Kyālengeje Noa Atane Biyampe ku Meso a Leza—Kyotutela’ko Mutyima

BATWE bavule tuvulukanga misapu mikatampe yotwāivwene. Tuvulukanga’nka ne twanda tutye—kotwadi, kobyalongekele, ne byotwalongele’po. Na bubine, ne Noa nandi kāidilwepo difuku dyaātambwile misapu kudi Yehova Leza, Mfumu wa diulu ne ntanda. Le i musapu’ka mukatampe waātambwile? Yehova wāmunene amba nasumininwa konakanya “bonso ba bu-ngitu.” Penepa wānene Noa apope safini mukatampe mwa kwipandijija aye ne kisaka kyandi, ne banyema ba miswelo ne miswelo.—Ngalwilo 6:9-21.

Le Noa wālongele’po namani? Lelo wāsangele pa kwimvwana uno musapu’ni nansha wātompwele? I muswelo’ka waālombwele’mo wandi mukaji ne bandi bana? Bible kanenepo kintu. Ino witulombola’tu amba: “Noa walonga namino monso mwamusoñaninye Leza, e monka mwālongele.”—Ngalwilo 6:22.

Bine uno i mwanda wa mvubu, ke-muntu ushintulula kine kyālengeje Noa atane biyampe ku meso a Leza; Noa wādi na mutyima wa kulonga byonso byāmunene Leza. (Ngalwilo 6:8) Le i bika bikwabo byālengeje Noa atane biyampe ku meso a Leza? I kya mvubu kutana kilondololwa mwanda tufwaninwe kwikala bwa Noa pa kupanda kitatyi kisa kukomba Leza dikwabo bibi byonso pano panshi. Dibajinji bidi, tubandaulei mwine mwādi mwikadile būmi bwa Noa kumeso kwa Dilobe.

Bademona Abaiya Pano Panshi

Noa wāikele’ko ku ngalwilo ya mānga ya bantu. Wābutwilwe kintu kya myaka kanunu kupwa kwa muntu umbajinji kupangibwa. Mu kine kyaba’kya bantu kebādipo bashikata mu tubuo na mulangila bamo—bantu ba myoya, bashadile mu būmi, bakōkekōke mu byobalonga. Abo bādi bayukile kubunda bipungwa bya byuma ne mikuba, ne kadi padi Noa ye uno wāingidije’byo pa kupopa safini. Bādi kadi ne na byombanwa. Bantu bādi besonga, balela bisaka, badima, ne kumuna. Bādi bapota ne kupotoloja. Mu bino bintu, būmi bwabo bwādi bwiifwene bininge na bwa dyalelo.—Ngalwilo 4:20-22; Luka 17:26-28.

Ino mu bintu bikwabo, pādi ne kwishila. Kumo bidi, bantu bādi balāla myaka mivule. Kekyādipo kitulumukwa muntu kulāla myaka  800 ne kupita. Noa wālēle myaka 950; Adama, myaka 930; ne Metuzala nkambo wa Noa myaka 969. *—Ngalwilo 5:5, 27; 9:29.

Kwishila kukwabo i kulombolwe mu Ngalwilo 6:1, 2, mutangwa’mba: “Ebiya pano, paalwile bantu kwivudija ba ntanda ne ntanda ku meso a ntanda, ne bāna bana-bakaji babutwilwa ko badi. Ponkapo bāna ba Leza bana-balume bamwene’mba bāna bana-bakaji ba bantu i ba buya bwa dyangi, ino basonga bakaji muswidile mityima yabo.” Bano “bāna ba Leza bana-balume” i bamwikeulu bāvwele imbidi ya bantu ne kunangakana pano pa ntanda bu bana-balume. Kebātuminwepo na Leza; kadi kebāidilepo kukwasha bantu. Ino abo “bashīle mu kīkalo kya abo bene” mūlu mwanda wa kwiya kulāla na bana-bakaji ba buya bwa dyangi pano pa ntanda. Baikala ke bademona.—Yude 6.

Bano bamwikeulu bademona, bantomboki, boneke, ba bukomo bupite bwa bantu bāonene bantu. Bāikele kuludika ne kutādila bantu. Kebādipo balonga bintu mu bufyafya pamo bwa kipolapola ufya dijina dyandi ne bibi byalonga. Ino bātombokēle mpango ya Leza ne mpota mu meso mpika.

Bano bamwikeulu bana ba Leza bālēle na bana-bakaji ne kubutula bana bātamine ne kwikala na bukomo kebuneneka. Bāyukana mu Kihebelu bu “Banefilimi.” Betulombola’mba: “Bakampangala badi panopanshi mu oa mafuku’a, kadi pakupita nabya patwelele bāna ba Leza mu bana-bakaji bāna ba bantu, kadi bana-bakaji babutula babo bāna, babo bo badi bankanka ba kala ne bantumbo.” (Ngalwilo 6:4) Bano Banefilimi bādi batyinwa. Kishima “Banefilimi” kishintulula “Bashindi” bantu bashinda bakwabo panshi. Bādi bantapañani bamwesha bakwabo malwa na mokinenenwa mu mfumo ne mu ñano ya kala.

Kusanshijibwa kwa Boloke

Bible ulombola’mba lolwa lukongo lwāonekele bibi ne koneka’kwa kwāsambakene ntanda yonso. Unena’mba: “Bubi bwa bantu byo bwadi ke bwa ntanda ne miseke panopantanda; kadi’mba ne kufwatakanya konsololo’tu kwa kuvuluka kwa mityima yabo kwadi bubi bonka bonka nyeke. . . . Panopantanda . . . padi’tu ke pakabakane na kampata. . . . Bantu bonso bapwile kuboleja mwikadilo wabo panopantanda.”—Ngalwilo 6:5, 11, 12.

Ino yo ntanda yādi’mo Noa. Noa wādi mwishile na bantu bādi bamujokolokele, mwanda aye “wadi moloke swa” kadi “wadi unanga ne Leza.” (Ngalwilo 6:9) Kekyādipo kipēla muntu moloke kwikala mu bantu bakubulwa koloka. Bine, byādi binena bantu ne byobādi balonga byāmusanshile Noa! Padi wēimvwene na mwādi mwiivwanina Lota, muntu moloke wāikele’ko kunyuma kwa Dilobe. Lota wādi ushikata mu Bene Sodoma, bantu ba kujilula bijila o mwanda “mutyima wafītyile fututututu, pa mwanda wa mwikadilo wa kulondalonda bya mutyima umbi wa babi. . . . Pa kumona ne kwivwana’byo mutyima wamusanshile pakatampe pene, mo bukila, mo bukila, pa bilongwa byabo byakujilula bijila.” (2 Petelo 2:7, 8) Ye mobyāikadile ne kudi Noa mwine.

 Lelo nobe mutyima ukusansanga pa kwimvwana misapu ya binkumbulu ne pa kumona mwiendelejo wa bantu? Shi ukusansanga, nankyo udi bwa Noa. Langa mobyādi bikomene Noa kutyumwina mu manwi ntanda myoneke mu bula bwa myaka 600, yaādi nayo pāile Dilobe. Bine ye uno wādi wabila kunyongololwa!—Ngalwilo 7:6.

Noa Wākankamene pa Kusaka Kwikala Mwishile na Bakwabo

Noa wādi “mubwanininye’tu umbukata mwa bakwabo mu myaka yandi.” (Ngalwilo 6:9) Yuka’mba Bible ulombola amba wādi mubwanininye umbukata mwa bakwabo, kemobādipo bamumwena, mhm. Ko kunena’mba wādi mubwanininye ku meso a Leza, ino ku meso a bantu bādi’ko kumeso kwa Dilobe, Noa wādi umonwa bu kivila. Tukulupile amba kādipo na milangwe na yādi na bantu bonso, ne kadi kēkujijepo mu kwipwija mukose nansha bilongwa byampikwa bwine Leza bya mu myaka’ya. Langa mwādi mumumwena bantu paāshilwile kupopa safini! Bāmusepele ne kumupunika. Bāmupēlwile.

Kadi Noa wādi na lukulupilo, ne kadi kaelamine’lopo aye mwine. Bible unena’mba wādi “mwedi wa mbila ya boloke.” (2 Petelo 2:5) Noa wādi uyukile na bubine amba bantu bakamulwa. Nkambulula wandi Enoke wādi moloke wāsapwile butyibi bwa Leza ku babi. I kimweke patōka’mba kino kyāfikije Enoke ku kupangwapangwa nansha kebyāsakilepo Leza balwana nandi bamwipaye. (Ngalwilo 5:18, 21-24; Bahebelu 11:5; 12:1; Yude 14, 15) Noa wādi ufwaninwe kukankamana ne kukulupila mudi Leza wa kumukinga pa kusaka akomene Satana, bademona, Banefilimi, ne bantu bavule bādi bapumpunya ne kumulwa.

Boba bengidila Leza balwibwanga nyeke na boba kebamwingidilapo. Yesu Kidishitu bāmushikilwe ne balondi bandi bene kumo. (Mateo 10:22; Yoano 15:18) Noa wākankamene pa kwingidila Leza, nansha bantu bonso byokebādipo bengidila Leza. Wājingulwile amba kutana biyampe ku meso a Leza i kupite kutana biyampe ku meso a balwana na Leza. O mwanda Noa wātene biyampe ku meso a Leza.

Noa Wātele’ko Mutyima

Monka motwamwena, Noa wāsapwidile bakwabo na kininga. Lelo bantu bālondolwele namani ku musapu wandi? Bible unena’mba kumeso kwa Dilobe, “bantu badi badya tu batoma, bakwisonga besonga, ba bana-bakaji basongeja, kufika’nka ne mu difuku dyatwelele Noa umbwato bwa safini. Abo ne kuta’ko mityima mpika, dilobe dikatampe dya mema dyafika, dyebakubija bonsololo.” Bākomenwe kuta mutyima ku kidyumu.—Mateo 24:38, 39.

Yesu wānene amba ye mokikekadila ne mu ano etu mafuku. Pano ke tutwa twa myaka ne kupita, Batumoni ba Yehova badyumunanga amba Yehova usa kulonga’po kintu mwanda wa kufikidija mulao wandi wa kuleta ntanda impya ya boloke. Midiyo ya bantu ke mitabije kino kidyumu, ino midiyala ya bekadi ba pano pa ntanda keitele’kopo mutyima. Mwanda wa “kusaka kwilwa,” ibalengwe kuyuka bubinebine bwa Dilobe ne nshintulwilo yadyo.—2 Petelo 3:5, 13.

Noa aye, wātele’ko mutyima. Wākulupile byāmulombwele Yehova Leza. Kikokeja kyandi kyāmupandije. O mwanda mutumibwa Polo wālembele amba: “E ponka kadi pa kwitabija pādyumwinwe ne Noa nandi byobya bintu kebyamwekelepo, pa kukwatwa ne moyo wa kudi Leza, walongolwele safini ya kupandijamo ba munjibo mwandi.”—Bahebelu 11:7.

Kimfwa kya Kwiula

Safini yāpopele Noa yādi mikatampe—milampe kupita kiwanza kya futubolo, mu bwimwa namo kutabuka njibo ya maetaje asatu. I mipite kyombo kya mbao kitumbile, kitelwa bu Wyoming, ku bula bwa mametele 30. Shako safini kekyādipo kyombo kya kwenda nakyo, ino kyādi kyombo kya kulela bitupu. Ne kadi, kyādi kilomba bwino bukatampe pa  kwikipopa. Yādi ifwaninwe kushingwa bunange munda ne panja. Kyālombele myaka 50 ne musubu pa kupwa kupopa’yo.—Ngalwilo 6:14-16.

Kudi ne bikwabo. Noa wādi ufwaninwe kungwija byakudya bya mwaka mutuntulu bya kisaka kyandi ne bya banyema. Kumeso kwa Dilobe kufika, byādi bilomba kungwija banyema ne kwibatweja munda. “Noa walongela monso mwamusoñaninye Yehova.” Bine mutyima wātūkile pobāpwile kuteakanya bintu byonso ne Yehova washita ku kibelo kya safini!—Ngalwilo 6:19-21; 7:5, 16.

Ebiya Dilobe dyāfika. Ne mvula wānoka mafuku 40 dyuba ne bufuku. Bonso bādi mu safini kebādipo bafwaninwe kutamba’mo enka ne byāumine mema kupwa kwa mwaka mutuntulu. (Ngalwilo 7:11, 12; 8:13-16) Babi bonso ne kobāya jimejime. Enka Noa ne kisaka kyandi bo bāpandijibwe ne kushala pa ntanda misubulwe.

Bible unena’mba Dilobe dya ntanda yonso dya mu myaka ya Noa i “kidyumu kya kudyumukilapo.” Namani? Tutanga’mba: “Madiulu akidipo ne pano, ne ntanda mīne kumo, ku kinenwa kimo kyonka, nabyo i bibīkilwe mudilo, bilaminwe ku difuku dya kidye kya konakanya bantu bakubulwa bwine-Leza.” Eyo, bakupanda badi’ko pamo bwa mu myaka ya Noa. Yuka’mba “Yehova uyūkile mwakunyongolwela boba ba bwine-Leza mo batompibwa.”—2 Petelo 2:5, 6, 9; 3:7.

Noa wādi mwine Leza, moloke umbukata mwa lukongo lubi. Wākōkele Leza mu byonso. Wākankamene na kulonga byoloke nansha byāyukile amba boba kebengidilapo Leza bakamushikwa ne kumupunika. Netu shi twiule Noa mu ino miswelo tukatana biyampe ku meso a Leza ne kukulupila kunyongolwelwa mu ntanda impya yafwena’i.—Mitōto 37:9, 10.

[Kunshi kwa dyani]

[Bushintuludi pa paje 5]

Butapañani bwa Banefilimi bwānenenwenenenwe mu mfumo ya kala

[Kutambile Kifwatulo pa paje 5]

Alinari/Art Resource, NY

[Kutambile Kifwatulo pa paje 7]

Tukatana biyampe ku meso a Leza shi twiula lwitabijo lwa Noa