Yehova I Leza wa Mutyima wa Kufwija’ko
Yehova I Leza wa Mutyima wa Kufwija’ko
“Leza kadipo wa bukondame wakuvulaminwa mīngilo yenu ne lusa lwenu lo mwalombwele pa dijina dyandi.”—BAHEBELU 6:10.
1. I muswelo’ka Yehova waāfwijije’ko Luta Mwine Moabu?
YEHOVA utendelanga bikatampe bukomo bwa boba basaka na mutyima onso kulonga kiswa-mutyima kyandi, kadi wibapalanga mpalo mikatampe. (Bahebelu 11:6) Boaza muntu wa dikōkeji, wādi uyukile senene ino ngikadilo miyampe ya bumuntu bwa Leza, ko kunena wānena Luta Mwine Moabu, wālamine na buswe muko wandi wādi mukaja-mufu amba: “Yehova akupale mingilo yobe, kadi ne mpalo miyampe’tu ikupebwe kudi Yehova.” (Luta 2:12) Lelo Luta wāeselwe na Leza? Bine wāeselwe! Mwene mānga yandi yoi misonekwe ne mu Bible? Wāsongelwe na Boaza, wāikala mukulutuba wa Mulopwe Davida ne wa Yesu Kidishitu. (Luta 4:13, 17; Mateo 1:5, 6, 16) Kino i kimfwa’tu kimo kya mu bimfwa bivule bya mu Bible bilombola’mba Yehova ufwijanga’ko bengidi bandi.
2, 3. (a) I kika kilengeje kufwija’ko kwa Yehova kwikale kwa kutendelwa? (b) I kika kinenenwa amba Yehova ulombolanga kufwija’ko kwa binebine? Leta kimfwa.
2 Yehova wāmwene amba kuleka kufwija’ko i kwikala mukondame. Bahebelu 6:10 unena’mba: “Leza kadipo wa bukondame wakuvulaminwa mīngilo yenu ne lusa lwenu lo mwalombwele pa dijina dyandi, lo mwingidila bapandulwemo mīngilo, ne pano pene mukīngila monka.” Kitendelwa mu bino binenwa i kino, Leza usangelanga bantu bandi bepāne nansha byobadi babipya-mambo bakadikile pa ntumbo yandi.—Loma 3:23.
3 Pakwabo, kubulwa kubwaninina kukokeja kwitulangija’mba bilongwa byetu bya lulamato lwa bwine Leza i bya bituputupu, ne amba Leza kafwaninwepo kwitwesela. Ino Yehova aye, uyukile kukanina kwetu kwa mutyima ne ngikadilo yotudi’mo, ne kadi umwene binebine mwingilo otumwingidila na muya wetu onso amba udi na mvubu. (Mateo 22:37) Tulete kimfwa: Lolo umo watana kyabuntu—kya malungo a bei mityetye—pa meza andi. Ubwanya padi kwiamona bu a bitupu ne kwiatolwela kufula. Inoko, padi ne kakanda kalombola amba i wandi mwana-mukaji mutyetye wamupa’o, i mupote’o na lupeto lwandi lonso. Uno lolo usa kwiamona pano bu malēme. Pakwabo ukasumija ne impolo, kapambe mwana bīpa ne kumufwija’ko na mutyima onso.
4, 5. Lelo Yesu i mwiule mutyima wa kufwija’ko wa Yehova muswelo’ka?
4 Yehova byayukile kukanina kwetu kwa mutyima ne kukakila kwetu, ufwijanga’ko potumupa bilumbuluke byotudi nabyo, bikale bikata nansha bityetye. Yesu wādi kimfwa kisokwele kya Shandi mu uno mwanda. Vuluka nsekununi ya mu Bible ya yewa mukaja-mufu mulanda. “[Yesu] pa kutalula meso wamwene bampeta ke bēlapo byabuntu byabo mu kilambwilo. Ebiya kadi wamwene mukaja-mufu mulanda, waelamo tulupeto tubidi tutyutyu. Ino kūmvwana padi aye’mba: I binebine nemunena’mba: Uno mukaja-mufu mulanda watabuka bonso baelamo. Ke-bantu boba, abaelamo byabuntu kudi Leza, mwanda wa bingi byabo, ino aye mu kubulwa’byo kwandi waelamo lupeto lwandi lonso lwādi nalo.”—Luka 21:1-4.
5 I amo, pa kumona ngikadilo yādi’mo uno mwana-mukaji—mulanda kadi mukaja-mufu—Yesu wāmwene mvubu minemine ya kyabuntu kyandi, wāyulwa ne mutyima wa kufwija’ko. I muswelo umo onka ne kudi Yehova. (Yoano 14:9) Lelo ketukankamikilwepo pa kuyuka’mba nansha twikale mu ngikadilo ya muswelo’ka, tubwanya kwitabijibwa na Leza wetu wa mutyima wa kufwija’ko ne na wandi Mwana?
Yehova Leza Wapala Mpalo Mwine Efiopya Umwakaminwe
6, 7. Lelo i mwanda waka ne i muswelo’ka wālombwele Yehova mutyima wa kufwija’ko kudi Ebede-meleke?
6 Yehova ulombolanga kufwija’ko kwandi ku boba balonga kiswa-mutyima kyandi, ne kino i kipitulukwe mu Bible pavule pene. Tala mwālongele Ebede-meleke, Mwine Efiopya wādi wakaminwe Leza, wāikele’ko mu kitatyi kimo na Yelemia kadi wādi wingila mu kipango kya Zedekia, Mulopwe wa Yuda wampikwa kikōkeji. Ebede-meleke waimvwana’mba bamfumu ba Yuda abakutyila Yelemia kitumba’mba i ñongojani, kadi abamwela mu lubao, amba afwe nzala. (Yelemia 38:1-7) Pa kuyuka’mba abasusula Yelemia bibi pa mwanda wa musapu wasapula, Ebede-meleke wātūla būmi bwandi mu kyaka na kukemuka kudi mulopwe. Uno Mwine Efiopya wanena na kininga amba: “Mfumwami mulopwe, bano bantu bano’ba abalonga bibi mu byobi byonso byo balonga kudi Yelemia mupolofeto o baela mu lubao’mwa; kabidi usaka kufwa muntu’mwa mwadi, mwanda wa kipupo kya nzala.” Ebiya mulopwe wasoñanya Ebede-meleke ayate bantu 30 bakabule uno mupolofeto wa Leza.—Yelemia 38:8-13.
7 Yehova pa kumona’mba Ebede-meleke walombola lwitabijo, wāmukwasha afundule moyo wādi ukokeja kumukwata. Pa kino, Yehova wālombola mutyima wa kufwija’ko ne kunena Ebede-meleke kupityila kudi Yelemia amba: “Talapo bidi, nkaleteja binenwa byami pa kino kibundi kino’ki bibibibi byonka, kepabiyampepo ehe . . . Ino nkakunyongolola mu dyodya difuku’dya . . . ; kadi kukapanwapo mu dikasa dya bantu’ba bowakwatwa moyo’bo. Mwanda i binebine nkakupandija, . . . ino būmi bobe bukekala bwa bintu bitūtwe kodi; ke-wi-muntu ubakulupila mudi ami.” (Yelemia 39:16-18) I bine, Yehova wānyongolwele Ebede-meleke, ne Yelemia mwine, ku bamfumu babi ba Yuda ne ku Bene Babiloni pobāile kusala Yelusalema. Mitōto 97:10 inena’mba: “[Yehova] ulelele myuya ya bapandulwemo bandi; wibanyongololanga ku kuboko kwa babi.”
‘Shobe Wakumwena Konka Kufula, Nandi Ukakupala Mpalo’
8, 9. Kukwatañana na kimfwa kya Yesu, Yehova usangelanga milombelo ya muswelo’ka?
8 Bukamoni bukwabo bulombola’mba Yehova wikalanga na mutyima wa kufwija’ko ne kumona lulamato lwetu kwadi na mvubu i bumweke ne mu byobya binena Bible pa milombelo. Muntu wa ñeni wānene amba: “Kitapwa kya bapupakane i kyamunyaji kudi Yehova: Ino lulombelo lwa wabuluji i nsangaji yandi.” (Nkindi 15:8) Mu mafuku a Yesu bendeji ba bipwilo bavule bādi balombelanga ku meso a bantu bonso, na mutyima wa kunena’mba, tumonwe na bantu, ino ke na bwine Leza bwa binepo. Yesu wānene amba: “Boba abapu kutambula kala ne mpalo yabo. Ino abe pa kulombela nobe utwela monka mu kadimbwa ka njibo yobe, ushiteko ne kinjilo kyobe, ebiya kolombela kudi Shobe wakumwena konka kufula, nandi ukakupadila mpalo mu kitango kya bonso.”—Mateo 6:5, 6.
9 Inoko, Yesu kādipo upeleja kulombela ku meso a bantu, mwanda kitatyi kimo aye mwine wālombele ne ku meso a bantu. (Luka 9:16) Yehova usangalanga shi tumulomba na mutyima wampikwa budimbidimbi, pampikwa mulangwe wa kwimwekeja ku bakwetu. Na bubine, milombelo yetu ya pafula, ilombolanga’mba tuswele Leza bininge ne tumukulupile. O mwanda ke kya kutulumukapo shi Yesu wādi ukimbanga pavule pene kifuko kya pafula pa kulombela. Difuku dimo wākalombele “bufuku ku lubanga.” Difuku dikwabo nadyo “wakandile lūlu kasuku kandi kulombela.” Kadi ne kumeso kwa kutonga batumibwa bandi 12, Yesu wālombele bufuku bonso butuntulu.—Mako 1:35; Mateo 14:23; Luka 6:12, 13.
10. Lelo tukakulupila bika shi milombelo i yampikwa budimbidimbi kadi isokola milangwe yonso ya mushike?
10 Langa’po bidi mwātejeje Yehova pa kwivwana Mwana wandi umulupwila milangwe ya ku mutyima! I bine, mu kino kitatyi Yesu wālombele ‘ne kuyoyokota miyoa, ne impolo ponka, ne kwivwanibwa pa kwakamwa kwandi kwa bu-Leza.’ (Bahebelu 5:7; Luka 22:41-44) Shi netu tulombela na mutyima wampikwa budimbidimbi namino, tusokwela Tata wetu wa mūlu milangwe yonso ya mushike, nankyo kakabulwepo kwituteja ne kusangala. Bine, “Yehova udi pa bwipi na boba . . . bonso bamwitanga mu binebine.”—Mitōto 145:18.
11. Lelo Yehova wiivwananga namani pangala pa byobya byotulongela kufula?
11 Bine, shi Yehova usangalanga potumulombela pafula, ne shi tumukōkela potudi pafula napo po pene! I amo, Yehova umonanga ne byotulonga mu bufyafya bine. (1 Petelo 3:12) Wivwane tudi na kikōkeji ne dikōkeji potudi kwa bunka bwetu nabya tulombolanga’mba tudi na “mutyima mubwaninine” kudi Yehova, mutyima usumininwe kulonga biyampe ne byoloke. (1 Bilongwa 28:9) Uno mwikadilo, leka, leka, keo kusangaja Yehova!—Nkindi 27:11; 1 Yoano 3:22.
12, 13. I muswelo’ka otubwanya kulama ñeni ne mutyima wetu pamo bwa Natanela, mwanā bwanga wa kikōkeji?
12 Kadi, Bene Kidishitu ba kikōkeji bejibanga ku bubi bwa mu bufyafya busubija ñeni ne mutyima, kimfwa kutala bifwatulo bya bantu badi mutaka ne bya bukalabale. Nansha shi bubi bumo bubwanya kufibwa bantu, ino tuyukei amba “byonso i bisokolwe, aye umwene byonso patoka. I kudi aye ko tukeshintulwila batwe bonso.” (Bahebelu 4:13, MB; Luka 8:17) Shi twikankila’ko kunyema bintu bifityija Yehova mutyima, nankyo tukalama mutyima wa mundamunda utōka ne tukekala na nsangaji pa kuyuka amba Leza witwitabije. Bine, ne kutatana kwine mpika, Yehova wikalanga na mutyima wa kufwija’ko yewa muntu “wakunangila moloke, swā, wingila byaboloke, wisamba byabinebine mu mutyima wandi.”—Mitōto 15:1, 2.
13 Penepo nanshi, i muswelo’ka otukalama ñeni ne mutyima wetu mu ino ntanda miyule bubi? (Nkindi 4:23; Efisesa 2:2) Kutentekela pa kumwena mu bintu bya ku mushipiditu byonso byotupebwa, tufwaninwe ne kulonga bukomo bwetu bonso mwanda wa kunyema bibi ne kulonga byoloke na kampeja-bukidi, kutyina’mba kilokoloko kibi kyakatama ne kubutula bubi. (Yakoba 1:14, 15) Langa’po mowadi wa kusangela shi wadi amba i abe unenwa na Yesu bino binenwa byaānene Natanela, amba: “Awa shandi [muntu] wampikwa budimbidimbi munda.” (Yoano 1:47) Natanela, witwa ne bu Batolomyu, wāpelwe dyese dya kwikala umo wa mu batumibwa 12.—Mako 3:16-19.
“Mupidishitu Mukatampe wa Kanye ne Binebine”
14. I kwishila’ka kwēshidile mumweno wa Yesu na wa bakwabo pa kilongwa kya Madia?
14 Yesu byadi “kyelekejo kya Leza wa kubulwa kumweka” Yehova, na bubine wāiwile Shandi mu muswelo mubwaninine na kulombola mutyima wa kufwija’ko boba bonso batōta Yehova na mutyima utōka. (Kolose 1:15) Kimfwa, mafuku atano kumeso kwa kupāna būmi bwandi, Yesu ne bandi bana ba bwanga bamo bāfikile mu njibo ya Shimona wa mu Betani. Kyolwa’kya, Madia mwanabo na Lazalasa ne Mata, “watekuna ndalabo wa mani a nado a buleme’tu byamalwa,” (a lupoto lufikila pa mfutwa ya mwaka mutuntulu) wapungulwila’o Yesu ku mutwe ne ku maulu. (Yoano 12:3) Bamobamo bādi kebanena’mba: “Lelo kyonakanya kidi nabya i kyaka le?” Inoko Yesu wāmwene byālongele Madia mu muswelo mukwabo. Wāmwene amba i kyabuntu kikatampe, ne kadi amba kyādi na nshintulwilo mikatampe pa bitala lufu ne kujikwa kwandi. O mwanda, Yesu pa kyaba kya kutopeka Madia, aye wāmutendela. Wanena’mba: “Konso konso kukasapwila īno myanda-miyampe panopantanda ponso, ne kino kyāuba uno mwana-mukaji nakyo kikebasapwilwa ke pakumuvulukila.”—Mateo 26:6-13.
15, 16. Lelo i bika byotwamwena mu kwiya kwāile Yesu kwingidila Leza bu muntu?
15 Bine, tudi na dyese dikata pa kwikala na Yesu bu Mwendeji wetu, mwanda udi na mutyima wa kufwija’ko! Na bubine, būmi bwa Yesu bwa bu muntu bwāmuteakenye ku mwingilo wamubikīle Yehova—ke wa bu Mupidishitu Mukatampe ne bu Mulopwe kadi, umbajinji mu kipwilo kya bashingwe māni ne ntanda yonso.—Kolose 1:13; Bahebelu 7:26; Kusokwelwa 11:15.
16 Kumeso kwa Yesu kwiya pano pa ntanda, wādi kala uloedilwe bana ba bantu. (Nkindi 8:31) Pa kubutulwa’ye bu muntu, wāikele na mutyima wa kufwija’ko bininge mwanda wayukile mwikadile matompo etutana mu mwingilo wa Leza. Mutumibwa Polo wāsonekele amba: “E ponka pāfwaninwe aye kudingakanibwa umbintu byonso ponka padi bāna babo’mba, ēkale mupidishitu mukatampe wa kanye ne binebine . . . Ino ponka pa mwanda wāmwene aye mwine byamalwa mu kutompibwa e ponka pāyūkile biyampe mwakukwashisha boba batompibwa.” Yesu ubwanya “kwivwana, ne kuyūka mwikadile bukōkekōke bwetu” mwanda “aye wadi utompibwa kala monsomonso pamo ne muno mo ke tudi bātwe, ino bubi kudi aye mpika.”—Bahebelu 2:17, 18; 4:15, 16.
17, 18. (a) Lelo mikanda yātuminwe bipwilo bisamba-bibidi bya mu Azia Minele ilombola bika pa mutyima wa Yesu wa kufwija’ko? (b) Lelo Bene Kidishitu bashingwe māni i bateakanibwe ku mwingilo’ka?
17 Kufwija’ko kwa Yesu kwaningīle’ko pa kumona matompo a balondi bandi ebweja’ko aye papo ke musanguke. Tala binena mikanda yandi ku bipwilo bisamba-bibidi bya mu Azia Minele, ilembelwe na mutumibwa Yoano. Yesu wānene kipwilo kya Semilena’mba: “Ndyūkile byamalwa byobe, ne bulanda bobe.” Pano Yesu wādi usaka kunena’mba, ‘Ñimvwanije senene bikoleja byobe; ndyukile binebine bikutana’byo.’ Penepa lusa ne kuvuluka masusu āsusukile aye mwine kubamulengeja ābweje’ko amba: “Ikala wabinebine byonka ne ku lufu kwine, nabya nami nkakupanga kilukwa kya būmi.”—Kusokwelwa 2:8-10.
18 Mu mikanda yātuminwe bipwilo bisamba-bibidi i muyule binenwa bilombola’mba Yesu uyukile ne pa mfulo makambakano a bandi bana ba bwanga ne kufwija’ko kwa binebine pangala pa bululame bwabo. (Kusokwelwa 2:1–3:22) Lama mu ñeni amba bano bādi banena’ko Yesu bano bādi i Bene Kidishitu bashingwe māni badi na lukulupilo lwa kukabikala pamo nandi momwa mūlu. Bānangile mu mayo a Mfumwabo, ne kuteakanibwa ku mwingilo wabo wa kutendelwa wa kukwasha mu kwingidija na lusa lukatampe tumweno twa kitapwa kya kikūlwa kya Kidishitu mu kundapa bantu.—Kusokwelwa 5:9, 10; 22:1-5.
19, 20. Lelo boba babundile “kibumbo kikatampe” bafwijanga’ko Yehova ne wandi Mwana muswelo’ka?
19 Bine, buswe buswele Yesu balondi bandi bashingwe māni i bufike ne ku “mikōko mikwabo” ya dikōkeji, midiyo ne midiyo ibundile kyokya kitwa bu “kibumbo kikatampe . . . [kya] batambile mu mizo yonso,” bakapanda ku oa “malwa makatakata.” (Yoano 10:16; Kusokwelwa 7:9, 14) Bano bonso badi ku mutamba wa luombe lwa Yesu mwanda wa kufwija kobamufwija’ko pa kitapwa kya kikūlwa ne pa lukulupilo lwa būmi bwa nyeke. Lelo bafwijanga’ko muswelo’ka? I na “kumwingidila [Leza] dyuba ne bufuku.”—Kusokwelwa 7:15-17.
20 Lapolo wa ntanda yonso wa mwaka wa mingilo wa 2006, udi pa paje 27-30, ulombola patōka amba bano bengidi ba kikōkeji bine ‘bamwingidilanga dyuba ne bufuku.’ Na bubine, umbula bwa mwaka’u, bapityije pamo na bapwani nabo bashingwe māni mansaa 1 333 966 199 mu mwingilo wa busapudi—kino i kintu kya myaka 150 000 ne kupita!
Endelela Kwikala na Mutyima wa Kufwija’ko!
21, 22. (a) Mwanda waka Bene Kidishitu bafwaninwe kutadija shi bakimba kulombola kufwija’ko kwabo? (b) Lelo i bika byotukabandaula mu kishinte kilonda’ko?
21 Yehova ne wandi Mwana i balombole kufwija’ko kukatampe kadi kwa binebine mu muswelo obekele na bantu. Ino i kya bulanda, mwanda bantu bavule kebatelepo mutyima kudi Leza, batele’o enka ku bisakibwa byabo. Polo wāsokele pa mwanda utala bantu ba mu “mafuku a kumfulo” amba: “Bakekala ba kwisakila, basenswe’nka lupeto . . . ne bakubulwa kufwija.” (2 Temote 3:1-5, MB) Bine, bano bantu i beshile mpata na Bene Kidishitu ba bine, mwanda kupityila ku milombelo yabo itamba ku mutyima, ku kikōkeji kyabo, ne ku mwingilo wabo obengila na muya onso, balombolanga kufwija’ko kwabo kudi Leza pangala pa byonso byaebalongele!—Mitōto 62:8; Mako 12:30; 1 Yoano 5:3.
22 Mu kishinte kilonda’ko tukesambila’mo mpangiko mivule ya ku mushipiditu ikwete Yehova na buswe pa mwanda wetu. Nanshi tuningije mutyima wa kufwija’ko na kulangulukila pa bino “byakupanwa bilumbuluke.”—Yakoba 1:17.
Usa Kulondolola Namani?
• Lelo Yehova wilombolanga namani amba i Leza udi na mutyima wa kufwija’ko?
• Nansha shi tudi pa bunka, i muswelo’ka otukokeja kusangaja mutyima wa Yehova?
• Lelo Yesu wālombwele mutyima wa kufwija’ko mu miswelo’ka?
• Lelo kwikala kwāikele Yesu bu muntu i kumukwashe namani ekale muludiki wa lusa ne uyukile kufwija’ko?
[Bipangujo bya Kifundwa]
[Kifwatulo pa paje 19]
Pamo bwa mbutwile wa buswe, Yehova ufwijanga’ko potumupa bilumbuluke byotudi nabyo