Kwata Butyibi Bobe Na Tunangu

“Kulupila mudi Yehova ne mutyima obe onsololo, kadi kokalemēnenapo pa kwivwanija kwa abe mwine.”​—NK. 3:5.

USA KULONDOLOLA NAMANI?

Lelo kwikala na milangwe miyampe pa kukwata butyibi kushintulula bika?

Le i muswelo’ka otukokeja kutamija bwino bwetu bwa kukwata butyibi?

Le i bika bikokeja kwitukwasha tulonde butyibi botukwata?

1, 2. Le usakanga kukwata butyibi, ne wiivwananga namani pa butyibi bumo bokodi mukwate?

 BUTYIBI! Tukwatanga butyibi buvule difuku ne difuku. Le wiivwananga namani pa butyibi bokwatanga? Bantu bamo basakanga kwikwatyila butyibi abo bene. Balwilanga lupusa lwabo lwa kukwata butyibi bwabo, kadi kebasakengapo milangwe ya muntu ye-yense ukwata butyibi pa kyabo kyaba. Inoko, kudi bantu batyinanga kukwata butyibi bwa kamweno mu būmi. Bamo banyemenanga ku mabuku a buludiki nansha ku badingidi ne kujimija padi lupeto luvule mwanda wa kupebwa madingi obamona bu obasakilwa.

² Bantu bavule motudi bekalanga kyaba kimo na ino milangwe ibidi. Tuyukile’mba bintu bimo kebidipo mu lupusa lwetu kadi ketukokeja’po kulonga’po kintu; ino tusangalanga pa kuyuka’mba tubwanya kukwata butyibi mungya byotusaka mu myanda mivule ya mu būmi. (Ngat. 6:5) Nansha nabya, padi twitabije’mba ke butyibipo bonso botukwatanga bwikalanga bwa tunangu nansha bwa kamweno.

3. Le i buludiki’ka botudi nabo bwitukwasha pa kukwata butyibi, ino i bikoleja’ka bikidi’ko pa kwibukwata?

³ Byotudi bengidi ba Yehova, tukokeja kusangala pa kwitupa kwaetupa buludiki bupotoloke mu myanda mivule ya mvubu mu būmi bwetu. Tuyukile amba shi tulonde buno buludiki, tukokeja kukwata butyibi bukasangaja Yehova ne botukamwena’mo. Ino, tubwanya kutanwa na myanda ne ngikadilo keisambilwe’po patōkelela mu Kinenwa kya Leza. Penepa, le tukakwata butyibi bwa kulonga bika? Kimfwa, tuyukile’mba ketufwaninwepo kwiba. (Ef. 4:28) Ino, le kwiba kwine kushintulula bika? Le kuyukenanga ku mvubu ya kintu kine kyaibwa, kukanina kwa mutyima, nansha ku kintu kikwabo? Le tukayuka namani bya kulonga mu myanda imo inena bantu amba, kemudipo buludiki bupotoloke bwa kulonda? Le i bika bibwanya kwituludika?

 IKALA NA MILANGWE MIYAMPE

4. Le i madingi’ka obabwanya padi kwitupa pa kukwata butyibi?

⁴ Kitatyi kyotulombola mwanetu mwine Kidishitu’mba tusaka kukwata butyibi bwa kamweno, ubwanya kunena’mba tufwaninwe kukwata butyibi na milangwe miyampe. Na bubine, ano i madingi mayampe. Bible witudyumuna tuleke kukwata butyibi bukidibukidi amba: “Ino enselele wa kampeja-bukidi wenda enka ku bufudile.” (Nk. 21:5) Ino, le kukwata butyibi na milangwe miyampe kushintulula bika? Le kushintulula’tu amba tufwaninwe kwitūdila’ko kitatyi kya kulangulukila pa mwanda, kwikala na bujalale ne kulonga bukomo bwa kuyuka myanda yonso kumeso kwa kukwata butyibi? Ino myanda yonso idi na mvubu pa kukwata butyibi buyampe, ino kudi bintu bivule bya kulonga pa kwikala na milangwe miyampe.​—Loma 12:3; 1 Pet. 4:7.

5. Mwanda waka ketudipo na milangwe mibwaninine?

⁵ Tufwaninwe kwitabija amba, kekudipo muntu nansha umo motudi ubutwilwe na milangwe mibwaninine. Mwanda waka bidi uno muswelo? Mwanda batwe bonso twi bampikwa kubwaninina, ketudipo na bukomo bwa ngitu bubwanine ne milangwe mibwaninine. (Mit. 51:5; Loma 3:23) Kadi, bantu bavule mu bukata mwetu bādi dibajinji ‘basabibwe meso a mutyima’ na Satana; ketwādipo tuyukile Yehova ne misoñanya yandi myoloke. (2 Kod. 4:4; Tet. 3:3) Nanshi, nansha shi butyibi bwetu bwimanine’nka pa bintu byotumona bu biyampe ne byendele’mo, tukokeja kwiongola batwe bene, nansha shi tulangulukila namani pa butyibi bwa kukwata.​—Nk. 14:12.

6. Le i bika bikokeja kwitukwasha tutamije milangwe miyampe?

⁶ Nansha byoketudipo na ngitu ne ñeni mibwaninine, Yehova tata wetu wa mūlu i mubwaninine mu miswelo yonso. (Kup. 32:4) Na bya dyese, i mwitupe byotusakilwa pa kulumbulula milangwe yetu ne kutamija milangwe miyampe. (Tanga 2 Temote 1:7.) Byotudi bene Kidishitu, tusakanga kulanga, kulanguluka ne kulonga bintu mu muswelo muyampe. Tufwaninwe kwifunda kubeja milangwe ne mwiivwanino wetu ne kwiula muswelo ulanga Yehova, waevwana ne walonga bintu.

7, 8. Sekununa mwanda mumweke ulombola muswelo ukokeja kukwatwa butyibi buyampe nansha ke mu kuningilwa ne mu makambakano.

⁷ Tulangulukilei’ko bidi pa kimfwa kimo. Bantu bamo bavilukile ku ntanda-bene badi na kibidiji kya kutumina babutule babo bana bobabutula’mba bebalele’bo mwanda wa abo bene bendelele kwingila ne kukimba lupeto. * Mwana-mukaji umo ushikatanga mu ntanda ya bweni, wabutwile mwana mwana-mulume wasenswe. Mu kino kitatyi, wadi ke mushilule kwifunda Bible ne kwendelela biyampe ku mushipiditu. Balunda ne babutule bandi bashilula kumuningila aye ne wandi mulume batume wabo mwana wa lukeke kudi bankambo wandi. Ino, uno mukaji wajingulwile kupityila ku kifundwa kyandi’mba byadi mbutwile, Leza i mumupe kiselwa kya kulela wandi mwana. (Mit. 127:3; Ef. 6:4) Lelo wadi ufwaninwe kulonda kibidiji kyadi kimonwa na bavule bu kiyampe? Nansha wadi ufwaninwe kulonda byobya byaadi wifunda mu Bible ne kwitūla mu kyaka kya kwikwatakanya na lupeto lutyetye ne kya kufutululwa na bantu bamo? Le wadi wakulonga’po bika shi wadi’mba i abe?

⁸ Pa kutyinibwa mbavu ne kuningilwa, uno nsongwakaji wapungulwila mutyima wandi kudi Yehova ne kumulomba buludiki bwandi. Pa kwisambila na obefundanga nandi Bible ne bakwabo ba mu kipwilo pa uno mwanda, washilula kwivwanija milangwe ya Yehova pa uno mwanda. Kadi wajingulula amba, ubwanya kona mwana mu  malango pa kusansana na bambutwile bandi mu bula bwa myaka ya kufundijibwa. Pa kupwa kulangulukila pa binena Bisonekwa pa uno mwanda, wafula ku kunena’mba ke biyampepo kutuma mwana kulampe. Mulumyandi wamwene muswelo wadi umukwasha banabetu mu kipwilo ne muswelo wadi wikele mwana na nsangaji ne bukomo bwa ngitu. Waitabija kwifunda Bible ne kushilula kutanwa ku kupwila na wandi mukaji.

9, 10. Lelo kwikala na milangwe miyampe kushintulula bika, ne i muswelo’ka otukokeja kwikala nayo?

⁹ Uno i mwanda’tu bidi umo, ino ulombola’mba kwikala na milangwe miyampe kushintulula bivule kupita’ko’tu kulonga byotulanga bu biyampe nansha bilanga bakwetu bu bilumbuluke. Milangwe ne mutyima wetu wampikwa kubwaninina bidi pamo bwa nsá yenda lubilolubilo nansha bityetye. Kwiilonda kubwanya kwituletela makambakano makatampe. (Yel. 17:9) Milangwe ne mutyima wetu bifwaninwe kuludikwa na misoñanya ya Leza ikulupilwa.​—Tanga Isaya 55:8, 9.

¹⁰ Bible udi na bubinga buyampe bwa kwitudyumwina amba: “Kulupila mudi Yehova ne mutyima obe onsololo, kadi kokalemēnenapo pa kwivwanija kwa abe mwine. Mu mashinda obe onso muyuke, Kadi aye ukōlolanga tushinda tobe.” (Nk. 3:5, 6) Tala bino binenwa byanena’mba, “kokalemēnenapo pa kwivwanija kwa abe mwine.” Kadi unena’mba, “muyuke [Yehova].” Bine, i aye kete udi na milangwe miyampe. Mu uno muswelo, shi tukimba kukwata butyibi tusakilwa kutala mu Bible mwanda wa kuyuka milangwe ya Leza. Nanshi butyibi bwetu bufwaninwe kwimanina pa milangwe yandi. Ko kunena’mba, shi tusaka kwikala na milangwe miyampe​—tufwaninwe kwiula milangwe ya Yehova.

IBIDIJA BYUMVWANINO BYOBE

11. Lelo i bika bifwaninwe kulongwa pa kukwata butyibi bwa tunangu?

¹¹ Kwifunda kukwata butyibi bwa tunangu ne kwibulonda ke mwandapo upēla. Kino kibwanya kukomena nakampata boba bakidi bapya mu bubinebine nansha boba bakishilula kwendelela kutama ku mushipiditu. Inoko, bano batelwa na Bible bu bana ba ku mushipiditu babwanya kwendelela bya binebine. Langulukila pa muswelo wifundanga mwana kwenda pampikwa kupona. Mwana ukabwanya kwenda shi utabula  matabula matyematye difuku ne difuku. Ne mwana wa lukeke wa ku mushipiditu ukimba kukwata butyibi bwa tunangu nandi mo monka. Vuluka’mba mutumibwa Polo wātelele bantu batame bu boba “badi ne byakwivwana nabyo byabo bībidile kala bya kuyūkidila ne bulumbuluke ne bibi.” Kishima “boba kadi badi” ne “bībidile kala” bilombola kwendelela kulonga bukomo kadi bwa difuku ne difuku, ne kadi bino byo bisakilwa bapya kulonga.​—Tanga Bahebelu 5:13, 14.

12. I muswelo’ka otukokeja kutamija bwino bwetu bwa kukwata butyibi bwa tunangu?

¹² Enka motwanenanga ku ngalwilo, tukwatanga butyibi buvule difuku ne difuku, bukatampe ne butyetye. Kukwatañana na bwifundi bumo, butyibi buvule botukwatanga bwimaninanga pa bibidiji byetu, ke pa milangwe yetupo. Kimfwa, lubanga lonso unenwe padi kukwata butyibi pa bisandi bya kuvwala. Ubwanya kumona kino bu mwanda mutyetye ne kutonga pampikwa kulangulukila’po bininge, nakampata shi wiyumbila. Inoko, i biyampe kulangulukila pa byovwalanga shi bikwatañene na bifwaninwe kuvwala bengidi ba Yehova. (2 Kod. 6:3, 4) Kitatyi kyopota bivwalwa ubwanya kulangulukila pa muswelo ne myondele ya bivwalwa, ino le bula ne lupoto nabyo? Kutonga butongi buyampe mu ino myanda kuketukwasha twibidije byumvwanino byetu, bine biketukwasha tukwate butyibi buyampe mu myanda ya mvubu.​—Luka 16:10; 1 Kod. 10:31.

TAMIJA MUTYIMA WA KULONGA BYOBYA BILUMBULUKE

13. Le i bika biketukwasha tulonde butyibi botukwete?

¹³ Batwe bonso tuyukile amba, kukwata butyibi buyampe i kintu kimo, ino kulamata’ko ne kwibulonda nako i kintu kikwabo. Kimfwa, bantu bamo basakanga kuleka kutoma mfwanka bakomenwanga mwanda wa kubulwa bukwashi bufike’po. Kisakibwa i kusuminwa kulonda butyibi botwakwete. Bamo banenanga’mba bukomo bwetu bwa kulonga bintu budi pamo bwa misunya. Kitatyi kyotwiingidija nansha kwiitamuna, ikekala na bukomo. Shi ketuvulapo kwiingidija, ikakōka nansha kuzoza. Penepa, le i bika bikokeja kwitukwasha tutamije ne kukomeja mutyima wetu wa kulamata ku butyibi bwetu ne kwibuvuija? Kulombela kudi Yehova kubwanya kwitukwasha.​—Tanga Fidipai 2:13.

14. Mwanda waka Polo wādi na bukomo bwa kulonga byobya byaādi uyukile bu byafwaninwe kulonga?

¹⁴ Polo wāyukile kino kupityila ku bintu byāemwenine. Wānenene difuku dimo amba: “Ke-muntu mutyima wa kuswa ngidi nao, ino ami kumona mwa kwikilongela kyokya kinengele mpika.” Wādi uyukile kintu kyaādi usaka kulonga nansha kyaādi ufwaninwe kulonga, ino kyaba kimo kintu kampanda kyamukankaja kwikilonga. Wēsēse amba: “Mwanda ndoelelwe mu mukanda-wabijila wa Leza monka mwendele mu muntu udi munda mwami, ino namone mukanda, ungi nao, wa mu byangitu byami.” Le wābudilwe lukulupilo? Mhm. Wānene amba: “Nanshi nafwijako Leza padi Yesu Kidishitu Mfumwetu!” (Loma 7:18, 22-25) Kadi wāsonekele amba: “Ne mukomo wa kulonga bintu byonso mudi aye wakunkomeja.”​—Fid. 4:13.

15. Le kufikidija butyibi nansha kuleka kwibufikidija kubwanya kwikala na lupusa’ka pa boba bebukwata?

¹⁵ Pa kusangaja Leza, tusakilwa kukwata butyibi ne kufikidija’bo. Vuluka binenwa bya Ediya byaānene batōtyi ba Bala ne bene Isalela batupondo ku Lūlu lwa Kalamela bya amba: “Lelo i ku mwaka ka ko mukalekapo kwikala ne mityima ibidi, a? Shi Yehova ekale Leza, nankyo mulondei; ino shi Bala ye aye, nankyo mulondei.” (1 Bal. 18:21) Bana ba Isalela bādi bayukile byobādi bafwaninwe kulonga, ino bākwata butyibi na “mityima ibidi.” Yoshua wādi mwishile na bano bantu; myaka mivule kumeso, wāshile kimfwa  kiyampe kitatyi kyaālombwele bene Isalela amba: “Shi ku mutyima wenu amba, i kibi kumwingidila Yehova, tongai dyalelo dino’di nanshi o mukengidilanga . . . ino padi amiwa nanshi ne njibo yami mine, tukamwingidilanga Yehova.” (Yos. 24:15) Le i bika byālupukile ku kusumininwa kwandi? Yoshua ne bonso bādi bamulamete bāeselwe na kutwela mu Ntanda ya Mulao, “ntanda ikukanga mabele ne buki.”​—Yos. 5:6.

KWATA BUTYIBI BWA TUNANGU AMBA WESELWE

16, 17. Leta kimfwa kilombola tumweno tutamba ku kukwata butyibi bukwatañene na kiswa-mutyima kya Leza.

¹⁶ Tulangulukilei bidi pa mwanda wa mu ano etu mafuku. Tutu umo musonge wabatyijibwe panopano, aye ne wandi mukaji badi na bana basatu banuke. Difuku dimo, mukwabo obengilanga nandi wamunena bende bakengile ku kompani kobafuta mfutwa mivule kadi kudi tumweno tuvule. Tutu walangulukila ne kulombela pa uno mwanda. Wātongele dibajinji kaji kaingila dyalelo, kokebamufutangapo senene, ino kamulengeja atanwe ku kupwila ne kutambila mu busapudi na kisaka kyandi mwanda udi na kitatyi mu Dya Mposo ne Dya Yenga. Walangulukila’po wamone’mba shi etabije kano kaji kakalēmekapo ino mpangiko​—kakamonepo kadi kyaba. Shi wadi amba i abe, le wadi wa kulongapo namani?

¹⁷ Pa kudingakanya tumweno twa ku mushipiditu na lupeto luvule lwasa kumona, tutu wapele kano kaji. Le ulanga’mba uno tutu wealakenye pa buno butyibi? Nansha dimo. Wadi umwene’mba madyese a ku mushipiditu adi na mvubu mpata kwadi ne ku kyandi kisaka, kupita’ko mfutwa mivule yobadi ba kumufuta. Aye ne wandi mukaji basangele mpata kitatyi kyebalombwele wabo mwana mukulu mwana-mukaji wa myaka dikumi amba, wibasenswe, usenswe batutu ne bakaka, ne amba usenswe Yehova bininge. Wanena’mba usaka kupāna būmi bwandi kudi Yehova ne kubatyijibwa. Bine, wamwenine mu kimfwa kiyampe kya shandi kya kutūla butōtyi bwa kutōta Yehova pa kifuko kibajinji mu būmi bwandi!

18. Mwanda waka i biyampe tukwate butyibi bwetu na tunangu difuku ne difuku?

¹⁸ Yesu Kidishitu, Mosesa Mukatampe, wendejanga batōtyi ba bine ba Yehova mu ntanda mutuputupu ya Satana mu bula bwa makumi a myaka. Pamo bwa Yoshua Mukatampe, Yesu utengele pano kufudija ino ntanda myoneke ne kutweja balondi bandi mu ntanda ya Mulao mipya ya boloke. (2 Pet. 3:13) Nanshi, kino ke kitatyipo kya kujokela ku mulangilo wetu wa kala, bibidiji byetu bya kala, misoñanya ne bitungo bya kala. Ino i kitatyi kya kuyuka biyampe byobya bitusakila Leza. (Loma 12:2; 2 Kod. 13:5) Nanshi, butyibi ne butongi bobe bwa difuku ne difuku bulombole’mba wi muntu ufwaninwe madyese a nyeke ne nyeke a Leza.​—Tanga Bahebelu 10:38, 39.

[Kunshi kwa dyani]

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 22]

[Kifwatulo pa paje 24]

Kitatyi kyotutonga butongi buyampe mu myanda ya difuku ne difuku, twibidijanga byumvwanino byetu (Tala musango 11)

[Kifwatulo pa paje 26]

Kwata butyibi bwa tunangu ne kutana nsangaji mu bantu ba Leza (Tala musango 18)