LELO wi nkasampe? Shi i amo, yuka’mba, byobadilwa mu kipwilo kya ntanda yonso kya Yehova, wi mulēme mpata. Mu matanda mavule kibalwa kikatampe kya bantu babatyijibwa, kibalwa kikatampe i kya bankasampe. Bikankamika’po kashā pa kumona bankasampe belunga ku mulongo wa boba bengidila Yehova!

² Byodi nkasampe, le usangelanga kwikala mu bukata bwa bankasampe bakwenu? Tukulupile nankyo. Kudi nsangaji imo itambanga ku kupityija kitatyi pamo na bantu ba yetu myaka. Twikale bankasampe nansha batame pampikwa kubanga kitamina, Leza usaka batwe bonso tumutōte mu bumo. Mutumibwa Polo wāsonekele’mba kiswa-mutyima kya Leza i amba “bantu ba miswelo yonso bapande ne kwikala na buyuki bwinebwine bwa bubine” (1 Tm. 2:3, 4) Mu Kusokwela 7:9, i batele’mo batōtyi ba Leza batambile mu “mizo yonso ne bisaka ne bantu ne ndimi.”

³ Bine, kudi kwishila pa bukata bwa bankasampe bengidila Yehova ne bankasampe ba ino ntanda! Bankasampe bavule  kebengidilapo Yehova badi na būmi bwa kami kami, balonga’nka byobasaka. Bakimbi bamo bebetanga bu “Lukongo lwa Ami Bidi.” Muswelo obanena ne byobavwala balombolanga’mba bafutululanga lukongo lwa bakulu, ke banena’mba “kelwibatalepo.”

⁴ Uno mushipiditu i mwitujokoloke konso. O mwanda bankasampe bengidila Yehova bibalomba kulonga bukomo pa kupela uno mushipiditu ne kwitabija mumweno wa Leza. Nansha ke mu myaka katwa kabajinji, Polo wāmwene’mba i biyampe akankamike banababo mu lwitabijo bepuke “mushipiditu wingila pano mu bana bampikwa kikōkeji” mobadi ‘banangila pa kala.’ (Tanga Efisesa 2:1-3.) Yewa nkasampe wepuka uno mushipiditu ne kwingila mu bumo na banababo bonso i wa kufwijibwa’ko. Ino ngikadilo ikwatañene na binenwa bya Polo bya amba mwi “bya ku ngitu bīlungile kimo na kikwabo.” (Ef. 4:25) Pano potwenda tufwena ku mfulo ya ino ntanda minunu, kwingidila kya pamo mu bumo i kintu kya mvubu mpata. Tubandaulei bidi bimfwa bimo bya mu Bible bine biketukwasha tusangele kwilunga kya pamo nansha kwikala mu bumo.

⁵ Mu kitatyi kya kala, Yehova wādi usangela kukinga bantu bekutyile mu kimo ne bekwasha mu kitatyi kya makambakano. Bengidi ba Leza dyalelo, batame ne banuke bafwaninwe kuboila ñeni ku bimfwa bya mu Bible. kimfwa kimo bidi i kya Lota.

⁶ Lota ne kyandi kisaka bādi mu ngikadilo imo ya lufu mwanda kibundi ­kyobādi bekele’mo kyādi ke kyonakanibwa. Mwikeulu wa Leza wāsoñenye Lota ende akafyame mu kifuko kya ­ngulu, kanena amba: “Mwipandijei bumi!” (Ngo. 19:12-22) Lota wākōkele kadi bandi bana babidi bana-bakaji bāingidile nandi pamo batamba mu kibundi. Kya bulanda, bantu bakwabo kebātambile’mopo. Bansongwalume bādi ba kusonga bana ba Lota, bāmwene uno mununu “bwa ukaya.” Ku mfulo bāfwila’mo. (Ngo. 19:14) Enka Lota kete ne bandi bana bāmulamete bo bāpandile.

⁷ Tubandaulei bidi kimfwa kikwabo. Kitatyi kyātambile bene Isalela mu Edipito, kebādipo wa lwandi wa lwandi, kisumpi kampanda kyaenda kupwa ke kikwabo. Kadi kitatyi Mosesa kyawāolwele “kuboko kwandi pangala pa kalunga-kamema” Yehova nandi wākalañanya mema a kalunga, Mosesa kātabukilepo bunka bwandi nansha na bene Isalela batyetye. Ino, na bulami bwa Yehova, kibumbo kyonso kyaābuka. (Div. 14:21, 22, 29, 30) Bālombwele mushipiditu wa bumo, kadi bādi pamo ne “kibumbo kikata kine kisobakanemo,” kya bantu bampikwa kwikala bene Isalela bātabukile nabo. (Div. 12:38) I bikomo kufwatakanya’mba bantu batyetye, padi kibumbo kya bankasampe benda dyabo dyobamona’mba dyo difwaninwe. Shi bālongele namino mwene longa bābudilwe kukingwa na Yehova?—1 Ko. 10:1.

⁸ Mu kitatyi kya Mulopwe Yehoshafata, bantu ba Leza bālwile na walwana mukomo, “kibumbo kikatampe” kya bantu bādi bebajokolokele. (2 Bi. 20:1, 2) Kintu kisangaja i kino, bengidi ba Leza kebāsakilepo kulwa na walwana nabo na bukomo bwa abo bene. Ino, baābije Yehova. (Tanga 2 Bilongwa 20:3, 4.) Kadi kebālongelepo kino mungya  kusaka kwa muntu ne muntu. Bible witusekunwina amba: “Yuda enselele waimana ku meso a Yehova, ne bāna batyetye babo pamo ne bakaji babo, ne babo bāna bene.” (2 Bi. 20:13) Bana nansha batame bādi bekankila’ko mu lwitabijo mwanda wa kulonda bulombodi bwa Yehova, ne Yehova nandi webakinga ku balwana nabo. (2 Bi. 20:20-27) Mwene kino i kimfwa kiyampe ku batwe bantu ba Leza kya mwa kulwila na makambakano?

⁹ Bene Kidishitu babajinji nabo bālombwelwe kwingidila pamo. Kimfwa, Bayuda bavule ne bantu bāketutyile’mo pa kupwa kwikala ke bene Kidishitu, batakamene abo bene “mu lufundijo lwa batumibwa, mu kwiabila bya kwiabila abo bene na bene, mu kudya byakudya, ne mu milombelo.” (Bil. 2:42) Buno bumo bwāmwekele bininge mu kitatyi kya kupangwapangwa, kine kyobādi basakilwa kwikwasha umo ku mukwabo. (Bil. 4:23, 24) Kumwene nobe witabije’mba mu kitatyi kya makambakano i kya mvubu kwingidila pamo?

¹⁰ Kitatyi kya fukutu kya mu mānga ya muntu kibafwena. Mupolofeto Yoela wēkitelele bu “difuku dya mfindi ne kufīta.” (Yoe. 2:1, 2; Zef. 1:14) Kino kikekala kitatyi kya bantu ba Leza kya kwikala mu bumo. Vuluka binenwa bya Yesu bya amba: “Bulopwe bo-bonso bwa kwilalulula abo bwine busadikanga.”—Mat. 12:25.

11. Le i kudingakana’ka kutanwa mu Ñimbo 122:3, 4 kubwanya kwingidijibwa pa bantu ba Leza dyalelo? (Tala kifwatulo kidi ku ngalwilo.)

¹¹ Mu kitatyi kya makambakano kya ino ngikadilo ya bintu kiya’ko, tufwaninwe kwikala bine mu bumo. Bumo bwa ku mushipiditu botusakilwa mu bukata bwetu bukokeja kudingakanibwa na mwādi mwifwenene mobo mu Yelusalema wa kala. Ano mobo ādi mefwene, o mwanda kaimba wa mitōto utela Yelusalema bu “kibundi kya kibulukutu” ko kunena’mba mobo melunge pamo. Kino kyādi kilengeja bekadi bekwashe ne kwilama abo bene. Inoko, kwifwena kwabo kwa ku ngitu kwādi kulombola bumo bwa ku mushipiditu bwa muzo onso kitatyi kyādi kibunga “bisaka bya Yehova” mwanda wa kutōta. (Tanga Ñimbo. 122:3, 4.) Tamba dyalelo ne mu bitatyi bya mitabakano bīya kumeso, netu tusakilwa nyeke kwikala bwa “kibulukutu.”

¹² Mwanda waka kwikala kwetu pamo bwa ‘mobo melungilele pamo’ i kwa mvubu mu kino kitatyi? Ezekyele shapita 38 wisambila pa bupolofeto bwa kutambwa kwa bantu ba Leza na “Koka, wa ntanda ya Makoka.” Mu kino kitatyi ketufwaninwepo kuleka kintu nansha kimo kitukalañanye. Ketukasakepo nansha dimo kunyemena ku ino ntanda mwanda wa kulomba bukwashi. Inoko, tunenwe kwilamata bininge na banabetu. Na bubine, ketukapandepo’tu mwanda tudi mu kibumbo. Yehova ne wandi Mwana bakapandija boba beta pa dijina dya Yehova mu kitatyi kya byamalwa. (Yoe. 2:32; Mat. 28:20) Ino, le i kyendele’mo kulanga’mba boba kebalaminepo bumo na kwikala mu luombe lwa Leza—betolwele pabo—bakapanda? (Mika 2:12)

¹³ Mwene i kimweke patōka’mba kulonda milangwe ya bankasampe betolwele mu ino ntanda i kubulwa tunangu? Pano tubafwena ku kitatyi kilomba kwikwasha umo ku mukwabo, ko kunena’mba, batwe bonso banuke ne banunu bene! Bine, kino kyo kitatyi kyotufwaninwe kwifunda kwingidila pamo, kuningija bumo bwine buketukwasha mu mafuku āya kumeso.

¹⁴ Yehova witukwashanga “kumwingidila” pamo na bakwetu. (Zef. 3:8, 9) Witufundijanga mwanda wa tufikile pa mpango yandi ya nyeke. Le i mpango’ka? I mpango ya mwa “kukongakenya dikwabo bintu byonso mudi Kidishitu.” (Tanga Efisesa 1:9, 10.) Bine, Yehova usaka kubungakenya pamo bipangwa byonso bya diulu ne ntanda ne kadi ukabwanya kulonga kino. Byodi nkasampe, mwene kino kibakukwasha wivwanije mvubu ya kwingidila pamo na bulongolodi bwa Yehova?

¹⁵ Yehova witufundijanga twikale mu bumo tamba’nka pano mwa kukekadila mu bumo nyeke ne nyeke-ke. Bisonekwa bitunena bikoma ‘kwita mutyima batwe bene na bene,’ ‘kwisanswa batwe bene na bene,’ ‘kwisenga nyeke batwe bene na bene,’ ne ‘kwitamija batwe bene na bene.’ (1 Ko. 12:25; Loma 12:10; 1 Tes. 4:18; 5:11) Yehova uyukile’mba bene Kidishitu i bampikwa kubwaninina, ne kino kibwanya kulengeja tukomenwe kwikala mu bumo, o mwanda tusakilwa kulonga bukomo bwa ‘kwilekela na mutyima umo batwe bene na bene.’—Ef. 4:32.

¹⁶ Kadi Yehova i mwitupe kupwila kwa bwine Kidishitu mwanda wa twifunde kwikala mu bumo. Divule dine tutañanga musoñanya udi mu Bahebelu 10:24, 25. Kitungo kimo bidi kya kuno kupwila i kwita “mityima batwe bene na bene mwanda wa kwikankamikila ku buswe ne ku mingilo milumbuluke.” Bine, kuno kupwila i kuteakanibwe mwanda wa “twikankamikei batwe bene na bene, nakampata pano pomwamona difuku dibafwena po pene.”

¹⁷ Yesu paākidi nkasampe wāshile kimfwa kya kusangela ino mpangiko. Paābwenwe myaka 12 wāendele na bambutwile bandi ku kubungakana kukatampe kwa ku mushipiditu. Kitatyi kimo wājimine, ino kekunena’po’mba wākakaile na bankasampe bakwabo. Inoko, ba Yosefa ne Madia bāmutene ku tempelo wisamba myanda ya ku mushipiditu na bafundiji.—Luka 2:45-47.

¹⁸ Kadi pa kusaka’mba tutamije buswe bwa kwisanswa batwe bene na bene ne kwingidija  kupwila kwetu kwa bwine Kidishitu mwanda wa kuningija kijimba kyetu kya bumo, tufwaninwe kwitela mu milombelo umo ku mukwabo. Shi mu milombelo yotulomba kudi Yehova tutela’mo banabetu, nabya tukavulujibwa kiselwa kyotudi nakyo umo ku mukwabo. Kutela banabetu mu milombelo ke mwandapo utala’nka bene Kidishitu batame. Shi wi nkasampe, ubulwe’po kukwatakanya ino mikenga mwanda wa kuningisha kijimba kya pabwipi na kisaka kyobe kya ku mushipiditu? Kulonga namino kukakukwasha ukulupile amba wi mulamuke ku ino ntanda yenda ku koneka.

¹⁹ Bantu ba Yehova nyeke beendejanga mungya musoñanya udi mu Loma 12:5 unena amba: “Twi bya ku ngitu bīlungile abyo bine kimo na kikwabo.” Tumonanga kino mu bitatyi bya bimpengele. Mu Kweji 12, 2011 kimpumpu kyalengeje kwikale dilobe pa kisanga kya Filipine mu Mindanao. Mobo 40000 ne kupita alobele, kubadila’mo ne mobo mavule a banabetu. Inoko, lapolo ya musambo inena’mba “nansha komite wa bukwashi byaadi’ko, banabetu bene Kidishitu ba mu bifuko bikwabo batumine bukwashi.”

²⁰ Mo monka, ne kitatyi kyatetukile kintenshi kya tsunami kutunduka kwa Jampani, batutu ne bakaka bajimije bintu bivule. Bamo bashele makasa. Yoshiko wapomokelwe njibo, wadi ushikata ku makilometele 40 na ku Njibo ya Bulopwe. Unena amba: “Twatulumukile pa kumona difuku dilonda’ko pa kupwa kwa kutenkana kwa ntanda, mutadi wa kipindi ne tutu mukwabo baiya kwitukimba.” Unena na mimungomungo amba: “Twasangele bininge pa kuvuijibwa kwa bisakibwa byetu bya ku mushipiditu kupityila ku kipwilo. Kadi twatambwile makotyi, bilato, masakoshi ne bisandi bya kulāla nabyo.” Tutu umo wa mu komite wa bukwashi unena amba: “Banabetu bonso ba mu Jampani baingile pamo, na kwikwasha umo ku mukwabo. Enka ne banabetu batambile mu États-Unis baile kukwasha’ko. Kitatyi kyobebepangwile kine kyobaidile lwendo lulampe namino, balondolwele’mba, ‘Tudi mu bumo na banabetu ba mu Jampani ne kadi basakilwa bukwashi.’” Mwene nobe wifyelanga pa kwikala mu bulongolodi butēle mutyima bininge bantu badi’mo? Kulupila’mba Yehova usangalanga bininge pa kumona uno mushipiditu wa bumo.

²¹ Kwikala na uno mushipiditu tamba ka pano kuketukwasha tulwe na bikoleja bīya kumeso mu bumo nansha shi tudi mu bifuko bishile na banabetu pano pa ntanda. Na bubine, uno mushipiditu witufundija mwa kulwila na makambakano etutana pano penda pafula ino ngikadilo ya bintu minunu. Fumiko watenwe na kimpumpu (typhon) mu Jampani unena amba: “Mfulo keidi mu bisuku. Tufwaninwe kwendelela kukwasha banabetu mu lwitabijo pano potutengele kitatyi kekikekalakopo bimpengele.”

²² Bankasampe ne batame befunda tamba’nka pano kwikala mu bumo, na bubine bateakanibwanga mwanda wa kukapanda ku mfulo ya ino ntanda mibi ya kwilalulula. Pamo’nka na mu bitatyi bya kala, Yehova ukapandija bantu bandi. (Isa. 52:9, 10) Lama nyeke mu ñeni’mba ubwanya kubadilwa mu boba bakapanda enka shi ulonga bukomo bwa kwikala bwa bantu ba Leza badi mu bumo. Kintu kikwabo kiketukwasha i kusangela bininge byobya byotutambwile kala. Kishinte kilonda’ko kisa kwisambila pa uno mwanda.