bitufikilanga potufwanga?

¹⁵ Pano tubandaulei kipangujo kya busatu kikalakala nakyo bavule, amba: I kika kitufikilanga potufwanga? Bipwilo bivule bya ino ntanda bifundijanga’mba kudi kintu kampanda kilupukanga mu muntu shi umbidi wandi ubafu. Bitango bikwabo bya bipwilo nabyo bikilamete ku mulangwe wa amba Leza upanga banonga bibi mfuto na kwibela mu masusu a nyeke mu kalunganyembo ka mudilo. Lelo i bya bine? Lelo i bika bine bifundija Bible pa bitala lufu?

16, 17. Kukwatañana na Bible, bafwe badi mu ngikadilo’ka?

¹⁶ Kinenwa kya Leza kinena’mba: “Bōmi bayukile’mba bakafwa; nanshi bafwe kebayukilepo nansha kimo kine, nansha abo kukamona mpalo mpikila.” Byobadi bafwe “kebayukilepo nansha kimo kine,” kebabwanyapo kwivwana, kumona, kunena, kutenga, nansha kulanga. Kadi ne mpalo mine mpikila. Muswelo’ka? Mwanda kebabwanyapo kwingila mwingilo o-onso! Kadi, “lusa lwabo nalo pano i loneke, ne nshikani yabo mine,” kebabwanyapo kulombola malango abo nansha dimo.—Musapudi 9:5, 6, 10.

¹⁷ Binena Bible pa uno mwanda bipēla kwivwana kadi bidi patōka—bafwe kebendelelangapo na būmi kuntu kampanda. Kekudipo kintu motudi kitambanga mu umbidi wetu shi tubafu kekyendelela na būmi nansha kukabutukila dikwabo mu ngitu ingi, pamo na munenena boba bakulupile mu kubutulwa dipya bungudi. Tukokeja kuleta’po kino kimfwa: Būmi botudi nabo budi pamo bwa lubimbi lwa mudilo wa buji. Shi lubabule, i kutupu kolwendanga nansha kumo. Kubapu, ke kutupu’lo.

18. Lelo shi mwifundi wa Bible wajingulula’mba bafwe kebayukilepo nansha kimo kine, ukapēlelwa kuyuka bika?

¹⁸ Langa’po mushintulwila buno bubinebine bupēla, ino abo’ko bwa bukomo. Shi mwifundi wa Bible wajingulula’mba bafwe kebayukilepo nansha kimo kine, ukapēlelwa kuyuka amba nansha  shi bankambo bandi bafwile badi bamushikilwe pobadi bakidi bōmi, kebabwanyapo kumulonda kizwa. Kadi ukevwanija bukidi amba baswe bandi bafwile kebakokejapo kadi monka kwivwana, kumona, kunena, kuteleka misanshi, nansha kulanga. O mwanda nanshi, kebadipo na bushiyena mu kikungidilo kya myuya nansha kususuka mu kalunganyembo ka mudilo. Inoko, Bible ufundija’mba bafwe bavulukwa na Leza bakasangulwa. Bine, luno i lukulupilo lwa kutendelwa!—Yoano 5:28, 29.

Dibuku Dipya Dyotufwaninwe Kwingidija

19, 20. Byotudi Bene Kidishitu, i kiselwa’ka kyotudi nakyo, ne i kingidilwa’ka kya bwifundi bwa Bible kyotunenwe kwingidija mu mwingilo wetu?

¹⁹ Twadi tubabandaula bipangujo bisatu byonka biipangulanga bantu bavule. Mu kimo ne kimo, tubatana malondololo matokejibwe kadi moloke a byobya bifundija Bible. Bine, i nsangaji mikata shi netu tusapwila buno bubinebine boba basaka kuyuka byobya bifundija Bible! Inoko kudi bipangujo bivule bya mvubu bikimba ba mityima myoloke kutana’ko bilondololwa biyampe. Byotudi Bene Kidishitu tudi na kiselwa kya kwibakwasha batane malondololo ku bino bipangujo.

²⁰ Kufundija bubinebine bwa mu bisonekwa mu muswelo wivwanikwa kadi utenga mutyima i mwanda mukomo. Pa kwitukwasha tunekenye uno mwanda “umpika wabinebine, udi na manwa” i mwitulongolwele’ko dibuku dya kwingidija mu mwingilo wetu wa Bwine Kidishitu. (Mateo 24:45-47) Dino dibuku dya mapaje 224 didi na mutwe wa mwanda unena’mba: Lelo I Bika Bine Bifundija Bible?

21, 22. I myanda’ka palapala ya kutendelwa idi mu dibuku Lelo I Bika Bine Bifundija Bible?

²¹ Dino dibuku didi na myanda palapala ya kutendelwa, dyalupwilwe ku Kitango kya Distrike kya Batumoni ba Yehova kya mu 2005 ne mu 2006 kinena’mba, “Kikōkeji kya Bwine Leza.” Kimfwa, kudi mapaje atano a ñanjilo akwasha mu kushilula nao bifundwa bya Bible. Padi ukamona amba i kipēla kwisambila pa bifwatulo ne pa bisonekwa bitanwa mu māni a ñanjilo. Ukokeja ne kwingidija kino kipindi mwanda wa kukwasha befundi mwa kutanina mashapita ne mavese mu Bible.

²² Mulembelo wa dino dibuku i upēla kadi wivwanikwa. Tuloñanga bukomo mwanda wa kunena’mba tutenge mutyima wa mwifundi na kumutweja mu mīsambo. Shapita ne shapita udi na bipangujo palapala bya ntwelelo ne kapango ku mfulo kanena’mba “Byobya Bifundija Bible.” Kano kapango kadi na malondololo a mu bisonekwa ku bipangujo bya ntwelelo. Bifwatulo bilumbuluke ne bilembwa bishintulula’byo ne bimfwa bisonekelwe mu dino dibuku bikakwasha mwifundi alame milangwe. Nansha mulembelo wa dibuku byoudi upēla, ino kudi ne mbwejo ikakukwasha kubandaula mitwe ya myanda mikatampe 14 na mushike shi mwifundi usaka kuyukila’ko myanda mikwabo.

23. I madingi’ka aletelwe a mwa kwingidijija dibuku Bifundija Bible mu bifundwa bya Bible?

²³ Dibuku Bifundija Bible i dilupulwe mwa kukwashisha bantu beshileshile mungya masomo obafundile ne ba mu bipwilo palapala. Shi mwifundi kadipo nansha na buyuki butyetye bwa Bible, padi bikalomba kwifunda shapita umo misunsa ibidi nansha mivule pa kupwa’ye. Kokapita lubilolubilo pa bifundwa, ino longa buninge bwa kutenga mutyima wa mwifundi. Shi kevwanijepo kyelekejo  kampanda kidi mu dibuku, mushintulwile’kyo nansha kwingidija kikwabo. Wilongolole biyampe, longa buninge bwa kwingidija senene dino dibuku, lomba bukwashi kudi Leza amba umone ‘mwakolokela monka mu mwanda wa binebine.’—2 Temote 2:15.

Lombola Kufwija’ko pa Madyese Makatampe Opelwe

24, 25. I madyese’ka makatampe apele Yehova bantu bandi?

²⁴ Yehova i mupe bantu bandi madyese makatampe. I mwitupe muswelo wa kwifunda bubinebine butala padi aye. Ketufwaninwepo kumona ano madyese bu a ku bitupu! Na bubine, Leza i mufye mpango yandi ku ba mitatulo ne kusokwela’yo boba betyepeje. Pa kino Yesu wānenene amba: “Nakufwijako abe Tata, Mwine mūlu ne panopanshi, byo wafīle’byo ku bañeni ne ku badyumuke, ino ubasokwela’byo ku twana-twalukeke.” (Mateo 11:25) Kubadilwa umbukata mwa boba betyepeje bengidila Yehova, Mubikadi wa diulu ne ntanda, i madyese keadipo ne kukwabo koatanwa.

²⁵ Kadi Leza i mwitupe ne madyese a kufundija bakwetu myanda yandi. Vuluka’mba i mufutululwe na bipwilo bifundija myanda yandi bya bubela. O mwanda mwine bantu bavule abaikala na milangwe mifwe itala padi Yehova, ke bafwatakanya’mba katangapo bantu mutyima ne kadi amba udi na mutyima mūmu. Lelo nobe uswile kukwasha’ko bantu na kampeja-bukidi bekale kolola ino milangwe minyengakane? Lelo usakanga bantu ba mityima myoloke bayuke bubinebine butala padi Leza konso kobadi? Nanshi longa bukomo bobe bonso ulombole kikōkeji kyobe na kusapula na kininga ne na kufundija bakwenu byobya binena Bisonekwa pa myanda ya kamweno mpata. Boba basaka bubinebine bafwaninwe kufunda byobya bine bifundija Bible.

Ukalondolola’po Bika?

• Tubayuka namani amba Yehova witutele mutyima?

• Lelo i kika kyotwikadile’ko pano pa ntanda?

• I kika kitufikilanga potufwanga?

• Lelo i myanda’ka ya mu dibuku Bifundija Bible yowasangela bininge?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 7]

Bible ufundija’mba masusu asa kupwa

[Kutambile bifwatulo]

Kungala ku lundyo, kanuke: © Bruno Morandi/age fotostock; ku lunkuso, mwana-mukaji: AP Photo/Gemunu Amarasinghe; Kunshi ku lundyo, balefije: © Sven Torfinn/Panos Pictures

[Kifwatulo pa paje 9]

Boloke bakekalanga mu Paladisa nyeke ne nyeke