KISUMPI kya bankasampe bene Kidishitu kibakwata butyibi bwa kwenda kukatala filime. Baivwene’mba balunda nabo bavule ku masomo basangedile’yo. Kitatyi kyobafika kwine kobatadija’yo abamone’ko bifwatulo bya byabulwi bikomo ne bana-bakaji bavwele bya bu ndumba. Le basa kulonga’po namani? Le basa kutwela mwine mo batadija filime ne kwiitala?

Kino kimfwa kilombola’mba tutanwanga na myanda mivule itulomba kukwata butyibi bwine bubwanya kwikala na lupusa—luyampe nansha lubi—pa būmi bwetu bwa ku mushipiditu ne pa kipwano kyetu na Yehova. Kyaba kimo, ubwanya kusaka kulonga kintu kampanda, ino abe pa kupwa kulangulukila pa mwine mwanda’wa washinta milangwe yobe. Le kino kilombola’mba wi wakubulwa kishima nansha bu i kyendele’mo?

Buswe botuswele Yehova bwetutonwene tupāne būmi bwetu kwadi ne kubatyijibwa. Kukanina kwetu kwa mutyima ko ako kwitulengeja twikale bakōkele nyeke kudi Leza. Inoko, walwana netu Satana Dyabola i musumininwe kutyumuna bululame bwetu. (Kus. 12:17) Twakwete butyibi bwa kwingidila Yehova ne kulama misoñanya yandi. Bine, na bulēme botulēmekele kwipāna kwetu kudi Yehova, kikekala kya bulanda shi tushinte milangwe yetu! Kulonga namino i kutūla būmi bwetu mu kyaka.

Pano ke padi myaka tutwa 26 ne kupita kunyuma, Nebukaneza Mulopwe wa Babiloni wāimikile nkishi mukatampe wa nsahabu ne kusoñanya’mba bantu bonso bafwaninwe kumufukatyila ne kumutōta. Muntu yense kakamufukatyilapo ukelwa mu nkelwa ya mudilo. Batōtyi basatu bakaminwe Yehova Leza—ba Shadelake, Meshake, ne Abedenengo—bāpela kumufukatyila. Byobāpelele kwivukwila ku meso a nkishi, baēlelwe mu nkelwa ya mudilo. Bapāndijibwe mu kingelengele na Yehova, ino nansha nankyo bāitabije kutūla būmi bwabo mu kyaka pa kyaba kya kushinta butyibi bwabo bwa kwingidila Leza.—Dan. 3:1-27.

 Mwenda mafuku, mupolofeto Danyele wātakamene mu milombelo nansha byāelelwe mu muta wa bantambo. Bine, wāendelele na kibidiji kyandi kya kulombela Yehova misunsa isatu ku difuku. Danyele kāshintyilepo kusumininwa kwandi kwa kutōta Leza wa bine. Mwapya tunga? Mupolofeto wāpandijibwe “ku bukomo bwa bantambo.”—Dan. 6:1-27.

Bengidi ba Leza ba dyalelo nabo beendejanga mungya kwipāna kwabo kwadi. Ku masomo amo mu Afrika, kisumpi kimo kya bana bamasomo Batumoni ba Yehova bapelele kutōta kiyukeno kya yabo ntanda. Balombwelwe amba bakapangwa ku masomo shi bapele kwilunga pamo na bana bamasomo bakwabo. Kupita kwa mafuku matyetye, ministre utala myanda ya masomo waile kupempula kibundi kadi wesambile’ko ne na bana bamasomo bamo Batumoni. Bano bankasampe Batumoni bashintulwile mwimanino wabo na bulēme ino pakubulwa moyo. Tamba penepa, uno mwanda kewakyendelelepo monka. Batutu ne bakaka bankasampe ke bendanga ku masomo pakubulwa kuningilwa kōna kipwano kyabo na Yehova.

Tubandaulei kadi kimfwa kya Joseph, wadi na mukaji ubela dyaya, kupwa wafwa’nka na mu kukopa kwa diso. Kisaka kya Joseph kyaivwanije ne kulēmeka milangwe yandi itala pa bisela bya pa madilo. Inoko, kisaka kya ba wandi mukaji ke kyadipo mu bubinebine, badi ke basake kulonga bisela kampanda bya pa kujika, kubadila’mo’nka ne bishi bishikilwe Leza. Joseph unena’mba: “Ami pa kupela, kebaningila bami bana, ino nabo kebashintyilepo. Babutule badi kebakimbe kutūla tanda ku yami njibo mungya kishi, inoko nebasapwidile amba shi mubaninge’tu’nka kutūla tanda nankyo keifwaninwepo kwikala mu yami njibo. Bayukile amba tanda keikwatañenepo na nkulupilo yami nansha na yadi na wami mukaji mwine, pa kino pa kupwa kwisambila’po nabo bininge bakalongela’yo ku kifuko kikwabo.

“Mu kino kitatyi kikomo kya madilo nalombele Yehova etukwashe mwanda wa kisaka kileke kutyumuna mbila yandi. Waivwene milombelo yami ne kwitukwasha tushale bemanije nansha byokwadi kuno kuningilwa.” Kumutamba wa Joseph pamo ne bandi bana, kebasakilepo nansha dimo kushinta milangwe yabo pangala pa bwabo butōtyi.

Kitatyi kityetye pa kupwa kwa Pashika wa mu 32 K.K., mwana-mukaji wa mu Sailofenisha wāile kudi Yesu Kidishitu mu ntanda ya Shidona. Wāmulombele misunsa ne misunsa apange demona wādi mu wandi mwana mwana-mukaji. Ku ngalwilo, Yesu kāmulondolwelepo kintu nansha kimo. Wāsapwidile bandi bana babwanga amba: “Nkyatuminwepo ku bantu bakwabo, poso enka ku mikōko mijimine ya njibo ya Isalela.” Aye pa kwendelela kumulomba, Yesu wanena amba: “Ke biyampepo kusela mukate wa bana koela’o tubwa.” Ino mwana-mukaji pa kulombola lwitabijo lwandi lukomo walondolola amba: “I amo, Mfumwami, ino na bubine tubwa tudyanga bukūku bupona ku meza a bamfumwato.” Yesu wāitabija kulomba kwandi, kupwa wāundapa wandi mwana mwana-mukaji.—Mat. 15:21-28.

Yesu pa kulonga namino, wāiwile Yehova mu kulombola mutyima wa kushinta palomba ngikadilo kampanda kulonga namino. Kimfwa, Leza wāsakile konakanya bene Isalela kitatyi kyobāpungile kyana kya ñombe kya nsahabu, ino wālekele Mosesa esambe Nandi pa mwanda utala butyibi bwandi.—Div. 32:7-14.

Mutumibwa Polo wāiwile Yehova ne Yesu. Kimfwa, Polo wāmwene’mba kebyādipo biyampe kusela Yoano Mako ende nandi mu ñendo ya bumishonele mwanda wānyemene ba Polo ne Banabasa mu lwendo lwabo lubajinji lwa bumishonele. Inoko mwenda mafuku, Polo wāmwene’mba Mako i mubwanye bisakibwa ne kadi ukekala mukwashi wandi wa binebine. O mwanda Polo wāsapwidile Temote amba: “Sela Mako wiye nandi, mwanda aye usa kunkwasha mu mingilo.”—2 Tm. 4:11.

Le batwe netu? Shi twiule lusa, kitūkijetyima, ne buswe bwa Tata wetu wa mūlu,  tukamona’mba i biyampe tushinte milangwe yetu. Kimfwa, tukokeja kukwatañanya milangwe yetu na ya bakwetu. Na kwishila na ba Yehova ne Yesu, batwe twi bakubulwa kubwaninina. Shi abo badi na mutyima wa kushinta, mwene netu i biyampe tute mutyima ku ngikadilo ya bakwetu ne padi kushinta milangwe yetu?

Kushinta milangwe yetu kubwanya kwikala kuyampe kitatyi kyotubandaula bitungo bya kiteokratike. Bantu bamo befundanga Bible ne boba batanwa ku kupwila kwa pa kipwilo mu kitatyi kampanda, bakokeja kukomenwa kufikila pa kubatyijibwa. Nansha banabetu bamo babwanya kwikaka kwingila mwingilo wa bupania, nansha shi badi na mukenga wa kutandabula mwingilo wabo mu uno muswelo. Kadi banabetu bamo bamonanga’mba kebabwanyapo kufikila pa kwikala na biselwa pa kipwilo. (1 Tm. 3:1) Lelo kudi mwanda kampanda olwa nao mu ino yonso yotwatela’i? Yehova ukwita na buswe wimwene mwikadile ino mingilo. Le ubulwe’po kushinta milangwe yobe ne kutana nsangaji ya ku kwipāna abe mwine kudi Leza ne ku bakwenu?

Ella wisambila pa mwingilo wandi wa ku musambo umo wa Batumoni ba Yehova wa mu Afrika amba: “Ponafikile ku Betele, nkyadipo nangila’mba nkeja’ko. Nadi na mutyima wa kwingidila Yehova na mutyima wami onso, ino nadi mpwene bininge na kyami kisaka. Bine ku ngalwilo, nadi nanga bininge kyami kisaka! Inoko, yetwadi tulāla nandi mu kyumba kimo wankankamika, kupwa nakwata butyibi bwa kushikata konka. Pa kupwa kulonga myaka dikumi ku Betele, namwene’mba nakisaka kwendelela kwingidila batutu ne bakaka na kushala nyeke mu mwingilo wami wa ku Betele.”

Lelo ukivulukile byobya byāfikile Kena kitatyi kyaākwatyilwe  mwanabo kantyokolo ne kukalabala byamalwa? Leza wāsapwidile uno muntu wa bukalabale amba uketabijibwa shi ashilule kulonga biyampe. Leza wānene Kena aleke kulonga bubi bwādi “bulele pa kibelo.” Kena wādi ufwaninwe kushinta mwikadilo ne milangwe yandi, ino aye wāpela madingi a Leza. I kya bulanda, Kena wāipaya mwanabo ne kwikala bu muntu mubajinji kwipayañana!—Ngo. 4:2-8

Tubandaulei bidi kadi kimfwa kya Mulopwe Uzia. Ku ngalwilo wādi ulonga byoloke ku meso a Yehova ne wāendelele kukimba Leza. Ino kya bulanda, Uzia wāonene yandi ntumbo miyampe pa kwikala ke wa mitatulo. Wātwela mu tempelo mwanda wa kwela ensense, aye kwikala bu kitobo mpika. Kitatyi kyāmudyumwine babitobo aleke kino kilongwa kya mitatulo, le wāshintyile milangwe yandi? Mhm. Uzia “wafuna” ne kupela madingi abo. Byafula namani? Yehova wāmuponeneja makopo.—2 Bi. 26:3-5, 16-20.

Bine, kudi myanda imo itulomba’tu’nka kushinta milangwe yetu. Kino i kimfwa kya mu ano etu mafuku. Joachim wabatyijibwe mu 1955, ino mu 1978 wapangwa. Myaka 20 ne musubu pa kupita’po, wesāsa kupwa wajokejibwa ke Kamoni wa Yehova. Panopano ponka, mukulumpe umo wamwipangwile kine kyamulengeje eje kujokejibwa mpika. Joachim walondolola amba: “Nadi mulobe kadi na mitatulo. Nealakanyanga kine kyonaijije namino. Kitatyi kyonapangilwe, nayukile’mba Batumoni ba Yehova bafundijanga bubinebine.” Washintyile mwikadilo wandi ne kwisāsa.

Tubwanya kwitana mu ngikadilo imo itulomba tushinte milangwe yetu ne mwiendelejo wetu. Nanshi twikalei na mutyima wa kushinta mwanda wa kwitabijibwa na Yehova.—Ñim. 34:8.