Yehova Witutalanga Mwanda wa Kamweno Ketu

“Meso a Yehova akeñenya kusambakanya ntanda yonsololo, konsokonso pi na pi, kwilomboja mukomo wa boba ba mutyima mubwaninine kwadi.”—2 BIL. 16:9.

1. Mwanda waka Yehova witutompanga?

 YEHOVA i Tata mubwaninine. Wituyukile biyampe kadi uyukile enka ne “milangwe yonsololo ya mifwatakanyo” yetu. (1 Bil. 28:9) Inoko, ketutompangapo mwanda wa kwitukwata bilubo. (Mit. 11:4; 130:3) Inoko wituswele kadi usakanga kwitukinga ku kintu kyo-kyonso kibwanya kona kipwano kyetu nandi ne kyepelo kyetu kya kukamona būmi bwa nyeke.—Mit. 25:8-10, 12, 13.

2. Yehova wilombojanga mukomo ku bāni?

² Yehova udi na bukomo bonso kadi umonanga byonso. Pa kino, ukokeja kukwasha ba kikōkeji bandi ponso pobamwita, kadi ukebakinga mu kitatyi kya byamalwa. Tutanga mu 2 Bilongwa 16:9 amba: “Meso a Yehova akeñenya kusambakanya ntanda yonsololo, konsokonso pi na pi, kwilomboja mukomo wa boba ba mutyima mubwaninine kwadi.” Mwene ubamone amba Yehova wingidijanga bukomo bwandi mwanda wa kukwasha boba bamwingidila na mutyima mubwaninine, utōka, ukanina kulonga biyampe. Ino katangapo mutyima ku boba ba budimbidimbi ne banzazangi.—Yos. 7:1, 20, 21, 25; Nk. 1:23-33.

Tunangei ne Leza

3, 4. Lelo ‘kunanga ne Leza’ kushintulula namani, ne i bimfwa’ka bya mu Bible bitwivwanija uno mwanda?

³ Bantu bavule kebalañangapo amba Umpangi wa diulu ne ntanda ubwanya kwitabija kunanga ne bantu mu muneneno wa kyelekejo. Ino kino e kyo kine kitusakila Yehova tulonge. Mu myaka ya kala, ba Enoke ne Noa ‘banangile ne Leza.’ (Ngal. 5:24; 6:9) Mosesa nandi “wakankamene ne kukankamana bwa wamona aye wakubulwa kumweka.” (Bah. 11:27) Mulopwe Davida wādi unanga pamo ne Shandi wa mūlu na kwityepeja. Wānene amba: “Ke-muntu [Yehova] udi kulundyo kwami nkikajinapo mhm.”—Mit. 16:8.

⁴ Shako, ketukokejapo kukwata Yehova ku kuboko ne kunanga nandi. Ino mu muneneno wa kyelekejo, tukokeja kunanga nandi. Namani? Asafa, mulembi wa mitōto wāsonekele amba: “Nanshi ngidi nobe mafuku onso nyeke; abe ubankwata kuboko kwami kwa lundyo. Ukanombolanga ku ñeni yobe.” (Mit. 73:23, 24) Kunena biyampe, tunañanga ne Yehova kitatyi kyotulonda mu byonso madingi andi, otudingilwa nakampata kupityila ku Kinenwa kyandi kisonekelwe ne kudi “umpika wa binebine, udi na manwa.”—Mat. 24:45; 2 Tem. 3:16.

5. I muswelo’ka utalanga Yehova ba kikōkeji bandi na diso dya bu mbutwile, ne tufwaninwe kumumona namani?

⁵ Yehova utalanga na diso dya bu mbutwile boba bananga nandi, wibalela, wibakinga, ne kwibafundija, ke-pantu wibaswele. Leza unena’mba: “Nkakulombolanga ñeni, ne kukufundija mu dishinda dyōkendanga: Nkakupanga ñeni ne dīso dyami ponka padi abe.” (Mit. 32:8) Wiipangule amba: ‘Lelo nañanga kakasa kakasa na Yehova, nteja tunangu twandi ne kuyuka amba diso dyandi dya buswe didi ponka padi ami? Le kuyuka kondyukile amba umwene kuludikanga milangwe, binenwa, ne bilongwa byami? Kadi shi naluba, le monanga Yehova bu Tata wa lusa usaka kukwasha boba besāsa amba bapwane nandi monka’ni nansha mumonanga bu kilobo wa mutyima mūmu?—Mit. 51:17.

6. Yehova utabukile muswelo’ka bambutwile betubutwile?

 ⁶ Kyaba kimo, Yehova witukwashanga kumeso kwa batwe kulonga bubi. Kimfwa, ubwanya kumona mutyima wetu utyibila ku budimbañani ubashilula kwabila bintu byampikwa kwendela’mo. (Yel. 17:9) Mu ino ngikadilo, ukokeja kwitukwasha bukidi bonka kupita ne mbutwile ye-yense mwanda “bikopelo byandi” bibwanya kutala munda mwetu, ne kutompa milangwe yetu mifyame. (Mit. 11:4; 139:4; Yel. 17:10) Tala byālongele Leza mu ngikadila imo yātene Baluki, mulembi ne mulunda wa mupolofeto Yelemia.

Wēlombwele Bine bu Shandya Baluki

7, 8. (a) Lelo Baluki i ani, ne i bilokoloko’ka bibi byaānjile kutama mu mutyima wandi? (b) Le Yehova wādingile Baluki pamo bwa bumbutwile umutele mutyima muswelo’ka?

⁷ Baluki wādi musonekeji wa bwino wāingile na kikōkeji pamo na Yelemia mu mwingilo wāikele ke mukomo—mwingilo wa kusapula butyibi bwa Yehova ku Yuda. (Yel. 1:18, 19) Kitatyi kimo Baluki, wa ku kisaka kyādi padi kifuke ku makasa, wāshilula kukimba “bintu bikatakata” bya aye mwine. Padi wāanjile kutamija mutyima wa kukimba ntumbo nansha wa kwabila bituntwa. Nansha nabya, Yehova wāmwene amba ino milangwe mibi yādi yenda itama mu mutyima wa Baluki. Yehova pa kwisamba kupityila kudi Yelemia, walombola Baluki uno mwanda amba: “Abe ubanena’mba: Yo! pano i malwa ami, mwanda Yehova walunda njia ku misongo yami; nakōka ne kubinza kwami, kadi ami kumona kololokwa mpika.” Ebiya Leza wānena’mba: “Lelo ukimbe bintu bikatakata bya abe mwine’ni, a? Kokikimba’byopo.”—Yel. 45:1-5.

⁸ Nansha Yehova byaādi usumininwe pa kudingila Baluki, kāmunenepo na bulobo, ino wāmudingile pamo bwa mbutwile umutele mutyima. Mobimwekela, Leza wāmwene amba bilokoloko bya uno muntu kebyādipo bilombola mutyima umbi nansha wa budimbañani. Kadi Yehova wāyukile amba Yelusalema ne Yuda ke bidi ku mfulo yabyo, ne kāsakilepo Baluki akukale mu kino kitatyi kya mitabakano. O mwanda Leza, pa kulombola mwingidi wandi bintu mobikadile, wāmuvulwije amba “nkaleta kyamalwa pa ngitu yonso,” kupwa wābweja’ko amba shi Baluki alonge bya ñeni ukapandanga. (Yel. 45:5) Na bubine Leza wāmunene’mba: ‘A Baluki, dyumuka. Tala byobya bisa kufikila Yuda ne Yelusalema muyule bubi. Kōkela amba wikale mūmi! Nsa kukukinga.’ I kimweke amba Yehova wātengele mutyima wa Baluki, mwanda  wālongēle monka ne kupanda wāpanda pa konakanibwa kwa Yelusalema, kwāikele’ko pa kupita kwa myaka 17.

9. I muswelo’ka obwanya kulondolola ku bipangujo bipangwilwe mu musango?

⁹ Polangulukila pa ino nsekununi ya Baluki, bandaula bipangujo ne bisonekwa bilonda’ko: Le byālongele Yehova Leza padi Baluki bilombola bika padi aye mwine ne pa muswelo wamwene bengidi bandi? (Tanga Bahebelu 12:9.) Byotudi mu kitatyi kya mitabakano, lelo i ñeni’ka yotukokeja kuboila ku madingi apelwe Baluki na Leza ne byālongele’po Baluki? (Tanga Luka 21:34-36.) Na kulonda kimfwa kya Yelemia, bakulumpe Bene Kidishitu bakeula namani mutyima utele Yehova bengidi bandi?—Tanga Ngalatea 6:1.

Buswe bwa Tata Bwāmwekele Mudi Mwana

10. Le Yesu ubwanya namani kuvuija mwingilo wandi wa bu Mutwe wa kipwilo kya Bwine Kidishitu?

¹⁰ Mu myaka ya kumeso kwa Bwine Kidishitu, buswe buswele Yehova bantu bandi bwāsokwelwe na bapolofeto ne bengidi bandi bakwabo ba kikōkeji. Mu ano etu mafuku, i bumweke kutabukidila mudi Yesu Kidishitu, Mutwe wa kipwilo kya Bwine Kidishitu. (Ef. 1:22, 23) O mwanda mukanda wa Kusokwelwa utela Yesu bu kana ka mukōko kadi na “ne meso ako asamba-abidi, nao [i] Bashipiditu basamba-babidi ba Leza, bakutumibwa panopantanda ponso.” (Kus. 5:6) Eyo, Yesu udi na kusansanya kubwaninine mwanda i mupebwe bukomo bonsololo bwa mushipiditu sandu wa Leza. Nandi ubwanya kumona bidi mu mityima, kadi i kutupu kantu katunya kumona.

11. Le i mwingilo’ka wingila Kidishitu, ne muswelo waitumona ulombola namani mwitumwena Shandi?

¹¹ Pamo bwa Yehova, Yesu nandi ke mpulushipo wa mūlu. Witutompanga na meso a buswe. Kitenta kimo bidi kya Yesu kya bu “Shandya myaka yonso nyeke” kituvuluja mwingilo wandi wa kupāna būmi bwa nyeke ku boba bonso bamwitabija. (Is. 9:6) Kadi Kidishitu byadi Mutwe wa kipwilo kya Bwine Kidishitu, utononanga Bene Kidishitu bapye ku mushipiditu, ba mutyima wa kukwasha, nakampata bakulumpe, basenge ne kudingila boba bafudile.—1 Tes. 5:14; 2 Tem. 4:1, 2.

12. (a) Le mikanda yātuminwe ku bipwilo bisamba-bibidi bya mu Azia Minele ilombola bika padi Yesu? (b) Bakulumpe balombolanga namani mumwena Kidishitu luombe lwa Leza?

¹² Mutyima utele Kidishitu luombe lwa Leza i mumweke mu mikanda yaātumīne bakulumpe ba ku bipwilo bisamba-bibidi mu Azia Minele. (Kus. 2:1–3:22) Mu ino mikanda, Yesu wālombwele’mo amba wādi umwene byonso byādi bilongeka mu kipwilo kimo ne kimo kadi wādi utele mutyima bininge ku balondi bandi. Kidi muswelo umo ne dyalelo—pakwabo kupita’po ne kupita—mwanda kimonwa kya Kusokwelwa kifikidilanga mu “difuku dya Mfumwetu.” * (Kus. 1:10) Divule dine buswe bwa Kidishitu bumwekanga kupityila ku bakulumpe, bengila bu bakumbi ba ku mushipiditu bakumba kipwilo. Kidishitu ukokeja kukunka mityima ya bino “byabuntu ku bantu” bikasenge, bikakankamike, ne kudingila ponso pokifwaninwe. (Ef. 4:8; Bil. 20:28; tanga Isaya 32:1, 2.) Lelo umonanga bukomo bobalonga bu kilomboji kya mutyima ukutele Kidishitu?

Bukwashi mu Kitatyi Kifwaninwe

13-15. Lelo Leza ukokeja kulondolola namani ku milombelo yetu? Leta bimfwa.

¹³ Lelo kodi mulombele na kininga bukwashi ino watana malondololo pa kwiya kukankamikwa na Mwine Kidishitu mupye ku mushipiditu? (Yak. 5:14-16) Nansha padi watene bukwashi mu dishikulu dyanenwe ku kupwila nansha pa kutanga mu mabuku etu. Yehova ulondololanga divule mu ino miswelo. Kimfwa, mukulumpe umo pa kupwa kwela dishikulu, kaka umo walongelwe bibi mayenga abala-anga kumeso kwa kwivwana dishikulu’dya wamufwena. Pa kyaba kya kutompola pangala pa makambakano amutene,  wafwija’ko bikatampe pa myanda imoimo ya mu Bisonekwa yanenwa mu dishikulu. Myanda’ya yadi imutala kadi yaikele kumusenga bininge. Bine, wasangele’po kashā kutanwa ku kuno kupwila!

¹⁴ Pa mwanda utala bukwashi botupebwa kupityila ku milombelo, teja kimfwa kya bantu basatu badi bakutwe mu buloko, befundile bubinebine bwa mu Bible abo bakidi mu buloko, baikala basapudi bakubulwa kubatyijibwa. Pa mwanda wa lupotopoto lwatambile, bakutwa bonso batūdilwe bijila bivule. Kino kyakolomona butomboki. Bakutwa batyiba mbila ya kupela kujokeja masani pa kupwa kudya byakudya bya lubanga mwanda wa kulombola kufitwa kwabo. Basapudi basatu’ba bakubulwa kubatyijibwa bakolelwa kya kulonga. Shi belunge mu butomboki, nabya abajilula kijila kya Yehova kidi mu Loma 13:1. Shi kebelungile’kopo kadi, bakutwa bakwabo basa kwibakalabela.

¹⁵ Byokebadipo na muswelo wa kwisambila pamo, bano bantu basatu balombele tunangu. Lubanga pa kukya, abo bonso busatu batyiba mbila ya muswelo umo onka—bapela byakudya bya lubanga. Balami pa kwiya kukonga masani, bano bantu basatu kebadipo na masani a kwibajokejeja. Bine, basangele mwanda badi pabwipi na yewa “wivwananga kulombela.”—Mit. 65:2.

Kukulupila mu Mafuku a Kumeso

16. Mwingilo wa busapudi ulombola namani amba Yehova utele mutyima ku boba badi pamo bwa mikōko?

¹⁶ Mwingilo wa busapudi wingilwa pano pa ntanda ponso nao ulombola amba Yehova utele mutyima boba ba mityima myoloke, nansha bekale kwepi. (Ngal. 18:25) Divule Yehova wingidijanga bamwikeulu mwanda wa kuludikila bengidi bandi ku bantu badi pamo bwa mikōko—enka ne mu bifuko kemwafikile myanda miyampe. (Kus. 14:6, 7) Kimfwa kupityila kudi mwikeulu, Leza wāludikile Fidipa, musapudi wa mu myaka katwa kabajinji, akatane ntyikala Mwine Efiopya ne kumushintulwila Bisonekwa. Byafula namani? Mwana-mulume’wa wāitabija myanda miyampe ne kubatyijibwa ke mulondi wa Yesu. *—Yoa. 10:14; Bil. 8:26-39.

17. Mwanda waka ketufwaninwepo kuzumbazumba pangala pa mafuku āya kumeso?

¹⁷ Pano penda pafwena mfulo ya ngikadilo ya bintu, ‘ngalwilo ya misongo’ yālailwe ikyendelela. (Mat. 24:8) Kimfwa, lupoto lwa byakudya lubwanya kukandila’ko, mwanda wa bakimba’byo bavula, mwanda wa mulanga, nansha mwanda wa kubulwa lupeto. Kaji pano ke kakomo kusokola, ne bantu babwanya kuningilwa kwingila mansaa mavule. Nansha bikale namani, bonso babadikija tumweno twa Bulopwe pa kifuko kibajinji ne kwikala na ‘diso ditōka tō’ kebafwaninwe kuzumbijazumbija mutyima. Bayukile amba Leza wibasenswe ne wibalelanga. (Mat. 6:22-34) Ivwana kimfwa kya muswelo wālelelwe Yelemia na Yehova padi Yelusalema mu kitatyi kya tuvutakanya mu 607 K.K.K.

18. Yehova wālombwele muswelo’ka buswe bwaswele Yelemia pātekelwe Yelusalema kasāla?

¹⁸ Mu myaka ya mfulo ya kutekelwa kasāla kwa Yelusalema na Bene Babiloni, Yelemia wādi mukutwe mu Kipango kya Bulami. Lelo  wādi wa kumona byakudya kwepi? Shi kādipo mukutwe, wādi wa kwisasaketa. Ino pano wādi wa kupebwa’byo’nka na boba bādi bamujokolokele, abo bantu bādi bamushikilwe! Nansha namino, Yelemia wādi ukulupile mudi Leza wāmulaile kumulela, ke mu bantupo. Lelo Yehova wāfikidije mulao wandi? Bine, wāfikidije’o! Wātele’ko mutyima amba Yelemia apebwe difuku ne difuku “mukate umo . . . poso’nka ne byapwile mikate yonso mu kibundi’mwa.” (Yel. 37:21) Yelemia, pamo ne Baluki, Ebede-meleke, ne bakwabo, bāpandile pa kino kitatyi kya nzala, kya misongo, ne lufu.—Yel. 38:2; 39:15-18.

19. Potutengele mafuku āya kumeso, le tufwaninwe kusumininwa kulonga bika?

¹⁹ I bine, “meso a Yehova adi pa boloke, ne matwi andi pa kwisasa kwabo kwa pa kulombela.” (1 Pet. 3:12) Le nobe usangelanga kutalwa na Shobe wa mūlu? Lelo udi na mutyima-ntenke pa kuyuka amba meso andi adi padi abe mwanda wa kamweno kobe? Sumininwa nanshi kunanga nyeke na Leza—pampikwa kubanga bikakufikila mu mafuku a kumeso. Tukulupilei na kusumininwa konso amba Yehova kakalekapo kutala ba kikōkeji bandi na diso dya bumbutwile.—Mit. 32:8; tanga Isaya 41:13.

[Kunshi kwa Dyani]

Le Ukokeja Kushintulula?

• Tukalombola namani amba ‘tunañanga ne Leza’?

• Yehova wālombwele namani amba uswele Baluki?

• Yesu, byadi Mutwe wa kipwilo kya Bwine Kidishitu, le ulombolanga ngikadilo ya Shandi muswelo’ka?

• Lelo i mu miswelo’ka imoimo motukalombola amba tukulupile mudi Leza mu bino bitatyi bya mitabakano?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 13]

Pamo bwa Yelemia ne Baluki, bakulumpe Bene Kidishitu dyalelo balombolanga mutyima utele Yehova bantu bandi

[Kifwatulo pa paje 15]

Le i muswelo’ka ukwashanga Yehova mu kitatyi kifwaninwe?