NA BUBINE, bano bantu batyetye baivwene mwisambo wami mu 1957 kebankambakenyepo. Muyukile, nadi ngivwana nyeke bumvu bininge. Bine, shi beni abaiya kwetu ku njibo nadi na kibidiji kya kufyama nansha shi ne bayukile.

Na bubine, ubwanya kutulumuka pa kuyuka’mba mingilo yami mivule mu bulongolodi bwa Yehova yadi inomba kwisamba na bantu bakwabo bavule​—balunda ne bantu bonkiyukilepo. Kadi, naendelele kulwa na bumvu ne kubulwa kikulupiji mwanda wa ndeke kwitumbija pa kubwanya konabwenye ino mingilo. Inoko, namwene bubinebine bwa mulao wa Yehova wa amba: “Nkakukomeja; eyo, nkakukwasha; eyo, nkakukankamija ne kuboko kwa lundyo kwa boloke bwami.” (Isa. 41:10) Muswelo umo waunkweshe Yehova i wa kunkwatakanya kupityila kudi banabetu bene Kidishitu. Lekai nemusapwile’ko bidi myanda ya bamobamo, kushilwila ponakidi mwanuke.

Dya Yenga dimo lubanga mu dyuba kapuwe mu myaka ya 1940, Elsie Huntingford wāiya ku budimi bwa kisaka kyetu budi kunshi ne kushika kwa Ontario. Mama wakashitula ku kibelo aye tata​—wa bumvu pamo bwa ami—​ushikete nami mu njibo koku wivwana. Tata pa kulanga’mba uno Kaka Huntingford i  nsunga upotoloja bintu ne amba Mama usaka kupota bintu byoketusakilwapo, waenda mfulo mfulō ku kibelo kukamunena’mba kebitusangejepo. Kaka Huntingford webepangula amba, “le kemusangedilepo kwifunda Bible?” Tata wamulondolola’mba, “bine tusangedile kwifunda’ye.”

Kaka Huntingford kadipo ubwanya kwitupempula pa kitatyi kiyampe. Bambutwile bami badi bantu bapyasakane ba mu Kipwilo kya Bumo kya mu Kanada, ino badi bakitamba mu kukwata butyibi bwa kutamba’mo. Mwanda waka? Mwanda mwingidi wādi ulamika ku kibelo kya kipwilo mulongo wa majina a bantu bonso batūdile byabuntu mungya buvule bobatūdile. Bambutwile bami byobadi na kamweno katyetye, badi nyeke ku mfulo kwa majina onso, kadi bakulumpe ba kipwilo badi bebaningila batūle bivule. Byaadi usaka kulama kandi kaji, mwingidi mukwabo waitabija’mba kadipo ufundija bintu bine byaadi ukulupile. O mwanda twatambile mu kipwilo, ino tukimba nyeke muswelo wa kuvuija bisakibwa byetu bya ku mushipiditu.

Mwingilo wa Batumoni ba Yehova byowādi mukankajibwe mu Kanada, Kaka Huntingford wadi wifunda na kyetu kisaka na kwingidija’nka Bible ne bilembwa bimo byaadi nabyo mu kabuku kafita. Paayukile mwenda mafuku’mba ketukamwabapo ku ba lupusa, washilula kwifunda netu mu dibuku disambila pa Bible. Twadi tufya mabuku fyototo pa kupwa kwa kifundwa ne kifundwa. *

Nansha byokwadi lwana ne bikoleja bikwabo, Kaka Huntingford wadi usapula myanda miyampe na bupyasakane. Bupyasakane bwandi bwauntengele ne kuntonona ñimanije mu bubinebine. Mwaka umo pa kupwa kwa bambutwile bami kubatyijibwa ke Batumoni ba Yehova, nepāna kudi Leza. Nabatyijibwa mu mafuku 27 Kweji 2, 1949 mu kyumbu kyadi kitomejeja’mo bidimye bimunanwa mema. Nadi na myaka 17. Kupwa, nasumininwa kutwela mu mwingilo wa kitatyi kyonso.

Nadi neshisa kwingila bu pania mu kine kitatyi’kya. Mu kino kitatyi nadi ñingila ku banki mu bilo imo mwanda nadi nkulupile’mba, mfwaninwe kusokola lupeto lwa kukwatakanya nalo  mwingilo wami wa bupania. Ino byonadi nkasampe wakubulwa bwino, nadi nkijepo kusupakanya lupeto pa kupwa kwilusokola. Ebiya tutu witwa bu Ted Sargent waunena’mba, kankamana ne kwitabija mudi Yehova. (1 Bi. 28:10) Na buno bukwashi, nashilula kwingila bu pania mu Kweji wa 11, 1951. Nadi’tu na madolala 40, nkinga ne kasakoshi kapya. Inoko, Yehova wadi uvuija bisakibwa byami. Bine, mfwijanga’ko tutu Ted pa kukankamika ñingile mwingilo wa bupania! Uno mwingilo waundetēle madyese mavule.

Difuku dimo ku mfulo kwa Kweji wa Mwanda 1952, baungita ku Toronto ku telefone. Bilo ya musambo ya Batumoni ba Yehova ya mu Kanada yaungityile kukashilula mwingilo wa Betele mu Kweji wa Kitema. Nansha byonadi na bumvu ne kadi nkyafikile kashā ku musambo, nasangele mwanda bapania bakwabo baunombwele bintu biyampe bitala pa Betele. Neivwene’nka na ami udi kwami ku njibo.

Myaka ibidi pa kupwa kufika ku Betele, napingakena Bill Yacos bu mwingidi wa kipwilo (uyukene pano bu mukwatakani wa kitango kya bakulumpe) wa Shaw Unit mu Toronto. * Ami’tu pa kubwanya myaka 23, nemwene pamo bwa kidimye nkasampe nkope. Ino Tutu Yacos waunombola bya kulonga na kwityepeja ne buswe. Yehova waunkweshe bya binebine.

Tutu Yacos​—tutu mwidyote kadi wa mimungomungo—​wadi usangela bantu. Wadi usenswe banabetu, kadi nabo badi bamusenswe. Wadi wibapempula kyaba ne kyaba ku abo mobo, ino ke’nkapo kitatyi kyobadi mu makambakano. Bill Yacos waunkankamikile mpepule batutu ne bakaka ne kwingila pamo nabo mwingilo wa busapudi. Waunena amba, “Ken, lombola banabetu amba wibatele mutyima. Kino kikapūta milwi na milwi ya kutupatupa.”

Yehova waunkweshe mu muswelo wa pa bula tamba mu Kweji 1, 1957. Uno ye kweji onasongele Evelyn, mwine watambwile dipolome ku kalasa ka 14 ka Masomo a Ngileade. Kumeso kwa kwisonga, wadi wingila mu polovenshi ya Quebec mwisambwa Falanse. Mu mene mafuku’a, Quebec wadi uludikwa bininge na Kipwilo kya Katolika Loma. O mwanda Evelyn wadi na mwingilo mukomo bininge, ino wadi ulamete bininge ku uno mwingilo ne kudi Yehova.

Kadi Evelyn wadi undamete bininge. (Ef. 5:31) Na bubine, lulamato lwandi lwaikele pa ditompo pa kupwa’tu kwisonga! Twapangile kwenda mu Florida mu États-Unis, ino difuku dimo kupwa kwa butundaile bwetu, musambo wauntuma kukatanwa ku mīsambo milampe ya yenga umo ku Betele ya mu Kanada. Na bubine, ino mīsambo yakalakenye mpango yetu, ino ami ne Evelyn twadi tusaka kulonga kintu kyonso kyadi kitulomba Yehova kulonga. O mwanda twatyibile konje wetu wa butundaile. Mu bula bwa uno yenga, Evelyn waingile mu mwingilo wa busapudi kubwipi na musambo. Nansha mwaba byowadi mwishile bininge na wa Quebec, waūminine.

 Ku mfulo kwa uno yenga, baunombola kintu kimo mu kitulumukila​—natumwa bu mutadi wa kipindi kungala kwa Ontario. Nadi nekitamba mu kusonga, na myaka’tu 25 kadi wampikwa bwino, ino twaenda na kikulupiji kyonso mudi Yehova. Mu kitatyi kyadi kityityile mashika mu Kanada, twakanda kudiye wa bufuku na batadi bendakana bavule ba bwino badi bajokela ku myaba kobadi bengidila. Betukankamika bininge! Enka ne tutu umo wetuningila tukande mu motoka waafutyīle lupeto, mwanda wa tuleke kwimana bufuku bonso mu motoka wa ku ngala ya kudiye. Difuku dikwabo lubanga, kupwa’tu kwa mafuku 15 a butundaile bwetu, twakapempula kakisumpi katyetye ka mu Hornepayne, monka monanenanga kala.

Kwadi kushinta kuvule kwadi kwitutengele ami ne Evelyn. Kitatyi kyotwadi mu mwingilo wa Distrike ku mfulo kwa mwaka wa 1960, baungita kukatanwa ku kalasa ka 36 ka Masomo a Ngileade, masomo a myeji dikumi adi a kushilula mu Kweji 2, 1961 ku Brooklyn, mu New York. Na bubine, nasangele bininge, ino nsangaji yami yadi ya kitatyi kityetye pa mwanda wa Evelyn kaityilwepo. Kadi, pamo bwa bakaji bakwabo kebaityilwepo, Evelyn wanenwe kwandika mukanda ulombola’mba witabije twishiye mu bula bwa myeji dikumi. Evelyn wadidile, ino twaitabija amba mfwaninwe kukatanwa ku masomo, kadi wasangele’mba nkafundijibwa bufundiji bwa mvubu ku Ngileade.

Mu kitatyi kityetye kyaashele, Evelyn waingila ku musambo wa mu Kanada. Wadi na dyese dya pa bula dya kushikata mu njibo imo na Margaret Lovell, kaka mushingwe māni. Na bubine, ami ne Evelyn twadi twidila bininge. Ino na bukwashi bwa Yehova, twaenda kukengila mwingilo wetu wa kitatyi kityetye. Kwitabija kwandi kwa kupāna kitatyi kya kwikala pamo mwanda wa Yehova ne bulongolodi bwandi betwingidije, kwauntengele mpata.

Pa kupwa kwikala ku Ngileade kintu kya myeji isatu, Tutu Nathan Knorr wadi utangidile mwingilo wa ntanda yonso, waundyukanya na lwito lwa pa bula. Waungipangula shi nkaleka Masomo a Ngileade ne kujokela ku Kanada mwanda wa kwingila kitatyi kityetye bu mwadimu wa Masomo a Mwingilo wa Bulopwe ku musambo. Tutu Knorr waunombola’mba, kimfwaninwepo kwitabija luno lwito. Shi nadi nsakile, nadi mbwanya kupwa Masomo a Ngileade ne kutumwa padi mu mwingilo wa bu mishonele. Kadi wanene amba, shi nakwata butyibi bwa kujokela ku Kanada, nkiketwepo nansha dimo ku Ngileade monka ne amba kyaba kimo, nadi padi wa kujokela mu mwingilo wa busapudi mu Kanada. Waundeka nkwate butyibi pa kupwa kwisambila na wami mukaji pa uno mwanda.

Evelyn byaaunombwele kala muswelo wamona mingilo ya kiteokratike, nalombola Tutu Knorr kiponka na ponka’mba, “byonso bitusakila bulongolodi bwa Yehova kulonga, tusangedile kwibilonga.” Twadi nyeke tulanga’mba nansha byotudi na byotusaka, tufwaninwe kwenda konso kwitutuma bulongolodi bwa Yehova kwenda.

 O mwanda mu Kweji 4, 1961, natamba ku Brooklyn ne kujokela mu Kanada mwanda wa kukafundija ku Masomo a Mwingilo wa Bulopwe. Mwenda mafuku, twashilula kwingila bu bantu ba mu kisaka kya Betele. Ebiya, na mu kitulumukila, natambula lwito lwa kukatanwa ku kalasa ka 40 ka Ngileade kadi ka kushilula mu 1965. Kadi pano, Evelyn wadi unenwe kwandika mukanda wa kwitabija kwishiya. Ino mayenga matyetye pa kupita’po, twasangala batwe bonso mwanda nandi watambwile lwito lwa kwenda nami ku masomo.

Batwe pa kufika ku Masomo a Ngileade, Tutu Knorr wetulombola amba bana ba masomo balembelwe mu tulasa twa Falanse motwadi, bakatumwa mu Afrika. Ino batwe pa kutambula mapolome etu, betutuma monka mu Kanada! Bauntonga bu mutadi mupya wa musambo (witwa dyalelo bu mukwatakani wa Komite wa Musambo). Myaka’tu 34 pa kupita’po, navuluja Tutu Knorr amba, “nekidi mwanuke.” Ino waunkulupija. Kadi ku ngalwilo’tu, natompa kwipangula batame, batutu ba bwino buvule ba ku Betele kumeso kwa kukwata butyibi bukomo.

Mwingilo wa ku Betele waumpele mikenga ya kutendelwa ya kwifundila bintu ku bakwetu. Ndēmekele ne kusangela bininge bantu bakwabo ba mu Komite ya Musambo. Kadi nakwashibwe mu muswelo muyampe na tutwa na tutwa twa bene Kidishitu bana-balume ne bana-bakaji bayampe​—banuke ne batame—​botudi nabo kuno ku musambo ne mu bipwilo palapala byotwaingile’mo.

Kadi mwingilo wa ku Betele waunkweshe mfundije bakwetu ne kukomeja lwitabijo lwabo. Mutumibwa Polo wālombwele Temote amba: “Endelela mu bintu byowafundile.” Kadi wānene amba: “Bintu byowaivwene kondi byaitabije ne batumoni bavule, pá’byo bantu bakōkele, nabo bakabwanya senene kufundija bakwabo.” (2 Tm. 2:2; 3:14) Kyaba kimo banabetu bene Kidishitu bangipangulanga ñeni yomboile mu myaka 57 yoñingile ku Betele. Malondololo ami apēla i a amba, “i kwitabija ne kupēlakana kulonga byobya bikusakila bulongolodi bwa Yehova kulonga, ne kukulupila Yehova akukwashe.”

Bimweka’tu bwa ami wafikile kesha musunsa mubajinji ku Betele, pamo bwa nsongwalume wa bumvu kadi wampikwa bwino. Inoko, Yehova wadi ‘ukwete dikasa dyami dya lundyo’ mu ino myaka yonso. Nakampata kitatyi kitupa banabetu mu lwitabijo bukwashi buyampe kadi bwa pa kitatyi, wendelelanga kwitukulupija amba: “Kokakwatwapo moyo ami nkakukwasha.”—Isa. 41:13.