Ikalai na Nsangaji mu Busongi Bwenu

“Pa ñeni njibo ishimikwa; kadi pa kwivwanija ikomejibwa.”—NK. 24:3.

1. I muswelo’ka wālombwele Leza ñeni yandi ku muntu umbajinji?

 TATA wetu wa mūlu udi na ñeni, uyukile kyokya kilumbuluke kotudi. Kimfwa, Leza wāmwene amba pa kufikidija mpango yandi, “kebiyampepo mwana-mulume ekale kasuku” kandi mu budimi bwa Edena. Kintu kikatampe kyādi kisakwa mu ino mpango ku bantu besongele i babutule bana ne ‘kuyuja pano panshi.’—Ngal. 1:28; 2:18.

2. I mpangiko’ka yākwete’ko Yehova mwanda wa kamweno ka bantu?

² Yehova wānene amba: “Nkamulongela mukwashi wandi umwifwene.” Penepa Leza wāponeja muntu umbajinji’wa mu tulo twine tukata, ebiya wayata lupamvu lwa ku ngitu yandi mibwaninine. Wāpunga nalo mwana-mukaji. Yehova pa kuleta Eva, mukaji mubwaninine, kudi Adama, Adama wānena’mba: “Ino pano namone uno’u, i kikupa kya ku bikupa byami, kadi i mwita wa ku mwita wami, ukatelwanga bu-mwana-mukaji, mwanda walupwilwe mu mwana-mulume.” I bine Eva wādi wifwene Adama. Abo bonso bādi na kipangila ne ngikadila kampanda, bādi babwaninine kadi bāpangilwe mu kyelekejo kya Leza. Nanshi Yehova ye wālongolwele busongi bubajinji. Ba Adama ne Eva kebākolelwepo kwitabija ino mpangiko ya Leza yādi ya kwibapa muswelo wa kwikwasha ne kwikwatakanya.—Ngal. 1:27; 2:21-23.

3. Lelo bavule bamwene namani kyabuntu kya busongi, ne kino i kilupule bipangujo’ka?

³ Ino i kya bulanda, mwanda mushipiditu  wa butomboki i musambakane ntanda yonso dyalelo. Makambakano alupukile’ko keatambilepo kudi Leza. Bavule kebalēmekelepo kyabuntu kya Leza kya busongi, banena’mba i kya kala kadi amba kyo kiletele bikoleja ne ñuma. Ku bantu bavule besongele, kwilubula ye ke makayo. Mu bisaka mudi lupotopoto, bana kebasanshibwangapo kadi bamonwa bu bintu bya bituputupu. Bambutwile bavule bapelanga kukōkela bya bakwabo, nansha shi byo bileta ndoe ne bumo. (2 Tem. 3:3) Penepa i muswelo’ka ubwanya kulamwa nsangaji mu busongi mu ino myaka ya malwa? Lelo kukōkela kukwasha namani kwepuka dilubu? I ñeni’ka yotukokeja kuboila ku bimfwa bya mu ano mafuku bya boba badi na nsangaji mu busongi bwabo?

Kukōkela Bwendeji bwa Yehova

4. (a) Lelo i musoñanya’ka wāletele Polo pa mwanda utala busongi? (b) Bene Kidishitu ba kikōkeji balondanga musoñanya wa Polo muswelo’ka?

⁴ Polo, mutumibwa Mwine Kidishitu wāpele ba bishala bwendeji bwa mushipiditu amba shi basaka kusongwa monka, basongwe “monka mudi Mfumwetu.” (1 Kod. 7:39) Uno mulangwe kewādipo mupya ku Bayuda Bene Kidishitu. Leza wāpele Bene Isalela Bijila bipotoloke, mwādi ne kino kinena amba kebafwaninwepo “kwisonga” na muntu nansha umo wa mu Bajentaila bādi bebajokolokele. Yehova wēbalombola patōkelela ne kyaka kikokeja kulupuka ku kubulwa kulonda uno musoñanya. Amba, “mwanda [mweni’wa] ukavundamuna obe mwana mwana-mulume kunonda, amba bakengidila baleza bangi; enka nabya bulobo bwa Yehova bukakijibwa padi banwe, kabidi ukakonakanya bukidi bukidi bonka.” (Kup. 7:3, 4) Lelo Yehova usaka bengidi bandi ba mu ano mafuku balonge namani pa uno mwanda? Kibamweka’mba mwingidi yense wa Leza ufwaninwe kutonga wa kwisonga nandi “mudi Mfumwetu,” mutōtyi nandi mwipāne kadi mubatyijibwe. I biyampe kukōkela bwendeji bwa Yehova pa kutonga wa kwisonga nandi.

5. Yehova ne Bene Kidishitu basonga bamonanga mpiko ya busongi namani?

⁵ Mpiko ya pa busongi i ijila ku meso a Leza. Yesu, Mwana Leza, wānene pa bitala busongi bubajinji amba: “Kyokya kyasambakanya Leza pamo kokakolwa kwikikalañanya, nansha wi muntu ka, nansha wi muntu ka.” (Mat. 19:6) Kaimba wa mitōto wituvuluja amba mpiko i ya kukwata na kusumininwa: “Ela kudi Leza kitapwa kya kumufwijako kadi futa byampiko byobe kudi Mwinemukatakatamwine.” (Mit. 50:14) Nansha bikalanga ba mulume ne mukaji na nsangaji mikatampe difuku dya butundaile, mpiko yobapikanga mu difuku’dya i ya kukwata na kusumininwa ne ibatwikanga kiselwa.—Kup. 23:21.

6. Lelo i ñeni’ka yotwaboila ku kimfwa kya Yefeta?

⁶ Tala kimfwa kya Yefeta, wādi mutyibi mu Isalela mu myaka katwa ka 12 K.K.K. Wāpikile mpiko kudi Yehova amba: “Binebine shi ukampa bāna ba Amona mu kuboko kwami, nankyo kikekalanga, amba kikalupuka ku bibelo bya njibo yami, kuntundaila pa kwitola mu ndoe shē ku bāna ba Amona kikekalanga kya Yehova, kadi nkekyela ke kyakwela kisōkwe.” Ino Yefeta pa kumona’mba i mwana wandi mwana-mukaji umo enka waiya kumutundaila pa kujokela kwinjibo ku Mizipa, lelo wābudilwe kulēmeka mpiko yandi? Mhm, ino aye wānena amba: “Naasama kyakanwa kyami kudi Yehova, ino nkikōkejapo kwalamuka, mhm.” (Bat. 11:30, 31, 35) Yefeta wālamine mpiko yaāpikile kudi Yehova, nansha shi kyādi kimulomba kubulwa lutundu lwa kwendeleja dyandi dijina. Mpiko ya Yefeta i mishile na ya butundaile, inoko kulama kwaālamine mpiko yandi i kimfwa kilumbuluke ku balume ne bakaji Bene Kidishitu.

I Kika Kikwatyijanga Busongi?

7. I kushinta’ka kufwaninwe kulonga bantu bakisongasonga?

⁷ Balume ne bakaji bavule bavulukanga kisanso kyobadi nakyo pobadi benangila mwanda wa kwisonga. Bine, baloelelwanga kwiyuka na yewa obakesonga nandi! Kisanso kyendanga kityita ponso pobemona. Inoko, pa kupwa  kitatyi kya kwinangila ne kwisonga, ko kunena’mba ke ba mulume ne mukaji, palombanga kushinta ngikadilo. Mwana-mulume umo musonge unena’mba: “Ku ngalwilo’tu kwa busongi bwetu twadi na makambakano a kubulwa kuvuluka’mba ketukidipo monka bankunga. Mwanda twadi tukolelwa kutūla kipwano kyetu na balunda ne na babutule pa kifuko kifwaninwe.” Mwana-mulume mukwabo, musonge pano kepadi myaka 30, uvuluka’mba, ku ngalwilo kwa busongi bwandi pa kwikala na bujalale, wadi ufwaninwe ne “kulangila mukwabo.” Kumeso kwa kuketaba shi waitwe kuntu kampanda nansha kulonga mwanda kabidye, wadi bidi wipangula mukajandi nansha kakwata butyibi mwanda wa kamweno ka abo bonso. Kukōkela bya bakwabo kukwashanga mu ngikadilo ya uno muswelo.—Nk. 13:10.

8, 9. (a) Mwanda waka kwisambila pamo kuyampe kudi na mvubu? (b) I mu bintu’ka mufwaninwe kwikala na bujalale, ne mwanda waka?

⁸ Kyaba kimo, boba besonga bekalanga ba bibidiji ne bishi bishileshile. Bantu besonga uno muswelo bafwaninwe kwisamba myanda kwampikwa kafinda. Misambilo ikalanga mishile. Kutala muswelo wisamba mwine pobe na babutulwa nabo kubwanya kukukwasha umuyuke senene. Bitatyi bikwabo, ke binenwapo bya muntu bisokolanga mwaikadile, ino i muswelo mwine wanena’byo. Kadi tubwanya kuyukila bivule ne ku bilongwa bya muntu. (Nk. 16:24; Kol. 4:6) Pa kwikala na nsangaji, bifwaninwe kwikala na kusansanya.—Tanga Nkindi 24:3.

⁹ Bantu bavule bamonanga’mba i biyampe kwikala na bujalale pa kutonga makayo ne bya kwipwija nabyo mukose. Padi kumeso kwa kwisonga, mwine pobe wadi usenswe bininge makayo nansha bya kwisangaja nabyo bikwabo. Lelo pabulwe’po kulomba kushinta? (1 Tem. 4:8) Bifwaninwe kwiipangula muswelo umo ne pa kitatyi kyotupityija na babutule. Bine, ba mulume ne mukaji bafwaninwe kwilamina’ko kitatyi kya kulongela pamo bintu bya ku mushipiditu ne bikwabo.—Mat. 6:33.

10. Kwikala ba dikōkeji kulumbululanga kipwano kya bambutwile na bana besongele muswelo’ka?

¹⁰ Shi muntu wasonge, ushiyanga shandi ne inandi, ne mwana mukaji nandi mo monka. (Tanga Ngalwilo 2:24.) Inoko, bafwaninwe  kulonda kijila kya Leza kya kulēmeka tata ne lolo. Nansha shi bantu abesonge, bafwaninwe kyaba kimo kushikata na bambutwile ne bako. Mwana mulume umo musonge kepadi myaka 25 unena’mba: “I bikomo kusangaja kyaba kimo mwine-pobe, bambutwile ne bako, ba mwanenu ne ba bukwe mu bintu palapala byobasaka. Ngalwilo 2:24 wankweshe ndyuke kiyampe kya kulonga. Muntu ufwaninwe kukōkela ne kukwasha ba mu kisaka, inoko uno vese ulombola’mba mwine wa kukambakena dibajinji bidi i mwine pami.” Bambutwile Bene Kidishitu bakōkelanga bya bakwabo na kulēmeka bana besongele amba ke kisaka pa bula kadi mulume ye mutwe wakyo.

11, 12. Mwanda waka kifundwa kya kisaka ne milombelo bidi na mvubu mu busongi?

¹¹ Kibidiji kiyampe kya kifundwa kya kisaka nakyo kidi na mvubu. Myanda yamwenwe mu bisaka bivule bya Bene Kidishitu ilombola’mba i bya bine. Padi i bikomo kutūla’ko kifundwa ne kwendeleja’kyo. Mutwe wa kisaka kimo wanene amba: “Shi byadi amba busongi bujokejibwanga ku ngalwilo, longa tubashinta bintu na kwitūdila’ko kibidiji kiyampe kya kifundwa kya kisaka.” Kupwa ubweja’ko amba: “I nsangaji pa kumona wami mukaji usepelela pa mwanda wa bintu bilumbuluke byotutāna mu kifundwa kyetu.”

¹² Kulombela pamo nako kukwashanga. (Loma 12:12) Shi ba mulume ne mukaji batōtanga Yehova umbumo, kipwano kyabo na Leza kikaningija kijimba kyabo kya busongi. (Yak. 4:8) Mulume umo Mwine Kidishitu ushintulula’mba: “Kulomba kufwilwa lusa ne kutēla bilubo potulombela pamo i muswelo umo wakulombola’mba twialakanyanga bya binebine pangala pa tubilubo tukalaja.”—Ef. 6:18.

Mwikōkelelei mu Busongi

13. I madingi’ka āletele Polo atala pa bukena bwa ba mulume ne mukaji?

¹³ Bene Kidishitu besonge bafwaninwe kwepuka bilongwa bibwanya konakanya busongi bwabo, kimfwa bya buladi bwampikwa kwendela’mo bwandabile mu ino ntanda dyalelo. Pa uno mwanda, Polo wādingile amba: “Ebiya mulume alemeke mukajandi byendelemo biyampe ne mukaji nandi mo monka kudi mulumyandi. Mwanda mukaji kadipo ne lupusa lwa ku ngitu yandi, aye mwine, ehe, poso ku mulume; ne mulume nandi mo monka, kadipo ne lupusa lwa ku ngitu yandi, aye mwine, ehe, poso ku mukaji.” Ebiya Polo wāsoñanya pampikwa kafinda’mba: “Kemukīpelai bānwe bene, poso mwītabije bidi kitatyi.” Mwanda waka? Amba “twipane ku milombelo; ebiya kadi musambakane dikwabo, mwanda wa kunena’mba, Satana wakemutompa pa mwanda wa kusakasaka kwenu.” (1 Kod. 7:3-5) Polo pa kutēla milombelo, walombola bifwaninwe kubadikija Bene Kidishitu. Inoko washintulula biyampe amba Mwine Kidishitu ense musonge nansha musongwe ufwaninwe kuta mutyima ku bisaka mwine pandi ku ngitu nansha mu malango.

14. Lelo tubwanya kulonda namani misoñanya ya mu Bisonekwa pa mwanda utala bukena mu busongi?

 ¹⁴ Ba mulume ne mukaji bafwaninwe kwita mutyima ne kuyuka’mba kubulwa bukena mu buluo kukokeja kuleta bikoleja. (Tanga Fidipai 2:3, 4; dingakanya na Mat. 7:12.) Kino i kimweke mu bisaka bidi ba mulume ne mukaji mu bipwilo bishile. Nansha shi kudi kwishila, Bene Kidishitu bapwijanga bikoleja kupityila ku mwikadilo muyampe, kanye, ne kulongela bintu pamo. (Tanga 1 Petelo 3:1, 2.) Buswe bwa kuswa Yehova ne mwine petu, ne mutyima wa kukōkela, biketukwasha twite mutyima mu busongi.

15. Bulēme buletanga nsangaji mu busongi muswelo’ka?

¹⁵ Pakwabo napo kadi, mulume wa kanye ukalongela mukaji bintu na bulēme. Kimfwa, ukevwana malango andi nansha ke mu tubintu tutyetutye. Mwana mulume umo musonge pano kepadi myaka 47 unena’mba: “Kwivwana bya mukaji kukinkomene ne dyalelo.” Bakaji Bene Kidishitu i basoñanibwe kukōkela balume babo pakatampe pene. (Ef. 5:33) Kunenena balume babo bibi, kusokwela tuto twa balume ku bakwabo, i kubulwa bulēme. Nkindi 14:1 ituvuluja’mba: “Mwana-mukaji wañeni ubaka njibo yandi: Ino mulembakane utūta’yo ne makasa a aye mwine.”

Kemwakakōkelai Dyabola?

16. Ba mulume ne mukaji babwanya kulonda namani madingi a Efisesa 4:26, 27 mu busongi bwabo?

¹⁶ “Funai bulobo kemukapīlaimo mambo ponka; kemukashikija dyuba’nka na bukalabale bwenu, mhm! nansha dyabola kemukamujikwila kyaba, mhm.” (Ef. 4:26, 27) Kwingidija bino binenwa kuketukwasha tupwije ne kwepuka kavutakanya umbusongi. Kaka umo uvuluka’mba: “Nkivulukilepo difuku nansha dimo dyotwitupile na mulumyami ino kwambulwa kwisambila’po nansha shi kupwija mwanda’wa kwitulomba mansaa mavule.” Uno kaka ne mulumyandi bakwete butyibi bwa kubulwa kulala nansha difuku dimo kwampikwa kupwija makambakano abo. “Twanene amba, nansha’tu shi i mwanda’ka, tufwaninwe enka kwilekela ne kwilwa’o mwa kushilwila difuku dilonda’ko biyampe.” Mu uno muswelo, kebadipo balekela Dyabola kyaba.

17. Nansha shi ba mulume ne mukaji bamweka bu kebefwaninwepo, i bika bikokeja kwibakwasha?

¹⁷ Ino bikekala namani shi ubamone’mba mwi besonge na muntu kakufwaninwepo? Padi ubamone’mba mu busongi bwenu kemwikenenepo na mwikenene bakwabo. Pano napo, kuvuluka mumwena Umpangi kijimba kya busongi kukakukwasha. Polo wādingile Bene Kidishitu ku bukomo bwa mushipiditu amba: “Kusonga nako kulemekibwe ku bonsololo, ne butanda nabo bwikale senene, biyampe, tō; ino babusekese ne bampongoloki Leza ukebatyibilanga mambo abo.” (Bah. 13:4) Kadi kemwakilwai bino binenwa binena’mba: “Monji wa mpambo isatu keutyibikapo bukidibukidi, ehe.” (Mus. 4:12) Shi ba mulume ne mukaji batele mutyima ku kutumbija dijina dya Yehova, bakashala bekute umbumo abo ne na Leza mwine kumo. Bakalonga bukomo bwa kulumbulula busongi bwabo, mwanda wa kupa Yehova bulēme, mwine Mushiludi wa busongi.—1 Pet. 3:11.

18. I bika byokokeja kukulupila kutana pa mwanda utala busongi?

¹⁸ Na bubine, Bene Kidishitu bakokeja kutana nsangaji mu busongi. Pa kutana’yo, palomba kwikankila’ko kulombola ngikadila ya Bwine Kidishitu, kubadila’mo ne kwikōkela. Dyalelo, mu bipwilo bya Batumoni ba Yehova kujokoloka ntanda yonso, mudi bisaka kebibadika bidi na būmi bulombola’mba bikokejika kwikala na nsangaji mu busongi.

Usa Kulondolola Namani?

• I kika kinenenwa’mba bikokejika kutana nsangaji mu busongi?

• Lelo i bika bikokeja kulumbulula busongi?

• I ngikadila’ka ifwaninwe kutamija ba mulume ne mukaji?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 15]

Ba mulume ne mukaji balangulukilanga pamo kumeso kwa kwitabija lwito, nansha kilayeno

[Kifwatulo pa paje 16]

Mwikankilei kupwija myanda enka difuku dyomwikoleja’dya kwampikwa ‘kujikwila Dyabola kyaba’