Nsulo ya Bibi Ibasokolwa!

MU MYAKA katwa kabajinji, Bayuda bavule bādi batengele kwiya kwa Meshiasa wālailwe. (Yoano 6:14) Yesu pa kwiya, wāleta busengi ne kitōkeji. Wāundapile babela, wādisha badi na nzala, wātalaja luvula, ne kusangula bafwe. (Mateo 8:26; 14:14-21; 15:30, 31; Mako 5:38-43) Kadi wādi unena byonka bya kwa Yehova ne kuleta mulao wa būmi bwa nyeke. (Yoano 3:34) Yesu wālombwele ne pa mfulo, kupityila ku byaādi unena ne byaādi ulonga, amba aye ye Meshiasa wālailwe, yewa wa kukūla bantu ku bubi ne ku bibi byonso bilupukile’ko.

Mungya buluji, bendeji ba bipwilo bya Bayuda bo bādi bafwaninwe kwikala babajinji kutambula Yesu, kumwivwana, ne kwitabija na nsangaji bwendeji bwandi. Inoko, kebālongelepo namino. Ino abo bāmushikwa, bāmupangapanga, ne kukuta bitumba bya kumwipaya!—Mako 14:1; 15:1-3, 10-15.

Yesu wādi na bubinga pa kutopeka boba bantu babi. (Mateo 23:33-35) Inoko, wāyukile amba kudi muntu mukwabo ufwaninwe kulambikwa bilongwa bibi byādi mu mityima yabo. Webānene amba: “Bānwe shenu mwine i dyabola, ne byamakomwameso bya shenu byo mutwelemo mityima yenu kulonga. Aye wadi ntapañani ne kungalwilo kwine, ne kwimanapo mu byabinebine, mpika, ke-muntu mwandi munda byabinebine mutupu’byo. Kadi pābepanga bubela i bwa aye mwine bwābepa, mwanda i wabubela, e enka shandya ne bubela bwine.” (Yoano 8:44) Nansha byādi biyukile Yesu amba bantu babwanya kulonga bilongwa bibi, ino wālombwele ne nsulo mine ya bibi—ke Satana Dyabola kadi.

Yesu pa kunena’mba Satana ‘kaimenepo mu byabinebine’ wāsokwele amba kino kipangwa kya ku mushipiditu kyādi bidi kingidila Leza na kikōkeji, ino kupwa kyāsasuka mu dishinda dyoloke. Mwanda waka Satana wātombokēle Yehova? I pa mwanda wātamije mitatulo munda mwandi kaabila butōtyi bwādi bufwaninwe kutōtwa enka Leza kete. *—Mateo 4:8, 9.

Butomboki bwa Satana i bumweke mu budimi bwa Edena paāongwele Eva adye kipa kyādi kijidikwe. Satana pa kubepa buno bubela bubajinji bwa kashā ne kuvubila Yehova myanda, wēlongele aye mwine bu ‘shandya bubela.’ Pakwabo napo, pa kutonona ba Adama ne Eva baleke kukōkela, wālengeje babikalwe na bubi bwebatwele ku lufu, abo bene ne nkongo ya kumeso mine. Mu uno muswelo, Satana wēlonga aye mwine bu “ntapañani”—ngipayañani wa malwa kamwekele’po kashā!—Ngalwilo 3:1-6; Loma 5:12.

Lupusa lubi lwa Satana lwātengele’nka ne kīkalo kya ku mushipiditu kine, ke-pantu wākokēle ne bamwikeulu bakwabo mu butomboki bwandi. (2 Petelo 2:4) Ino mishipiditu mibi nayo, pamo bwa Satana, itonwenanga bantu ku bilongwa bya munyanji. Kadi itwejeje mu bantu busekese bwampikwa kwendela’mo, buleta musala ne bipa bibibibi.

 Bibi Bibayula Ntanda

Bible witusapwila’mba: “Paalwile bantu kwivudija ba ntanda ne ntanda . . . ne bāna bana-bakaji babutwilwa ko badi. Ponkapo bāna ba Leza bana-balume bamwene’mba bāna bana-bakaji ba bantu i ba buya bwa dyangi, ino basonga bakaji muswidile mityima yabo.” (Ngalwilo 6:1, 2) Lelo bano “bāna ba Leza bana-balume” i bāni? I bipangwa bya ku mushipiditu, ke bantupo, mhm. (Yoba 1:6; 2:1) Le tubayuka namani? Dibajinji, kintu kya myaka 1 500 kunyuma bantu bādi kala besonga, o mwanda kewādipo mwanda mupya. Nanshi, kutela kutelelwe kusambakena pamo kwa “bāna ba Leza bana-balume” bāvwele imbidi ne kusonga “bāna bana-bakaji ba bantu,” kulombola patōkelela amba i kintu kekyādipo kilongeka, i kintu kyeni.

Kino kintu kyeni i kimwekele ne ku bana bene bābutukile ku ano masongi. Bano bana ba nsanga bādi betwa bu Banefilimi, mwanda pa kutama bāikele ke batumpangala. Kadi bādi bankomonkomo kadi babipolapola. Mungya buluji, “Banefilimi” i “Bashindi,” nansha’mba “bantu bashinda bakwabo panshi.” Bano bantu ba bukalabale i batelwe bu “bankanka ba kala ne bantumbo.”—Ngalwilo 6:4.

Banefilimi ne bashabo bāvudije bubi mu muswelo wādi kewamwekele kashā. Ngalwilo 6:11 ulombola’mba: “Panopantanda padi pabole ku meso a Leza, kadi padi’tu ke pakabakane na kampata.” Bine, bantu bāiwile bukalabale ne bukobakane bwa bano beni bāikele umbukata mwabo.

Le i muswelo’ka Banefilimi ne bashabo obāingidije luno lupusa lubi pa bantu? Bādi bakokela bantu ku mifwatakanyo imbi ne ku bilokoloko. Penepa byāikala namani? “Bantu bonso bapwile kuboleja mwikadilo wabo panopantanda.” Ku mfulo, Yehova wāonakanya yoya ntanda ku Dilobe dikatampe, wāpandija’nka Noa, muntu moloke, ne kisaka kyandi. (Ngalwilo 6:5, 12-22) Inoko boba bamwikeulu bāvwele imbidi pa kujokela mu bīkalo bya ku mushipiditu kebāitabijibwepo. Penepa bāikala ke bademona, bāendelela kwikala balwana na Leza ne na kisaka kyandi kyoloke kya bamwikeulu ba dikōkeji. Mobimwekela, tamba kine kitatyi’kya, Leza i mupeleje ino mishipiditu mibi kuvwala imbidi dikwabo. (Yude 6) Inoko, i bashale na lupusa lukomo mu būmi bwa bantu.

Mubi Wasokolwa Patōka!

Bukatampe bwa lupusa lubi lwa Satana i busokolwe mu 1 Yoano 5:19, unena’mba: “Panopantanda ponsololo pēne palēle mudi yewa umbi.” Dyabola i mukuje bantu mu lunkunkwa mulongo lwa byamalwa byenda bibweja’ko. Na bubine, i musumininwe kwibasanshija kupita ne pabajinji pene. Mwanda waka? Mwanda aye ne bademona bandi i bapangwe mu madiulu kinondanonda na kushimikwa kwa Bulopwe bwa Leza mu 1914. Pa bitala kuno kupangwa, Bible unena amba: “Yō! Yō! malwa obe, abe panopanshi . . . ; mwanda dyabola watūkila po mudi ne bukalabale bukatampe bwine, pa kuyūka’mba: Ngidi ne kakitatyi katyutyu.” (Kusokwelwa 12:7-12) Penepa i muswelo’ka wingidija Satana lupusa lwandi pa bantu dyalelo?

Dibajinji Satana wingidijanga’lo na kusonshila mushipiditu uludika milangwe ne bilongwa bya bantu. Pa kino, Efisesa 2:2 wita Dyabola bu “mulopwe wa lupusa lwa luvula, wa mushipiditu wa kulonga mudi bāna bampikwa kikōkeji.” Luno “luvula” lwa kibanda, pa kyaba kya kukankamika kityino kya Leza ne kulonga biyampe, ino alo luletanga butomboki bwa kutombokela Leza ne misoñanya yandi. Nanshi Satana ne  bademona bandi bo basonshilanga ne kubweja’ko bibi bilonga bantu.

“Lama Obe Mutyima”

Luno “luvula” i lumweke bidi mu kipupo kya kutala bifwatulo bya bantu badi mutaka, kikabija bilokoloko bya buladi bwa munyanji ne kumwekeja mwikadilo mutyani bu muyampe. (1 Tesalonika 4:3-5) Buladi bwa ku bukomo, bwa kumweshañana malwa, bwa kulāla na bantu bavule, na banyema, ne bwa kona banuke, byo bilombolwa bu bintu bya kwipwijija’ko mukose. Nansha shi i bifwatulo bya bantu badi mutaka bimweka bu kebisanshijapo kutabuka, tuyuke amba kutala’byo nansha kutanga’byo kusanshijanga ne kumuna bantu bupika, baikala na kibidiji kya kutala’byo kitatyi ne kitatyi. * I kintu kimo kibi kyona kipwano kya muntu na bakwabo ne na Leza mwine kumo. Kutala bifwatulo bya bantu badi mutaka i ñeni myoneke ya bademona—bantomboki bāshilwile bilokoloko bibi bya buladi kumeso kwa Dilobe mu mafuku a Noa.

O mwanda Solomone, muntu wa ñeni, wāletele kino kidyumu, amba: “Lama obe mutyima ne bupyasakane bonsololo, mwanda mo mutamba nsulo ya būmi.” (Nkindi 4:23) Patōkelela ko kunena’mba, lama obe mutyima ku dikinga dya kutala bifwatulo bya bantu badi mutaka na kushinta mpangiko ya televijo nansha na kubula kompyuta, shi kubatambe bifwatulo bilangula masenda, pakwabo kadi i kya mvubu kulonga namino na kampeja-bukidi ne na kusumininwa! Witūle pa kyaba kya sola wepa disashi dyobamutungile pa dityima. Satana utungile disashi enka pa mutyima obe wa kyelekejo—pene palēle milangwe yobe ne kwabila kobe—kadi ukimba konakanya’o.

Kadi ufwaninwe kulama mutyima obe kutyina’mba waketobwa bikandangobo, mwanda Dyabola uyukile amba yense “uswele bikungulu bya bulobo [Yehova] ushikilwe’ye.” (Mitōto 11:5) Shako, Satana kasapo kukwalamuna bu walwana na Leza na kukufikija kala ku kumwanga mashi; aye kyasaka’tu i wikale na mutyima wa kuswa bikandangobo. Ke kya kutulumukapo shi bikandangobo, pavule pene ne bya majende’mo, i biyule mu bingidilwa bizambalaja misapu. Banefilimi bāfwile ne kebakidi’kopo, ino bilongwa ne bibidiji byabo bikyendelela kwikala’ko! Lelo kwipwija mukose kotoñanga kulombola’mba ukomenanga manwa a Satana?—2 Kodinda 2:11.

Mwa Kukomenena Lupusa Lubi lwa Satana

Lupusa lwitutonona kulonga bibi lumweka bu lukomo kunekenya. Ino Bible ulombola amba boba balonga buninge bwa kusangaja  Leza badi na bulwi bwa “kwikwata . . . ne bya bushipiditu bya bubi,” koku kadi balwa na umbidi wabo wampikwa kubwaninina. Pa kunekenya buno bulwi ne kwitabijibwa na Leza, bitusakila kumwena mu mpangiko mivule ikwete’ko Leza.—Efisesa 6:12; Loma 7:21-25.

Mu ino mpangiko mubadilwa ne mushipiditu sandu wa Leza, bukomo bupite bonso mūlu ne pano pa ntanda pene. Mutumibwa Polo wālembēle Bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji amba: “Bātwe o tutambwile ke mushipiditu wa panopantandapo, ehe, nanshi i mushipiditu wa kwa Leza.” (1 Kodinda 2:12) Boba bendejibwa na mushipiditu wa Leza batamijanga mutyima wa kuswa bintu biswele Leza ne kushikwa byobya byashikilwe. (Amose 5:15) Le i muswelo’ka ubwanya muntu kutambula mushipiditu sandu? Nakampata i kupityila ku milombelo, ku kifundwa kya Bible—ulembelwe kupityila ku mushipiditu sandu—ne ku kwikala mu kisense na boba baswele Leza binebine.—Luka 11:13; 2 Temote 3:16; Bahebelu 10:24, 25.

Shi nobe umwena mu ino mpangiko, nabya wi mushilule kala kuvwala “panopele yonso ya Leza,” bulami bumo kete bwa binebine bwa kwikinga nabo ku “byakyongo bya dyabola.” (Efisesa 6:11-18) Kino kyo kitatyi kine kifwaninwe kulonda ne pa mfulo ino mpangiko. Mwanda waka?

Mfulo ya Bibi Keidi Pabwipi!

Mulembi wa Mitōto unena’mba: “Pamenene babi bwa biyombo, kadi pamwene bakulonga bubi bonso katōkwe, i mwanda wa kunena’mba bakonakanibwa nyeke.” (Mitōto 92:7) Bine, enka mobyādi bikadile mu myaka ya Noa, kuvula kwa bibi byotumona’bi i kiyukeno kilombola’mba butyibi bwa Leza busa kufika’nka panō, pa bantu babi ne padi Satana ne bademona bandi bene kumo, basa kwelwa mu lupongo mobakomenwa kulonga kintu kyo-kyonso kumeso kwa konakanibwa’bo. (2 Temote 3:1-5; Kusokwelwa 20:1-3, 7-10) Lelo i ani ukafikidija buno butyibi? Ke ungipo, i enka Yesu Kidishitu, tutanga pa mwanda wandi amba: “E po pa mwanda pāsokwedilwe Mwana Leza’mba, ōne mīngilo ya dyabola.”—1 Yoano 3:8.

Lelo nobe wabilanga bibi bipwe? Shi i amo, nabya ubwanya kusengwa na milao idi mu Bible. Kekudipo dibuku dikwabo dilombola patōkelela Satana, mwine wāshilwile bibi, ne kadi i kutupu dibuku dikwabo dilombola muswelo wakatalulwa’ko ne mingilo yandi mine kumo. Tubakwisashila utambule buyuki bwa binebine bwa mu Bible shi usaka wilame ku bibi bya Satana tamba’nka pano ne kulama lukulupilo lwa kukekala mu ntanda yambulwa’mo bibi.—Mitōto 37:9, 10.

[Kunshi kwa dyani]

 Kapango pa paje 6

Mfumo Idi’mo ne Bubinebine

Nsekununi ya bilezaleza, batumpangala, ne kinkumbulu kya dilobe, itanwa mu mfumo ya ntanda yonso. Kimfwa, mānga ya Bene Akadia ya Gilgamesh itela dilobe, kyombo, ne bantu bāpandile. Gilgamesh mwine utelwa bu leza kilobo, wa lumponompono, kipindi leza, kipindi muntu. Lufumo lumo lwa Baazteke lwisambila pa ntanda ya kala yādi’mo batumpangala ne pa dilobe dikatakata. Lufumo lwa matanda a scandinavie, kungala kwa umbuo, lwisambila pa muzo umo wa batumpangala ne muntu umo wa tunangu witwa bu Bergelmir wāpopele kyombo kikatampe mwaāpandile aye mwine ne wandi mukaji. Buno bukamoni bonso bubingija binena Bible amba bantu bonso i batambe ku bantu bāpandile ku dilobe dyāonakenye ntanda imbi ya kala.

[Kifwatulo]

Kipapo kilembelwe’po mānga ya Gilgamesh

[Kutambile Kifwatulo]

The University Museum, University of Pennsylvania (neg. # 22065)

[Kifwatulo pa paje 5]

Milongelo ya Banefilimi ikimweka mu bantu ne dyalelo dino

[Kifwatulo pa paje 7]

Buyuki bwa binebine bwitukankamika tukomene lupusa lubi