WA KISHALA mulanda upambile wandi mwana mwana-mulume umo kete bīpa. Watulumuka. Kitatyi kityetye kumeso, wadi uselele na lusa mu makasa andi umbidi wa wandi mwana mufwe pa ka kitanda ka bana. Pano uno mwana-mukaji katale wandi mwana musanguke koku umungamunga na nsangaji. Mweni wandi wamunena’mba, “mona bidi, mwanobe i mūmi.”

Luno lusangukilo lukatampe lwāikele’ko pano kepadi kintu kya myaka 3 000. Ubwanya kutanga myanda ya luno lusangukilo mu 1 Bilongwa shapita 17. Uno mweni i mupolofeto Ediya. Le inamwana nandi i ani? I mukaja mufu katelelwepo dijina wādi ushikata mu kibundi kya Zelefata. Kusangulwa kwa wandi mwana kwādi kubadilwa mu binkumenkume bikomeja lwitabijo mu būmi bwandi. Kitatyi kyotwisambila padi, tukaboila’ko ñeni mivule.

Yehova wālombwele’mba kukekala mulanga mu kifuko kya Ahaba, mulopwe mubi wa Isalela. Ediya pa kupwa kusapula myanda ya mulanga, Leza wāmufile kudi Ahaba ne kudisha mupolofeto mukate ne mwita wa ntanda kupityila ku binkombe mu kingelengele. Penepa Yehova wāsapwila Ediya amba: “Taluka, wende ku Zelefata, kyo kya Zidone, wikale konka: talapo bidi nasoñanya wakishala mwana-mukaji wa kukudisha konka.”​—1 Ba. 17:1-9.

Ediya pa kufika ku Zelefata, wāmona wa kishala mulanda utyaba nkuni. Le ye mwana-mukaja wādi wa kupa mupolofeto bidibwa? Le wadi wa kumupa bidibwa namani aye koku mulanda? Nansha byādi padi Ediya ulangalanga, wāshilwile kwisamba na mwana-mukaji. Wāmunene amba, “nakwisashila, ndetele bidi tumema mu kipungwa, amba ntome.” Aye pa kukamuletela mema, Ediya wābweja’ko amba: “Nakwisashila, ndetele ne kakibese ka mukate.” (1 Ba. 17:10, 11) Wa kishala kākomenwepo kupa mweni mema, ino kumupa mukate wādi mwanda mukomo.

 Wālondolwele amba: “Ne Yehova Leza obe mūmi, nkidipo ne kakibese, ngidi’nka ne kamukono ka bukula mu mulondo, ne tumāni mu kyó kete; ino monapo bidi, ko kuboya kuno ko mboya tukuni tubidi, penepa ntwele nongolole’byo bya ami ne bya wami mwana mwana-mulume, tudye’byo, ne kufwa tufwe.” (1 Ba. 17:12) Tulangulukilei bidi pa ino mīsambo yobēsambile.

Wa kishala wādi uyukile’mba Ediya i Mwine Isalela wakaminwe Leza. Kino kyāmwekele mu binenwa byandi bya amba, “ne Yehova Leza obe mūmi.” Bimweka’mba wādi uyukile’ko bityetye Leza wa Isalela, kadi kāingidijepo bishima “wami Leza” pāesambīle padi Yehova. Wādi ushikata mu Zelefata, kibundi kya ntanda ya bene Fenisea ba mu Zidone nansha padi ntanda yādi ibatala. Mobimwekela, Zelefata kyādi kibundi kyādi kishikete’mo batōtyi ba Bala. Inoko, Yehova wāmwene’mba uno wa kishala wādi mwishile na bakwabo.

Nansha wa kishala mulanda wa ku Zelefata byaādi ushikete na batōtyi ba bilezaleza, wālombwele lwitabijo. Yehova wāmutumīne Ediya pa mwanda wa mwana-mukaji ne mupolofeto. Pa kino, tubwanya kuboila’ko ñeni ya kamweno.

Ke bekadipo bonso ba mu Zelefata mwādi mutōtwa bala bādi batōta bilezaleza. Yehova pa kutuma Ediya kudi uno wa kishala, wālombwele amba umwene bantu ba kukanina kuyampe kwa mutyima Kebamwingidile. Na bubine, “mu mizo yonso yewa muntu umwakaminwe [Leza] ne ulonga byoloke ye witabijibwa nandi.”​—Bil. 10:35.

Le i bantu banga badi mu wenu mwaba badingakene na wa kishala wa ku Zelefata? Nansha byobajokolokelwe na bantu badi mu mutōtelo wa bubela, badi padi na mēlu a kintu kiyampe. Badi padi na buyuki butyetye bwa padi Yehova nansha kubulwa’bo, nansha padi basakilwa bukwashi pa kutwela mu mutōtelo utōka. Lelo ukimbanga bano bantu ne kwibakwasha?

Tulangulukilei bidi na katentekeji pa byobya byālombelwe wa kishala kulonga na Ediya. Wa kishala wamulombwele’mba aye pa kupwa kuteka bidibwa byandi na wandi mwana, bādi bakudya ne kufwa bafwe. Ino, le Ediya wānene bika? Wānene amba: “Kokikwatwa moyo; enda ukalonge mo wanenena; ino ubadikila kunongela kamukate kabyo, undeteleko, ebiya kulondako ulonge bya abe mwine ne bya obe mwana. Mwanda Yehova, Leza wa Isalela unena namino amba: Mulondo wa bukula, keukapupo, nansha kyó kubulwamo mani, poso’nka ne ku difuku dikapana Yehova mvula panopantanda.”​—1 Ba. 17:11-14.

Bamo bādi babwanya padi kunena amba, ‘kukupa bidibwa byetu bya mfulo? Ukayanga.’ Ino uno wa kishala kālongelepo namino. Nansha byaādi na buyuki butyetye padi Yehova, wākulupile mudi Ediya ne kulonga bintu byaāmunene kulonga. Dino bine dyādi ditompo dikatampe dya lwitabijo​—kadi bine wākwete butyibi bwa tunangu!

Leza kāelelepo uno wa kishala mulanda. Monka mwālaile’kyo Ediya, Yehova wāvudije bidibwa bityetye bya wa kishala mwanda wa kukwatakanya Ediya, wa kishala, ne wandi mwana kufika’nka ne bipwa mulanga. Bine, “mulondo wa bukula kupwa mpikila, nansha māni mu kyó kubulwamo mpika, mwendele mwanda wa Yehova, wānenene kudi Ediya.” (1 Ba. 17:16; 18:1) Shi uno mwana-mukaji kālongelepo uno muswelo, mukate waādi wa kulonga ku bukula bwa mu kibīko kyandi ne māni byādi bya kwikala bu bidibwa byandi bya mfulo. Ino, wālongele  bintu na lwitabijo, na kikulupiji mudi Yehova, ne kudisha bidi Ediya.

Ñeni yotubwanya kuboila’ko i ya amba, Leza weselanga boba balombola lwitabijo. Shi ulombole lwitabijo kitatyi kitūlwa bululame bobe pa ditompo, Yehova ukakukwasha. Ukekala Mukwatakani, Mulami, ne Mulunda mwanda wa kukukwasha ulwe na matompo.​—Div. 3:13-15.

Mu 1898, Kiteba kya Mulami kya Ziona kyālombwele ñeni yotuboila ku nsekununi ya mwana-mukaji wa kishala amba: “Shi uno mwana-mukaji wādi bine na lwitabijo pa kukōkela, nankyo wādi wa kumonwa bu ufwaninwe kukwashibwa na Mfumwetu kupityila kudi Mupolofeto; shi kālombwelepo lwitabijo, mwana-mukaji mukwabo wa kishala wādi ubwanya kumonwa bu ye ufwaninwe’bo. Nanshi ne batwe netu,​—mu matabula palapala a mu lwendo lwetu lwa kukamona būmi, Mfumwetu witutwalanga mu kifuko mwabwanya kutompa lwitabijo lwetu. Shi tulombola lwitabijo tukamona dyese; ino shi ketulombola’lopo tukedijimija.”

Shi tubatanwa na matompo kampanda, tufwaninwe kukimba bulombodi bwa Leza budi mu Bisonekwa ne mu mabuku etu esambila pa Bible. Kupwa tukalonga bintu kukwatañana na buludiki bwa Yehova nansha shi tudi mu makambakano a muswelo’ka. Na bubine, tukeselwa shi tulonga bintu mungya luno lukindi lwa tunangu lwa amba: “Kulupila mudi Yehova ne mutyima obe onsololo, kadi kokalemēnenapo pa kwivwanija kwa abe mwine; mu mashinda obe onso muyuke, kadi aye ukōlolanga tushinda tobe.”​—Nki. 3:5, 6.

Lwitabijo lwa mwana-mukaji wa kishala lwādi lwa kutanwa na ditompo dikwabo. Nsekununi ya mu Bible inena amba: “Pa kupita bino byonso bino’bi mwana mwana-mulume wa mwana-mukaji mwine njibo’ya, wabela; kadi kubela kwandi kwadi kuninge byamwiko’tu, kemwashelepo nansha mūya mwine mudi aye.” Pa kukimba bubinga bwa kino kinzengele, uno inabana wa njia wānene Ediya amba: “Lelo kidi umbukata bwetu ami ne abe, abe muntu wa Leza, i kika? Ubaiya mo ndi kumvulula bukondame bwami ne kungipaila wami mwana?” (1 Ba. 17:17, 18) Le bino binenwa bisansa byādi bishintulula bika?

Lelo uno mwana-mukaji wāvulukile bubi bwādi bukambakanya mutyima wandi wa mundamunda? Lelo wālangile’mba lufu lwa wandi mwana i mfuto ya Leza ne amba Ediya wādi mukendi wa Leza wa lufu? Bible kanenene’popo kintu, ino kintu kimo i kino: Mwana-kukaji wa kishala kātopekelepo Leza pa bukondame bo-bonso.

Ediya wātengelwe bininge na lufu lwa mwana wa mwana-mukaji wa kishala ne na milangwe ya uno mwana-mukaji ya amba, kwiya kwa mupolofeto ko kwālengeje bulanda bwādi bumusansa ku mutyima. Pa kupwa kuselela umbidi wa mwana mufwe mu kyumba kya pangala, Ediya waela lubila amba: “A Yehova Leza wami, lelo ubaleteja byamalwa pa wakishala mwana-mukaji o ngikele nandi’wa, kwipaya wandi mwana, a?” Mupolofeto kāvulukilepo amba kutopeka kwādi kwa kulengeja kutatana kwa dijina dya Leza shi wālekele uno mwana-mukaji wa buntu endelele kususuka. O mwanda Ediya waābije amba: “A Yehova Leza wami, nakwisashila, na’mba mūya wa uno mwana uno’u witolele monka mwadi.”​—1 Ba. 17:20, 21.

Yehova wāivwene. Mwana-mukaji wa kishala wāvuije bisakibwa bya mupolofeto wandi ne kulombola lwitabijo. Mobimwekela, Leza wālekele misongo ya mwana imwipaye, koku uyukile’mba lusangukilo​—lusangukilo lubajinji lusonekelwe mu Bisonekwa​—lukekala’ko ne kupa nkongo ya kumeso lukulupilo. Ediya pa Kumulomba, Yehova wasangula uno mwana. Langa’po bidi nsangaji yāivwene wa kishala kitatyi kyānene Ediya amba: “Mona bidi, mwanobe i mūmi”! Ebiya mwana-mukaji wa kishala wānena Ediya amba: “Abe wi muntu wa Leza, ne mwanda wa Yehova mu kyakanwa kyobe i wa binebine.”​—1 Ba. 17:22-24.

Nsekununi idi mu 1 Balopwe shapita 17 keinenapo bintu bivule padi uno mwana-mukaji. Inoko, kukwatañana na byānene Yesu pa uno mwana-mukaji, wādi padi mwingidi wa Yehova wa kikōkeji mu andi mafuku. (Luka 4:25, 26) Nsekununi yandi itufundija’mba Leza weselanga boba balongela bengidi bandi biyampe. (Mat. 25:34-40) Ilombola’mba Leza uvuijanga bisakibwa bya bantu ba kikōkeji, nansha ke mu ngikadilo mikomo. (Mat. 6:25-34) Kadi ino nsekununi ilombola’mba Yehova usakanga ne udi na bukomo bwa kusangula bafwe. (Bil. 24:15) Na bubine, buno i bubinga buyampe bwa kuvulukila mwana-mukaji wa kishala wa ku Zelefata.