BA TATA ne mama betene mu 1919 ku kitango kya Befundi ba Bible ba ntanda yonso kyalongelwe mu Cedar Point, Ohio, mu États-Unis. Besonga mwenda mafuku mu uno mwaka. Nabutwilwe mu 1922, kadi nkasami Paul nandi wabutulwa myaka ibidi pa kupita’po. Grace wami mukaji, wabutwilwe mu 1930. Ba Roy ne Ruth Howell bambutwile bandi, babutwidilwe mu kisaka kya Befundi ba Bible, bankambo babo nabo badi Befundi ba Bible kadi balunda na Tutu Charles Taze Russell.

Netene na Grace mu 1947, kupwa twesonga mu mafuku 16 Kweji 7, 1949. Kumeso kwa kwisonga, twesambile pambulwa kafinda pa būmi bwetu bwa kumeso. Twakwata butyibi bwa kwingila mwingilo wa kitatyi kyonso ne bwa kuleka kubutula bana. Mu difuku 1 Kweji 10, 1950, twashilula batwe bonso kwingila bu pania. Kupwa mu 1952, betunena kwingila mu kipindi.

Batwe bonso bubidi twamwene’mba twadi tusakilwa bukwashi buvule pa kuvuija uno mwingilo mupya. Kitatyi kyonadi mboila ñeni kudi batutu ba bwino, nadi nsaka ne Grace nandi akwashibwe. Nafwena Marvin Holien, ne mulunda wa tamba kala wa mu kisaka wadi na bwino mu mwingilo wa bu mutadi wendakana, namwipangula amba: “Grace ukidi mwanuke kadi kadipo na bwino. Le ubwanya kumupa muntu wa kwingila nandi mwanda wa amufundije?” Walondolola amba “en-en. Edna Winkle i pania wa bwino ubwanya kumukwasha bininge.” Mwenda mafuku, Grace wanena pa mwanda wa Edna amba: “Wankweshe mpelelwe kusapula ku njibo ne njibo, ndyuke mwa kunekenenya bijika biyampe, ne nkumfudija kuteja mwine njibo mwanda wa ndyuke bintu bifwaninwe kunena. Bine, wamfundije bintu byonadi nsakilwa!”

Ami ne Grace twaingile mu bipindi bibidi mu ntanda ya Iowa, kubadila’mo ne bipindi bya ntanda ya Minnesota ne Dakota wa Kunshi. Kupwa betutuma mu Kipindi 1 kya New York, kyadi kibundwe na myaba mikatampe ya Brooklyn ne ya Balopwe bakaji. Ketukelwapo nansha dimo bwino  boketwadipo nabo mu uno mwingilo. Mu kino kipindi mwadi ne kipwilo kya Brooklyn Heights, kyadi kipwidila mu Njibo ya Bulopwe ya ku Betele kadi mwadi batutu bavule ba bwino ba mu kisaka kya Betele. Kupwa nanena mwisambo wami mubajinji wa mingilo mu kino kipwilo, Tutu Nathan Knorr waiya konadi ne kunena pangala pa mwisambo bino binenwa amba: “Tutu Malcolm, ubetupe madingi amo otusakilwa kufikila’po, kadi mafwaninwe. Vuluka’mba, shi kwetukweshepo na kwitupa madingi na kanye, wadi wa kwikala na bulēme butyetye mu bulongolodi. Endelela na mwingilo muyampe.” Pa kupwa kupwila, napityila’mo Grace. Kupwa, twaenda mu kyetu kyumba kya peulu kya ku Betele. Pa kutādilwa na kuzumbija mutyima, ketudila.

Myeji mityetye pa kupita’po, twatambula mukanda wa lwito lwa kukatanwa ku Masomo a Ngileade ku kalasa ka 24, kwine kotwadi bakupebwa dipolome mu Kweji 2, 1955. Betulombwele kumeso kwa kwenda ku masomo’mba, kufundijibwa kwetu kekwadipo na kitungo kya kwituteakanya twikale bamishonele. Ino, kwadi kwa kwitukwasha tukumbanye mwa kwingidila biyampe mu mwingilo wa kwendakana. Kutanwa ku masomo wadi mwanda wa kutendelwa kadi ulomba kwityepeja.

Batwe pa kupwa kufunda, betutuma kukengila mu mwingilo wa distrike. Mu distrike yetu mwadi mubadilwa Indiana, Michigan, ne Ohio. Kupwa na mu kitulumukila’tu, twatambula mukanda mu Kweji 12, 1955 utamba kudi Tutu Knorr unena amba: “Pano nombole patōkelela kadi pampikwa budimbidimbi. Shi unena’mba witabije kwiya ku Betele ne kwikala’mo nyeke . . . nansha shi witabije kupebwa mwingilo mukwabo pa kupwa kushikata ku Betele mu kitatyi kampanda, nombole. Shi usaka mwingilo wa distrike nansha wa kipindi kadi undyukije.” Twalondolola’mba tukasangela kwingila mwingilo o-onso obaketupa kwingila. Ne kwija mpika, betwita ku Betele!

Myaka yami ya nsangaji mu mwingilo wa ku Betele i ya kuvuija mingilo ya kunena ne kufundija mu États-Unis monso. Nadi mfundija ne kukwasha bansongwalume badi ba kusela biselwa bikatampe mu bulongolodi bwa Yehova mwenda mafuku. Ku mfulo naingila bu mulembi wa Tutu Knorr mu bilo yadi iteakanya mwingilo wa ntanda yonso wa bufundiji.

Namwene myaka yonapityije mu Mwingilo Utala Myanda ya Busapudi bu ya nsangaji mikatampe. Nabwenye kwingila mu uno mwingilo na tutu Thomas Sullivan. Waingile bu mutadi wa uno mwingilo mu bula bwa myaka mivule. Inoko kwadi bantu bakwabo bene bonaboile’ko ñeni mivule.  Mu bano bantu mubadilwa tutu Fred Rusk, wapelwe mwingilo wa kunfundija. Na buswe bukatampe, navuluka ponamwipangwile amba, “tutu Fred, mwanda waka ushinta bintu bivule mu mikanda yami imo?” Wasepa, ino wabweja’ko ino milangwe miyampe amba, “Malcolm, shi unena kintu kukanwa bitupu, kibwanya kushintululwa na bishima bivule, ino shi ubalembe kintu, nakampata shi kitamba kuno, kifwaninwe kwikala biyampe kadi kya binebine.” Kupwa wanena na kanye amba, “kankamana—wingilanga biyampe, kadi usa kwilumbulula mwenda mafuku.”

Myaka mivule yotwadi ku Betele, Grace wapelwe mingilo mishileshile, kubadila’mo mwingilo wa kukundula mobo ne kukolopa mu byumba. Wadi usangedile mwingilo. Kufika ne dyalelo, kitatyi kyonso kyotwimona na bantu bamo bansongwalume badi mu Betele mu mine myaka’ya, banenanga Grace na mimungomungo amba, “bine waumfudije mwa kulongolwela butanda, kadi nkusapwila’mba mama wadi usenswe byowadi ulonga.” Kadi Grace wadi usangedile mwingilo utala Mapepala, Mikanda, ne wa Kukwata Mawi. Kwingila ino mingilo mishileshile kwamukweshe amone, byonso byotulonga ne konso kotwingidila mu bulongolodi bwa Yehova bu dyese ne mpalo. Kufika ne dyalelo, wimonanga uno muswelo.

Pa bukata bwa myaka 1970, twajingulula amba bambutwile betu banunu basakilwa kutebwa mutyima bininge. Mwenda mafuku, twaikala na butyibi bukomo bwa kukwata. Ketwadipo tusaka kutamba ku Betele ne kushiya banabetu bengidi ba Yehova botwadi tusenswe bininge. Inoko, namwene amba ngidi na kiselwa kya kulela bambutwile betu. O mwanda, kitatyi kyotwatambile ku Betele, twadi tukulupile’mba shi ngikadilo yetu ibashinta, tubwanya kujoka.

Pa kwikwatakanya na lupeto, nashilula kupoteja mikanda ya kukinga bantu balonga maakishida. Nkavuluka nyeke kapita umo wa kaji waunsapwidile ponadi mfudijibwa amba: “Uno mwingilo i mutulwe’ko mwanda wa kwita ku kyolwa. Ko kunena’mba kitatyi kyobwanya kumona bantu. Kekudipo kintu kya mvubu kipityile kwiya kyolwa kyonso mwanda wa kwita.” Nalondolola’mba, “mona’mba wisambanga kukwatañana na bintu byokodi mwimwene, kadi nakwivwana. Inoko, ngidi ne na biselwa bya ku mushipiditu byonkibwanyapo kusūla nansha dimo, kadi nkidipo na mulangwe wa kushilula kala pano. Nketa bantu kyolwa kimokimo, ino mu Dya Bubidi ne mu Dya Buná kyolwa, nkatanwa ku kupwila kwa mvubu.” Yehova wangesele bya binebine pa kuleka kubulwa kupwila pa mwanda wa kaji ka ntanda.

Twadi ku butanda kwadi mama kitatyi kyaafwidile ku lupitalo mu Kweji 7, 1987. Mukulumpe wa bamuñanga waiya kudi Grace kamunena amba: “A lolo Allen, enda bidi ukakōkolokwe ku njibo. Muntu yense ukuyukile amba wadi pano kitatyi  kyonso mwanda wa inobe-muko. Ikala na ndoe ya mutyima ne kwilēmeka.”

Mu Kweji 12, 1987, twadinga fomu wa kwingila ku Betele monka, kifuko kyotwadi tuswele. Ino mafuku pa kupita’po, bakwata Grace misongo ya dyaya dya mu muongo. Pa kupwa kupasulwa ne kukoma biyampe, wanyongololwa ku misongo ya dyaya. Ino kitatyi kityetye pa kupita’po, twatambula mukanda utamba ku Betele wa kwitulomba twendelele na mwingilo wetu mu kipwilo kyetu. Twadi tusumininwe kwendelela kumeso na mwingilo wetu wa Bulopwe.

Kyaba kimo, namona mukenga wa kusokola kaji mu Texas. Twamona amba bitatyi bya kyanga bidi’ko bikekala biyampe kotudi, kadi byadi biyampe. Mu kino kibundi kya Texas, twadi tujokolokelwe na batutu ne bakaka badi betulamete bininge mu bula bwa kintu kya myaka 25.

Grace wadi wikonda na misongo ya dyaya dya mu muongo ne kidibu-ñoma, kadi panopano wabelele dyaya dya ku dibele. Ino kadipo witompwela bininge mu būmi nansha kutyumuna misoñanya ya bu mutwe ne kwingidila pamo. Wadi divule wipangula’mba, “le i bika byemukweshe mubwanye kwikala biyampe bu ba mulume ne mukaji ne kwikala banwe bonso na nsangaji?” Waleta bubinga buná: “Twi balunda ba binebine. Twisambanga nyeke difuku ne difuku. Tusangedile kwipempula difuku ne difuku. Kadi kashā ketukalalangapo bufuku belobele.” Na bubine, nansha byotwisusanga, ino twilekelanga ne kwilwa’ko—ne kadi byendekanga.

Kudi ñeni palapala yotuboile ku matompo onso etutene:

1.  Kukulupila nyeke mudi Yehova ne kwitabija bintu byalekele bilongeka. Kokalēmenana pa kwivwanija kwa abe mwine.—Nk. 3:5, 6; Yel. 17:7.

2.  Ludikwa na Kinenwa kya Yehova, nansha shi ubatanwa na mwanda’ka. Kukōkela Yehova ne bijila byandi kudi na kamweno. Kekudipo mukalo—ekale shi ukōkele nansha kukōkela mpika.—Loma 6:16; Bah. 4:12.

3.  Kudi kintu kimo kya mvubu bininge mu būmi—kwityilwa pa dijina diyampe dya Yehova. Tūla tumweno twandi pa kifuko kibajinji, kokakimba bupeta bwa ku ngitu.—Nk. 28:20; Mus. 7:1; Mat. 6:33, 34.

4.  Lomba upe bipa mu mwingilo oingidila Yehova. Imanina pa byobwanya kulonga, ke pa byokubwanyapo kulonga.—Mat. 22:37; 2 Tem. 4:2.

5.  Yuka’mba kekudipo bulongolodi bukwabo budi na dyese ne buntu bwa Yehova.—Yoa. 6:68.

Ami ne Grace twaingidile Yehova muntu ne muntu myaka 75 ne musubu, kintu kya myaka 65 mu bu ba mulume ne mukaji. Twadi bine na kitatyi kilumbuluke kya kwingidila Yehova pamo mu ano makumi onso a myaka. Tukulupile ne kulombela’mba batutu ne bakaka bonso nabo bemwene muswelo weselwanga bantu mu būmi kitatyi kyobakulupile mudi Yehova.