Twikalei na “Mutyima wa Lusalusa”

PANO po pene pasakilwa bantu netu kwikala na mutyima wa lusalusa mwanda wa kwikwasha mu kitatyi kya bipupo bya nzala, mbá, bufudile, buñonaona, ñuma ya bantu, ne bimpengele bya kipangila. Mutyima wa lusalusa i kubanga masusu a muntu mukwabo nansha bikoleja byandi na lusa ne mutyima wa kumukwasha kutyepeja’ko amo. Pamo enka bwa kyanga kya mikejima ya dyuba, mutyima wa lusalusa ukokeja kutalaja muya ususuka, kutyepeja’ko misanshi, ne kukomeja mutyima wa kimonya-malwa.

Tukalombola mutyima wa lusalusa mu bilongwa ne mu binenwa byetu—na kwibakwasha mu mingilo ne kwibanangila pobakimba bukwashi. Kulombola mutyima wa lusalusa ku babutule betu, balunda, ne ku botwiyukile nabo i biyampe. Ebiya tukokeja ne kutandabwila’o ku bantu boketuyukile bene. Yesu wāipangwile mu Busapudi bwandi bwa ku Lūlu amba: “Shi bānwe mwikale kusanswa bonka bakwimusanswa, nankyo le mpalo yenu īdi paka?” Kadi uno muntu wa mutyima wa lusalusa yenka wānene monka’mba: “Monso musaka bantu kwimūbila nenu mwibōbila monka.”—Mateo 5:46, 47; 7:12.

Ukokeja kukatanga bino binenwa mu Bible obe—binenwa biyukene bu Kijila Kitabukile Bulēme. Bavule i betabije amba Bible i kalombwe katabukile bukata kakwasha muntu ekale na mutyima wa lusalusa. Bisonekwa bituvulujanga nyeke kiselwa kyetu kya kukwasha boba bakolelwe mwanda wa buluji kankenge nansha kabidye. Bible witulombola’mba Mulembi mwine wa Bible, ke Yehova Leza Umpangi wetu kadi, ye umbajinji ku kulombola mutyima wa lusalusa.

Kimfwa, tutanga’mba: “[Leza] utyibila molokele ku mwana-nshie, ne kuwakishala mwine kumo, usanshilwe mweni pakumupa bidibwa ne bivwalwa bine.” (Kupituluka 10:18) Yehova Leza ye “utyibila bimona malwa mambo, upana bidibwa ku banzala.” (Mitōto 146:7) Yehova unena namino pa mwanda utala beni bādi bamonwa bityani amba: “Kabidi mweni . . . ukemwikadilanga pamo bwa mubutulwe mwenu, ino ukamusanswanga mo wisanshilwe abe mwine.”—Levi 19:34.

Kulombola mutyima wa lusalusa kekwiilangapo ako kwine. Mutumibwa Polo wāsonekēle banababo ba mu Kolose amba: “Ke-mwi-bantu umbapu kuvula yewa muntu wa kala ne mīngilo yandi mīne kumo, ino umbavwala uno muntu mupya, wenda upangululwa  kupya ku kuyūkijibwa, monka mwikadile kyelekejo kya yewa wamupangile . . . Vwalai pamo bwa batongibwe ba Leza, bapandulwemo, baswedibwe, mutyima wa lusalusa.”—Kolose 3:9, 10, 12.

Nanshi, kwikala na mutyima wa lusalusa kulomba kulonga bukomo. Uno mwikadilo ubadilwa mu “muntu mupya” unenenwe Bene Kidishitu kuvwala. Polo wādi ushikete mu Loma, kibundi kikabakane kya pa kala. Wākankamikile banababo mu lwitabijo amba bashinte bya binebine bu muntu bwabo amba bamone mwa kwikadila na lusa ne mutyima wa lusalusa kupita pabajinji.

Bukomo bwa Mutyima wa Lusalusa

Bantu bamo bamonanga boba badi na mutyima wa lusalusa bu bazoze ne bampikwa bukomo. Lelo uno mumweno i moloke?

Mhm, nansha dimo! Bukomo bwine buletanga mutyima wa lusalusa i buswe, bwine butamba kudi Leza, mwine utelelwa uno mwikadila. “Leza i buswe.” (1 Yoano 4:16, Bisonekwa Bitokele) Kwitwa kwityilwe Yehova bu “Shandya byalusa, Leza wa kanye ka kusenga konso” i kwendele’mo. (2 Kodinda 1:3) Bishima “Leza wa kanye” bishintulula tamba kala bu “wimvwanina muntu lusa, wa mutyima wa lusalusa ku misongo ya bakwabo.” O mwanda, Yehova “i wa lusa lwa ku bonso, ne bakubulwa kumufwijako, ne ku babi bēne.”—Luka 6:35.

Umpangi wetu witusakila netu twikale na ngikadila miyampe, kimfwa, mutyima wa lusalusa. Tutanga mu Mika 6:8 amba: “Wakulaija abe muntu kyokya kilumbuluke; lelo i kika kyaswele Yehova kodi, a? Poso’nka kulonga buluji, ne kusanswa kanye, ne kunanga mu kwiubija na Leza obe.” Mu Nkindi 19:22 namo tutanga’mba: “Kisaka muntu i kitompekejo kya buntu bwandi.” Yesu Kidishitu Mwanā Leza wāiwile bumuntu bwa Shandi bubwaninine, nandi wānene balondi bandi amba: “Ino nenu mwikale kufwila lusa monka mufwila lusa Shenu.” (Luka 6:36) Bible mukwabo unena’byo amba: “Ikalai na mutyima wa lusalusa monka mwikadile nao Shenu.”

Tudi na bubinga bwa kwikadila na mutyima wa lusalusa, mwanda udi ne mpalo mivule. Twimwenanga divule bubinebine bwa byobya bilembelwe mu Nkindi 11:17 amba: “Muntu wa kanye wineñenya mūya wa aye mwine.” Potulombola mutyima wa lusalusa ku muntu udi mu bisakibwa, Leza umonanga bu i Aye otwalombola’o. Wikalanga witwika kiselwa kya kulubwila kanye ku mutōtyi wandi wa mutyima wa lusalusa. Mulopwe Solomone wānene  kupityila ku bukomo bwa mushipiditu sandu amba: “Yewa ufwila mulanda lusa wāpuja kudi Yehova; kadi kilongwa kyandi kiyampe ukamulubwilanga monka.” (Nkindi 19:17) Polo nandi wālembele amba: “Pa kuyūka’mba, byonso bilumbuluke bilongwa ku bantu, wa kyandi, wa kyandi, e kyonka kyākamona dikwabo kudi Mfumwetu.”—Efisesa 6:8.

Mutyima wa lusalusa udi na bukomo bwa kulama ndoe ne kupwija bikoleja. Ukwashanga kupwija kwitupa kwa ku mawi, ne kutonona muntu ku kufwilañana lusa. Kwitupa ku mawi kukokeja kulupuka, padi i mwanda ketulombolangapo milangwe ne malango etu na motusakilanga, nansha kadi i mwanda byotulonga bimonwanga muswelo mukwabo. Shi bibaikala namino, mutyima wa lusalusa o uketukwasha tulame ndoe. I kipēla kufwila lusa muntu uyukene amba udi nandi na mutyima wa lusalusa. Mutyima wa lusalusa witukwashanga tulame madingi a Polo ku Bene Kidishitu anena amba: “Ne kwifudila bānwe bene na bene, ne kwilekela bitupu bānwe bene, shi umo wapi mambo ku mukwabo.”—Kolose 3:13.

Mutyima wa Lusalusa I Kufwila Lusa Kumwekelele

Kadi, mutyima wa lusalusa udi na bukomo bwa kufundula njia. Monka motwanenenanga, mutyima wa lusalusa i kwimvwanina boba basusuka lusa ne kususuka nabo pamo. Mu mutyima wa lusalusa mudi ne kumona boba badi mu bufudile na kanye ne kusaka kwibakwasha mu muswelo mumwekelele.

Bene Kidishitu bakeula Yesu shi bevwanina bakwabo lusa. Yesu kādipo ubulwa kyaba kya kukwasha bakwabo ku ngitu ne ku mushipiditu. Shi wamone bantu basakilwa bukwashi, wādi wibakwatyilwa lusa ne kukimba muswelo wa kwibakwasha.

Tala mwālongēle Yesu pa kumona kibumbo kya bantu kisūlwe kukwashibwa ku mushipiditu: “Penepo kadi pa kumona bibumbo bya bantu, kadi webakwatyilwa lusa, mwanda basusukile ne kususuka, ne kusansana badingakana pamo na mikōko yampikwa mukumbi.” (Mateo 9:36) Pa mwanda utala bishima binenwe pano amba “webakwatyilwa lusa,” musantaudi umo wa Bible ushintulula’byo amba i “mutyima utonona muntu ne pa mfulo pandi.” Bine, bino binenwa bitelelwe mu Kingidiki bu binenwa bya bukomo bya kisanso kya lusalusa.

Mo monka, Mwine Kidishitu udi na mutyima wa lusalusa kejangapo kupāna bukwashi bwa ku mushipiditu ne bwa ku ngitu ku boba basakilwa’bo. Mutumibwa Petelo wālembele amba: “Ikalai ne mutyima umo, ne kanye, ne kwisanswa bu-bāna, ne mutyima wa lusalusa.” (1 Petelo 3:8) Kimfwa, kisaka kimo kya Bene Kidishitu kyadi mu bufudile pa kuvilukila kukwabo mwanda wa misongo, banabetu betabije ba kobaendele’kwa bebapele njibo ya kushikata’mo ku bitupu mu bula bwa makweji asamba. Mulume unena’mba: “Difuku ne difuku badi bāya kwitwipangula motubūkile, kadi binenwa byabo bikankamika byalengeje twimone bwa batwe badi kwetu.”

Bene Kidishitu ba bine batanga kadi mutyima ku bisakibwa bya beni. Basangelanga kupāna kitatyi, bukomo, ne bintu byabo mwanda wa kukwasha ne bantu bokebayukile. Batumoni ba Yehova batūdile’ko bengidi ba kwituma batelelwe mu kishinte kibadikile’ki mwanda wa kukwasha beni ne pa mfulo.

Mu uno mwanda, kipwilo kya Bene Kidishitu i kiyule bantu ba mutyima wa lusalusa ne kanye ka buswe. Bantu ba mu kipwilo batononwanga na buswe kukimba na bukomo muswelo wa kukwasha. Mu kipwilo byomudi bantu ba bikoleja bishileshile, bana banshiye ne bakaji ba bafu, nanshi kwibata mutyima ne kwibalangila kudi na mvubu. Lelo ubulwe’po kukwasha bano badi namino mwa kulwila’bo na bulanda, kubulwa bundapi bupotoloke, kubulwa mwa kwikala ne bikoleja’po bikwabo?

Tala ba mulume ne mukaji ba mu Ngidiki. Mulume wadi ubela bulebe. Aye ne mukaji baselelwe kukatūlwa ku lupitalo kwendwa lwendo lwa tutwa twa makilometele. Ino badi bamona kalupeto katyetye enka shi abaape maolandi mwilungu. Pano byobadi ku lupitalo, le wa kwibapila’o i ani? Kipwilo kyabo kyo kyebakweshe’ko. Banabetu badi bapoteja maolandi obadi bāpa, ko kwadi kutamba kamuswelo  ka kukwasha bano ba mulume ne mukaji, ne kwibasangaja ku mutyima.

Mutyima wa lusalusa ukokeja kulombolwa mu miswelo mishileshile. Inoko, Bene Kidishitu bamo ba mutyima wa lusalusa bamwene amba bantu bamo basusuka basakanga’tu kumona muntu wa kwibemvwana na mutyima wa lusa, kwibemvwanina bulanda, ne kwibapa bukwashi bwa ku mushipiditu.—Loma 12:15.

Sangela Mutyima wa Lusalusa

Kipwilo kya Bwine Kidishitu kya ntanda yonso i kifuko kya ndoe ne busengi, mumwekanga mutyima wa lusalusa ne kanye. Bene Kidishitu ba bine i bayuke amba mutyima wa lusalusa ukokanga bantu, ino bulobolobo bwibapalwilanga kulampe. Byobasaka kwiula Shabo wa mūlu, o mwanda bekankilanga’ko kwikala na “mutyima wa lusalusa” mu miswelo mimwekelele.

Batumoni ba Yehova abakwite wiye wimwene mutyima wa lusalusa, buswe, ne mwikadila wa kuta kobetele mutyima kwine kwibalunga mu bu bana na bana bwabo bwa Bwine Kidishitu. Tukulupile amba ukatambulwa mu ngikadila miyampe ya uno muswelo ne ilumbwa.—Loma 15:7.

[Kifwatulo pa paje 5]

Polo wāsoñenye Bene Kidishitu ba mu Kolose bavwale buswe ne mutyima wa lusalusa

[Bifwatulo pa paje 7]

Yesu paādi umona bantu basakilwa bukwashi wādi ukimba muswelo wa kwibakwasha na mutyima wa lusalusa