Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Endelelai na Kulonga Biyampe

Endelelai na Kulonga Biyampe

Endelelai na Kulonga Biyampe

“Mwikale . . . kulonga biyampe.”—LUKA 6:35.

1, 2. Mwanda waka kulongela bakwetu biyampe kumwekanga nyeke bu kukomo?

 KULONGELA bakwetu biyampe kumwekanga bu kukomo. Tukokeja kuswa bantu ino abo kwituswa mpika. Tuloñanga bukomo bwa kusaka bantu bekale biyampe ku mushipiditu potwibasapwila “myanda-miyampe ya ntumbo ya Leza wa dyese ne dyesepo” ne ya wandi Mwana, ino abo bañumauma ne bakubulwa kufwija’ko. (1 Tem. 1:11) Bakwabo i “banshikani ba [mutyi wa masusu] wa Kidishitu.” (Fid. 3:18) Batwe Bene Kidishitu tukekala nabo namani?

2 Yesu Kidishitu wānene bandi bana ba bwanga amba: “Mwikale kusanswa bemushikidilwe, ne kulonga biyampe.” (Luka 6:35) Shi ke pano, tubandaulei uno musoñanya na katentekeji. Mu uno muswelo tukamwena’mo myanda mikwabo yānene Yesu ya mwa kulongela bakwetu biyampe.

“Sanswai Bakwimushikwa”

3. (a) Nena mu kīpi byānene Yesu mu Mateo 5:43-45 mu byobe bishima. (b) Bendeji ba bipwilo bya Bayuda ba mu myaka katwa kabajinji bādi bamwene namani Bayuda ne boba ke Bayudapo?

3 Yesu wālombwele bemvwaniki bandi mu Busapudi bwandi bwa ku Lūlu bwendele nkuo amba basanswe ba kwibashikwa ne kulombelela boba ba kwibapangapanga. (Tanga Mateo 5:43-45.) Bavule bādi bamwivwana i Bayuda bādi bayukile kijila kya Leza kinena’mba: “Kokasomonwapo kwilubwila kinongo, nansha kwibakwatyilwa manimani ku mutyima bāna ba mu bantu bobe, ino nanshi kusanswa ukasanswanga mwikadi nobe bwa mo wisanshilwe abe mwine.” (Levi 19:18) Bendeji ba mu bipwilo bya Bayuda ba mu myaka katwa kabajinji bādi balanga amba “bāna ba mu bantu bobe” ne “mwikadi nobe” i enka Bayuda kete. Bijila bya Mosesa byādi bilomba Bene Isalela kwisansanya na mizo mikwabo, ino mumweno wādi’ko i uno amba boba ke Bayudapo i balwana, bantu bafwaninwe kushikibwa.

4. Bana ba bwanga ba Yesu bādi bafwaninwe kulongela boba bebashikilwe bika?

4 Ino Yesu aye wanene amba: “Sanswai bakwimushikwa, ne bakwimumweshamwesha malwa nabo mwikale kwibalombelelapo.” (Mat. 5:44) Bandi bana ba bwanga bādi bakulongela boba bebashikilwe bino byonso na buswe. Yesu wānene mungya Luka mulembi wa Evanjile amba: “Nemunena bānwe bakūmvwana’mba: Mwikale kusanswa bemushikidilwe, kadi mwikale kulonga biyampe boba bakwimushikwa. Kadi mwikale kwesela dyese boba bakwimufinga mafingo, kadi bakwimubepela nabo, konka kwibalombelelapo.” (Luka 6:27, 28) Pamo bwa bantu bālamine myanda ya Yesu mu myaka katwa kabajinji, netu tufwaninwe ‘kulonga biyampe ku boba bakwitushikwa’ na kwibalongela bilongwa biyampe. ‘Tukesela dyese boba bakwitufinga mafingo’ na kwisamba nabo na kanye. Ne ‘tukalombelela boba bakwitumweshamwesha malwa’ ku ngitu nansha boba ‘betubepela’ myanda. Ino milombelo i ya buswe yotulomba’mba boba betupangapanga bashinte ne kulonga bintu bikebatwala ku kwitabijibwa na Yehova.

5, 6. Mwanda waka tufwaninwe kusanswa boba betushikilwe?

5 Mwanda waka tufwaninwe kuswa balwana netu? Yesu wānene amba: “Mwikale bāna ba Shenu wa mūlu.” (Mat. 5:45) Shi tulonde ano madingi tukekala “bāna” ba Leza shi twiula Yehova, “aye utēmejanga dyuba dyandi ku babi ne ku bayampe bene kumo, kadi unokeja ne mvula ku bakoloka ne ku bampikwa koloka bene.” Nsekununi ya Luka ayo inena’mba Leza “i wa lusa lwa ku bonso, ne bakubulwa kumufwijako, ne ku babi bēne.”—Luka 6:35.

6 Yesu wālombwele bandi bana ba bwanga kamweno kadi mu ‘kusanswa bakwibashikwa’ amba: “Shi bānwe mwikale kusanswa bonka bakwimusanswa, nankyo le mpalo yenu īdi paka? Lelo ne basonkeja-musonko nabo kebaloñangapo’nka namino? Kadi shi mwimune bonka bamwanenu, lelo nankyo po mukidile kunengeja i paka? Lelo baJentaila nabo kebaloñangapo’nka namino”? (Mat. 5:46, 47) Shi tuswe enka boba betuswile, ketukamonepo “mpalo,” nansha kwitabijibwa na Leza. Nansha ke basonkeja musonko bene bādi belwa mwenji bādi basanswa enka boba bādi bebasenswe.—Luka 5:30; 7:34.

7. Mwanda waka kwimuna enka ‘bamwanetu’ kekyādipo kintu kikidile kunengela?

7 Mu lwimu lwādi lwiimuna Bayuda mudi ne kishima “ndoe” (Bat. 19:20, Bisonekwa Bitokele; Yoa. 20:19) Kwimuna muntu uno muswelo kwādi i kumusakila ekale biyampe, na bukomo, ne ntundubuko. Kwimuna enka ‘bamwanetu’ kekyādipo kintu ‘kikidile kunengela.’ Yesu wānene amba, mo monka mwādi mulongela ne “baJentaila.”

8. Lelo Yesu wākankamikile bemvwaniki bandi kulonga bika paānene amba: “Ikalai babwanyinyinye”?

8 Kyadi kikomo ku bana ba bwanga ba Kidishitu bekale bayampe, babwaninine, mwanda bāpyene bubi. (Loma 5:12) Yesu wāvuile kino kipindi kya mwisambo wandi na kunena’mba: “Banwe ikalai babwanyinyinye’nka mwikadile Shenu wa mulu.” (Mat. 5:48, MB) Nanshi Yesu wādi ukankamika bemvwaniki bandi beule Yehova ‘Shabo wa mulu,’ na kwikala na buswe bubwaninine—kwibufikidija konka ku butuntulu na kusanswa boba bebashikilwe. Uno i mwanda witutala ne batwe.

Mwanda Waka Tufwaninwe Kulekela?

9. Lelo kunena’mba: “Betulekele byamāpu byetu” ko kunena namani?

9 Tukendelela na kulonga biyampe shi tulekela boba betulubila. Yesu wānene mu lulombelo lwa kimfwa amba: “Betulekele byamāpu byetu, monka mo tulekela netu māpu a betwapwile.” (Mat. 6:12) Eyo ano māpu ke a lupetopo. Mu Evanjile ya Luka Yesu utela ano “māpu” bu myanda, o mwanda inena’mba: “Kadi bēkale kwitulekelapo myanda yetu mwanda bātwe tulekelanga bonso bakwitudilamo.”—Luka 11:4.

10. I muswelo’ka otukeula Leza mu kulekela bakwetu?

10 Tufwaninwe kwiula Leza ulekelanga babipya-mambo besāsa. Mutumibwa Polo wālembele amba: “Mwikale ne kanye bānwe bene na bene, ne mutyima wa kukōka, mwikale kwilekela bānwe bene, monka mwemulekele aye Leza mudi Kidishitu.” (Ef. 4:32) Davida kaimba wa mitōto wāimbile amba: “Yehova i muyūle lusa, i wa buntu, ne kwija pa kufuna bulobo, kadi i wa lusa lwa ntanda ne miseke. . . . Aye ketulongelepo monka mwendele mambo etu, mhm . . . Monka mulepele kutunduka na kushika, e monka mwatundulwila ne kujilula kwetu ko tudi. Monka mufwila shamuntu bāna bandi lusa, e monka mwibafwila lusa Yehova, bamwakaminwe. Ke-muntu uyūkile ngitu yetu; witunena’mba, i luvumbi.”—Mit. 103:8-14.

11. Lelo Leza ulekelanga bāni?

11 Bantu bakokeja kulekelwa na Leza shi nabo balekelanga boba bebalubila. (Mako 11:25) Yesu ubweja pa uno mwanda amba: “Ke-pantu shi mulekele bantu byo bemujilula, nankyo nenu Shenu wa mūlu ukemulekela. Ino wivwane kemulekele bantu byo bemujilula, nabya nenu nankyo Shenu wa mūlu nandi kakemulekelapo byo mujilula, ehe.” (Mat. 6:14, 15) Bine, Leza ulekelanga enka boba balekela bakwabo bya binebine. Muswelo mukwabo wa kwendelela kulonga biyampe i kulonda madingi a Polo amba: “Monka mwemulekele aye Mfumwetu ne bānwe nenu mulongele monka.”—Kol. 3:13.

“Kemukafwatakenya Bakwenu”

12. Le i madingi’ka āletele Yesu atala pa kufwatakenya bakwetu?

12 Muswelo mukwabo wa kulombola biyampe i mutelwe mu Busapudi bwa ku Lūlu pānene Yesu bemvwaniki amba kemukafwatakenya bakwenu, ne kuleta kyelekejo kilombola uno mwanda patōka. (Tanga Mateo 7:1-5.) Tubandaulei byādi bisaka kunena Yesu pānene amba: “Kemukafwatakenya bakwenu.”

13. Lelo bemvwaniki ba Yesu bādi bafwaninwe namani “kulekela myanda”?

13 Evanjile ya Mateo itulombola amba Yesu wānene amba: “Kemukafwatakenya bakwenu bingi, nenu nankyo mukafwatakanibwa bingi.” (Mat. 7:1) Ino kukwatañana na Luka, Yesu wānene amba: “Kokatūla bakwenu mu kidye, kadi nenu nankyo kemukatūlwamopo, kadi kokiponeja mukwenu mu kidye, nankyo kemukaponejibwapo, mhm, nanshi mwikale kulekela myanda, ebiya mukakelelwa’yo bānwe.” (Luka 6:37) Bafadiseo ba mu myaka katwa kabajinji bādi bafwatakenya bakwabo na nshikani, mungya bibidiji bya kubulwa kukwatañana na Bisonekwa. Mwimvwaniki yense wa Yesu wādi ufwaninwe ‘kuleka kutūla bakwabo mu kidye.’ Ino wādi ufwaninwe “kulekela myanda,” ko kunena’mba kufwila bakwabo bebalubila lusa. Mutumibwa Polo wāletele madingi eifwene na ano a kulekela bakwabo, enka na mokinenenwe kūlu’ku.

14. Pa kufwila bakwabo lusa, bana ba bwanga ba Yesu bādi ba kutonona bakwabo nabo ku bika?

14 Pa kufwila bakwabo lusa, bana ba bwanga ba Yesu bādi ba kutonona bakwabo nabo ku kufwilañana’lo. Yesu wānene amba: “Monka mo mufwatakaninya bakwenu ne bānwe nenu mukafwatakanībwa enka nabya. Kadi pa kitompekejo kyo mwakebatompekeja, nankyo nenu mukatompekejibwa pa kyonka’kyo.” (Mat. 7:2) Twangulanga byotukunine enka ne mu mwanda utala byotulongela bakwetu.—Ngat. 6:7.

15. Yesu wālombwele namani amba ke biyampepo kutopekatopeka?

15 Yesu pa kulombola amba ke biyampepo kutopekatopeka wāipangwile amba: “Lelo kadi i bika byōtadila mukwenu kaseke ka bukula bwa mutyi kadi mu dīso. Abe ne obe mulamba mu dīso ne kuvuluka’o mpika. Lelo nanshi byōnenako mukwenu’mba: Leka bidi nkufundule kaseke ka bukula bwa kityi mu dīso dyobe, ino le au mulamba udi mu dīso dya abe mwine le?” (Mat. 7:3, 4) Muntu uswile kutopeka bakwabo, umonanga ne kakilubo katyetye kadi mu “diso” dya mwanabo. Kutopeka kwa uno muswelo kudi pamo bwa kunena mwanenu amba kalañangapo, ne kumona bintu senene mpika. Muntu utopeka unenanga mwanabo amba iya nkutalule “kaseke ka bukula” nansha kakilubo byokadi katyetye. Ulombola na buzanzangi bwa aye usaka kukwasha mwanabo amone bintu senene.

16. Mwanda waka tunena’mba Bafadiseo bādi na “mulamba” mu diso?

16 Nakampata bendeji ba bipwilo bya Bayuda bādi batopeka bakwabo bininge. Kimfwa, mpofu umo wābelwilwe na Kidishitu paānene amba Yesu i mutambe kwa Leza, Bafadiseo bāmufunine’mba: “Lelo abe wabutwilweko mu bubi witufundije bātwe’ni?” (Yoa. 9:30-34) Mu mumweno muyampe wa ku mushipiditu ne na kutyiba mambo kwendele’mo, Bafadiseo bādi na “mulamba,” o mwanda bādi bampofu. Pa kino Yesu wēbanene amba: “Abe nzazangi, badikila bidi kufundula mulamba udi mu dīso dya abe mwine, ebiya umone mwakufundwila kaseke ka mu dīso dya mukwenu.” (Mat. 7:5; Luka 6:42) Shi tudi na mutyima wa kulonga biyampe ne kwikala biyampe na bakwetu, ketukekalapo bantu ba kutopekatopeka bwa batwe bakimba kaseke ka bukula kadi mu diso dya mwanetu. Ino, tuketabija’mba netu twi bakubulwa kubwaninina ne ketufwaninwepo kutyibila banabetu betabije mambo ne kwibatopeka.

Muswelo Otukekala na Bakwetu

17. Mungya Mateo 7:12, i muswelo’ka otukekala na bakwetu?

17 Yesu wānene mu Busapudi bwandi bwa ku Lūlu amba Leza udi pamo bwa mbutwile ku bengidi bandi, ke-muntu ulondololanga milombelo yabo. (Tanga Mateo 7:7-12.) O mwanda Yesu wāletele uno musoñanya amba: “Monso musaka bantu kwimūbila nenu mwibōbila monka.” (Mat. 7:12) Tukelombola amba twi balondi ba bine ba Yesu Kidishitu shi tulongela bakwetu uno muswelo.

18. Lelo “mukanda-wabijila” wālombwele namani amba tufwaninwe kubila bakwetu motusakila betubile?

18 Yesu pa kupwa kunena’mba, ‘tufwaninwe kubila bakwetu monka motusakila betubile,’ wābwejeje’ko amba: “Ke-muntu muno mo mwendele mukanda-wabijila ne wabapolofeto.” Potulongela bakwetu mungya mwānenene Yesu, nabya tuloñanga mwendele mulangwe wimanine’po “mukanda-wabijila”—bilembwa bidi mu Bible mu Ngalwilo kutūla ne mu Kupituluka. Mu ino mikanda Yehova wāsokwele’mo mpango yandi ya kuleta lukunwa lukafundula bibi kadi wāletele’mo ne bijila byaāpele muzo wa Isalela kupityila kudi Mosesa mu 1513 K.K.K. (Ngal. 3:15) Uno mukanda wa bijila wālombwele patōka amba Bene Isalela bādi bafwaninwe kwikala boloke, bakubulwa mboloji, kadi bādi bafwaninwe kulonga biyampe ku bafudile ne ku beni bādi mu ntanda yabo.—Levi 19:9, 10, 15, 34.

19. Lelo ‘bapolofeto’ betulombolanga namani mwa kulongela biyampe?

19 Yesu pa kutela ‘bapolofeto’ wādi ulanga ku mikanda ya bupolofeto ya mu Bisonekwa bya Kihebelu. Mu ino mikanda mwādi ne bupolofeto bwa Meshiasa bwāfikidile padi Kidishitu. Kadi bino bilembwa bilombola muswelo wāesele Leza bantu bandi bālongele byoloke mu meso andi, kadi baikele biyampe na bakwabo. Kimfwa, bupolofeto bwa Isaya bwāpele Bene Isalela ano madingi amba: “E mwanenena Yehova namino amba: Lamai mundudi ne kulonga boloke. . . . Ye wadyese yewa muntu ulonga kine kino’ki, ne mwanda muntu ūminina pākyo, . . . ne kukonya dikasa amba dyakalonga bibi.” (Is. 56:1, 2) Bine, Leza usakilanga bantu bandi bendelele kulonga biyampe.

Longelai Nyeke Bakwenu Biyampe

20, 21. Lelo bibumbo byāitabile namani ku Busapudi bwa Yesu bwa ku Lūlu, ne mwanda waka tufwaninwe kulangulukila’po?

20 Tubabandaula’tu myanda mityetye ya mu myanda mikatampe idi bu Busapudi bwa Yesu bwa ku Lūlu bwampikwa kudingakanibwa. Shi ke pano, tukevwanija senene muswelo wāitabile boba baivwene myanda yaānene. Bisonekwa binena’mba: “Paubile Yesu wapu kufundija yoya myanda wafula, bibumbo bya bantu ke bitendela kufundija kwandi. Ke-muntu aye wadi wibafundija pamo’nka bwa muntu walupusa, ke pamo bwa basonekeji, ehe.”—Mat. 7:28, 29.

21 Na bubine, Yesu Kidishitu i ‘Mukalañeni, wa Kwanwa’ monka mokyālailwe. (Is. 9:6) Busapudi bwa ku Lūlu i kilomboji kikatampe kilombola’mba Yesu wādi umona bintu mumwena Shandi wa mūlu. Kutentekela pa ino myanda yotwesamba, buno Busapudi bwandi bwisambilanga mwa kusokwela nsangaji, mwa kwepukila busekese, mwa kulongela boloke, ne mwa kukamwena būmi bwa kumeso bwa nsangaji ne mutyima-ntenke ne myanda mikwabo. Lelo ubulwe’po kutangulula Mateo shapita 5 kutūla ku wa 7 na katentekeji ne kulombela ponka? Langulukila pa madingi a kwanwa a Yesu asonekelwe’mo. Londa mu būmi bobe byānene Kidishitu mu Busapudi bwandi bwa ku Lūlu. Penepa, ukasangaja Yehova, ukekala biyampe na bakwenu, ne kadi ukendelela kulonga biyampe.

Usa Kulondolola Namani?

• Lelo i bika byotukalongela boba ba kwitushikwa?

• Mwanda waka tufwaninwe kulekela bakwetu?

• I kika kyānenene Yesu amba kemwakafwatakenya bakwenu bingi?

• Kukwatañana na Mateo 7:12, i muswelo’ka otukobila bakwetu?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 14]

Lelo uyukile kyānenene Yesu amba: “Kemwakafwatakenya bakwenu”?

[Kifwatulo pa paje 12]

Mwanda waka tufwaninwe kulombelela boba betupangapanga?

[Kifwatulo pa paje 15]

Lelo ubilanga bakwenu byosaka nabo bakubile?