1-3. (a) Le i bika byotufwaninwe nyeke kutūla pa kifuko kibajinji? (b) Le i makambakano’ka amoamo ekonda na boba befunda ludimi lweni, ne i kulupuke bipangujo’ka? (Tala kifwatulo ku ngalwilo.)

DYALELO, Batumoni ba Yehova bavule i bepāne bininge pa kufikidija bupolofeto bwa kusapula ku “mizo yonso ne bisaka ne ndimi ne bantu.” (Kusokwelwa 14:6) Le nobe wifundanga ludimi lweni? Bamo bengilanga bu bamishonele nansha kwingidila kokwa kusakilwa basapudi. Bakwabo bashilwile kupwila mu kipwilo kya ludimi lweni kya kwabo.

² Bengidi bonso ba Leza bafwaninwe kulama būmi bwabo bwa ku mushipiditu ne bwa kyabo kisaka kumeso kwa bikwabo. (Mateo 5:3) Kyaba kimo, tubwanya kuvudilwa bya kulonga twabulwa’nka ne kitatyi kya kulonga kifundwa kya kasuku kishilakane. Ino boba badi mu kipwilo kya ludimi lweni badi ne na makambakano makwabo.

³ Boba bengidila mu kipwilo kya ludimi lweni basakilwa kwifunda ludimi’lwa, ino kadi bafwaninwe kwifunda kyaba ne kyaba bintu bya mushike bya Leza.  (1 Kodinda 2:10) Le babwanya namani kwifunda’byo shi kebemvwanijangapo senene byobya bisambwa mu kipwilo? Ne mwanda waka bambutwile bene Kidishitu bengidila mu kipwilo kya ludimi lweni bafwaninwe kutadija shi bubine’bwa buteñanga mityima ya bana?

4. I kika kibwanya kutūla kipwano kyetu na Yehova mu kyaka? Leta kimfwa.

⁴ Shi ketwimvwanijangapo bufundiji bwa Bible mu ludimi lweni, kino kibwanya kwikala bu kyaka kikatampe na kipwano kyotupwene na Yehova. Pājokēle Nehemia ku Yelusalema, bimweka’mba bana bamo kebādipo babwanya kwisamba Kihebelu. (Tanga Nehemia 13:23, 24.) Bano bana byokebādipo bemvwanija Kinenwa kya Leza, kino kyāzozeje kipwano kyabo na Yehova.​—Nehemia 8:2, 8.

5, 6. Le i bika byajingulwile bambutwile bamo bengidila mu kipwilo kya ludimi lweni, ne i bikoleja’ka bilupuka’ko?

⁵ Bambutwile bamo bene Kidishitu bengidila mu kipwilo kya ludimi lweni bajingulwile amba kipwano kya babo bana na Yehova kibazoza. Babo bana byokebemvwanijangapo senene byobya bīsambwa ku kupwila, o mwanda bufundiji’bwa kebwibatononangapo kulonga’po kintu. Pedro washile kisaka kyandi mu Amerika wa Kunshi wavilukila ku Ostrali unena’mba, “Kitatyi kīsambilwa pa myanda ya ku mushipiditu bilombanga kwela’mo mutyima ne malango mene.” ^[1] (Tala bilembwa bya ku mfulo.)​—Luka 24:32.

⁶ Potutanga mu ludimi lweni, mutyima wetu keuteñwangapo na moutengelwanga mu ludimi lwetu. Kadi byobidi bikomo kwisamba ludimi lweni, butōtyi botutōta Yehova bubwanya kwitukōkeja. Nanshi potwingidila mu kipwilo kya ludimi lweni, tufwaninwe kadi ne kulama kipwano kyetu na Yehova.​—Mateo 4:4.

7. Le i muswelo’ka wātompele bene Babiloni kuningila Danyele etabije bibidiji ne mutōtelo wabo?

⁷ Kitatyi kyāselelwe Danyele ne balunda nandi bu misungi mu Babiloni, bene Babiloni bēbaningile amba balonde bibidiji ne mutōtelo wabo. Muswelo’ka? Bāikele kwibafundija “ludimi lwa bene Kaladea” ne kwibenika majina a bene Babiloni. (Danyele 1:3-7) Dijina dipya dya Danyele dyādi dikwatañene na Bela, leza mukatampe wa mu Babiloni. Nanshi bikokejika padi Mulopwe Nebukaneza wādi usaka Danyele akulupile amba leza wa Babiloni i mukomo kutabuka Yehova, Leza wa Danyele.​—Danyele 4:8.

8. Lelo Danyele wālamine kipwano kikomo na Yehova namani?

⁸ Mu Babiloni, Danyele wāpelwe bidibwa bya musonso bya mulopwe. Ino “walanga umutyima wandi” amba kafwaninwepo kujilula kijila kya Leza. (Danyele 1:8) Byaāendelele kwifunda ‘mikanda ijila,’ mine yādi mu Kihebelu, o mwanda wālamine kipwano kyandi na Yehova kikomo nansha byaādi mu ntanda-bene. (Danyele 9:2) Nansha byaādi ke mulonge kintu kya myaka 70 mu Babiloni, wādi witwa’nka bu Danyele, dijina dya mu Kihebelu.​—Danyele 5:13.

9. Lelo mulembi wa Ñimbo ya Mitōto 119 wādi umwene namani Kinenwa kya Leza?

⁹ Mulembi wa Ñimbo ya Mitōto 119 wādi usakilwa kūminina kitatyi kyāmunenene bibi ba mu kipango kya mulopwe. Ino wāmwene bukomo mu Kinenwa kya Leza, ne kino kyāmukweshe ekale mwishile na bakwabo. (Ñimbo ya Mitōto 119:23, 61) Wālekele Kinenwa kya Leza kitwele mu nkulwe ya mutyima wandi.​—Tanga Ñimbo ya Mitōto 119:11, 46.

10, 11. (a) Le tufwaninwe kwikala na kitungo’ka potwifunda Kinenwa kya Leza? (b) I muswelo’ka otubwanya kufikila pa kino kitungo? Leta kimfwa.

¹⁰ Nansha shi tudi na mingilo mivule mu kipwilo ne ku kaji, batwe bonso tufwaninwe kwilamija’ko kitatyi kya kulonga kifundwa kya kasuku ne butōtyi bwa kisaka. (Efisesa 5:15, 16) Kitungo kyetu ke kya kutangapo’tu mapaje mavule kete nansha kuteakanya bitupu kilondololwa kya ku kupwila. Ino kitungo kyetu i kya kuleka Kinenwa kya Leza kitutenge ne kukomeja lwitabijo lwetu.

¹¹ Pa kufikila’po, tufwaninwe kwikala na bujalale. Potwifunda ketufwaninwepo kulangulukila’nka pa bisakibwa bya bakwabo, ino i ne pa bya batwe bene. (Fidipai 1:9, 10) Tufwaninwe kuyuka’mba, potuteakanya busapudi, kupwila, nansha dishikulu, padi ketukamonepo mwa kwibingidijija mu bwetu būmi. Kimfwa, nansha ke mutēki utompanga bidi byatēka kumeso kwa kupa’byo bantu, ino shi emanine’nka pa kutompa, nabya ukanyana. Shi ukimba kumona bukomo mu ngitu i biyampe nandi adye kitatyi ne kitatyi. Muswelo umo onka, shi tusaka kukomeja kipwano kyetu na Yehova, tufwaninwe kwifunda Bible kitatyi ne kitatyi. Kwifunda na mushike uno muswelo kuvuijanga bisakibwa bya batwe bene.

12, 13. Mwanda waka bantu bavule bamonanga’mba i biyampe kwifunda Bible mu ludimi lobabutwidilwe’mo?

¹² Bantu bavule bengidila mu kipwilo kya ludimi lweni bamwene amba i kya kamweno kwifunda Bible kitatyi ne kitatyi mu ‘ludimi lobabutwidilwe’mo.’ (Bilongwa 2:8) Nansha ke bamishonele nabo bayukile amba pa kushala bakomo mu mwingilo mu ntanda-bene, kebafwaninwepo kwimanina’nka pa byobemvwana ku kupwila.

¹³ Alain, wadi wifunda ludimi lwa bene Peleshia mu bula bwa myaka mwānda, i  munene amba: “Ponadi nteakanya kupwila mu ludimi lwa bene Peleshia, nadi nta mutyima’nka ku ludimi. Byonadi ngela milangwe ku ludimi, o mwanda mutyima wami kewadipo utengwa na milangwe ya ku mushipiditu yonadi ntanga. O mwanda nadi nelamija’ko kitatyi kya kwifunda Bible ne mabuku makwabo mu ludimi lwetu.”

14. Bambutwile bafwaninwe kutadija bika, ne mwanda waka?

¹⁴ Bambutwile bene Kidishitu bafwaninwe kutadija shi bubine buteñanga ñeni ne mityima ya babo bana. Tala kimfwa, Serge ne wandi mukaji Muriel, baingidile mu kipwilo kya ludimi lweni mu bula bwa myaka isatu ne kupita. Bamwene amba wabo mwana mwana-mulume wa myaka 17, kadipo ukisangela busapudi ne kupwila kwine. Muriel amba, “Kusapula mu ludimi lweni kwadi kumulobeja, nansha byaadi usenswe dibajinji kusapula mu Falanse, ludimi lwandi lwa kibutwila.” Serge unena’mba “Potwajingulwile’mba ino ngikadilo ibavutakanya kwendelela kwa wetu mwana ku mushipiditu, twakwete butyibi bwa kukajokela mu kipwilo kyotwadi’mo.”

15. (a) I bika bibwanya kukwasha bambutwile bayuke shi i biyampe bashinte kipwilo? (b) Lelo Kupituluka 6:5-7 ukwasha namani bambutwile?

¹⁵ I bika bibwanya kukwasha bambutwile bayuke shi i biyampe bende mu kipwilo kya ludimi lwimvwana biyampe babo bana? Dibajinji, le babwanyanga byonso bibidi, kufundija babo bana basanswe Yehova kadi ne kwibafundija ludimi lweni? Dya bubidi, le bamona’mba babo bana kebakisakengapo kwenda mu busapudi, ku kupwila nansha kwingidila mu ntanda ingi? Pa buno bubinga, bambutwile babwanya kujokela mu kipwilo kya ludimi lwimvwana babo bana senene. Kupwa, shi bana abaningija kipwano kyabo na Yehova, bambutwile babwanya padi kukwata monka butyibi bwa kujokela mu kipwilo kya ludimi lweni.​—Tanga Kupituluka 6:5-7.

16, 17. Le i bika byakweshe bambutwile bamo bafundije babo bana myanda ya Yehova?

¹⁶ Bambutwile bakwabo batene miswelo ya kufundija babo bana myanda ya Yehova mu ludimi lobabutwidilwe’mo koku bapwila mu kipwilo nansha kisumpi kya ludimi lweni. Charles i shabana wa bana bana-bakaji basatu ba myaka 9 kutūla ku 13. Upwilanga mu kisumpi kya Dingala. Unena’mba: “Twakwete butyibi bwa kwifunda nabo ne kulonga butōtyi bwa kisaka’nka mu ludimi lobabutwidilwe’mo. Inoko twadi tukuja’mo ne bipindi bimo bya kwiibidija ne bya makayo bya mu Dingala mwanda wa befunde ludimi potukaya.”

¹⁷ Kevin i shabana wa bana babidi bana-bakaji ba myaka itano kutūla ku mwānda. Uloñanga bukomo bwa kwibafundija bubine, mwanda bana kebemvwanijangapo senene kupwila kwa mu ludimi lweni. Unena’mba: “Ami ne wami mukaji twifundanga na betu bana mu Falanse, ludimi lobabutwidilwe’mo. Twetungile’ko kitungo kya kukapwila mu kipwilo kya ludimi lwa Falanse musunsa umo pa kweji, kadi mu kitatyi kya konje twikalanga twenda ku bitango bilongwa mu ludimi lotubutwidilwe’mo.”

18. (a) Le Loma 15:1, 2 ubwanya kukukwasha namani ukwate butyibi bwa tunangu pa kukwasha bobe bana? (b) Le i milangwe’ka iletele’ko bambutwile bakwabo? (Tala bilembwa bya ku mfulo.)

¹⁸ Kisaka ne kisaka kifwaninwe kuyuka kyokya kilumbuluke ku babo bana ne mwikadile kipwano kyabo na Yehova. ^[2] (Tala bilembwa bya ku mfulo.) (Ngalatea 6:5) Muriel unena’mba, nansha aye ne wandi mulume byobadi basenswe bininge kwingidila  nyeke mu kipwilo kya ludimi lweni, bakwete butyibi bwa kujoka mwanda wa kukwasha wabo mwana atamije buswe bwa kuswa Yehova. (Tanga Loma 15:1, 2.) Pano, Serge i mujingulule’mba wakwete butyibi buyampe. Unena’mba: “Potwajokēle mu kipwilo kya ludimi lwa Falanse, wetu mwana wakabile ku mushipiditu, wabatyijibwa. Pano wingilanga bu pania wa lonso. Ulañanga’nka ne ya kujokela mu kisumpi kya ludimi lweni!”

19, 20. Le i muswelo’ka otukokeja kulombola’mba tusenswe Kinenwa kya Leza?

¹⁹ Yehova usenswe bantu bonso. I mulengeje Bible ekale’ko mu ndimi tutwa na tutwa mwanda wa “bantu ba miswelo yonso” bekale na buyuki bwinebwine bwa bubine. (1 Temote 2:4) Uyukile’mba kipwano kyotupwene nandi kikaninga shi tutanga Bible mu ludimi lotwimvwana senene.

²⁰ Batwe bonso, tulongei bukomo bwa kulama kipwano kityite na Yehova. Tubwanya kwikilama shi twifunda Bible kitatyi ne kitatyi mu ludimi lotwimvwana senene. Kadi tukabwanya ne kukwasha kyetu kisaka kikale kikomo ku mushipiditu, ne kulombola’mba tusenswe bya binebine Kinenwa kya Leza.​—Ñimbo ya Mitōto 119:11.