Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Kipwilo Kitendele Yehova

Kipwilo Kitendele Yehova

Kipwilo Kitendele Yehova

“Nkasapulanga dijina dyobe ku bāna betu, umbukata mwa kipwilo nkakwimbila.”—BAHEBELU 2:12.

1, 2. Mwanda waka kipwilo kidi na kamweno mpata, ne i mwingilo’ka wakyo mukatampe?

 MU BULA bwa mānga, bantu batananga bulunda ne mutyima-ntenke mu kisaka kya tata ne lolo. Inoko, Bible ulombola kisaka kya muswelo mukwabo mutene bantu bavule bulunda ne mutyima-ntenke wa pa bula dyalelo kujokoloka ntanda yonso. Kino kisaka i kipwilo kya Bwine Kidishitu. Nobe, wikale nansha kwikele mu kisaka kidi umbumo kadi kīkwatakanya, ubwanya ne kadi ufwaninwe kusangela mpangiko ikwete’ko Leza mu kipwilo. Na bubine, shi kodi kala mwilunge na kipwilo kya Batumoni ba Yehova, nankyo kodi padi kala mwimwene kyanga kya bulunda ne mutyima-ntenke udi’mo.

2 Kipwilo ke kitangopo’tu kya bantu bekwasha bitupu. Kadi ke kisumpipo kya bantu ba bibidiji bimo, balonga bintu bimo mu makayo nansha mu kwipwija mukose. Inoko, kikadile’ko mpangiko ya kipwilo dibajinji i kutendela Yehova Leza. Ye moikadile tamba kalā, monka munenena’kyo mukanda wa Mitōto na bukomo. Tutanga mu Mitōto 35:18 amba: “Nkakufwijangako mu kipwilo kikatakata; nkakutōtanga umbukata mwa bantu bavule bene.” Kadi Mitōto 107:31, 32 itukankamika’mba: “Ē! . . . bantu batendele Yehova pa mwanda wa būmuntu bwandi, kadi ne pa mīngilo yandi ya kutendelwa pa bāna ba bantu! Bamutumbije ne mu kipwilo kya bantu.”

3. Kukwatañana na mwānenene Polo, kipwilo kidi na mwingilo’ka?

3 Polo, mutumibwa Mwine Kidishitu wālombwele patōka mwingilo mukwabo wa mvubu wingila kipwilo paānene amba “njibo ya Leza, kyo kipwilo kya Leza mūmi, kipanda, ne kyalwilo kya binebine.” (1 Temote 3:15) Lelo Polo wādi wisambila pa kipwilo’ka? Lelo Bible wingidijanga kishima “kipwilo” mu buluji’ka? Ne kino kifwaninwe kwikala na lupusa’ka pa būmi bwetu ne pa bitungo byetu? Pa kuyuka’byo biyampe, tubandaulei bidi kishima “kipwilo” mokingidijibwe mu Kinenwa kya Leza.

4. Lelo kishima “kipwilo” i kingidijibwe divule muswelo’ka mu Bisonekwa bya Kihebelu?

4 Kishima kya Kihebelu kyalamunwanga divule bu “kipwilo” i kitambe ku kishina kishintulula “kubungila pamo” nansha “kubungakanya.” (Kupituluka 4:10; 9:10) Mulembi wa Mitōto wātelele “kipwilo” pa kunenena pa bamwikeulu ba mūlu, kadi kikokeja kwingidijibwa ne pa kutela kibumbo kya banonga-bibi. (Mitōto 26:5; 89:5-7) Inoko, divule dine Bisonekwa bya Kihebelu bingidijanga’kyo pa Bene Isalela. Leza wānenene amba Yakoba wādi wa kwikala “kitango kya mizo,” ne ye mwaāikadile. (Ngalwilo 28:3; 35:11; 48:4) Bene Isalela bāityilwe nansha kutongwa bu “kipwilo kya Yehova,” “kipwilo kya Leza.”—Umbadilo 20:4; Nehemia 13:1; Yoshua 8:35; 1 Samwele 17:47; Mika 2:5.

5. Lelo i kishima’ka kya Kingidiki kyalamwinwe bu “kipwilo,” ne i muswelo’ka okibwanya kwingidijibwa?

5 Kishima kya mu Kingidiki kiifwene na kino i ek·kle·siʹa, kadi kino kishima kishintulula “panja” ne “kwita.” Kikokeja kwingidijibwa ku kibumbo kyo-kyonso, kimfwa “kupwila” kwa bantu na boba bākolomwenwe na Demeteusa kulwa na Polo mu Efisesa. (Bilongwa 19:32, 39, 41) Ino pavule Bible wingidijanga’kyo ku kipwilo kya Bwine Kidishitu. Malamuni amo alamunanga kino kishima bu “shikola” nansha njibo, ino dibuku The Imperial Bible-Dictionary dinena’mba “kashā . . . kekishintululangapo kyūbakwa mwibungila Bene Kidishitu mwanda wa kutōta, mhm.” Inoko, i kya nsangaji pa kutana amba mu Bisonekwa bya Kingidiki bya Bwine Kidishitu, kishima “kipwilo” i kingidijibwe kintu kya miswelo iná mishileshile.

Kipwilo kya Leza kya Bashingwe Māni

6. Lelo ba Davida ne Yesu bādi balonga bika mu kipwilo?

6 Mutumibwa Polo, pa kwingidija binenwa bya Davida bitanwa mu Mitōto 22:22 padi Yesu, wāsonekele amba: “Nkasapulanga dijina dyobe ku bāna betu, umbukata mwa kipwilo nkakwimbila. E ponka pāfwaninwe aye kudingakanibwa umbintu byonso ponka padi bāna babo’mba, ēkale mupidishitu mukatampe wa kanye ne binebine, monka mwendele bintu bya kwa Leza.” (Bahebelu 2:12, 17) Davida wātendele Leza umbukata mwa kipwilo kya Isalela wa kala. (Mitōto 40:9) Ino lelo Polo wādi wela milafwe ku bika pa kunenena padi Yesu amba wātendele Leza “umbukata mwa kipwilo”? Lelo kino kipwilo kine i kipwilo’ka?

7. Lelo i mu buluji’ka bubajinji mwingidije Bisonekwa bya Kingidiki bya Bwine Kidishitu kishima “kipwilo”?

7 Myanda yotutanga mu Bahebelu 2:12, 17 idi na mvubu. Ilombola amba mu buluji kampanda Kidishitu wādi nandi mu kipwilo mwaādi usapula dijina dya Leza ku banababo. Le banababo bene i bāni? Boba babundile kipindi kya “lukunwa lwa Abalahama” bo banababo na Kidishitu bashingwe-māni, “ba kwiabanya lwito lwa mūlu.” (Bahebelu 2:16–3:1; Mateo 25:40) I bine, buluji bubajinji bwa kishima “kipwilo” mu Bisonekwa bya Kingidiki bya Bwine Kidishitu bufunkilanga pa kisumpi kibundwe na balondi ba Kidishitu bashingwe māni a mushipiditu. Bano bashingwe māni 144 000 babundile “kipwilo kya bāna ba bubedi bakulembwa mūlu.”—Bahebelu 12:23.

8. I muswelo’ka wālombwele Yesu tamba kala kubundwa kwa kipwilo kya Bwine Kidishitu?

8 Yesu wālombwele amba kino “kipwilo” kya Bwine Kidishitu kyādi kya kubundwa. Kumeso kwa kufwa, wānena ne kunena mutumibwa umo, amba: “Abe wi Petelo ne pa dino dibwe napo kadi nkepashimikanga kipwilo kyami, kadi ne binjilo bya kalunganyembo kebikekishindepo.” (Mateo 16:18) Ba Petelo ne Polo bāyukile senene amba Yesu mwine ye aye dibwe dyālailwe. Petelo wāsonekele amba boba bōbakilwe bwa “mabwe mōmi” a njibo ya ku mushipiditu ishimikilwe padi Kidishitu dibwe dya mwala, bo abo “bantu bakumunwa na Leza enka, amba [basapule] byobya byabuya” bya Yewa wēbetyile.—1 Petelo 2:4-9; Mitōto 118:22; Isaya 8:14; 1 Kodinda 10:1-4.

9. Lelo kipwilo kya Leza kyāshilwile kubundwa kitatyi’ka?

9 Lelo i kitatyi’ka kyāshilwile kubundwa bano “bantu bakumunwa na Leza” bu kipwilo kya Bwine Kidishitu? I mu Pentekosa 33 K.K., pāpungulwidile Leza mushipiditu sandu wandi pa bana ba bwanga bādi bebungile mu Yelusalema. Kupwa, enka mu dine difuku’dya, Petelo wānena mwisambo ukunka mutyima ku meso a kibumbo kya Bayuda ne boba bāketutyile’mo. Bavule bātapilwe ku mityima pa kwimvwana mwafwidile Yesu; penepa bēsāsa kadi bābatyijibwa. Lapolo uletelwe mu Bible unena’mba bantu tununu tusatu bābatyijibwa, bābadidilwa mu kipwilo kipya kya Leza kyādi kyenda kitandabuka. (Bilongwa 2:1-4, 14, 37-47) Kyādi kyenda kitandabuka mwanda Bayuda ne bāketutyile’mo bangi bāitabije amba Isalela wa ku ngitu kakidipo kadi kipwilo kya Leza. Ino, Bene Kidishitu bashingwe māni babundile “Isalela wa Leza” wa ku mushipiditu kyo ke kipwilo kya bine kya Leza.—Ngalatea 6:16, Myanda Miyampe ku Bonso; Bilongwa 20:28.

10. Lelo kipwano kidi pa bukata bwa Yesu ne kipwilo kya Leza i kipwano’ka?

10 Divule Bible ulombola kwishila kwishidile Yesu ne bashingwe māni, kimfwa panena’mba “mwikadile Kidishitu na kipwilo.” Yesu i Mutwe wa kipwilo kya Bene Kidishitu bashingwe māni a mushipiditu. Polo wāsonekele amba Leza “wamupe [Yesu] kādi mutwe wa bintu byonso ku kipwilo nakyo, o ke umbidi wandi.” (Efisesa 1:22, 23; 5:23, 32; Kolose 1:18, 24) Dyalelo, pano pa ntanda pashele kibalwa kityetye kya basheleshele ba mu bashingwe māni ba mu kine kipwilo’ki. Twi bakulupile amba, Yesu Kidishitu, Mutwe wabo i mwibasanswe. Mumweno waebamwene i mulombolwe mu Efisesa 5:25 amba: “Musanshilwe Kidishitu kipwilo, wēpanine ponka pa akyo.” Wibasenswe mwanda bekele “kwelela ponka kitapwa kya kutōtelapo Leza nyeke na nyeke, kushintulula ko kunena’mba, i bipa bya milomo ya kwitabija ku dijina dyandi,” monka mwālongele Yesu paādi pano panshi.—Bahebelu 13:15.

“Kipwilo”—Buluji Bwakyo Bukwabo

11. Lelo Bisonekwa bya Kingidiki bya Bwine Kidishitu i bingidije kishima “kipwilo” mu buluji’ka bukwabo?

11 Mu bitatyi bikwabo Bible wingidijanga kishima “kipwilo” mu buluji bushilakane nansha bupotoloke, kwampikwa kwikingidija bu kisumpi kituntulu kya bashingwe māni 144 000 babundile “kipwilo kya Leza.” Kimfwa, Polo wāsonekēle kisumpi kimo kya Bene Kidishitu amba: “Kemukalonga, nansha kimo, kyakukoleja, shi ku baYudea, shi ku baNgidiki, shi ku kipwilo kya Leza.” (1 Kodinda 10:32) I bine, shi Mwine Kidishitu mu Kodinda wa kala walonga kilongwa kyampikwa kwendela’mo, kino kyādi kikokeja kukukaja bamobamo. Ino lelo kilongwa’kya kyādi kya kukukaja Bangidiki, Bayuda, nansha bashingwe māni bonso tamba mu kine kitatyi’kya kufika ne dyalelo? Mhm. Nanshi i kimweke amba mu ino vese, “kipwilo kya Leza” kifunkilanga pa Bene Kidishitu badi’ko mu kitatyi kampanda. Pa kino, muntu ukokeja kunena amba Leza uludikanga, ulelanga, nansha kwesela kipwilo, ko kunena’mba Bene Kidishitu bonso ba mu kitatyi kampanda kwampikwa kubanga kobashikete. Nansha kadi tukokeja kunena amba mu kipwilo kya Leza mudi katōkwe ne ndoe dyalelo, ko kunena’mba mu bu bana na bana bonso bwa Bene Kidishitu.

12. Lelo i buluji’ka bwa busatu bwingidije Bible kishima “kipwilo”?

12 Buluji bukwabo bwa busatu bwingidije Bible kishima “kipwilo” bufunkilanga pa Bene Kidishitu bonso badi mu kifuko kampanda. Tutanga’mba: “Pano bipwilo ke yonka ndoe, ne monso mu Yudea, ne mu Ngadilea, ne mu Samadia mwine.” (Bilongwa 9:31) Ku kino kifuko kikatampe kwādi bibumbo bivule bya Bene Kidishitu, ino byonso byādi mu Yudea, mu Ngadilea, ne mu Samadia byāityilwe bu “kipwilo.” Shi tutale bungi bwa bābatyijibwe pa Pentekosa 33 K.K. ne bwa boba bēbwejeje’po mwenda mafuku, tukamona’mba i bibumbo bivule byādi bīya kwibungila mu Yelusalema. (Bilongwa 2:41, 46, 47; 4:4; 6:1, 7) Heloda Akidipa I wāludikile Yudea kufika ne ku lufu lwandi mu 44 K.K., kadi i kimweke patōka mu 1 Tesalonika 2:14 amba ku mfulo kwa 50 K.K., kwādi kekudi bipwilo bivule mu Yudea. Nanshi potutanga amba Heloda wādi ‘umwesha bamobamo ba mu kipwilo malwa,’ ke’nkapo kibumbo kimo kyādi kibungīle mu Yelusalema kete, ino i bivule.—Bilongwa 12:1.

13. Lelo i buluji’ka bwa buná kadi buyukilwe bininge bwingidije Bible kishima “kipwilo”?

13 Buluji bukwabo bwa buná, nabo i enka bupotoloke ne buyukilwe na bavule bu “kipwilo,” bufunkilanga pa Bene Kidishitu babundile kipwilo kimo, kimfwa kya mu njibo imo. Polo wātelele “bipwilo bidi mu Ngalatea.” Ko kunena’mba mwādi bipwilo bivule mu polovenshi mikatampe ya Loma’ya. Polo wātelele misunsa ibidi kadi mu buvule kishima “bipwilo” pa kwisambila pa Ngalatea, mwādi mukokeja kubadilwa padi ne bya mu Antyioka, Debe, Lesetala, ne Ikoniuma. Bana-balume babwenye bisakibwa bya mu Bible, nansha batadi, bādi batongwa mu bine bipwilo’bi. (1 Kodinda 16:1; Ngalatea 1:2; Bilongwa 14:19-23) Mungya Bisonekwa, bonso bano bādi babadilwa mu “bipwilo bya Leza.” —1 Kodinda 11:16; 2 Tesalonika 1:4.

14. Le tunena namani pa kutelwa kutelelwe kishima “kipwilo” mu bisonekwa bibala-binga?

14 Kitatyi kimo bisumpi bītana ku kupwila kwa Bwine Kidishitu bikokeja kwikala bya bantu babala-banga kete, babwanya kwibungila ku njibo imo. Ino, kisumpi ne kisumpi kya uno muswelo nakyo kyādi kitwa bu “kipwilo.” Bipwilo bimo byotuyukile i byobya byādi bibungila mu njibo ya Akwila ne Pishila, Nyimfasa, ne ya Filemone. (Loma 16:3-5; Kolose 4:15; Filemone 2) Kino kifwaninwe kukankamika bipwilo bya mu bibundi bidi na bantu batyetye ne bikokeja padi kupwidila nyeke mu njibo. Yehova wādi witabije ne bino bipwilo bityebitye bya mu myaka katwa kabajinji, tukulupile amba witabije ne bya dyalelo bine, ne wibyeselanga kupityila ku mushipiditu sandu wandi.

Bipwilo Bitendelanga Yehova

15. Lelo mushipiditu sandu wāingile namani mu bipwilo bimo bibajinji?

15 Twadi tubamone kungala amba Yesu wāfikidije Mitōto 22:22 na kutendela Leza mu kipwilo. (Bahebelu 2:12) Balondi bandi ba kikōkeji nabo bādi bafwaninwe kulongela monka. Shi twende mu myaka katwa kabajinji kitatyi kyātambwile Bene Kidishitu ba bine mushipiditu sandu bekale ke bana ba Leza ne bu banababo na Kidishitu, bamo bātentekelwe’po mingilo mikwabo ya pa bula ya mushipiditu. Bātambwile byabuntu bya mushipiditu bya bingelengele. Kwādi kyabuntu kya kunena na tunangu ne buyuki, kya bukomo bwa kubelula nansha kunena bupolofeto, nansha kya kunena mu ndimi yokebayukilepo.—1 Kodinda 12:4-11.

16. Lelo byabuntu bya mushipiditu bya bingelengele byādi na kitungo’ka?

16 Polo wānenene pa mwanda utala kwisamba mu ndimi, amba: “Nkēmba ne mushipiditu, nkēmba ne ñeni mīne kumo.” (1 Kodinda 14:15) Wāmwene mvubu ya kwimvwanija bakwabo binenwa byandi amba nabo bafundijibwe. Kitungo kya Polo i kutendela Yehova mu kipwilo. O mwanda wāsoñenye bakwabo bātambwile byabuntu bya mushipiditu amba: “Sakai’byo mutabuke ne mukutamija kipwilo,” ko kunena’mba kipwilo mobādi balombola byabuntu’bya. (1 Kodinda 14:4, 5, 12, 23) I kimweke patōka’mba, Polo wādi utele mutyima ku bine bipwilo’bya, pa kuyuka’mba monso’mwa, Bene Kidishitu bādi ba kutendela’mo Leza.

17. Lelo i kikulupiji’ka kyotudi nakyo pa mwanda utala bipwilo byetu dyalelo?

17 Yehova wendelelanga na kwingidija ne kukwatakanya kipwilo kyandi. Weselanga kibumbo kya Bene Kidishitu bashingwe māni badi pano pa ntanda. Ano madyese i mamweke mu bungi bwa bidibwa bya ku mushipiditu bidya bantu ba Leza. (Luka 12:42) Weselanga ne kisaka kyonso kya bana na bana kujokoloka ntanda yonso. Kadi weselanga ne bipwilo byotudi’mo, motumutendela aye Umpangi wetu na bilongwa byetu ne na nshintulwilo yūbaka ku mushipiditu yotuleta. Mo amo motulombolwa ne kufundijibwa amba tutendele Leza mu byaba bikwabo, ne kitatyi kyoketudipo mu kupwila kwa petu kine.

18, 19. Lelo i bika bisakanga kulonga Bene Kidishitu bepāne ba mu kipwilo ne kipwilo?

18 Vuluka amba mutumibwa Polo wādyumwine Bene Kidishitu ba mu kipwilo kya Fidipai, mu Masedonya amba: “Kadi ne kino kyo nombela na’mba [muyujibwe] bipa bya boloke, byo bidi kudi Yesu Kidishitu, bya ku ntumbo ne kutōta kudi Leza.” Mu bino bipa mukokeja kubadilwa ne kusapwila bakwabo ba panja pa kipwilo myanda ya lwitabijo lwabo mudi Yesu ne lukulupilo lwabo lwa kutendelwa. (Fidipai 1:9-11; 3:8-11) Pakwabo, Polo wāsoñenye bakwabo Bene Kidishitu amba: “Ponka padi [Yesu] twikale kwelela ponka kitapwa kya kutōtelapo Leza nyeke na nyeke, kushintulula ko kunena’mba, i bipa bya milomo ya kwitabija ku dijina dyandi.”—Bahebelu 13:15.

19 Lelo nobe usangelanga kutendela Leza “umbukata mwa kipwilo,” na mwālongedile Yesu, ne kutendela Yehova na milomo yobe ku boba kebamuyukilepo ne kebamutendelapo? (Bahebelu 2:12; Loma 15:9-11) Kilondololwa kyetu kilonda mungya muswelo otumona mwingilo wingila kipwilo kya petu mu mpango ya Leza. Pano tubandaulei mu kishinte kilonda’ko muswelo wingidija ne wendeja Yehova kipwilo kya petu ne mwingilo okifwaninwe kwingila mu būmi bwetu dyalelo.

Lelo Ubavuluka?

• Lelo “kipwilo kya Leza” kibundilwe na Bene Kidishitu bashingwe māni kyāikele’ko muswelo’ka?

• Lelo i buluji’ka bukwabo busatu bwa ntentekelo bwingidije Bible kishima “kipwilo”?

• Lelo i bika byādi bisangela kulonga Davida, Yesu, ne Bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji mu kipwilo, le batwe netu?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 9]

Yesu wādi kyalwilo kya kipwilo’ka?

[Kifwatulo pa paje 10]

Bisumpi bya Bene Kidishitu mu bibundi i bibunde “bipwilo bya Leza”

[Kifwatulo pa paje 12]

Pamo bwa Bene Kidishitu ba mu Bénin, netu tukokeja kutendela Yehova mu kibumbo kikatampe