Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Kinenwa kya Yehova Kifikidilanga Nyeke

Kinenwa kya Yehova Kifikidilanga Nyeke

Kinenwa kya Yehova Kifikidilanga Nyeke

“Nansha kintu kimo kine kyabulwa ku byonso bintu bilumbuluke byesambile Yehova Leza wenu pa mwanda wenu, mhm; byonsololo’tu byemufikidile.”—YOSHUA 23:14.

1. Yoshua i ani, ne wālongele bika ku mfulo kwa būmi bwandi?

 MUKELENGE umo wādi kalāla mukomo, wampikwa moyo, mwana-mulume wa lwitabijo kadi mululame. Wānangile na Mosesa kadi wātongelwe na Yehova amba aludike muzo wa Isalela tamba mu ntanda mutuputupu mudi zolē kutūla ne mu ntanda ikuka mabele ne buki. Ku mfulo kwa būmi bwandi uno mukelenge mulēmantu, ke Yoshua kadi, wānene mwisambo ukunka mutyima wa kwishadika na bakulumpe ba Isalela. Na bubine, uno mwisambo wākankamikile lwitabijo lwa boba bāmwivwene. Eyo, ubwanya kukukankamika ne abe.

2, 3. Pādi pesamba Yoshua na bakulumpe ba Isalela, Isalela wādi mu ngikadilo’ka, ne Yoshua wānene’po bika?

2 Pano langa mobyāpityile, enka na mwikilombwela Bible amba: “Penepa kala byo kyapityile nenki, mafuku mangi pa kupita’o Yehova pa kupana kutalaja ku Isalela ku balwana nabo badi bebajokolokele, ino Yoshua nandi wadi ke mununu wa myaka mingi; ebiya Yoshua waita Isalela enselele, ne bakulumpe babo, ne mitwe ya bakulu mine, ne batyibi, ne bakulu ba kidye, kēbanena’mba: Ami ne mununu wa myaka mingi mingi.”—Yoshua 23:1, 2.

3 Yoshua wādi kalumba ku myaka 110, ne wāikele’ko mu bitatyi bya kasekuseku mu mānga ya bantu ba Leza. Wēmwenine bilongwa bikatakata bya Leza, ne kufikidila kwa milao mivule mine ya Yehova. O mwanda wādi musumininwe ne mutyima umo mu bintu byāimwenine aye mwine, wānena’mba: “Muyukile umityima yenu yonso ne mu myuya yenu yonso, amba nansha kintu kimo kine kyabulwa ku byonso bintu bilumbuluke byesambile Yehova Leza wenu pa mwanda wenu, mhm; byonsololo’tu byemufikidile, kadi nansha kimo kine kya byobya kyabudilwepo, mhm.”—Yoshua 23:14.

4. Yehova wālaile Bene Isalela milao’ka?

4 Lelo i bika byānene Yehova byāfikidile mu mafuku a būmi bwa Yoshua? Tubandaulei’tu bidi milao isatu yālaile Yehova ku Bene Isalela. Umbajinji, Leza wādi wa kwibanyongolola umbupika. Wa bubidi, wādi wa kwibalama. Wa busatu, wādi wa kwibakwatakanya. Yehova i mulaye ne bantu bandi ba dyalelo muswelo umo onka, o mwanda netu twi bemwene’yo mu būmi bwetu. Kumeso kwa kwisambila pa bilongele Yehova mu ino myaka, tubandaulei bidi byaālongele mu mafuku a Yoshua.

Yehova Wanyongolola Bantu Bandi

5, 6. Lelo Yehova wānyongolwele Bene Isalela mu Edipito namani, ne kino kyālombwele bika?

5 Yehova wāimvwene kwabija kwa Bene Isalela pa mwanda wa bupika bobādi bamuninwe mu Edipito. (Divilu 2:23-25) O mwanda wāsapwidile Mosesa mu kimuna kitēma amba: “Ami natūka kwibanyongolola [bantu bami] ku kuboko kwa bene Edipito, ne kukebalupulamo mu yoya ntanda kukebaselela ku ntanda miyampe imbaye, ku ntanda ikukanga mabele ne būki.” (Divilu 3:8) Bine kyādi kintu kya nsangaji kumona Yehova ufikidija uno mwanda! Felo pa kupela kulekelela Isalela kutamba mu Edipito, Mosesa wāmulombola amba Leza ukālamuna mema a Nile ke mashi. Kinenwa kya Yehova kyāfikidile. Mema a munonga wa Nile aikele ke mashi. Mishipa yonso yafwa, ne mema mene keakitomeka. (Divilu 7:14-21) Felo wāumija mutyima, ino Yehova wāmuletela mpupo mikwabo kitema, na kubadikila kumulombola kipupo kimo ne kimo. (Divilu, shapita 8-12) Kipupo kya dikumi kipwa’tu kwipaya umbedi yense mu Edipito, Felo wāsoñanya Bene Isalela bende—bine, ne kwenda bāenda!—Divilu 12:29-32.

6 Buno bunyongolodi bwāshitwidile Yehova dishinda dya kutonga Isalela bu muzo wandi mutongwe. Bwātumbije Yehova amba i Yewa ufikidijanga milao yandi, mwanda kinenwa kyandi kifikidilanga nyeke. Kadi bwālombwele bukatampe bwa Yehova pa baleza bonso ba mizo. Kutanga myanda ya buno bunyongolodi kukomejanga lwitabijo lwetu. Langa’po mobikekadila potukanyongololwa! Yoshua wāmwene amba Yehova na bubine ye “Mwinemukatakatamwine panopantanda ponsololo.”—Mitōto 83:18.

Yehova Walama Bantu Bandi

7. I muswelo’ka wālamine Yehova Bene Isalela ku bibumbo bya bulwi bya Felo?

7 Le mulao wa bubidi nao—wālaile Yehova kulama bantu bandi? Uno mulao wādi ulaija amba Yehova ukanyongolola bantu bandi mu Edipito ne kwibatweja mu Ntanda ya Mulao. Vuluka kadi amba Felo wāfunine bulobo, wālonda tupolobela Isalela na bibumbo byandi bya bulwi, byādi na makalo tutwa na tutwa. Bine, uno mulopwe wa mitatulo wēkulupile mpata, kutabukidila mwanda Bene Isalela bādi bwa bapye mu kidiba, koku ngulu, koku nako kalunga ka mema! Pano po pālamine Leza bantu bandi na kwimika dikumbi pa bukata bwa bitūlo bibidi. Ku mutamba wa Bene Edipito mfindi; ino ku mutamba wa Bene Isalela mwinya. Dikumbi dyākankeje Bene Edipito kwenda kumeso, ino papo Mosesa wātulula mukombo ne kukalañanya mema a Kalunga Katyila, wāshitula dishinda dya kupandila’mo Bene Isalela ne dya kupya’mo Bene Edipito. Yehova wāonakenye Felo ne basola bandi bonso fututu, ne kulama bantu Bandi kutyina bakaponejibwa—Divilu 14:19-28.

8. I bulami’ka bwālaminwe Bene Isalela (a) mu ntanda mutuputupu ne (b) pobātwelele mu Ntanda ya Mulao?

8 Bene Isalela pa kupwa kwabuka Kalunga Katyila, bāshilula kulumbakana mu ntanda itelelwe bu “mu kyala mwine mudi zole! mo mwadi nyoka isōka bwa mudilo, ne tuminye, ne ntanda ya kyumwa ne mema mutupu’o.” (Kupituluka 8:15) Ne muno namo, Yehova wālamine bantu bandi. Le mulao wa kutwela mu Ntanda ya Mulao nao? Bibumbo bikomokomo bya Bene Kenani byēbatambile bulwi. Eyo, Yehova wānene Yoshua amba: “Taluka abuka uno Yodano uno’u, abewa ne bantu bano bonso, ku ntanda yo nebapa ami, ke ku bāna ba Isalela kadi. Ino kekukekalangapo muntu wa kukwimaninapo ku meso obe mafuku onso a bumi bobe, nansha umo; mo naikadile ne Mosesa e monka mo nkekadila nobe; nkikakushiepo nansha kukulekelelapo kwine mpika.” (Yoshua 1:2, 5) Bino binenwa bya Yehova byāfikidile. Mu myaka’tu isamba, Yoshua wāshinda balopwe 31 ne kunekenya kipindi kikatampe kya Ntanda ya Mulao. (Yoshua 12:7-24) Buno bushindañani kebwādipo bwa kubwanika shi Yehova kēbalaminepo.

Yehova Wakwatakanya Bantu Bandi

9, 10. Lelo Yehova wākwatakenye namani bantu bandi mu ntanda mutuputupu?

9 Ivwana pano mulao wa busatu—Yehova wādi wa kukwatakanya bantu bandi. Kinondanonda na kunyongololwa kwa Bene Isalela mu Edipito, Leza wēbalaile amba: “Talapo bidi, pano nkanokeja bidibwa kūlu ko mudi, kadi bantu bakatamba kuboya’byo bya difuku dimo, mo bukila mo bukila.” Monka mwaānenene, Leza wāleta “bidibwa kūlu.” “Bāna ba Isalela pa kwikimona ke beipangula abo bene na bene amba: Lelo i kika?” Ādi mana, bidibwa byālaile Leza kwibapa.—Divilu 16:4, 13-15.

10 Myaka 40 yālele Bene Isalela mu ntanda mutuputupu, Yehova webālelele, wibadisha ne kwibapa mema a kutoma. Kadi wālamine ne bivwalwa byabo amba byakekala bu bya kala ne amba maulu abo akayula. (Kupituluka 8:3, 4) Yoshua wāmwene bino byonso. Yehova wānyongolwele bantu bandi, webālama, ne kwibakwatakanya, monka mwāebalaile.

Kunyongololwa mu Ino Myaka

11. I bika byālongekele ku Brooklyn, mu New York, mu 1914, ne i kitatyi kya bika kyabwene?

11 Lelo dyalelo nadyo? Mu Dya Butano lubanga, mafuku 2 Kweji 10, 1914, Charles Taze Russell, wādi utangidile Befundi ba Bible mu mwaka’wa, wātwelele mu kyumba kya kudīla’mo ku Betele ya Brooklyn, mu New York. Wānena na nsangaji amba: “Mwakoma’poi banwe bonso.” Kupwa, washikata ne kuleta musapu wa nsangaji amba: “Bitatyi bya Bajentaila bibafule; ne mafuku a balopwe babo mene.” Pano napo, kitatyi kya Yehova Mubikadi wa diulu ne ntanda kulwila bantu bandi kyabwene. Ne kulwa, webalwila!

12. I bunyongolodi’ka bwaikele’ko mu 1919, ne kino kyalupwile bipa’ka?

12 Myaka itano pa kupita’po, Yehova wānyongolola bantu bandi mu “Babiloni Mukatakata,” umbikalo mukomo wa ntanda wa bipwilo bya bubela. (Kusokwelwa 18:2) Ke bavulepo umbukata mwetu bēmwenine buno bunyongolodi bwa kutendelwa. Inoko, tukokeja kumona bipa bilupukile’ko. Yehova wājokeje mutōtelo utōka ne kubungila pamo boba bādi bakimba kumutōta. Kino kyālailwe kupityila kudi mupolofeto Isaya amba: “Kikafikanga mu mafuku a kumfulo’kwa, amba lūlu lwa njibo ya Yehova lukakomejibwa mu nsongo ya ngulu; kadi lukazunzulwa pangala pa tungulu; penepo mizo yonsololo ikepungulwila ponka pālo.”—Isaya 2:2.

13. I kwilundila’ko’ka komwene mu bantu ba Yehova?

13 Binenwa bya Isaya i bifikidile bine. Mu 1919, bashele’ko bashingwe māni bashilula pambulwa moyo kampanye ka busapudi ntanda yonso bwazunzwile mutōtelo wa Leza wa bine. Mu myaka ya 1930, byāmweka amba “mikōko mikwabo” nayo pano keyungwijibwa. (Yoano 10:16) Dibajinji baungwije tununu, kupwa ke tutwa twa tununu, ino pano ke midiyo ne midiyo īlunga ku mutōtelo utōka! Mu kimonwa kyāpelwe mutumibwa Yoano, i batelwe bu “kibumbo kikatampe kīne kekibadibwapo na muntu, mhm; batambile mu mizo yonso, ne mu bisaka byonso ne mu bantu, ne mu ndimi.” (Kusokwelwa 7:9) Lelo nobe i bika byomwene mu būmi bobe? Le Batumoni ba Yehova badi banga pano pa ntanda powashilwile kwifunda bubinebine? Dyalelo, boba bengidila Yehova kebadi 6 700 000 ne kupita. Yehova pa kunyongolola bantu bandi mu Babiloni Mukatakata, i mulete nsangaji ya kwilundila’ko kotumwene na meso ntanda yonso.

14. I bunyongolodi’ka botukanyongololwa kumeso’ku?

14 Bunyongolodi bukwabo bukidi kumeso’ku—bobwa butala umo ne umo ushikete pano pa ntanda. Yehova ukalombola bukomo bwandi mu muswelo utulumukwa pa konakanya balwana nandi bonso, ne kunyongolola bantu bandi pa kwibatweja mu ntanda impya mukekalanga boloke. Bine, buya’byopo kukemwena mfulo ya bibi ne kushilula kwa bitatyi bipya ne bya ntumbo mu mānga ya bantu!—Kusokwelwa 21:1-4.

Bulami bwa Yehova mu Ano Mafuku

15. Mwanda waka tusakilwa kulamwa na Yehova mu ino myaka?

15 Monka motwamwenanga, Bene Isalela ba mu myaka ya Yoshua bādi basakilwa kulamwa na Yehova. Le bantu ba Yehova mu ano mafuku namo basakilwa kulamwa? Bine, basakilwa’ko! Yesu wādyumwine balondi bandi amba: “Bakemufikija ku kususulwa, ne kwipaya bakemwipaye, ino mukashikibwa na mizo yonso pa mwanda wa dijina dyami.” (Mateo 24:9) Batumoni ba Yehova i bōminine kulondwalondwa ne kupangwapangwa kwa kasusu mu matanda mavule mu bula bwa myaka. Ino Yehova udi nabo nyeke. (Loma 8:31) Kinenwa kyandi kitukulupija amba kekudipo kintu—“nansha kipungwa, shi kyepi, shi kyepi kyabundwa kibundilwa” batwe—kikemika mwingilo wetu wa kusapula Bulopwe ne wa kulonga bana ba bwanga.—Isaya 54:17.

16. I bukamoni’ka bomwene bulombola amba Yehova ulamanga bantu bandi?

16 Nansha ntanda byoishikilwe bantu ba Yehova, abo bendelelanga nyeke kumeso. Batumoni ba Yehova badi na ntundubuko mu matanda 236—bukamoni bulombola patōkelela amba Yehova witulamanga ku boba bonso bakimba kwituvinga nansha kwitubija. Le nobe uvulukile mu būmi bobe majina a balopwe ba politike nansha bendeji ba bipwilo badi basusula bantu ba Leza? Lelo i bika byebafikile? Le pano badi kwepi le? Panenwa pano bavule kebakidi’kopo, i batukile pamo na mwātukidile Felo wa mu myaka ya ba Mosesa ne Yoshua. Le bengidi ba Leza ba mu ino myaka bafwile na kikōkeji nabo? Abo i balamwe mu luté lwa Yehova. Kobadi abo, kekudipo kifuko kilumbuluke kipityile kino. Bine ne bine ponka, mu mwanda utala bulami, kinenwa kya Yehova kifikidilanga nyeke.

Yehova Ukwatakanyanga Bantu Bandi Dyalelo

17. Yehova wāletele kikulupiji’ka pa mwanda utala bidibwa bya ku mushipiditu?

17 Yehova wākwatakenye bantu bandi mu ntanda mutuputupu, kadi wibakwatakanyanga ne dyalelo. Tudishibwanga ku mushipiditu na “umpika wa binebine, udi na manwa.” (Mateo 24:45) Tudi na buyuki bwa bubinebine bwa ku mushipiditu bwādi bufyame mu bula bwa myaka. Mwikeulu wālombwele Danyele amba: “Fya binenwa’bya, lamika mukanda, ne ku kyaba kya kumfulo’kwa; bangibangi bakanyemanga koku na koku, ne kuyukidija kukavudijibwa bungibungi.”—Danyele 12:4.

18. I kika kinenenwa amba buyuki bwa bine bubavula dyalelo?

18 Pano tudi mu kitatyi kya ku mfulo, kadi na bubine buyuki bwa binebine i bungibungi. Mushipiditu sandu ukokanga boba baswele bubinebine ntanda yonso bekale na buyuki bwa bine butala padi Leza ne mpango yandi. Mabible i mangi dyalelo pano pa ntanda, kadi mabuku akwasha bantu bayuke ne kwivwanija bubinebine bwa bulēme budi mu Bible nao i mavule. Kimfwa, tala bidi kifunka kidi mu kitabo kya kwifunda kinena’mba: Lelo I Bika Bine Bifundija Bible? * Mu kino kifunka mudi mashapita anena’mba: “I Bubinebine’ka Butala Padi Leza?,” “Bafwe Badi Kwepi?,” “Bulopwe bwa Leza I Bika?,” ne “Mwanda Waka Leza Ulekele’ko Masusu?” Mu bula bwa tununu twa myaka, bantu beipangulanga bino bipangujo. Ino pano malondololo ke adi’ko. Bine, kupwa kwa tutwa na tutwa twa myaka ya kubulwa kuyuka kintu ne ya bufundiji bwa bupondo bwa Bipwilo bya Kine Kidishitu, Mwanda wa Leza pano ubasokoka ne kukwasha boba babila kwingidila Yehova.

19. Le i milao’ka yomwene ifikidila dyalelo, ne ukokeja kunena’po bika?

19 Kunena na bubine, byotwimwena na meso etu bitutonona tunene’mba: “Nansha kintu kimo kine kyabulwa ku byonso bintu bilumbuluke byesambile Yehova Leza wenu pa mwanda wenu, mhm; byonsololo’tu byemufikidile, kadi nansha kimo kine kya byobya kyabudilwepo, mhm.” (Yoshua 23:14) Yehova unyongololanga, ulama, ne kukwatakanya bengidi bandi. Le ukokeja kutela’ko mulao wandi nansha umo utunyinye kufikidila pa kitatyi kyao kitungwe? Bine, kebikokejikapo. Nanshi i kipite buya tukulupile Kinenwa kya Leza mwanda i kya bine.

20. Mwanda waka tutengele myaka ya kumeso na kikulupiji?

20 Le tunene bika pa būmi bwa kumeso? Yehova i munene amba bavule motudi bakokeja kukulupila kwikala na būmi pa ntanda ikalamunwa ke paladisa ya nsangaji. Batyetye kete bo bakulupile kukabikala na Kidishitu momwa mūlu. Eyo, nansha shi tudi na lukulupilo lwa kukekala kwepi, tudi na bubinga bwa kusumininwa pamo bwa Yoshua. Dyakadilwe kantu dino lukulupilo lwetu lukafikidila. Ebiya tukela meso kunyuma ne kutala milao yonso yalaile Yehova, ne kunena’mba: ‘Yonsololo’tu i mifikidile.’

[Kunshi kwa dyani]

^ Kilupwilwe na Batumoni ba Yehova.

Le Ukokeja Kushintulula?

• Yoshua wāmwene kufikidila kwa milao’ka yālaile Yehova?

• I milao’ka ya Leza yomwene ifikidila dyalelo?

• Tukokeja kukulupila bika pa mwanda utala Kinenwa kya Leza?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 23]

Yehova wānyongolwele bantu bandi

[Kifwatulo pa paje 23]

Le Yehova wālamine namani bantu bandi pa Kalunga Katyila?

[Kifwatulo pa paje 24]

I muswelo’ka wālamine Yehova bantu bandi mu ntanda mutuputupu?

[Kifwatulo pa paje 25]

Yehova ulamine bantu bandi dyalelo