Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Bambutwile—Fundijai Benu Bana na Buswe

Bambutwile—Fundijai Benu Bana na Buswe

Bambutwile—Fundijai Benu Bana na Buswe

“Longai byonso na buswe.”—1 KODINDA 16:14, Bisonekwa Bitokele.

1. Lelo bambutwile beumvwananga namani ku mutyima kitatyi kibutulwa mwana?

 BAMBUTWILE bavule bayukile amba kubutula mwana i mwanda wa nsangaji mpata. Inabana Aleah unena’mba: “Ponaelele diso musunsa umbajinji padi wami mwana mwana-mukaji ukibutulwabutulwa, naivwene nsangaji bininge. Nalanga’nka ne kulanga’mba uno ye mwana umbajinji ku buya.” Inoko, kino kitatyi kya nsangaji kikokeja kadi kupepeja bambutwile mutyima. Mulumya Aleah unena’mba: “Nadi neipangula shi nkabwanya kuteakanya wami mwana mwana-mukaji ku matompo akamutana umbūmi.” Bambutwile bavule beipangulanga uno muswelo kadi pano ye pobamonanga mvubu ya kufundijija babo bana na buswe. Inoko, bambutwile Bene Kidishitu basaka kufundija bana na buswe namino batananga bikoleja. Le i bikoleja’ka bimo?

2. I bikoleja’ka bitananga bambutwile?

2 Pano ketudi batwele mpata mu mafuku a mfulo a ino ngikadilo ya bintu. Monka mobyālailwe kala, kubulwa buswe kubatāla mu bantu. Enka ne mu kisaka kimo mwine, mutanwa bantu bampikwa “lusa lwa bubutule” kadi “ne kufwija kwine mpika, ne bampikwa bu-ujila, . . . bakubulwa kwifula, ne ba bukalabale bwa malwa.” (2 Temote 3:1-5) Kwimona kwa kesha kesha na bantu ba tuno tuto kukokeja kufikija ne ba mu bisaka bya Bene Kidishitu ku kwilongela bintu bibi. Kadi ne bambutwile bene balwanga na mutyima obapyene wa kulonga bintu na kansontomokela, wa kunena bibi kusaka mpika, ne wa kutyiba mbila mifwe.—Loma 3:23; Yakoba 3:2, 8, 9.

3. Lelo bambutwile bakokeja kutamija bana ba nsangaji namani?

3 Nansha byokudi bino bikoleja, bambutwile bakokeja kutamija bana ba nsangaji, bakomo ku ngitu ne ku mushipiditu. Muswelo’ka? Na kulonda madingi a mu Bible anena’mba: “Longai byonso na buswe.” (1 Kodinda 16:14BB) Na bubine, buswe “yo nungakeno ya buya bwampikwa kakoba.” (Kolose 3:14BB) Tubandaulei bipindi bisatu bya buswe binenenwe na mutumibwa Polo mu mukanda umbajinji waātumīne Bene Kodinda, ebiya twisambile ne pa miswelo imo mipotoloke ikokeja bambutwile kulombola ino ngikadila pobafundija babo bana.—1 Kodinda 13:4-8.

Mvubu ya Kutūkijija Mutyima

4. Mwanda waka bambutwile bafwaninwe kutūkija mutyima?

4 Polo wālembele amba: ‘Buswe butūkije mutyima.’ (1 Kodinda 13:4) Kishima kya Kingidiki kyalamwinwe bu ‘kutūkija mutyima’ kishintulula kitūkijetyima ne kubulwa kansontomokela ka kufuna bulobo. Mwanda waka bambutwile bafwaninwe kutūkija mutyima? Eyo, bambutwile bavule bayukile bubinga buvule bwine. Ino talai bidi bubinga butyetye. Divule bana kebalombangapo musunsa umo kete kintu kyobasaka. Nansha shi mbutwile wamupelela’tu patōkelela, ino aye mwana usa kulomba’nka kulomba, ukulupile amba basa kumwitabija. Bankasampe baletanga bubinga buvule mwanda’tu wa bapebwe lupusa lwa kulonga kyobakimba, akyo kintu kiyukile bambutwile amba i kya bulembakane. (Nkindi 22:15) Kadi bana bajokelajokelanga mu bilubo bimo byonka, motujokelanga’mo ne batwe.—Mitōto 130:3.

5. Lelo i bika bikakwasha bambutwile batūkije mutyima?

5 Le i kika kikakwasha bambutwile bekale na mutyima mutūke ne na kitūkijetyima na babo bana? Mulopwe Solomone wāsonekele amba: “Ñeni ya muntu imutūkija kufuna bulobo.” (Nkindi 19:11) Bambutwile bajingululanga mwikadila wa bana na kuvuluka’mba nabo badi ‘besamba bya bu kana, bavuluka bya bu kana, bafwatakanya bya bu kana.’ (1 Kodinda 13:11) A bambutwile, le mukivulukile momwādi mukambakenya shi shenu, shi inenu mwanda wa emupe bintu bya bwanuke byomwadi mulomba? Pomwādi bankasampe, le kemwādipo mulanga’mba bambutwile benu bādi bapumpunya milangwe ne bikoleja byenu? Shi i amo, nankyo nenu mubayuka biloñanga benu bana ne mwanda waka basakilwa kyaba kyonso kuvulujibwa na kitūkijetyima butyibi bwenu. (Kolose 4:6) I biyampe kuvuluka’mba Yehova wāsoñenye bambutwile Bene Isalela ‘kukomeneja’ bijila byandi mu babo bana. (Kupituluka 6:6, 7) Kishima kya Kihebelu “kukomeneja” kishintulula “kupituluka’mo,” “kunena misunsa mivule,” “kulamika pototo.” Kino kilomba nanshi bambutwile bapituluke’mo misunsa mivule kumeso kwa kufundija mwana bijila bya Leza. Kupituluka’mo uno muswelo kudi na mvubu shi tusaka kufundija bana myanda mikwabo ya umbūmi.

6. Mwanda waka mbutwile wa kitūkijetyima ke wa kilomonyekapo?

6 Kwikala mbutwile wa kitūkijetyima ke kwikalapo mbutwile wa kilomonyeka, mhm. Kinenwa kya Leza kitudyumuna’mba: “Mwana mulekelelwe bitupu ufwija inandi bumvu.” Ino pa kutyina byakekala namino, lukindi lumo lonka lubweja’ko amba: “Kamama ne madingi bipana ñeni.” (Nkindi 29:15) Kyaba kimo bana babwanya kupela lupusa ludi na bambutwile babo lwa kwibolola. Inoko bisaka bya Bwine Kidishitu ke buludikipo bwa kidemokratike, bwa kulanga’mba madingi a bambutwile afwaninwe kulonda musakila bana. Ino, Yehova byadi Mutwe mwinemwine wa kisaka, i mupe bambutwile lupusa lwa kufundija ne kudingila babo bana na buswe. (1 Kodinda 11:3; Efisesa 3:15; 6:1-4) I bine, madingi endelanga pamo na kipindi kilonda’ko kya buswe kitelele Polo.

Mwa Kupānina Madingi na Buswe

7. Mwanda waka bambutwile ba kanye badingilanga babo bana, ne kudingila kwine i kulonga bika ne bika?

7 Mutumibwa Polo wāsonekele amba ‘buswe budi na kanye.’ (1 Kodinda 13:4) Bambutwile badi na kanye ka binebine badingilanga babo bana muswelo umo onka. Mu uno muswelo beulanga Yehova. Polo wālembele amba: “Yewa musanshibwe na Yehova umudingilanga ne madingi.” O mwanda i biyampe kuvuluka amba madingi atelelwe mu Bible ke enkapo kupāna mfuto kete, mhm. Ino adi ne na mulangwe wa kulombola ne kufundija. Le kitungo kya madingi i kitungo’ka? Polo wānene amba: “Ino pa kupitako ke kupe bipa bitalala, nyā, ke bipa bya boloke kadi, ku boba badi, babangile monka.” (Bahebelu 12:6, 11) Shi bambutwile badingile babo bana na kanye mwendele kiswa-mutyima kya Leza, nankyo abebape mukenga wa kutama ke bantu ba ndoe ne basenswe boloke. Shi bana abaitabija “madingi a Yehova,” nankyo bakamona tunangu, buyuki, ne kusansanya—bintu bya bulēme kutabuka ndalama ne nsahabu mine.—Nkindi 3:11-18.

8. I bika divule bimwekanga shi bambutwile kebadingilapo babo bana?

8 Pakwabo napo, bambutwile kebadingilapo babo bana kebadipo na kanye. Yehova wāpēle Solomone bukomo bwa mushipiditu wālemba’mba: “Yewa utūla kamama kandi kufula, nabya washikwe wandi mwana mwana-mulume: Ino yewa umusanswa umudingila pamopamo.” (Nkindi 13:24) Bana batama kupebwa madingi masumininwe mpika babwanya kwikala bantu ba mwino ne bambulwa nsangaji. Ino, bana bafundijibwa na bambutwile ba kanye abo’ko bebatūdila mikalo misumininwe bekalanga na ñeni ku masomo, na bwino umbūmi, ne divule dine ba nsangaji. Nanshi bambutwile badingila babo bana bebalombolanga na kanye.

9. Lelo bambutwile Bene Kidishitu bafundijanga babo bana bika, ne bino bintu bifwaninwe kumonwa muswelo’ka?

9 Lelo kudingila bana na kanye ne na buswe kulomba bika ne bika? Bambutwile bafwaninwe kwisamba na babo bana pampikwa kafinda pa byobya bine byobasakilwa. Kimfwa, bana balelelwe na bambutwile Bene Kidishitu bafundijibwanga misoñanya ya kyalwilo ya mu Bible tamba ku bwanuke ne kulombolwa mvubu ya kwelela kuboko ku myanda palapala ya mutōtelo wa bine. (Divilu 20:12-17; Mateo 22:37-40; 28:19; Bahebelu 10:24, 25) Bana bafwaninwe kuyuka’mba bino bintu ke bya kukayapo nabyo mitembwe.

10, 11. Mwanda waka i biyampe bambutwile batale ne bisaka bana pobatūla’ko mbila ya kulonda kisaka?

10 Kyaba kimo, bambutwile babwanya kwita bana mwanda wa kwisambila pamo pa bijila bya kulondwa na kisaka. Shi bana baleta milangwe yabo mu mīsambo ya kutūla’ko bijila, nankyo bakekala na mutyima wa kwibikōkela. Kimfwa, shi bambutwile kebatūla kijila kitala pa kitatyi kya kujokela kwinjibo, bakokeja kutela nsaa mipotoloke ifwaninwe kujoka bana. Nansha kadi, babwanya kunena bana batonge nsaa’ya ne kulombola kine kyobatongela’yo. Ebiya bambutwile bakokeja penepa kutunga kyabo kitatyi ne kulombola mwanda waka abamone’kyo bu kifwaninwe. Ino shi milangwe ibeshila, le bakalonga’po namani? Pamo bambutwile babwanya kumona’mba i biyampe kulonda byatonga bana shi kebijilulapo misoñanya ya mu Bible. Lelo ko kunena’mba bambutwile abetentula lupusa lwabo nansha kwiluzozeja?

11 Pa kulondolola kino kipangujo, tubandaulei bidi muswelo wālombwele Yehova lupusa lwandi padi Lota ne kisaka kyandi. Bamwikeulu pa kulupwila Lota, mukajandi, ne bana bandi bana-bakaji panja pa Sodoma, bāmunene amba: “Nyemena ku lūlu, kutyina’mba wakalotejibwa.” Kwimvwana kudi Lota amba: “E! e! ke nankyopo mfumwami.” Kupwa Lota wāleta’po mulangwe mukwabo amba: “Monapo bidi, kibundi kino kidi pabwipi ponka pa kunyemenapo; kabidi e kyo kityetye e! Mpandile’ko, lelo koka ke katyetyepo, a?” Le Yehova wālondolwele namani? Kwimvwana kwadi aye amba: “Monapo nanshi nakwitabija pa kino.” (Ngalwilo 19:17-22) Lelo Yehova wētentwile lupusa lwandi? Mhm, ke amopo! Ino aye wālondele byālombele Lota, wāmutandabwila kanye mu uno mwanda. Shi wi mbutwile, lelo kudi kitatyi kyotanga mutyima ku bisaka bana potūla’ko mbila mu kisaka?

12. Lelo i kika kikalengeja mwana evwane mutyima-ntenke?

12 Inoko, bana kebafwaninwepo kuyuka enka mbila kete, mhm, ino bafwaninwe ne kuyuka ne mfuto shi abatyumuna’yo. Shi mubapu kwisambila pa mfuto ne ibaivwanikwa senene, penepa londai bijila’bya. Shi bambutwile basopeja kitatyi kyonso bana amba tusa kwimupa mfuto, ino kwibapa’yo mpika, nabya kebadipo na kanye. Bible unena’mba: “Ke-pantu mutyibilo wa pa mingilo mibi ne kufikijibwapo bukidi mpika, po pa mwanda’o mutyima wa bāna ba bantu utá byamwiko’tu ko badi kulonga bibi.” (Musapudi 8:11) I bine, mbutwile ukaleka padi kupa mwana mfuto pa kitango kya bantu nansha pa banuke bakwabo, kutyina kumufwija bumvu. Inoko mwana ukevwana mutyima-ntenke ne kadi ukalēmeka ne kusanswa bambutwile bandi shi i muyuke amba “eyo” wa bambutwile bandi i eyo wa bine, ne “mhm” nandi mhm—nansha ke mu kupāna mfuto mwine.—Mateo 5:37.

13, 14. Lelo bambutwile bakokeja kwiula Yehova namani mu kufundija bana?

13 Shi mfuto ipānwa na buswe, nankyo ayo mine ne muswelo oipānwa bikalondela pa ludingo lwa mwana. Kaka Pam uvuluka’mba: “Betu bana babidi badi basakilwa kudingilwa palapala, mwanda madingi akwasha umo keadipo akwasha mukwabo.” Mulumyandi Larry ushintulula’mba: “Mwana wetu mutame wadi’tu kyaūminine kyo kyonka, kadi pa kuleka’kyo poso’nka na mfuto milobo. Ino shi nkasa, wivwane umunene pampikwa kusepa nansha’tu kumukengula diso, waimvwana kala.” I bine, bambutwile ba buswe bekankilanga’ko kuyuka madingi afwaninwe kupa mwana ne mwana.

14 Yehova i mushile bambutwile kimfwa mu mwanda utala kuyuka bukomo ne bukōkekōke bwa mwingidi umo ne umo. (Bahebelu 4:13) Kadi, Yehova pa kupāna mfuto, kadipo na nketekete kadi kadipo na kilomonyeka. Ino nyeke udingilanga bantu bandi ‘madingi pa ndingidilo.’ (Yelemia 30:11) A bambutwile, lelo muyukile bukomo bwa benu bana ne bukōkekōke bwabo? Lelo mwingidijanga buyuki’bo mu muswelo muyampe mwanda wa kwibafundija senene? Shi i amo, nankyo bine musenswe benu bana.

Kankamikai Mīsambo Yampikwa Kafinda

15, 16. Lelo bambutwile bakokeja namani kufundija babo bana kunena pampikwa kafinda, ne i manwa’ka a amwene bambutwile Bene Kidishitu bu mayampe?

15 Kipindi kikwabo kya buswe i kino: ‘Kebusepelelangapo mu bya bubi, nanshi abo busepelelanga monka mu bya binebine.’ (1 Kodinda 13:6) I muswelo’ka ubwanya bambutwile kufundija babo bana kusanswa byoloke ne bya binebine? Ditabula dikatampe i dya kwibakankamika bekale balombola patōkelela bidi mu mityima yabo, nansha shi bimweka bu bikomo kwimvwanwa na bambutwile. Shako, bambutwile basangalanga shi bana balombola milangwe ne malango abo mwendele misoñanya myoloke. Ino, pakwabo napo, mwana ukokeja kunena myanda idi umutyima isokola padi kukanina kwandi kulēmenene ku bintu bibi. (Ngalwilo 8:21) Lelo bambutwile bakalonga’po namani? Divule kebejangapo kala kwikala na mutyima wa kufunina bana balombola milangwe ya uno muswelo. Shi bambutwile balonge namino, nankyo bana bakashilula kunena enka milangwe yobamona’mba yo isaka bambutwile. Bine, binenwa byampikwa bulēme bifwaninwe kulemununwa bya bukidi, ino yukai’mba kufundija bana muswelo wa kwisamba na bulēme i kwishile na kwibapakika bine bya kunena.

16 Le bambutwile bakakankamika namani mīsambo yampikwa kafinda? Aleah, utelelwe kungala’ku, unena’mba: “Twatūdile’ko ngikadilo ya kwisamba pampikwa kafinda na kuleka kwikala na nketekete ne na kansontomokela kitatyi kinena bana bintu bituvutakanya ñeni.” Shabana umo witwa bu Tom unena’mba: “Twakankamikile wetu mwana mwana-mukaji kwitulombola byalanga, nansha shi ketabijepo milangwe yetu. Twamwene amba shi tutyibakanya nyeke byanena ne kumuningila byotusaka, nankyo ukanyoñama ne kakayukapo kwitulombola bine bidi mu mutyima wandi. Pakwabo napo, kumuteja kotwadi tumuteja kwamulengeje nandi etuteje.” Eyo, bana bafwaninwe kukōkela bambutwile babo. (Nkindi 6:20) Inoko mīsambo yampikwa kafinda o mukenga wa bambutwile wa kukwasha babo bana batamije nangu ya kulanga. Vincent, shandya bana baná, unena’mba: “Divule twadi twisambila pa bubi ne buya bwa kintu kamukaya mwanda wa bana bajingulule abo bene bipa bilumbuluke bibwanya kulupuka’ko. Kino kyebakweshe batamije nangu ya kulanga.”—Nkindi 1:1-4.

17. Le bambutwile bafwaninwe kukulupila bika?

17 Kunena na bubine, i kutupu mbutwile nansha umo ubwanya kwingidija na bubwaninine madingi aleta Bible a mwa kutamijija bana. Nansha nankyo, kulupilai amba bana kebakabulwepo kwimufwija’ko pangala pa bukomo bomulonga pa kwibafundija na kitūkijetyima, na kanye, ne na buswe. Yehova kakabulwepo kwimwesela pangala pa bukomo bomulonga. (Nkindi 3:33) O mwanda mwine bambutwile bonso Bene Kidishitu basakanga babo bana bayuke kusanswa Yehova monka mobamusanshilwe abo. Le i muswelo’ka ubwanya bambutwile kufikila pa kino kitungo kilumbuluke? Kishinte kilonda’ko kiketulombola manwa mapotoloke a mwa kulongela.

Lelo Ukivulukile?

• Lelo bujinguludi bukokeja kukwasha namani bambutwile bekale na kitūkijetyima?

• Lelo kanye ne madingi i bikwatañane namani?

• Mwanda waka mīsambo yampikwa kafinda ya bambutwile na bana idi na mvubu?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 25]

A bambutwile, le mukivulukile momwādi mwikadile pa bwanuke?

[Kifwatulo pa paje 26]

Lelo mukankamikanga benu bana kwisamba bitamba ku mutyima pampikwa kafinda?