1, 2. Mwanda waka Polo wāivwanine bazoze lusa?

BATWE bonso twivwananga kyaba kimo buzoze. Manzamba a mu kitatyi kityetye abwanya kwituzozeja twakomenwa’nka ne kwingila mingilo yetu ya bukile bukya. Shi ke pano, langa’po shi ubaivwana buzoze, ke’nkapo mu yenga umo nansha abidi, ino mu bula bwa myeji mivule. Mu ngikadilo ya uno muswelo, lelo kukasangelapo bakwenu bekale nobe na lusa?

² Mutumibwa Polo wāivwene buzoze mwanda wa kuningilwa kwa panja ne kwa munda mwa kipwilo. Divule dine, wālangile amba wāfika ku mfulo kwa mikalo yandi. (2 Ko. 1:8; 7:5) Polo pa kulangulukila pa būmi bwandi ne pa masusu mavule aāmwene bu mwine Kidishitu wa kikōkeji, wānene amba: “Le i ani muzoze, ami kuzoza mpika? (2 Ko. 11:29) Kadi mu mwanda utala bantu palapala ba mu kipwilo kya bwine Kidishitu badi pamo bwa bipindi bya ku ngitu ya muntu, Polo wānene amba byobya “bimweka’mba i bizoze kutabuka, na bubine bidi na mvubu.” (1 Ko. 12:22) Le wādi ukimba kunena bika? Mwanda waka tufwaninwe kumona boba bamweka bu bazoze na mwibamwena Yehova? Ne tukamwena namani mu kwibamona uno muswelo?

3. Le i bika bibwanya kwikala na lupusa pa mumweno otumona boba basakilwa bukwashi mu kipwilo?

³ Tudi mu ntanda ya kwitāka mwine muvudile kuzunzulwa bantu ba bukomo ne bankasampe. Bavule balonga mobasakila, ne kubulwa kubanga divule ku milangwe ya boba bazoze. Ketupūtangapo meso pa uno mwiendelejo, ino tubwanya padi kutamija pampikwa kusaka mumweno mubi pa boba basakilwa bukwashi kitatyi ne kitatyi, nansha ke ba mu kipwilo. Inoko, tubwanya kutamija mumweno mujalale pamo na wa Leza.

4, 5. (a) Le kyelekejo kidi mu 1 Ko. 12:21-23 kitukwasha namani twivwanije muswelo umona Yehova buzoze bwa bantu? (b) Le tukokeja kumwena namani mu kukwasha bazoze?

⁴ Tubwanya kuyuka muswelo umona Yehova buzoze bwa bantu kupityila ku kyelekejo kisonekelwe mu mukanda mubajinji wa Polo kudi bene Kodinda. Mu shapita wa 12, Polo wituvuluja’mba enka ne kipindi kizoze bininge kya ku umbidi wa muntu kidi na mwingilo. (Tanga 1 Kodinda 12:12, 18, 21-23.) Uno muswelo upangilwe umbidi wa muntu i mukutakene befundi bamo ba lufundijo lwa kwialamuna. Inoko, bintu bisokwelwe mu bwifundi bwa umbidi wa muntu bilombola’mba, bipindi bya ku ngitu nansha shi bimonwa bu kebidipo na kamweno, bingilanga mingilo ya mvubu. * Kimfwa, bantu bamo batatananga mvubu idi kadīna katyetye; ino byayukene pano amba kakwashanga pa kusaka umbidi onso wimane biyampe.

⁵ Kyelekejo kyāletele Polo kilombola’mba, bantu bonso ba mu kipwilo kya bwine Kidishitu badi na mvubu. Kwishila na Satana, upwanga bantu bulēme bwabo, Yehova umonanga bengidi bandi bonso na “mvubu,” kubadila’mo ne boba bamweka bu bazoze. (Yoba 4:18, 19) Ino milangwe ifwaninwe kwitukwasha batwe bonso tumone biyampe mwingilo otwingila mu kipwilo kyetu ne kubadilwa kotubadilwa mu kipwilo kya ntanda yonso kya bantu ba Leza. Kimfwa, langa’po bidi shi upa mununu kuboko mwanda wa kumukwasha. Ukamupa’ko padi bityebitye. Lelo kumukwasha ke kitungopo kya kamweno kikakulengeja wiivwane biyampe? Bine, kitatyi kyotuvuija bisakibwa bya bakwetu, twimwenanga nsangaji itamba ku kwibata mutyima, kadi tutamijanga kitūkijetyima, buswe ne kutama ku mushipiditu. (Ef. 4:15, 16) Tata wetu wa buswe udi mūlu uyukile’mba, kipwilo kimwene bantu bonso na mvubu, pa kubulwa kubanga mikalo yabo, kilombolanga bujalale ne buswe.

6. Mwanda waka Polo wāingidije kyaba kimo kishima “bikōkekōke” ne “bukōkekōke”?

⁶ Kintu kisangaja i kino, Polo pa kusonekela bene Kodinda, wāingidije kishima “bikōkekōke” ne “bukōkekōke” pa kwisambila pa muswelo wādi umonwa bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji na bantu bampikwa kwitabija, ne pa muswelo waādi wiivwana. (1 Ko. 1:26, 27; 2:3) Kitatyi kyēsambīle Polo pa bantu bādi “bakomo,” kādipo usaka bene Kidishitu bamo bemone bu badi peulu. (Loma 15:1) Inoko, wānene’mba bene Kidishitu ba bwino buvule bafwaninwe kwikala na kitūkijetyima na boba kebashimatyije bininge mu bubinebine.

7. Le i bika bibwanya kwitulengeja tuleke kukwasha boba basakilwa bukwashi?

⁷ Kitatyi kyotukwasha ‘mulanda,’ ketwiulangapo’nka Yehova, ino nandi witwitabijanga. (Ñim. 41:1; Ef. 5:1) Inoko kunena na bubine, milangwe mibi ya boba basakilwa bukwashi ibwanya kwitulengeja tuleke kwibakwasha. Nansha padi tubwanya  kuvutakanibwa ne kupaluka bantu bamo badi mu bitatyi bibi mwanda wa kubulwa kuyuka byotufwaninwe kunena. Cynthia, * kaka umo wanyemenwe na mulume unena amba: “Shi banabetu kebakufwenapo nansha kulonga bintu byokwadipo ulanga’mba mulunda wa pabwipi ubwanya kwibilonga, bibwanya kukusansa ku mutyima. Kitatyi kyodi mu matompo, usakilwanga bantu ba kukutala.” Davida wa pa kala wādi uyukile mwiivwaninanga muntu muvulaminibwe.—Ñim. 31:12

8. Le i bika biketukwasha twikale na lusa lukatampe?

⁸ Tukekala na lusa lukatampe shi tuvuluka amba, batutu ne bakaka bamo botuswele i bazozejibwe na ngikadilo mibi—kimfwa misongo, kwikala mu kisaka kikalañane ne kulwa na njia. Netu tukokeja kutanwa difuku dimo mu ino ngikadilo. Kumeso kwa kutwela mu Ntanda ya Mulao, bene Isalela bādi balanda ne bazoze mu ntanda ya Edipito, bāvulukile amba kebādipo bafwaninwe ‘kukomeja mutyima wabo’ ku banababo bādi na bulanda. Yehova wādi usaka bamone mulanda bu muntu ufwaninwe kukwashibwa.—Kup. 15:7, 11; Levi 25:35-38.

9. Le tufwaninwe kuta mutyima dibajinji ku bika kitatyi kyotukwasha boba basusuka? Leta kimfwa.

⁹ Pa kyaba kya kwikala na mutyima wa kufutulula nansha kutatana, tufwaninwe kusenga ku mushipiditu boba badi mu ngikadilo ya bulanda. (Yoba 33:6, 7; Mat. 7:1) Tulete kimfwa: Shi muntu wenda na tukutuku wetape bilonda mu mwingilo wandi wa kusela bantu, wafika mu njibo ya kyundapilo, lelo kisumpi kya ba kumundapa kikakimba bidi kuyuka shi i aye ulengeje akishida? Mhm, bakamundapa bya bukidibukidi bundapi bwasakilwa. Mu muswelo umo onka, shi mwanetu mu lwitabijo i muzozejibwe na myanda imutala, tufwaninwe kuta mutyima dibajinji ku kumukwasha ku mushipiditu.—Tanga 1 Tesalonika 5:14.

10. Le bamo bakokeja kumweka bu bazoze, babwanya bine kwikala bu “bampeta mu lwitabijo” namani?

¹⁰ Shi tulangulukila bityetye pa ngikadilo idi’mo banabetu, tukokeja kumona kutupatupa kwabo mu muswelo mwishile. Langulukila pa bakaka baūminine myaka mivule kupangwapangwa kwa mu kisaka. Bamo babwanya kumweka bya bulanda kadi batyumukwe mutyima, ino le kebamwekejangapo lwitabijo lwa kutendelwa ne bukomo bwa mutyima? Kitatyi kyomonanga inabana ulelele bana kasuku wiya kyaba ne kyaba ku kupwila na wandi mwana umo nansha bavule, le uteñwanga na lwitabijo ne kusumininwa kwandi? Ne bikekala namani shi bankasampe balamete ku bubinebine nansha byo kudi lupusa lubi ku masomo? Na butūkanye bonso, tuyukile amba bano bantu bakokeja kumweka bu bazoze, babwanya kwikala “bampeta mu lwitabijo” pamo bwa bamo mu bukata mwetu badi mu ngikadilo miyampe.—Yak. 2:5.

11, 12. (a) Lelo i bika biketukwasha tujadike mumweno otumona bukōkekōke bwa bantu? (b) Le i ñeni’ka yotwaboila ku muswelo wāikele Yehova na Alone?

¹¹ Kubandaula muswelo upwijanga Yehova myanda ya bengidi bandi bamo, kwitukwashanga tumone bukōkekōke bwa bantu na mwaebumwena. (Tanga Mitōto 130:3.) Kimfwa, shi wādi’ko kitatyi kyālongele ba Mosesa ne Alone nkishi wa kyana kya ñombe kya nsahabu, le wādi wa kwiivwana namani pa kubingija kwābingije Alone bukōkekōke bwandi? (Div. 32:21-24) Nansha, wādi wa kwiivwana namani pa kilongwa kyālongele Alone pa kusoñanibwa na kaka wandi Midiamu, kya kufutulula Mosesa mwanda wa kusonga mukaji wa ntanda ingi? (Umb. 12:1, 2) Le wādi wakulonga namani kitatyi kyākomenwe ba Alone ne Mosesa kutumbika Yehova, paādi Wibalupwila mema mu kingelengele ku Mediba?—Umb. 20:10-13.

 ¹² Mu ino myanda yonso, Yehova wādi ukokeja kupa Alone mfuto kiponka na ponka. Ino wājingulwile amba Alone kādipo muntu mubi nansha kwikala na kilubo kikatampe. Bimweka bu Alone wālekele ngikadilo ne lupusa lwa bakwabo bimusasukije ku mwiendelejo muyampe. Kadi kitatyi kyobāmulombwele bilubo byandi, wēbitabije lubilolubilo ne kukwatakanya butyibi bwa Yehova. (Div. 32:26; Umb. 12:11; 20:23-27) Yehova wāimanine pa lwitabijo lwa Alone ne pa mutyima wandi wa kwisāsa. Tutwa twa myaka pa kupita’po, Alone ne lutundu lwandi bādi bakivulukwa bu bantu bakaminwe Yehova.—Ñim. 115:10-12; 135:19, 20.

13. Le i bika byotubwanya kubandaula pa kuyuka muswelo otumona bukōkekōke bwa bantu?

¹³ Pa kusaka twikale na milangwe na ya Yehova, tufwaninwe kubandaula mumweno otumona boba bamweka bu bakōkekōke. (1 Sa. 16:7) Kimfwa, le tuloñanga namani shi nkasampe watonge makayo mabi nansha shi walombola’mba kadipo na kyabangile? Pa kyaba kya kumufutulula, tubulwe’po kulangulukila pa byobya byotukokeja kulonga mwanda wa kumukwasha atame ku mushipiditu? Tukokeja kuboya mulangwe wa kukwasha muntu usakilwa bukwashi, kadi kulonga namino kulombola amba twi batame mu kwivwanija ne mu buswe.

¹⁴ Kadi tukwashibwanga mwanda wa kutandabula mumweno otumona bakwetu na kudingakanya milangwe yetu na bintu byālongēle Yehova bengidi bandi bādi na mutyima mutyumuke. Ediya ubadilwa mu bano bantu. Nansha byaākambakenye pa kubulwa moyo bapolofeto ba Bala 450, Ediya wānyemene Yezebele Mulopwe Mukaji kitatyi kyaāyukile amba wādi mukute nkuku ya kumwipaya. Pa kupwa kwenda lwendo lwa kintu kya makilometele 150 lwa ku Bela-Sheba, wāendele muntanda mutuputupu. Pa kupungila bininge mwanda wa kwenda mu dyuba kapuwe, mupolofeto wāshikete  mu mutyi ne ‘kulombela aye mwine amba: Mfwe.’—1 Ba. 18:19; 19:1-4.

14, 15. (a) Le Yehova wēivwene namani pa kubulwa bukankamane kwa Ediya kwa mu kitatyi kityetye? (b) Le i ñeni’ka yotubwanya kuboila ku bintu byātene Ediya?

¹⁵ Le Yehova wēivwene namani paāmwene aye momwa mūlu mupolofeto wandi wa kikōkeji mutyumukwe mutyima? Lelo wāpelele mwingidi wandi mwanda wa njia ne kubulwa bukankamane kwa mu kitatyi kityetye? Nansha dimo! Yehova wātele mutyima ku mikalo ya Ediya ne kumutumina mwikeulu. Mwikeulu wāmukankamika Ediya misunsa ibidi adye bidibwa. Mu uno muswelo, lwendo lulonda’ko kelwādipo lwa kwikala ‘lulampe kwadi.’ (Tanga 1 Balopwe 19:5-8.) Bine, nansha ke kumeso kwa kumupa bulombodi, Yehova wādi uteja mupolofeto wandi ne kukwata mpango miyampe ya kumukwatakanya.

16, 17. Le tubwanya kwiula Yehova namani mu muswelo waākwatakenye Ediya?

¹⁶ Le i muswelo’ka otukokeja kwiula Leza wetu wa kilelo? Ketufwaninwepo kwipangila kupāna madingi. (Nki. 18:13) Bikekala biyampe kwitūdila’ko dibajinji kitatyi kya kulombola lusa ku boba babwanya kulanga’mba, badi na “bulēme butyetye” mwanda wa ngikadilo yobadi’mo. (1 Ko. 12:23) Penepa tukabwanya kulonga bintu mu muswelo muyampe, kukwatañana na bisakibwa binebine.

¹⁷ Kimfwa, langulukila pa Cynthia, utelelwe ku ngalwilo, mwine wanyemenwe na wandi mulume aye ne bandi bana babidi bana-bakaji. Bashele bunka bwabo. Le banababo bamo Batumoni balongele’po namani? Ushintulula amba: “Pa kupwa’tu kwibalombola ku telefone mobyapityile, minite 45 pa kupita’po baiya ku yetu njibo. Impolo ibasūma. Kebetushilepo bunka bwetu mu mafuku abidi nansha asatu mabajinji. Byoketwadipo tudya biyampe kadi na milangwe mivule, betuselela kyaba kimo ku yabo njibo.” Bino bituvuluja padi byobya byāsonekele Yakoba amba: “Shi tutu umo nansha kaka umo kadipo na bisandi nansha byakudya bibwane bya difuku’dya, ino momudi’mo umo kamunena’mba: ‘Enda mu ndoe, kote mudilo wikute,’ ino banwe kumupa byabudilwe ku ngitu mpika, le bidi na kamweno’ka? Mo monka ne lwitabijo lonkalonka nalo, shi i lwampikwa mingilo, i lufwe.” (Yak. 2:15-17) Cynthia ne bandi bana bana-bakaji pa kufwija’ko pangala pa kwibakwatakanya kwebakwatakenye batutu ne bakaka pa kitatyi kifwaninwe, bamwene bukomo bwa kwingila bu bapania bakwashi kupwa’tu kwa myeji isamba ya kintu kibi kyebatene.—2 Ko. 12:10.

18, 19. (a) Lelo tubwanya kukwasha boba bakōkekōke mu kitatyi kityetye namani? (b) Le i bāni bakamwena’mo kitatyi kyotukwasha boba bakōkekōke?

¹⁸ Uyukile padi kupityila ku bintu ke bikutane amba, misongo ya mu kitatyi kilampe pa kukoma, palombanga kitatyi. Mu muswelo umo onka, mwine Kidishitu uzozejibwe na bikoleja byandi nansha na ngikadilo mikomo, usakilwa kitatyi kya kwaluja bukomo bwandi bwa ku mushipiditu. Bine, mwanetu mu lwitabijo ukasaka kukomeja lwitabijo lwandi kupityila ku kifundwa kya pa kasuku, ku milombelo ne mingilo mikwabo ya bwine Kidishitu. Ino le tukalombola kitūkijetyima kufika ne byamona bukomo bwa ku mushipiditu waādi nabo? Kadi mu kino kitatyi kya kwaluja bukomo bwandi, le tukamulombola buswe bwa binebine? Le tukalonga bukomo bwa kukwasha boba bazoze mu kitatyi kityetye bemone bu ba mvubu ne kwimwena kisanso kyetu kya bwine Kidishitu?—2 Ko. 8:8.

¹⁹ Kokelwa amba, kitatyi kyotukwatakanya banabetu, twimwenanga nsangaji itamba’nka ku kupāna. Kadi tutamijanga bukomo bwetu bwa kulombola lusa ne kitūkijetyima. Ino kudi bintu bikwabo bivule. Kipwilo kyonso kitamijanga buzanzamuke ne buswe. Kutentekela pa bino byonso, twiulanga Yehova mwine umwene muntu yense bu mulēme. Bine, batwe bonso tudi na bubinga bwinebwine bwa kwitabijija kwitukankamika kobetukankamika ‘tukwashe boba bakōkekōke.’—Bil. 20:35.