Myanda Mikatampe ya mu Mikanda Yātumīnwe Tetusa, Filemone, ne Bahebelu
Mwanda wa Yehova I Mūmi
Myanda Mikatampe ya mu Mikanda Yātumīnwe Tetusa, Filemone, ne Bahebelu
KYABA kityetye, mutumibwa Polo pa kupwa kukutululwa dibajinji mu Loma mu 61 K.K., waenda kukapempula kisanga kya Kelete. Pa kumona ngikadilo ya ku mushipiditu idi’mo bipwilo, washiye Tetusa ebikankamike. Mwenda mafuku, Polo watumina Tetusa mukanda umulombola byafwaninwe kwingila ne kumuyukanya amba i mutumibwa umupele lupusa.
Ino kumeso bidi kwa Polo kukutululwa mu buloko mu 61 K.K., watumine mukanda kudi Filemone, mwanabo Mwine Kidishitu wa mu Kolose. Uno mukanda i kuzenza kwa bulunda.
Kubwipi na mwaka 61 K.K., Polo watumina ne Bahebelu betabije ba mu Yuda mukanda, ulombola bukatampe bwa Bwine Kidishitu pa ngikadilo ya Bayuda. Ino mikanda yonso isatu idi na madingi mayampe kotudi.—Bah. 4:12.
IKALA MUKOMO KU MUSHIPIDITU
Polo pa kupwa kupa Tetusa buludiki mwanda wa “kutonga bakulumpe mu bibundi byonso,” wamusoñanya amba adingile bampikwa kukōkela “madingi a bonka bulobo, bēkale bakomo bakwitabija.” Wadingila bipwilo byonso bya mu Kelete bekale “kupela bumpikwa bwine-Leza . . . ne kwikala bakwilemeka senene.”—Tet. 1:5, 10-13; 2:12.
Polo waleta madingi makwabo akwasha banababo ba mu Kelete bekale bakomo ku mushipiditu. Walombola Tetusa amba “tyina byakupatanya bya bulembakane . . . ne bya lupata lwa mu mukanda-wabijila.”—Tet. 3:9.
Bipangujo bya mu Bisonekwa Bilondolwelwe:
1:15—Lelo “bintu byonso” bidi tō ku “boba ba mutyima tō” namani, kadi kebidipo tō “ku boba bakujilula bijila bampikwa kwitabija” muswelo’ka? Malondololo emanine pa kwivwanija byādi bisaka kunenena Polo pa kutela “bintu byonso.” Kādipo wisambila pa bintu bipelelwe patōka mu Kinenwa kya Leza kisonekwe, ino wādi wisambila pa bintu bya mu Bisonekwa bitala mutyima wa mundamunda wa mwitabije ye-yense. Ku yewa ulanga mwendele misoñanya ya Leza, bino bintu bidi tō. Ino ku yewa wa milangwe minyengakane ne udi na mutyima wa mundamunda wa kujilula bijila, bino bintu kebidipo tō. *
3:5—Lelo Bene Kidishitu bashingwe māni i ‘bapandijibwe pa koījibwa’ ne ‘kupangululwa kupya kudi mushipiditu sandu’ namani? I ‘bapandijibwe pa koijibwa’ mwanda Leza i mwiboije, nansha kwibatōkeja na mashi a Yesu a kitapwa kya kikūlwa. Kadi i ‘bapangululwe kupya kudi mushipiditu sandu’ mwanda i bana ba Leza babutulwe ku mushipiditu ke “kipangwa kipya.”—2 Kod. 5:17, BB.
Ñeni Yotuboila’ko:
1:10-13; 2:15. Batadi Bene Kidishitu bafwaninwe kwikala na kininga pa kulemununa bilubo mu kipwilo.
2:3-5. Pamo bwa mu myaka katwa kabajinji, bakaka Bene Kidishitu bapye dyalelo bafwaninwe ‘kwikala bajila mu ngikadilo mwabo, kebalubabopo, mhm, nansha kumunwa na vinyu mingi, mhm, bekale bafundiji ba bilumbuluke.’ Mu uno muswelo bakekala bafike’po mu kufundija “bansongwakaji” mu kipwilo.
3:8, 14. ‘Kuta mityima ya kulumbuluka mu mīngilo miyampe’ i ‘kuyampe ne kumwena’mo’ mwanda kwitukwasha tupe bipa mu mwingilo wa Leza ne twisansanye na ntanda mibi.
KWISASHILA “PA MWANDA WA LUSA”
Filemone watendelwa pa kwikala kimfwa kiyampe mu “lusa ne lwitabijo.” Waikala ke nsulo ya busengi ku Bene Kidishitu bakwabo ne kino kibaletela Polo “tusepo tukatakata, ne bukankamane kumo.”—Fil. 4, 5, 7.
Polo wapu mwanda uteneka ku mutyima wa Onesemusa, ke na kusomanyapo, ino i na kumwisashila “pa mwanda wa lusa,” ne kino i kimfwa ku batadi bonsololo. Ulombola Filemone amba: “Nakusonekela nsumininwe ne kusumininwa pa kikōkeji kyobe, ne pa kuyūka byōsaka kukalonga mutabukile kyo nēsamba ami.”—Fil. 8, 9, 21.
Bipangujo bya mu Bisonekwa Bilondolwelwe:
10, 11, 18—Lelo Onesemusa wādi “mukobakane” wāikele ke “mulumbuluke” muswelo’ka? Onesemusa wādi umpika wampikwa kikōkeji wānyemene kaji ku njibo ya Filemone mu Kolose wāenda ku Loma. Mobimwekela, Onesemusa wāibile lupeto lwa mfumwandi wafuta lwendo lwa makilometele 1 400. Bine, wādi mukobakane ku meso a Filemone. Inoko mu Loma, Polo wākweshe Onesemusa ekale ke Mwine Kidishitu. Uno umpika “mukobakane” pa kwikala ke tutu wa ku mushipiditu waālamuka ke “mulumbuluke.”
15, 16—Mwanda waka Polo kānenepo Filemone kupa Onesemusa bwanapabo? Polo wādi usaka kulamata’nka ku mwingilo wandi wa “kusapula bya bulopwe bwa Leza, kadi ne kufundija byobya bya mwādi mwendele Mfumwetu Yesu Kidishitu.” O mwanda wāpelele kwikuja mu myanda ya bantu, kimfwa yoya itala bupika.—Bil. 28:31.
Ñeni Yotuboila’ko:
2. Filemone wāpēne njibo yandi ke mwa kupwidila. I dyese dikatampe shi kupwila kwa kwenda mu busapudi kupwidilwa mu yetu njibo.—Loma 16:5; Kol. 4:15.
4-7. Tufwaninwe kwikala na kibidiji kya kutendela banabetu betabije balombola lwitabijo ne buswe.
15, 16. Makambakano otutana mu būmi keafwaninwe kwituletela malangatyima ampikwa kwendela’mo. Mfulo ikokeja kushinta yaikala milumbuluke pamo bwa ya Onesemusa.
21. Polo wādi usaka Filemone afwile Onesemusa lusa. Netu tufwaninwe kufwila lusa mwanetu witulubila.—Mat. 6:14.
“TUTUNDULUKILE KU BYABUKULU”
Polo pa kulombola amba kwitabija mu kitapwa kya Yesu i kupite mingilo ya Bijila, wanena ukoma buya bwa Mushimiki wa Bwine Kidishitu, butobo bwandi, kitapwa kyandi, ne kipwano kipya. (Bah. 3:1-3; 7:1-3, 22; 8:6; 9:11-14, 25, 26) Bine buno buyuki bwadi bwa kukwasha Bene Kidishitu Bahebelu bakomene kupangwapangwa kobadi bapangwapangwa na Bayuda. Polo wakankamika banababo Bahebelu betabije amba “tutundulukile ku byabukulu.”—Bah. 6:1.
Le lwitabijo ludi na kamweno’ka mu būmi bwa Bwine Kidishitu? Polo usoneka amba: “Kwakubulwa kwitabija kekyendelemopo kumutōkeja [Leza] ku mutyima.” Wakankamika Bahebelu amba: “Tunyeme ne bukankamane ponka luno lubilo lo tutungilwe,” ne lwitabijo ponka.—Bah. 11:6; 12:1.
Bipangujo bya mu Bisonekwa Bilondolwelwe:
2:14, 15—Le bidi Satana “mwine bukomo wa lufu,” ko kunena amba ukokeja kwipaya yense wasakile mubishimubishi? Mhm, ke amopo. Inoko tamba ku ngalwilo ya mwiendelejo umbi wa Satana mu Edena, bubela bwandi bwāletele lufu mwanda Adama wālubile, ne kusambulwila bubi ne lufu pa muzo onso wa bantu. (Loma 5:12) Pakwabo kadi, bantu ba Satana ba pano pa ntanda bapangapañanga bengidi ba Leza ne kwibepaya, monka mobāipaile Yesu. Ino kekishintululapo amba Satana udi na bukomo bukatampe bwa kwipaya muntu yense wasaka. Shi byadi nankyo, longa ke mukube batōtyi ba Yehova kalā. Yehova ulamanga bantu bandi mu kikonge ne kakalekapo Satana ebakube. Nansha Leza byaleka bamo bepaibwa na Satana, tukulupile amba Leza ukatalula bibi byonso bituletela Satana.
4:9-11—Lelo i muswelo’ka ‘otutwelanga mwakololokwa’ mwa Leza? Kupwa kwa mafuku asamba a bupangi, Leza wākokolokelwe ku mingilo yandi ya kupanga, ne kukulupila’mba mpango yandi itala ntanda ne bantu ikafikidilanga. (Ngal. 1:28; 2:2, 3) ‘Tutwelanga mwakololokwa’ na kuleka kulonga bilongwa bya kwibingija ne kwitabija mpangiko ya Leza ya kwitupandija. Shi twitabije Yehova ne kulonda wandi Mwana na kikōkeji pa kyaba kya kulondalonda tumweno twa batwe bene, tukatūkijibwa mutyima ne kumona madyese a kololokwa difuku ne difuku.—Mat. 11:28-30.
9:16—Le muntu “mwine walaīle” kipwano kipya i muntu’ka? Yehova ye waanjile kipwano kipya, ino Yesu ye muntu ‘mwine walaile’kyo.’ Yesu i Nsenga wa kino kipwano, ne lufu lwaāfwile lo lwaletele kitapwa kyādi kisakibwa pa kusaka kipwano kikale na bulēme.—Luka 22:20; Bah. 9:15.
11:10, 13-16—Lelo “kibundi” kyādi kitengele Abalahama i kibundi’ka? Kino ke kibundipo kimweke na meso, i kya kyelekejo. Abalahama wādi utengele “Yelusalema wa mulu” kibundilwe na Kidishitu Yesu ne balopwe nandi 144 000. Bano balopwe bakabikala nandi pobadi mu ntumbo ya mūlu, batelwa ne bu “kibundi kijila kya Yelusalema mupya.” (Bah. 12:22; Kus. 14:1; 21:2) Abalahama wādi utengele kwikala mu umbikalo wa Bulopwe bwa Leza.
12:2—Le “nsangaji yadi imutudilwe [Yesu] kumeso” yāmulengeje ‘akankamane mu kususuka kukata pa mutyi wa masusu’ i nsangaji’ka? I nsangaji ya kumona byadi bya kufikidija mwingilo wandi—kubadila’mo ne kutumbija dijina dya Yehova, kubingija bubikadi bwa Leza, ne kukūla muzo wa muntu ku lufu. Kadi Yesu wāmwene kala mpalo ya kubikala bu Mulopwe ne kwingila bu Kitobo Mukatampe wa kuletela madyese ku bantu.
13:20—Mwanda waka kipwano kipya kitelwa bu kipwano “kya nyeke”? Mwanda wa bubinga busatu: (1) Kekikapingakanibwapo nansha dimo, (2) madyese akyo i a nyeke; ne (3) “mikōko mikwabo” ikamwena nyeke mu mpangiko ya kipwano kipya kupwa kwa Amakedona.—Yoa. 10:16.
Ñeni Yotuboila’ko:
5:14. Tufwaninwe kwipāna mu kwifunda Bible, Kinenwa kya Leza, ne kwingidija byobya byotwifunda’mo. Kekudipo muswelo mukwabo wa kwikala na “byakwivwana nabyo . . . bībidile kala bya kuyūkidila ne bulumbuluke ne bibi.”—1 Kod. 2:10.
6:17-19. Kwikala na lukulupilo lushimatyije pa mulao wa Leza ne pa mutyipo wandi kuketukwasha tuleke kusasuka mu dishinda dya bubinebine.
12:3, 4. Pa kyaba kya ‘kwenda kukōka ne kupungila pa mityima yetu’ mwanda wa tumatompo tutyetye nansha kulondwalondwa kwitutana, tufwaninwe kwendelela kufika ne pa kutama ne kulumbulula manwa etu a kūminina mu matompo. Tufwaninwe kusumininwa kukomena kufika’nka ne “kumwekejibwa mashi,” ko kunena’mba ku kufwa.—Bah. 10:36-39.
12:13-15. Ketufwaninwepo kuleka “muji wa mululwe,” nansha muntu ye-yense uboya bilubo ku muswelo ulongwa bintu mu kipwilo, witukankaja ‘kōlola mashinda a kwenda maulu etu.’
12:26-28. “Byobya bintu” bilongelwe na makasa makwabo kutalula’mo a Leza—ino ngikadilo yonso ya bintu, ne “diulu” dibi dine—bikatenkanibwa ke kutupu’byo. Pobikatenkanibwa uno muswelo, enka byobya “byampikwa kutenkana,” ko kunena’mba Bulopwe ne boba bebukwatankenye, bo bakashala. Bine, tusapulei nanshi na bupyasakane Bulopwe ne tulondei misoñanya yabo!
13:7, 17. Kuta mutyima ku uno musoñanya wa kukōkela ne kukōkelelela batadi ba bipwilo kuketukwasha twikale na mushipiditu wa kwingidila pamo.
[Kunshi kwa dyani]