Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

 BINTU BYA KALA BYA MU BIBĪKO BYETU

“Eureka Drame” Yakweshe Bantu Bavule Basokole Bubinebine bwa mu Bible

“Eureka Drame” Yakweshe Bantu Bavule Basokole Bubinebine bwa mu Bible

“EUREKA!” Kino kishima kimo kishintulula’mba “Nasokola’kyo!” Olo yaendele nkuo mu mwaka wa katwa ka 19 mu Kaliforni, États-Unis, ne kadi luno lunwa lwadi lukokeja kwivwanwa kitatyi kyādi kikupila muntu ukola mu mingotyi ku dibwe dya olo. Inoko, Charles Taze Russell ne bakwabo Befundi ba Bible, basokwele kintu kya mvubu mpata—ke bubinebine bwa mu Bible kadi. Kadi basapwidile’bo bakwabo na kampeja bukidi.

Mu bushipo bwa mwaka wa 1914, bantu midiyo ne midiyo ba mu bibundi bikatampe kujokoloka ntanda yonso batūtyikile ku “Foto Drame ya Bupangi,” ya bula bwa mansá mwanda yalupwilwe na Kitango kya Ntanda Yonso kya Befundi ba Bible (I.B.S.A.). Byoyadi na bifwatulo bijina, na musombelo weñenya ne mubangi utulumukwa, ino drame imanine pa Bible yatadilwe na bantu ba tamba mu mānga ya muzo wa muntu kutūla ne ku mfulo kwa Umbikalo wa Myaka Kanunu wa Yesu Kidishitu.—Kus. 20:4. *

Ino le tunena bika pa boba badi mu bibundi bityetye ne mu bifuko bya kunja? Pa kutyina bantu ba nzala ya bubinebine bakabulwa uno mukenga, mu Kweji 8, 1914, Kitango kya I.B.S.A. kyalupwile “Eureka Drame”—muswelo umo wa “Foto Drame” yakubulwa’mo bipindi bya video yadi iselwa ku makasa. Kwadi miswelo isatu ya kutonga, muswelo ne muswelo mu ndimi mivule: “Eureka X” mwadi mānga mikwatwe ku diwi ne minjiki. “Eureka Y” mwadi myanda yonso mikwatwe ne bifwatulo biyampe bijina. Ne “Eureka Drame ya Kisaka,” yadi ya kwingidijibwa ku njibo, yadi’mo mānga mitongwe, ne ñimbo ya butōtyi. Mafono a lupoto lutyetye, ne kingidilwa kya kumwekeja bifwatulo (projecteur) byadi bikokeja kusokolwa.

Kingidilwa kya kumwekeja bifwatulo kyaingidijibwe mwanda wa kulombola bifwatulo bya musombelo bijina

Byokekwadipo kusakilwa kingidilwa kyakutadija nakyo filime nansha dikalashi dikatampe dya video, Befundi ba Bible babwenye kutadija’yo ku bitupu kufula kwa kibundi, ne kwenda mu bifuko bipya na musapu wa Bulopwe. “Eureka X” ya mawi onka yadi ibwanya kulombolwa dyuba nansha bufuku. “Eureka Y” ya bifwatulo bijina yadi ibwanya kulombolwa pampikwa mudilo wa nshinga, na kwingidija mudilo wa lampi. Kiteba kya Mulami kya Felande (Angele) kinena’mba, “tubwanya kulombola bino bifwatulo mu bifuko bivule.” Uno mwanda wadi wa bine!

Pa kyaba kya kuluwa bifuko bikatampe bya makayo, Befundi ba Bible ba tumweno badi basokola bifuko bya ku bitupu, kimfwa masomo, mobo makatampe a biketelo bya mambo, pa mansanka, ne mobo makatampe mwipwijijanga beni mukose. Twatadije misunsa  mivule panja pa mobo na kwingidija dala mikatampe itōka miyeyeke ku njibo mikatampe pamo bwa “dikalashi.” Anthony Hambuch wasonekele amba: “Babidimye balongolwele kakiwanza katyetye ku abo madimi, baala’mo milamba mivule pa kushikata bantu ne kulonda mpangiko.” Kino kisumpi kyadi kitadija “Eureka” kyaingidije “Kudiye ya Drame” mwanda wa kusela bingidilwa byabo, bitundu, ne kutūla bitūlo ne kutekela’mo.

Bantu batadile “Eureka” bavudile’ko ke tutwa na tutwa. Mu États-Unis, kwatenwe bantu 400 mu njibo ya masomo yadi mu kibundi kya bantu 150 mobalombwele’yo. Mu bifuko bikwabo, bantu bamo ba mitamba ne mitamba badi benda makilometele 8 mwanda wa kutala “Eureka Drame.” Mu Suede, balondakani ba Charlotte Ahlberg bakabungakene mu njibo yandi mityetye, “batengelwe bya binebine” pa kwivwana mawi makwatwe. Kintu kya bantu 1500 baile kwiitala mu kibundi kya kufula kya mabwe a bupeta mu Ostrali. Kiteba kya Mulami kyanene amba, ku masomo a sekondele ne ku ma inivelesite “badimu ne bana ba masomo basangedile bifwatulo ne bintu byadi bikwetwe ku fono yetu miyampe.” “Eureka Drame” yadi miyukane’nka ne mu bifuko mwadi mobo atadilwa’mo mafilime.

KUTAMIJA NKUNWA YA BUBINEBINE

“Eureka Drame” yaikele ke kingidilwa kimo kya kamweno mu “Kutandabula Mwingilo wa Kalasa,” kwine kwadi kutuma tulasa twa Befundi ba Bible baneni mwanda wa kushilula tulasa tupya twa kwifunda. Bine, i bikomo kuyuka buvule bwa bantu batadile “Eureka Drame.” “Madrame”mavule aingidijibwe bininge. Ino, mu 1915 bisumpi bya kutadija “Drame” 14 kete mu bisumpi 86 byadi bileta musapu kitatyi ne kitatyi. Pa kutompola mwanda wa kubulwa kuvuija mwingilo wabo wa kutadija drame, bantu badi baleta misapu ku mfulo kwa mwaka banene amba, bantu mudiyo umo ne kupita batadile ino “Drame.” Kintu kya bantu 30000, balombele mabuku esambila pa Bible.

“Eureka Drame” keyaikelepo padi bu kinkumenkume kivulukwa mu mānga, ino tamba ku Ostrali kutūla ku Arjantine, tamba ku Afrika wa Kunshi kutūla ku kisanga kya Beletanye, India ne Karibea, bimweka bu midiyo ne midiyo ya bantu yatadile ino drame ya pa bula. Bavule mu bukata mwabo basokwele bubinebine bwa mu Bible—kintu kya bulēme kutabuka olo—kadi babwanya kunena’mba “Eureka!”

^ mus. 4 Tala kishinte kinena’mba “Bintu bya Kala bya mu Bibīko Byetu—Myanda Mikatampe ya mu Lwitabijo mu Bula bwa Myaka 100, kidi mu Kiteba kya Mulami kya 15 Kweji 2, 2014, Paje 30-32.