Myanda Mikatampe ya mu Mukanda wa Mako
Mwanda wa Yehova I Mūmi
Myanda Mikatampe ya mu Mukanda wa Mako
EVANJILE ya Mako yo mīpi mu Maevanjile onso aná. Yāsonekelwe na Yoano Mako myaka 30 kupwa kwa lufu ne lusangukilo lwa Yesu Kidishitu, kadi i nsekununi ya kyanga, ikunka mutyima ya mwingilo wa Yesu wa myaka isatu ne kipindi.
Mukanda wa Mako, umweka bu wāsonekēlwe Bajentaila, kutabukidila Bene Loma, ulombola amba Yesu i Mwanā Leza, mulongi wa bingelengele wingile mwingilo wa busapudi na kininga. Uno mukanda wimanine bininge pa byālongele Yesu kutabuka’ko pa bya wāfundije. Kuta mutyima ku Evanjile ya Mako kukankamika lwitabijo lwetu mudi Meshiasa ne kwitukunka twikale basapudi bapyasakane ba musapu wa Leza mu mwingilo wa Bwine Kidishitu.—Bah. 4:12.
MWINGILO MUKATAMPE MU NGADILEA
Mako pa kupwa kwisambila pa mwingilo wa Yoano Umbatyiji ne pa mafuku 40 alēle Yesu mu ntanda mutuputupu mu mavese 14, ushilula kusekununa mwingilo mukatampe wāingile Yesu mu Ngadilea. Kujokela kwajokele mu kishima “ponkapo” kuleta mulangwe wa kampeja-bukidi mu nsekununi yandi.—Mako 1:10, 12.
Yesu wapu ñendo isatu ya busapudi mu Ngadilea mu kintu kya myaka isatu. Pavule pene, Mako usekununa mānga yandi kukwatañana na moyādi īlondela mungya mafuku. I mutabuke Busapudi bwa ku Lūlu, pamo ne mīsambo mivule mipite bula ya Yesu.
Bipangujo bya mu Bisonekwa Bilondolwelwe:
1:15—“Mwaka ubafika” wa kulonga bika? Yesu wādi unena amba mwaka ubafika wa aye kushilula mwingilo wandi. Byaādi’po aye mwine Mulopwe Mutongwe, nanshi Bulopwe bwa Leza bwādi ke bufwene pabwipi. Bantu ba mityima myoloke badi ba kwitaba ku busapudi bwa Yesu ne kutabula matabula ebafikija ku kwitabijibwa na Leza.
1:44; 3:12; 7:36—Mwanda waka Yesu kādipo usaka bingelengele byandi bisapwilwe bantu? Yesu kādipo usaka bantu bemvwane myanda ya nsapu nsapujana nansha minyengakane ino wādi usaka bemwene abo bene amba i aye Kidishitu ne kukwata butyibi bukwatañene na buno bukamoni. (Is. 42:1-4; Mat. 8:4; 9:30; 12:15-21; 16:20; Luka 5:14) Poso’nka yewa wādi mukwatwe na bademona wa mu ntanda ya Ngedizimi ye waānene kukasapula. Yesu wāmunene amba jokela kwenu ukasapwile uno mwanda ku babutule bobe. Yesu wānenwe kutaluka ku ino ntanda, pa kino kādipo na kyaba kya kukemona na bantu ba mu ntanda’ya. Kumona uno muntu wāundapilwe na Yesu ne bukamoni bwandi kwādi kwa kubepulula myanda yonso itala pa kujimina kwa bangulube.—Mako 5:1-20; Luka 8:26-39.
2:28—Mwanda waka Yesu utelwa bu ‘Mfumwandya Sabado’? Mutumibwa Polo wālembele amba: ‘Mukanda-wa-bijila udi ne mujiñininya wa bintu bilumbuluke bya kukāya.’ (Bah. 10:1) Mukanda wa Bijila wādi unena amba difuku dya Sabado dikalamwa kupwa kwa mafuku asamba a mingilo, ino Yesu wādi undapa bantu bavule mu dine difuku’dya. Uno wādi munjiñininya wa kukōkolokwa kwa ndoe ne madyese mavule akeselwa bantu mu Umbikalo wa Myaka Kanunu wa Kidishitu kupwa kwa buludiki bwa kasusu bwa Satana. O mwanda Mulopwe wa buno Bulopwe ye enka aye “Mfumwandya Sabado.”—Mat. 12:8; Luka 6:5.
3:5; 7:34; 8:12—Le Mako wāyukile namani myanda itala pa mwādi mwiivwanina Yesu? Mako kādipo ubadilwa mu batumibwa 12 nansha kunanga na Yesu kwine mpika. Kukwatañana na kishi kya kala, Mako wādi mulunda na mutumibwa Petelo, ye aye wādi ulombola Mako myanda mivule.—1 Pet. 5:13.
6:51, 52—Lelo “mwanda wa yoya mikate” wākomenwe bana ba bwanga kuboila’ko ñeni i mwanda’ka? Kitatyi kityetye kumeso, Yesu wādishishe bantu 5000, kutalula’mo bana-bakaji ne bana, na mikate itano ne twitwa twa lui tubidi. “Mwanda wa yoya mikate” wādi ufwaninwe bana ba bwanga kuboila’ko ñeni i uno wa kuyuka amba Yesu wāpelwe bukomo na Yehova Leza bwa kulonga bingelengele. (Mako 6:41-44) Shi bāivwanije bukatampe bwa bukomo bwādi na Yesu, longa kebādipo ba kutulumuka pa kumumona ulandala pa mema.
8:22-26—Mwanda waka Yesu wāputwile mpofu meso bityebitye dibidi? Yesu wālongele namino pa mwanda wa kulangila uno mwana-mulume. Kupūtula meso bityebitye a uno muntu wāijije mu bupofu kwādi kwa kumukwasha ebidije meso andi ku kumona mikeshinga ya dyuba.
Ñeni Yotuboila’ko:
2:18; 7:11; 12:18; 13:3. Mako ushintulula bibidiji, bishima, nkulupilo, ne bifuko byampikwa kuyukwa senene na batangi bandi ke Bayudapo. Ulombola patōka amba Bafadiseo bādi “bashikilwa ne nzala,” amba Kobana i “kintu kyakukapa Leza,” amba Basadusea “bo badi banena amba: Kutupu, kekukasangukangapo bantu kadi ke bōmi,” ne amba njibo ya Leza yādi itadidile na “Lūlu lwa Impafu.” Musuku wa Meshiasa byo wādi na mvubu ku Bayuda, o mwanda Mako katelele’opo. Kino i kimfwa kotudi. Mu mwingilo wa busapudi nansha potunena mashikulu ku kupwila, tufwaninwe kuta mutyima ku bibidiji bya bemvwaniki betu.
3:21. Balongo ba Yesu kebādipo bamwitabije. Nanshi Yesu utele mutyima ku boba bobalondalonda nansha bobasepa kudi balongo babo bampikwa kwitabija pangala pa lwitabijo lwabo.
3:31-35. Yesu pa kubatyijibwa wāikele ke Mwanā Leza wa ku mushipiditu, ne “Yelusalema wa mūlu” nandi ke inandi. (Ngat. 4:26) Tamba penepa, kisaka kya ku mushipiditu kya Yesu kyāikele ke kya pabwipi ne kisanshibwe mpata kutabuka ne banababo ba ku ngitu bene. Kino kitufundija kutangidija tumweno twa ku mushipiditu kumeso mu būmi bwetu.—Mat. 12:46-50; Luka 8:19-21.
8:32-34. Tufwaninwe kwikala na kampeja-bukidi ka kujingulula ne kupela milangwe mifwe īya na muntu. Mulondi wa Kidishitu ufwaninwe ‘kwipela aye mwine,’ ko kunena’mba kwisuminwa byasaka ne kupela kwilangila. Ufwaninwe ‘kutekuna mutyi wandi wa masusu’—kususuka, shi mo byendele, kwitabija kufwijibwa bumvu, kupangwapangwa, nansha ke kwipaibwa kwine pa mwanda wa Bwine Kidishitu bwetu. Kadi ufwaninwe ‘kulonda’ Yesu nyeke, ko kunena’mba kulonda kimfwa kyandi. Kwikala mwanā bwanga kulomba kutamija mushipiditu wa kwipāna na wādi na Kidishitu Yesu ne kwiulama.—Mat. 16:21-25; Luka 9:22, 23.
9:24. Ketufwaninwepo kwivwana bumvu bwa kulombola lwitabijo lwetu nansha kulombela’ko lukwabo.—Luka 17:5.
KWEJI WA MFULO
Dya ku mfulo kwa mwaka wa 32 K.K., Yesu waenda ku “mitamba ya Yudea, bobwa bukila bwa Yodano,” ne bibumbo bibaiya kubungakena kwadi. (Mako 10:1) Pa kupwa kusapula, waenda ku Yelusalema.
Difuku dya 8 Kweji wa Nisane, Yesu udi mu Betani. Pobadya, mwana-mukaji umo waiya kupungulwila Yesu māni a mwenye ku mutwe. Binkumenkume bya tamba kutwela kwa Yesu na ntumbo mu Yelusalema kufika ne ku lusangukilo i bilombolwe mungya mwilondela mafuku.
Bipangujo bya mu Bisonekwa Bilondolwelwe:
10:17, 18—Mwanda waka Yesu wātopekele muntu wāmwityile bu “Mufundiji Muyampe”? Yesu pa kupela kwitabija kitenta kya kumufukula, wāpele Yehova ntumbo ne kulombola amba Leza wa bine ye nsulo ya bintu byonso biyampe. Kadi, Yesu wākokele milangwe pa bubinebine bwa mushike amba Yehova Leza, Umpangi wa bintu byonso, ye udi na mbila ya kulombola kiyampe ne kibi.—Mat. 19:16, 17; Luka 18:18, 19.
14:25—Lelo i bika byādi bisaka kunena Yesu paālombwele batumibwa bandi ba kikōkeji amba: “Nkikikatomepo dikwabo kadi ku bipa bya mañanza madimwe, poso dyodya difuku dyo nkekitoma kipya mu bulopwe bwa Leza”? Yesu kādipo usaka kunena’mba mūlu mudi vinyu ya mañanza. Kyaba kimo, vinyu yelekejanga nsangaji, o mwanda Yesu wādi wisambila pa nsangaji yakekala nayo pamo na balondi bandi bashingwe māni basanguke mu Bulopwe.—Mit. 104:15; Mat. 26:29.
14:51, 52—Lelo nsongwalume ‘wāvulumukile mutaka’ i ani? Mako ye utelele uno mwanda bunka bwandi, nanshi tubwanya kunena’mba i aye mwine.
15:34—Lelo Yesu wābudilwe lwitabijo paādidile amba: “Abe Leza wami! Abe Leza wami! Le bika byo wangelela?” Mhm, kabudilwe’lopo. Shako ketuyukilepo kyānenene Yesu namino. Inoko, binenwa byandi bilombola’mba padi Yehova wādi kakimukingilepo mwanda wa bululame bwandi butompibwe ne pa mfulo. Pakwabo kadi, Yesu wādi usaka kufikidija byobya byālailwe pa mwanda wandi mu Mitōto 22:1.—Mat. 27:46.
Ñeni Yotuboila’ko:
10:6-9. Mpango ya Leza i ba mulume ne mukaji bekale belamate. Nanshi, pa kyaba kya kukimba kwilubula, bafwaninwe kulonga bukomo bwa kulonda misoñanya ya mu Bible pa kuvuija makambakano a mu busongi bwabo.—Mat. 19:4-6.
12:41-44. Kimfwa kya mukaja mufu mulanda kitufundija kukwatakanya butōtyi bwa bine na byabuntu.
[Kifwatulo pa paje 31]
Mwanda waka Yesu wānene uno mwana-mulume akasapwile balongo bandi byonso byāmulongelwe?