1. Lelo muswelo otumona bantu mu mwingilo wetu ulombolanga’mba twibeshile na bantu bakwabo? Leta kimfwa. (Tala kifwatulo kidi ku ngalwilo.)

 MYAKA mityetye kunyuma, ba mulume ne mukaji bene Kidishitu ba mu Fidji badi mu kampanye ka kwita bantu ku Kivulukilo kya lufu lwa Kidishitu. Mvula washilula kunoka pobadi basapwila mwana-mukaji umo panja pa yandi njibo. Tutu wamupa uno mwana-mukaji mumvudi, ebiya nandi watwela mu wa wandi mukaji. Bano ba mulume ne mukaji basangele pa kumona uno mwana-mukaji waiya kyolwa ku Kivulukilo. Mwana-mukaji unena amba, kavulukilepo bintu bivule byesambile bano Batumoni po bakamupempwile. Ino wātengelwe bininge na muswelo obamukwete na bulēme, ebiya wakatanwa ku Kivulukilo. Le i bika byamulengeje alonge kino kilongwa kilumbuluke? Bano ba mulume ne mukaji balondele kijila kivudile kwitwa bu Kijila Kitabukile Bulēme.

2. Lelo Kijila Kitabukile Bulēme i bika, ne i muswelo’ka otukokeja kwingidija’kyo?

² Lelo Kijila Kitabukile Bulēme i bika? I madingi āletele Yesu paānenene amba: “Bintu byonso byomusaka bantu bemulongele, banwe nenu mufwaninwe kwibalongela’byo.” (Mat. 7:12) Le i muswelo’ka otukokeja kwingidija kino kijila? I na kutabula matabula abidi. Dibajinji, tufwaninwe kwiipangula amba,  ‘shi nadi muntu mukwabo, nadi wa kusaka bamone namani?’ Kupwa, tufwaninwe kwikilonda, na kumona muntu mukwabo uno muswelo.​—1 Ko. 10:24.

3, 4. (a) Shintulula kine kinenenwa’mba Kijila Kitabukile Bulēme kekingidijibwangapo’nka ku banabetu mu lwitabijo. (b) Lelo i bika byotusa kwisambila’po mu kino kishinte?

³ Divule dine twingidijanga Kijila Kitabukile Bulēme mu muswelo otwikele na banabetu mu lwitabijo. Inoko Yesu kālombwelepo amba tufwaninwe kulombola kano kabango’nka ku banabetu mu lwitabijo. Na bubine, wātelele Kijila Kitabukile Bulēme paādi wisambila pa muswelo otufwaninwe kumona bantu bonso ne balwana netu bene. (Tanga Luka 6:27, 28, 31, 35.) Shi tunenwe kwingidija Kijila Kitabukile Bulēme ku balwana netu, mwene tufwaninwe kulonda’kyo bininge kitatyi kyotusapwila bantu​—bavule mobadi babwanya kwikala “na mutyima muyampe wa kukamona būmi bwa nyeke”!—Bil. 13:48.

⁴ Pano tusa kwisambila pa bipangujo biná byotukalama mu ñeni kitatyi kyotusapula: Le i bāni bonsapwilanga? Le i kwepi konebasapwilanga? Le i kitatyi’ka kiyampe kya kusapwila bantu? Le i muswelo’ka omfwaninwe kwibasapwila? Monka motusa kwikimwena, bino bipangujo bibwanya kwitukwasha tute mutyima ku milangwe ya bantu botusapwila ne kukwatañanya musapwilo wetu na ngikadilo yobadi’mo.​—1 Ko. 9:19-23.

5. Le i bipangujo’ka byotubwanya kwiipangula?

⁵ Tuvudile kwisamba na bantu mu mwingilo wetu. Muntu ne muntu udi na kitamina kyandi ne makambakano andi. (2 Bi. 6:29) Kitatyi kyolonga bukomo bwa kusapwila muntu myanda miyampe, wiipangule amba: ‘Shi ami ye wadi muntu usapwilwa, le nadi wa kusaka uno muntu amone namani? Le nadi wa kusangala shi waumone bu mulondakani’tu kayukenepo? Nansha nadi wa kusaka andyuke bu muntu?’ Kulangulukila pa bino bipangujo kubwanya kwituvuluja tumone mwinē njibo ye-yense bu muntu.

6, 7. Le tufwaninwe kulonga bika shi tubatana muntu umweka bu mukalabale mu mwingilo?

⁶ Kekudipo muntu usakanga kutelwa bu “muntu mubi.” Tulete kimfwa: Byotudi bene Kidishitu, tuloñanga bukomo bwa kwingidija madingi a mu Bible a ‘kuleka binenwa byetu bikale kyaba kyonso bilumbuluke.’ (Kol. 4:6) Inoko, byotudi bakubulwa kubwaninina, tunenanga kyaba kimo bintu byotwialanyanga mwenda mafuku. (Yak. 3:2) Shi twanenene muntu bintu bibi​—padi pa mwanda wa kubūka bibi—​ketukasakepo betwite bu “bantu ba mutyima mūmu” nansha “bampikwa kabango.” Tukakulupila’mba bantu bakwabo baketwivwana. Mwene netu tufwaninwe kulombola bantu bakwabo kano kabango?

⁷ Shi ubatana muntu umweka bu mukalabale mu mwingilo, le kebikekalapo biyampe kukimba kuyuka kyakalabedile? Le wadi padi mutyinibwe mbavu ku kaji nansha ku masomo? Le wikondanga na misongo mikomo? Mu myanda mivule, benē njibo bakalabele dibajinji betabijanga biyampe kitatyi kibamona bantu ba Leza na butūkanye ne bulēme.​—Nki. 15:1; 1 Pe. 3:15.

8. Mwanda waka ketufwaninwepo kwishisa kusapwila “bantu ba miswelo yonso” musapu wa Bulopwe?

⁸ Tusapwilanga bantu ba būmi bwa miswelo yonso mu mwingilo wetu. Kimfwa, mu myaka’tu mityetye ishele kunyuma, myanda mimweke 60 ne kupita yalupwilwe mu bishinte bya Kiteba kya Mulami binena’mba, “Bible Ushintanga Būmi.” Bantu bamo batelelwe mu bino bishinte bādi bangivi, bankolwankolwa, babipolapola, nansha batoma bitomibwa bikolwañana. Bakwabo bādi bantu ba politike, bendeji ba bipwilo, nansha bantu batele mutyima’nka ku twabo twaji. Bamo bādi na mwiendelejo  wa busekese. Ino, abo bonso bāivwene myanda miyampe, baitabija kwifunda Bible, bashinta mu būmi bwabo ne kutwela mu bubinebine. O mwanda ketufwaninwepo kulanga’mba, bantu bamo kebanenwepo kusapwilwa musapu wa Bulopwe. (Tanga 1 Kodinda 6:9-11.) Inoko, tuyukile’mba “bantu ba miswelo yonso” babwanya kwitabija myanda miyampe.​—1 Ko. 9:22.

9. Mwanda waka tufwaninwe kulēmeka mobo a bakwetu?

⁹ Le i kwepi kotusapwilanga bantu mu mwingilo wetu? Divule dine twibasapwilanga ku abo mobo. (Mat. 10:11-13) Tusangalanga kitatyi kitulombolanga bakwetu amba, balēmekele etu mobo ne byetu bintu. Ne kadi, mobo etu adi na mvubu kotudi. Tusakanga ekale bu kifuko kyotudi’mo na būmi bwitutala batwe bene kadi bwa mutyima-ntenke. Netu tufwaninwe kulombola bulēme bumo bonka ku balondakani netu. Nanshi, mu mwingilo wetu wa ku njibo ne njibo, i biyampe kulangukila pa muswelo otumona mobo abo.​—Bil. 5:42.

10. Le i muswelo’ka otubwanya kwepuka kukambakanya bakwetu mu mwingilo wetu?

¹⁰ Mu ntanda ya dyalelo iyudile butapani, bantu bavule botusapwilanga badi na moyo wa beni. (2 Tm. 3:1-5) Tufwaninwe kwepuka kwibalundila’ko moyo. Kimfwa, langa’po bidi shi tubafwena ku njibo ne kukokola ku kibelo. Shi kekudipo muntu witabile, tubwanya kuponena mu ditompo dya kutadila pa dididisha nansha kujokoloka pa lubanza, twenda tukimba mwinē njibo. Lelo mu kyenu kibundi, kulonga namino kubwanya padi kukambakanya mwinē njibo? Le balondakani nandi bakalanga’po bika? Bine, tufwaninwe kudyumuka bininge mu mwingilo wetu wa busapudi. (Bil. 10:42) Tudi na mēlu a kusambakanya musapu muyampe, kadi kukanina kwetu kwa mutyima i kuyampe. (Loma 1:14, 15) Inoko, twepukanga na tunangu kulonga kintu kyo-kyonso kibwanya kukambakanya’tu bitupu bantu botusapwila mu wetu mwabo. Mutumibwa Polo wāsonekele amba: “Ketuletangapo kikukaja mu muswelo nansha umo, kutyina’mba bantu bakaboya mwingilo wetu tuto.” (2 Ko. 6:3) Kitatyi kyotulombola’mba tulēmekele mobo ne bintu bya bantu ba mu wetu mwaba, mwiendelejo wetu ukokelanga bantu bamo ku bubinebine.​—Tanga 1 Petelo 2:12.

11. Mwanda waka tusangalanga shi bakwetu balēmekele kitatyi kyetu?

¹¹ Batwe bene Kidishitu, twi bavudilwe bya kulonga mu būmi. Pa kuvuija biselwa byetu, tutalanga bya kutangidija kumeso ne kutandika mpangiko yetu na katentekeji. (Ef. 5:16; Fid. 1:10) Shi kintu kampanda kibakalakanya mpangiko yetu, tubwanya kuvutakanibwa. O mwanda tusangelanga’yo shi bakwetu balēmekele kitatyi kyetu, ne kuyuka’mba ketudipo na kitatyi kivule kya kupityija nabo. Le i muswelo’ka otubwanya kulombola’mba tulēmekele boba botusapwila koku tulamine Kijila Kitabukile Bulēme mu ñeni?

12. Le tukayuka kitatyi kiyampe kya kusapwila bantu ba mu wetu mwaba namani?

¹² Tufwaninwe kulonga bukomo bwa kuyuka kitatyi kiyampe kya kufwena mwinē njibo. Le bantu ba mu wetu mwaba bavudile kwikala ku njibo kitatyi’ka? Le batambula bantu kitatyi’ka? I biyampe kukimba muswelo wa kujadika mpangiko yetu kukwatañana na wetu mwaba. Mu bipindi bimo bya ntanda, mwingilo wetu wa ku njibo ne njibo ulupulanga bipa bivule ku kyolwa. Shi ye mobikadile mu mwaba omusapula, ubulwe’po kutūla’ko mpangiko dibajinji ya kusapula ku njibo ne njibo mu ano mansá a kyolwa? (Tanga 1 Kodinda 10:24.) Tubwanya kukulupila’mba, Yehova ukesela kwipāna kotwipāna mwanda wa kusapwila bantu ba mu mwaba pa kitatyi kiyampe.

13. Le tukalombola namani’mba tulēmekele mwinē njibo?

 ¹³ Le i muswelo’ka mukwabo otubwanya kulombola’mba tulēmekele muntu? Shi tubatana muntu witabije musapu, tufwaninwe kumusapwila musapu muyampe, ino ketufwaninwepo kwija bininge. Padi mwinē njibo i mwitūdile’ko kino kitatyi mwanda wa kulonga bintu bikwabo byamwene na mvubu. Shi wanena’mba kadipo na kyaba, tubwanya kunena’mba tukesamba’tu mu kīpi​—kadi tufwaninwe kulongela monka. (Mat. 5:37) Pa kufudija mwisambo, i biyampe kwipangula muntu shi bibwanika twiye tumumone dikwabo. Basapudi bamo bamonanga’mba i biyampe kunena amba: “Nkasangela kukupempula dikwabo. Le bikekala biyampe ngiye nkupempule nansha kukutumina musapu ku telefone kumeso kwa kwiya?” Shi tujadika mpangiko yetu kukwatañana na bantu ba mu mwaba, tukalonda kimfwa kya Polo, mwine ‘kākimbilepo kamweno ka aye mwine, ino ka bavule bene, amba bapande.’​—1 Ko. 10:33.

14-16. (a) Mwanda waka tufwaninwe kulombola mwinē njibo kitungo kya bupempudi bwetu? Leta kimfwa. (b) Le i musapwilo’ka wamwene mutadi umo wendakana bu muyampe?

¹⁴ Langa’po bidi shi difuku dimo abetwite ku telefone kudi muntu oketujiwilepo diwi. I muntu oketuyukilepo, ino wetwipangula byakudya byotusakanga. Ketwiipangula mwine wetwita i ani ne bine byasaka i bika. Na bulēme, tubwanya padi kwisamba nandi mu kitatyi kityetye, ino kupwa tukalombola padi’mba tusakanga kutyiba mīsambo. Pakwabo napo, langa’po bidi shi muntu wityile wetēla, wetulombola’mba  wingilanga mu mwingilo wa kukwasha badi na nzala, ne kwitulombola na kanye’mba udi na musapu umo wa kamweno. Tukasaka padi kwimona nandi. Ne kadi, tusangalanga shi bantu banena patōkelela kadi na bunwa kitatyi kyobetufwena. Mwene netu tufwaninwe kulombola buno bulēme ku bantu botutana mu mwingilo wetu?

¹⁵ Mu bifuko bivule, tufwaninwe kulombola mwinē njibo patōkelela kitungo kya bupempudi bwetu. Bine, tudi na musapu wa mvubu keudipo na mwinē njibo, ino fwatakanya’po shi ketwetelele twashilula kala kumusapwila na kumwipangula kipangujo kya amba: “Shi wadi amba ubwanya kupwa makambakano kampanda mu ino ntanda, wadi wa kupwa makambakano’ka?” Tuyukile’mba kitungo kya kino kipangujo i kya kuyuka bilanga muntu ne kukokela mīsambo mu Bible. Inoko, mwinē njibo ubwanya kwiipangula amba: ‘Le uno mweni i ani, ne mwanda waka waungipangula kino kipangujo? Le ukimba kunena bika?’ Nanshi, tufwaninwe kulengeja mwinē njibo eivwane biyampe. (Fid. 2:3, 4) Le tukalonga kino namani?

¹⁶ Mutadi umo wendakana wamwene’mba uno musapwilo ulonda’ko i muyampe. Pa kupwa kwiimuna, utambikanga mwinē njibo trakte Lelo Usaka Kuyuka Bubinebine? ne kunena amba: “Dyalelo tupanga bantu bonso ba mu mwaba uno trakte. Wisambila pa bipangujo bisamba biipangulanga bantu bavule. Obe nandi yeu.” Tutu ulombola’mba, bantu bavule beivwananga biyampe pa kuyuka kitungo kine kya bupempudi. Mu uno muswelo, bipēlanga nyeke kushilula mīsambo. Kupwa mutadi wendakana wipangulanga muntu amba: “Lelo kodi mulangulukile kala pa kipangujo kimo pa bino?” Shi mwinē njibo watonge’po kimo, tutu upūtulanga trakte ne kwisambila pa binena Bible pa kine kipangujo’kya. Shi katongele’popo, utoñanga aye mwine kipangujo ne kwendelela kwisamba pa kubulwa kufwija mwinē njibo bumvu. Na bubine, kudi miswelo mivule ya kushilula mīsambo. Mu bifuko bimo, mwinē njibo ukatengela padi’mba, tukalonga bintu bivule kumeso kwa kushilula mwanda mwine wimanine’po bupempudi bwetu. Kintu kikatampe kine i kya kukwatañanya musapwilo wetu na muswelo usaka bantu ba mu wetu mwaba twibasapwile.

17. Monka motwabandawila mu kino kishinte, le tubwanya kulonda Kijila Kitabukile Bulēme mu miswelo’ka imo?

¹⁷ Penepa, le tulondanga Kijila Kitabukile Bulēme mu mwingilo wetu mu miswelo’ka imo? Tumonanga mwinē njibo yense bu muntu. Tulēmekanga njibo yandi ne bintu byandi bikwabo. Tuloñanga bukomo bwa kwenda mu busapudi pa bitatyi bidi botusapwila ku mobo abo ne byobabwanya kwitutambula. Kadi tushilulanga musapu wetu mu muswelo obabwanya kwiutambula biyampe mu wetu mwaba.

18. Le i byabuyabuya’ka bitambanga ku kumona bantu ba mu wetu mwaba mu muswelo otusaka betumone?

¹⁸ Byabuyabuya bivule bitambanga mu kumona bantu ba mu wetu mwaba mu muswelo otusaka betumone. Kitatyi kyotulonga bintu mu muswelo muyampe ne wa bulēme, tulekanga mwinya wetu weñenye, kulombola mvubu idi na misoñanya ya mu Bisonekwa, ne kutumbija Tata wetu wa mūlu ntumbo. (Mat. 5:16) Tubwanya kukokela bantu bavule ku bubinebine kupityila ku muswelo otwibasapwila. (1 Tm. 4:16) Nansha shi boba botusapwila betabije musapu wa Bulopwe nansha kwitabija’o mpika, tudi na nsangaji ya kuyuka’mba tuloñanga bukomo bwa kuvuija mwingilo wetu. (2 Tm. 4:5) Shi ke pano, batwe bonso twiulei mutumibwa Polo wāsonekele amba: “Ami noñanga bintu byonso pa mwanda wa myanda miyampe, amba nsapule’yo na bantu bakwabo.” (1 Ko. 9:23) Pa kino, tulondei nyeke Kijila Kitabukile Bulēme mu mwingilo wetu.