Lekai Kipwilo Kikankamane
Lekai Kipwilo Kikankamane
“Bipwilo ke yonka ndoe, . . . ke benda bakankamana ku mutyima.”—BILONGWA 9:31.
1. Lelo i bipangujo’ka byotufwaninwe kwiipangula pa mwanda utala “kipwilo kya Leza”?
MU DYA Pentekosa 33 K.K., Yehova wāitabije kisumpi kya bana ba bwanga ba Kidishitu bu muzo mupya, “bene Isalela ba Leza.” (Ngalatea 6:16) Bano Bene Kidishitu bashingwe māni bāikele ke “kipwilo kya Leza,” mungya mwikitelela Bible. (1 Kodinda 11:22) Lelo kwikala bu kipwilo kya Leza kwādi kulomba bika ne bika? Lelo “kipwilo kya Leza” kyādi kya kulongololwa namani? Le kyādi kya kwingila namani pano pa ntanda, konso kwādi kwa kutanwa bantu bakyo? Le būmi ne nsangaji yetu bitalwa namani na uno mwanda?
2, 3. Lelo Yesu wālombwele namani amba kipwilo kyadi kya kwikala na ndudi?
2 Monka motwekimwenine mu kishinte kibadikile, Yesu wālaile tamba kala kwikala’ko kwa kino kipwilo kya balondi bashingwe māni, paānene mutumibwa Petelo amba: “Pa dino dibwe [Yesu Kidishitu] napo kadi nkepashimikanga kipwilo kyami, kadi ne binjilo bya kalunganyembo kebikekishindepo.” (Mateo 16:18) Kadi, pākidi Yesu na batumibwa, wāletele bulombodi butala pa mwingilo ne mpangiko ya kipwilo kyādi kya kushimikwa mafuku matyetye kumeso.
3 Yesu wāfundije na binenwa ne na bilongwa amba mu kipwilo mukekala bamo ba kwikyendeja. Bādi ba kwikyendeja na kwingidila bakwabo bobadi nabo. Kidishitu wānena’mba: “Muyukile’mba balopwe ba bantu babikadilanga bantu babo na lupusa, ne bamfumu babo nabo bebafikijija lupusa lwabo. Ino bino’bi kebikikalai umbukata mwenu. Banwe shi muntu usaka kwikala mukatampe, ufwanyinwe ekale mwingidi wenu. Kadi shi muntu usaka kwikala bu wakumeso, ufwanyinwe ekale umpika wa bonso.” (Mako 10:42-44, MB) I amo, “kipwilo kya Leza” kekyadipo kya kwikala na bantu bakunsakane koku na koku, bapalankane, pakubulwa bulongolodi. Ino, kyadi kya kwikala na ndudi, na bantu bengidila pamo senene.
4, 5. Lelo tubayuka namani amba kipwilo kyādi kifwaninwe kufundijibwa ku mushipiditu?
4 Yewa wādi wa kwikala Mutwe wa kino “kipwilo kya Leza” wālombwele amba bandi batumibwa ne bantu bakwabo bāfundīle kwadi bādi ba kwikala na biselwa bipotoloke mu kipwilo. Le i biselwa’ka? Mwingilo mwine mukatampe wādi wa kupāna bufundiji bwa ku mushipiditu ku boba ba mu kipwilo. Vuluka’mba Yesu musanguke wāipangwile Petelo kumeso a batumibwa bakwabo amba: “Abe Shimona, mwana Yona, lelo unsashilwe byamalwa?” Kwivwana kudi Petelo amba: “Eyo, abe Mfumwami, abe mwine uyūkile mo nkuswelele.” Ino Yesu wamutentulula’mba: “Nanshi kadishe twana-twami-twamikōko. . . . Kakumbe mikōko yami. . . . Kadishe mikōko yami.” (Yoano 21:15-17) Uno bine wādi mwingilo mukatampe!
5 Tubamone mu binenwa bya Yesu amba boba babungilwa mu kipwilo badi pamo bwa mikōko mu kipombo. Ino mikōko—Bene Kidishitu bana-balume, bana-bakaji ne bana—yādi ifwaninwe kudishibwa ku mushipiditu ne kukumbwa mobifwaninwe. Pakwabo kadi, Yesu byaāsoñenye balondi bandi bonso kufundisha bantu bakwabo ne kulonga bana ba bwanga, yewa yense wikala ke mukōko mupya ufwaninwe bidi kufundijibwa amba amone kufikijija biyampe uno musoñanya utamba kudi Leza.—Mateo 28:19, 20.
6. Lelo “kipwilo kya Leza” kyādi kikibundwabundwa kyālongolwelwe namani?
6 Pābundilwe “kipwilo kya Leza,” boba bādi’mo bādi bapwila kitatyi kyonso mwanda wa kufundijibwa ne kwikwasha pamo: “Bauminina monka mu lufundijo lwa batumibwa, ne mu kipwano, ne mu kutyumuna mukate, ne mu milombelo mwine.” (Bilongwa 2:42, 46, 47) Mwanda mukwabo uvulukwa wāsonekelwe i wa’mba bana-balume bamo babwenye bisakibwa bādi batongwa mwanda wa kukwasha mu myanda imoimo. Kebādipo batongwa na kulonda masomo afundilwe, nansha busendwe, mhm. Ino bādi batonga bantu “bayūlwe mushipiditu ne ñeni kumo.” Umo bidi i Shitevani, ne mānga itabija kutongwa kwandi amba i “muntu wadi muyūle lwitabijo ne mushipiditu sandu.” Byobādi balongololwe o mwanda “mwanda wa Leza [wādi wenda] ukula. Ino kibumbo kya bāna-babwanga nakyo kyenda kivula pakatampe pene mu Yelusalema.”—Bilongwa 6:1-7.
Bantu Bāingidijibwe na Leza
7, 8. (a) Lelo batumibwa ne bakulumpe mu Yelusalema bāingile bu bāni umbukata mwa Bene Kidishitu babajinji? (b) Lelo byāikele namani pātuminwe bulombodi ku bipwilo?
7 I amo, batumibwa bo bādi batangidile mu mpangiko ya kipwilo mu myaka katwa kabajinji, ino kebādipo bunka bwabo. Kitatyi kimo, Polo ne balunda nandi bākajokēle ku Antyioka ya Shidea. Bilongwa 14:27 unena’mba: “Ino kadi pa kufikako babungakenya kipwilo pamo, ke bebapityilamo monso mwēbōbile mwine Leza.” Abo pobākidi mu kine kipwilo’kyo, kwatamba mwanda wa kuyuka shi Bajentaila bāile kwitabija nabo bafwaninwe kutwejibwa kwisao. Pa kupwija uno mwanda, ba Polo ne Banabasa bātumwa “amba bende ku Yelusalema kudi batumibwa, ne ku bakulumpe bēne,” bādi bengila bu kitango kyendeji.—Bilongwa 15:1-3.
8 Mukulumpe Mwine Kidishitu Yakoba, ke mutumibwapo Yakoba, ino i Yakoba mwanabo na Yesu wa munda mwa inandi, wāimanine “batumibwa ne bakulumpe babungakanine pamo kushintulula uno mwanda.” (Bilongwa 15:6) Abo pa kupwa kunañuna mwanda ne na bukwashi bwa mushipiditu sandu, bākwata’po kya mfulo mungya Bisonekwa. Ko kutumina bātumina bipwilo byonso mukanda. (Bilongwa 15:22-32) Boba bātambwile buno bulombodi bēbwitabije kadi bebulonda. Lelo kwālupuka bika? Batutu ne bakaka bāubakwa ne kukankamikwa. Bible uleta lapolo amba: “Balenga bipwilo byonso byakankamana ne kukankamana monka mu lwitabijo, bantu ke benda bavulamo mafuku onso mo bukila, mo bukila.”—Bilongwa 16:5.
9. Lelo Bible ulombolanga namani mingilo ya bana-balume Bene Kidishitu babwenye bisakibwa?
9 Lelo bipwilo byādi bingila namani difuku ne difuku? Tala bidi kimfwa bipwilo bya mu kisanga kya Kelete. Nansha bantu bavule mu kibundi’mwa byobādi banenenwa bibi, bamo bāalamukile ke Bene Kidishitu. (Tetusa 1:10-12; 2:2, 3) Bādi bashikete mu bibundi palapala, kadi bonso bādi kulampe na kitango kyendeji kyādi ku Yelusalema. Buno bula kewādipo mwanda mukatampe, mwanda mu kipwilo ne kipwilo kya mu Kelete mwādi “bakulumpe” bapye ku mushipiditu batongelwe monka mokyādi kikadile ne kukwabo. Bano bana-balume bābwenye bisakibwa bidi mu Bible. Bātongelwe bu bakulumpe, bu batadi, bamone “mwakufundijija lufundijo lukomo, ne kuvutakanya boba bapepulula mo twisambila.” (Tetusa 1:5-9; 1 Temote 3:1-7) Bakwabo nabo bābwenye bisakibwa mwa kukwashisha bipwilo bu bengidi ba mingilo.—1 Temote 3:8-10, 12, 13.
10. Kukwatañana na Mateo 18:15-17, lelo myanda mikatampe yādi ifwaninwe kupwijibwa muswelo’ka?
10 Yesu wālaile kala ino mpangiko. Vuluka bidi nsekununi idi mu Mateo 18:15-17, mwaānenene kwikoleja kukokeja kwikoleja bantu babidi bengidila Leza, padi umo walubila mukwabo. Ulubilwe wādi ufwaninwe ‘kwenda bidi konka akamupityile’mo’ kufula, kwa bubidi bwabo. Shi abatabula dino ditabula, ino mwanda kupwa mpika, nabya paketyilwa muntu mukwabo umo nansha babidi bayukile senene mwanda’wa amba balete bukwashi. Lelo bikekala namani shi ne papo pene mwanda keupwilepo? Yesu wānene amba: “Kadi shi kakīvwene ne abo, nankyo mukasapwile kipwilo, ebiya shi kakīvwene ne kipwilo kīne, nanshi mulekei akālamuke kudi bānwe ke muJentaila kadi ke usonkeja-musonko.” Pānene Yesu namino, Bayuda bonso bākidi “kipwilo kya Leza,” o mwanda myanda’ya yādi ibatala bidi abo. * Inoko, tamba’tu kipwilo kya Bwine Kidishitu kibundwa, kyādi ke kifwaninwe kulonda bwendeji bwa Yesu. Uno i mwanda mukwabo ulombola amba bantu ba Leza bādi bafwaninwe kulongololwa mwa kūbakila ne kuludika Mwine Kidishitu umo ne umo.
11. Lelo bakulumpe bādi ba kutalwa namani na mwingilo wa kupwija myanda?
11 Mo monka ne bakulumpe bene, nansha batadi, bādi bakokeja kwimanina kipwilo pa kupwija myanda nansha pa kutūdilwa myanda ya bubi bulongelwe. Kino i kikwatañane na kubwanya kubwenye bakulumpe bisakibwa bidi mu Tetusa 1:9. Shako, bakulumpe mu kipwilo i bantu bampikwa kubwaninina, monka mwādi mwikadile ne Tetusa wātuminwe na Polo ku bipwilo mwanda wa ‘alongolole biyampe bintu byonso byakubulwa kulongolola.’ (Tetusa 1:4, 5) Dyalelo nadyo, boba batongwa bu bakulumpe bafwaninwe kulombola bidi lwitabijo ne kwipāna kumeso kwa kutongwa. O mwanda nanshi boba badi mu kipwilo bafwaninwe kukulupila bwendeji ne butadi buletwa kupityila ku buno bulongolodi.
12. Lelo i kiselwa’ka kidi na bakulumpe pa kipwilo?
12 Polo wānene bakulumpe ba mu kipwilo kya mu Efisesa amba: “Mwitei mutyima banwe bene ne luombe lonso, lomutudilwe’mo na mushipiditu sandu bu batadi, ba kukumba kipwilo kya Leza, kyāpotele na mashi a wandi Mwana.” (Bilongwa 20:28, New World Translation) Bine, kidi muswelo umo ne ku bakulumpe ba kipwilo dyalelo i batongwe mwanda wa “kukumba kipwilo kya Leza.” Bafwaninwe kwingila na buswe, ke na kusomanyapo bu mfumwabo pa luombe. (1 Petelo 5:2, 3) Batadi bafwaninwe kwikankila’ko kūbaka ne kukwasha “luombe lonso.”
Lamata ku Kipwilo
13. Kitatyi kimo i bika bikokeja kumweka mu kipwilo, ne mwanda waka?
13 Bakulumpe pamo ne bonso mu kipwilo i bakubulwa kubwaninina, o mwanda kyaba kimo, mulupukanga tumyanda ne kubulwa kumvwañana, monka mobyāikadile ne mu myaka katwa kabajinji pākidi’ko batumibwa bamobamo. (Fidipai 4:2, 3) Mutadi nansha muntu mukwabo ubwanya kunena bya midibululo, bisansa, nansha bilube. Tubwanya kulanga amba kudi mwanda wampikwa kukwatañana na Bisonekwa ulongekele, bakulumpe beuyukile ino kulongolola’o mpika. Bikokejika padi mwanda usa kulondwa nansha kadi ulondwanga mwendele Bisonekwa ino batwe kuyuka mpika mowikadile binebine. Ino nansha shi motulangila ye amo, langa bidi kino: Kitatyi kimo, mu kipwilo kya Kodinda mwālongekele bubi bukatampe, akyo kintu kyādi kyendejibwa na Yehova. Mwenda mafuku, Yehova wālengeja bubi’bwa bupwijibwe mobyolokele ne na kusumininwa. (1 Kodinda 5:1, 5, 9-11) Tukokeja kwiipangula amba, ‘Shi nādi mu Kodinda mu kine kitatyi’kya nādi wa kulonga’po namani?’
14, 15. Mwanda waka bamo bālekele kulonda Yesu, ne i ñeni’ka yotwaboila’ko?
14 Tala mwanda mukwabo ukokeja kulongeka mu kipwilo. Muntu wakomenwa kwimvwanija ne kwitabija bufundiji kampanda bwa mu Bisonekwa. Padi walonga bukimbi mu mabuku esambila pa Bible ku kipwilo kadi wakakimbe bukwashi kudi Mwine Kidishitu mutame ku mushipiditu, ne ku bakulumpe kwine. Ino bweleyombo bitupu, kwimvwanija ne kwitabija’byo mpika. Lelo ukalonga namani? Mwanda wa uno muswelo wāmwekele mwaka umo kumeso kwa Yesu kufwa. Aye wētelele amba i “mukate wa būmi” kadi amba “wivwane shi [mudye] ku mubidi wa Mwanā muntu, ne kutoma mashi andi” nankyo mukamona būmi bwa nyeke. Kino kyākukeje bana bandi ba bwanga bamo. Bavule pa kyaba kya kukimba bebashintulwile nansha kwilaija na lwitabijo, abo bājoka “kwenda kadi [na Yesu] dikwabo mpika.” (Yoano 6:35, 41-66) Pano napo shi twādi’po, le twāswile kulonga namani?
15 Dyalelo nadyo bamo ke baleke kubungakana na kipwilo, balanga’mba bakokeja kumwingidila Leza monso mobasakila. Divule banenanga’mba mutyima webasanshile, balanga’mba kibi kyobamwene ke kyalongolwelwe ne pano, nansha amba kudi bufundiji bokebabwanyapo kwitabija. Lelo milangwe yabo i myendele’mo? Eyo Mwine Kidishitu yense ufwaninwe kwikala aye mwine mu kipwano na Leza, ino ketukokejapo kutuna kwingidija kwingidija Leza kipwilo kya ntanda yonso, monka mwa wāingidijije’kyo mu mafuku a batumibwa. Kadi, Yehova wāingidije ne kwesela bipwilo mu kibundi ne kibundi mu myaka katwa kabajinji, na kutūla’ko mpangiko ya kutonga bakulumpe ne bengidi ba mingilo babwenye bisakibwa mwanda wa kamweno ka bipwilo. Ne dyalelo nadyo mo mobikadile.
16. Lelo yewa utompa kupaluka kipwilo ufwaninwe kulangulukila pa bika?
16 Shi Mwine Kidishitu ulanga’mba ufwaninwe’nka kwikulupila kipwano kyandi na Leza kete, nankyo wapele mpangiko ya Leza—yatūdīle’ko kipwilo kya ntanda yonso ne bipwilo bya bantu ba Leza mu bibundi. Shako, muntu ukokeja kutōta pa bunka bwandi nansha na bantu babala-banga kete, ino shi bikale namino, i kika kitūdilwe’ko mpangiko ya bakulumpe ne bengidi ba mingilo mu kipwilo? Pa kino, Polo paātumīne kipwilo kya Kolose mukanda, wāsomanya utangibwe ne mu Laodesea, wānene amba “mujike miji mudi [Kidishitu], mwenda mutamina monka.” Bantu bādi ba kumwena mu uno mukanda i boba bādi mu kipwilo ne kipwilo, ke bobapo bādi bepalule nakyo, mhm.—Kolose 2:6, 7; 4:16.
Kipanda ne Kyalwilo kya Binebine
17. Lelo 1 Temote 3:15 unena bika pa mwanda utala kipwilo?
17 Mutumibwa Polo pa kutuma mukanda umbajinji kudi Temote, mukulumpe Mwine Kidishitu, wāshintulwile bisakibwa bifwaninwe kubwanya bakulumpe ne bengidi ba mingilo mu bipwilo. Kupwa’tu bisakibwa, Polo wātelele “kipwilo kya Leza mūmi,” amba kyo “kipanda, ne kyalwilo kya binebine.” (1 Temote 3:15) Kipwilo kyonso kituntulu kya Bene Kidishitu bashingwe māni kyādi bine kipanda mu myaka katwa kabajinji. Kadi pampikwa ne kutatana, mpangiko mikatampe ya kusaka Mwine Kidishitu yense atambule buno bubinebine yādi ibwanika enka kupityila ku kipwilo. Ke-pantu ako ko kobādi bakokeja kwimvwana bubinebine bufundijibwa ne kubingijibwa, kadi ko kobādi babwanya kūbakwa.
18. Mwanda waka kupwila kudi na mvubu?
18 Mo monka, ne kipwilo kya Bwine Kidishitu kujokoloka ntanda yonso i kipango kya Leza, “kipanda, ne kyalwilo kya binebine.” Kutanwa kotutanwa ku kupwila ne kulondolola’ko o muswelo umo mukatampe otukokeja kūbakwa, kuningija kipwano kyetu na Leza, ne kuteakanibwa mwa kulongela kiswa-mutyima kyandi. Polo wālombwele byobya binenwanga ku kupwila kwa uno muswelo, pa kulembela kipwilo kya mu Kodinda. Wāsonekele amba wādi usaka byobya binenwa ku kupwila bikale bipotoloke kadi bimvwanike senene shē mwanda wa boba batanwa’ko bamone “mwakutamina.” (1 Kodinda 14:12, 17-19) Ne batwe netu dyalelo tubwanya kūbakwa shi tuyuke amba Yehova Leza ye utūdile’ko bipwilo ne kadi amba wibikwete na makasa abidi.
19. Mwanda waka ufwaninwe kulamata ku kipwilo kyenu?
19 I amo, shi tudi bine na mutyima wa kūbakwa bu Bene Kidishitu, nankyo tukekadidila mu kipwilo. Mwanda kyo kitulama tamba kalā ku bufundiji bwa bubela, kadi kyo akyo kingidija Leza mwanda wa myanda miyampe ya Bulopwe bwa Meshiasa isapulwe ntanda yonso. Ne kutatana kwine mpika, Leza ke mulonge bivule kupityila ku kipwilo kya Bwine Kidishitu.—Efisesa 3:9, 10.
[Kunshi kwa dyani]
^ Mubandaudi umo wa Bible Albert Barnes wānene amba pānene Yesu amba “mukasapwile kipwilo” kyādi kishintulula amba i ku “boba badi na lupusa lwa kulonda mwanda’wa—kimfwa bemaniji ba kipwilo. Mu shinakoka ya Bayuda mwādi ne bakulu batyiba mambo, bādi batūdilwa myanda ya uno muswelo.”
Lelo Ukokeja Kuvuluka?
• Mwanda waka tukulupile amba Leza wadi’nka wa kwingidija kipwilo pano pa ntanda?
• Lelo bakulumpe bengidilanga kipwilo mingilo’ka nansha byobadi bampikwa kubwaninina?
• Lelo pano ūbakwanga namani na kipwilo kyenu?
[Bipangujo bya kifundwa]
[Kifwatulo pa paje 15]
Batumibwa ne bakulumpe ba mu Yelusalema bo bāingile bu kitango kyendeji
[Kifwatulo pa paje 16]
Bakulumpe ne bengidi ba mingilo bafundijibwanga mwa kufikijija senene biselwa byabo mu kipwilo