Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Lelo I Kika Kyolamina Bululame Bobe?

Lelo I Kika Kyolamina Bululame Bobe?

Lelo I Kika Kyolamina Bululame Bobe?

“Ntyibile, abe Yehova, monka mwendele . . . kubwanininya kwami.”—MIT. 7:8.

1, 2. Le i myanda’ka imoimo ikolejanga divule bululame bwa Bene Kidishitu?

 LANGULUKILA pa ino myanda isatu ilonda’ko: Nkasampe umo wabengwe na bakwabo ku masomo. Bamusombanga mwanda’tu wa kumulobeja, amba atukane nansha amba bekupile. Le ukaluja kibi ku kibi’ni, nansha ukēfula ne kutamba’po? Mwana-mulume udi bunka mu njibo mwalonga bukimbi pa Entelenete. Kapango kamo kabalupuka pa dikalashi dya kompyuta kalombola kudi bya munyanji. Le ukekala na mutyima wa kutala’byo’ni, nansha ukepuka’byo? Mwana-mukaji Mwine Kidishitu umo wisambanga na bakwabo, penepa mīsambo ibaalamuka ke lubabo lwa kubaba kaka umo pa kipwilo. Le nandi ukekuja mu luno lubabo’ni nansha ukakimba kushinta mwanda wisambilwa’po?

2 Ino myanda i mishile, inoko idi na kintu kimo kiifwene. Bonso bafwaninwe kwielela’ko kulama bululame bwa Bwine Kidishitu. Le nobe utele mutyima ku bululame bobe pa myanda yonso yolwa nayo, pa byosaka kulonga, ne pa bitungo byowitungila umbūmi? Difuku ne difuku, bantu bakambakenanga mumwekelo wabo, bukomo bwa ngitu, mwa kumwena twa kwikwasha nato, bikoleja mu bulunda, ne bukena. Padi tutanga mutyima bininge ku bino bintu. Penepa i kika kine kidi na mvubu ku meso a Yehova pabandaula mutyima wetu? (Mit. 139:23, 24) I bululame bwetu.

3. Yehova i mwitupe byabuntu’ka, ne i bika byotusa kubandaula mu kino kishinte?

3 Yehova, Yewa upāna “byakupanwa bilumbuluke, ne byabuntu bibwane,” upele umo ne umo byabuntu bishileshile. (Yak. 1:17) Pa buntu bwandi, tudi na byabuntu pamo bwa umbidi, ñeni, bukomo kampanda, ne bwino palapala. (1 Kod. 4:7) Nansha nabya, Yehova ketuningilapo kwikala balulame. I mwitulekele amba tutonge batwe bene kwikala balulame. (Kup. 30:19) Pano tusaka kubandaula bululame bwine i bika. Kupwa tusa kubandaula buluji busatu bwikadile ino ngikadilo na mvubu mikatampe.

Bululame I Bika?

4. Lelo bululame bulomba bika ne bika, ne i ñeni’ka yotuboila ku kijila kya Yehova kitala pa bitapwa bya banyema?

4 Bantu bavule kebapotolwelepo biyampe bululame. Kimfwa, peanyanga bantu ba politike amba i balulame, bakimbanga kwilombola bu bampikwa budimbidimbi. Shako kubulwa budimbidimbi kudi na mvubu, inoko kubadilwa’tu mu bululame. Mungya Bible, bululame i butuntulu ne bukunkane. Kishima kya Kihebelu kikwatañene na “bululame” kitamba ku kishina kishintulula kyampikwa bulema, kituntulu, ne kyambulwa kakoba. Kishima kimo pa bino i kingidijibwe pa mwanda utala bitapwa byādi bilambulwa Yehova. Nyema welwa bu kitapwa wādi witabijibwa poso’tu i wampikwa bulema, mutuntulu. (Tanga Levi 22:19, 20.) Yehova wātopekele bininge boba bādi bafutulula bulombodi bwandi na kulambula banyema basunkuta, babela, ne basabike meso bu bitapwa.—Mal. 1:6-8.

5, 6. (a) Lelo i bimfwa’ka bilombola mvubu ya kukimba kintu kituntulu, kikunkane? (b) Le ku bantu bakubulwa kubwaninina, bululame ye bo bubwaninine? Shintulula.

5 Mulangwe wa kukimba ne kusangela bintu bituntulu, bikunkane, ke mwenipo. Langa kimfwa muntu usenswe mabuku, watana dibuku dimo dya bulēme, inoko pa kwidibandaula, wajiula amba māni mavule a myanda ya mvubu i mapatuke. Mutyima pa kumusansa waela’dyo pa kabatyi. Langa monka lolo umo wenda mu nsoko kukapota mwita. Pa kupwa kumona mowikadile muvule ne mwishileshile, waimana kasañuna kamo ne kamo. Le i wepi wasa kupota? I enka owa wakubulwa kubola, mutuntulu. Ne Leza nandi mo monka, ukimbanga enka bantu badi namino, batuntulu ne bakunkane.—2 Bil. 16:9.

6 Padi ye uno ubeipangula shi bululame ye bo bubwaninine. Mwanda byotudi batādilwe na bubi ne kubulwa kubwaninina, tubwanya kwifwatakenya amba tudi pamo bwa dyodya dibuku dipatuke nansha bwa owa mwita mubole. Le ye mowimwenanga kyaba kimo? Kulupila amba Yehova kasakangapo twikale babwaninine umbyonso. Kadi usakanga tulonge enka byotubwanya. * (Mit. 103:14; Yak. 3:2) Aye’ko usakanga tulame bululame. Lelo bululame ne kubwaninina i bishile? Eyo, i bishile. Kimfwa: Nsongwalume wasanswa nsongwakaji wasa kusonga. Na bubine, kasapo kukimba ekale mubwaninine. Inoko i kyendele’mo akimbe nsongwakaji amusanswe enka aye, ko kunena’mba, amukene bunka bwandi. Mo monka ne Yehova nandi, i “Leza wa mukao.” (Div. 20:5) Kakimbengapo twikale babwaninine, ehe, inoko ukimbanga tumusanswe na mutyima onso, ne kumutōta enka aye bunka.

7, 8. (a) Le i kimfwa’ka kyāshile Yesu pa mwanda utala bululame? (b) I pepi pemanine bululame mungya Bisonekwa?

7 Tukokeja kuvuluka malondololo a Yesu pobāmwipangwile kijila kitabukile bijila byonso. (Tanga Mako 12:28-30.) Yesu kāletelepo enka malondololo, ino wālongēle monka. Wāshile kimfwa kilumbuluke mpata kya kusanswa Yehova na ñeni, mutyima, muya, ne bukomo bwandi bonso. Wālombwele amba bululame kebumwekangapo enka mu binenwa, mhm, i ne mu bilongwa biyampe bilongwa na mutyima utōka. Pa kusaka tulame bululame bwetu, i biyampe tulonde mu mayo a Yesu.—1 Pet. 2:21.

8 Pano po pemanine buluji bwa kishima bululame mungya Bisonekwa: kwipāna na mutyima onso kudi Yehova, Leza wa mūlu, ne kulonga kiswa-mutyima ne mpango yandi yasokwele patōka. Kulama bululame i kukimba bidi kusangaja Yehova Leza mu būmi bwetu bwa difuku ne difuku. Bintu bya mvubu mu būmi bwetu i byobya byamwene aye bu bya mvubu. Tubandaulei pano bubinga busatu bwikadile bululame na mvubu.

1. Bululame Bwetu ne Mwanda Utala Bubikadi

9. Lelo bululame bwetu butalwa namani na bubikadi bwa ntanda yonso?

9 Bubikadi bwa Yehova kebwimaninepo pa bululame bwetu. Bubikadi bwandi i boloke, bwa nyeke, ne bwa ntanda ne ntanda. Ye mokikekadila nyeke’nka namino, pampikwa kubanga binena nansha bilonga kipangwa kyo-kyonso. Inoko, bubikadi bwa Leza i bufutululwe mpata mūlu ne pano panshi pene. O mwanda buludiki bwandi bufwaninwe kubingijibwa—kuyukanibwa bu boloke, bwendele’mo, ne bwa buswe—ku meso a bamwikeulu ne a bantu bonsololo. Batwe Batumoni ba Yehova tuswele kwisambila pa bubikadi bwa ntanda yonso bwa Leza na muntu yense usaka kuteja. Shi ke pano, i muswelo’ka otukalombola mutamba otudi’ko mu uno mwanda? Le tukalombola namani amba tusaka Yehova ekale Mubikadi wetu? I na kulama bululame.

10. Lelo Satana ufwatakanyanga bika pa mwanda utala bululame bwa bantu, ne nobe le ukalonga’po namani?

10 Ivwana bidi mutadilwa bululame bwetu na uno mwanda. Na bubine, Satana ufwatakanyanga amba i kutupu muntu ukeela ku mutamba wa bubikadi bwa Leza, kadi i kutupu nansha umo ukengidila Yehova pampikwa kwisakila. Dyabola wānene Yehova ku meso a kibumbo kya bamwikeulu amba: “Kikoba pa kikoba, eyo byonso bidi na muntu ukapana’byo pa būmi bwandi.” (Yoba 2:4) Tala, Satana kāsombelepo enka Yoba muntu moloke, ino wānene mwanda utala bantu bonso. O mwanda mwine Bible umutela bu “mujinguludi wa bāna betu.” (Kus. 12:10) Upunikanga Yehova na kunena’mba Bene Kidishitu—kubadila’mo ne abe’wa—kebakamukōkelapo nyeke. Satana ufwatakanyanga amba ukatuna Yehova mwanda wa kupandija kikoba kyobe. Le abe nobe ulanga namani pa bino byonso bikufwatakenya Satana? Mwene ukasangela mukenga wa kumubepulula? Ukamubepulula shi ulame bululame bobe.

11, 12. (a) Lelo i bimfwa’ka bilombola amba butyibi bwetu bwa difuku ne difuku bukwatañene na bululame bwetu? (b) Mwanda waka kulama bululame i dyese?

11 Bululame bobe i bulengeje mwiendelejo wa difuku ne difuku ne butongi bobe bikale bya mvubu. Tujokele bidi ku myanda isatu yotwatelanga ku ngalwilo. Le i muswelo’ka obadi ba kulama bululame bwabo? Nkasampe, pa kupunikwa na bakwabo ku masomo, kumeso kwa kwibafunina bulobo, wavuluka musoñanya unena’mba: “Bānwe baswedibwe! kekwikwatyilwa kinongo, ehe, kōkelai bukalabale; ke-kintu i kisonekwe’mba: Kinongo i kyāmi mwine, nkamulubwila; mo munenena Yehova namino.” (Loma 12:19) Penepa watalula’ko. Mwana-mulume wadi wingidija Entelenete, kumeso kwa kutala bintu bilangula masenda, wavuluka kijila kidi mu bishima byānene Yoba amba: “Nasamba kipwano ne meso ami; lelo penepo nkatala nkungakaji namani?” (Yoba 31:1) Nandi wapele kutala bifwatulo bya munyanji, ne kwepuka’byo’nka bwa bulembe. Mwana-mukaji wadi wisamba na bakwabo, pa kumona ke myanda ya lubabo wekoke, wavuluka bulombodi bunena’mba: “Bātwe bonso, twikale kwitōkeja, au ku mutyima wa mukwabo, ne bintu biyampe mwakwitamijija.” (Loma 15:2) Lubabo lwaadi wa kubabañana kelutamijangapo. Lwadi lwa kufutulwija mwanabo Mwine Kidishitu ne kufityija Shandi wa mūlu mutyima. O mwanda walama ludimi lwandi ne kushinta mwanda obesamba.

12 Mu ino myanda yonso, Mwine Kidishitu watonge kulonga bintu pamo bwa aye unena’mba: ‘Yehova I Mulopwe wami. Nkalonga enka byobya bimusangaja mu uno mwanda.’ Le nobe ye molangilanga shi kotonge nansha kutyiba butyibi kampanda? Shi i amo, nabya ulondanga bino binenwa bya kyanga bisonekelwe mu Nkindi 27:11 amba: “Wami mwana, wikale wañeni ne kusangaja mutyima wami, amba nondolole yewa umpunika.” Bine, tudi na dyese ne dyese’po dya kusangaja mutyima wa Leza! Mwene kulama bululame bwetu kudi ne kalamino?

2. Po Pemanine Butyibi bwa Leza

13. Lelo binenwa bya Yoba ne bya Davida bilombola namani amba Yehova witutyibilanga mambo mungya bululame bwetu?

13 Tubamone amba bululame bwitukwashanga twimane ku mutamba wa bubikadi bwa Yehova. Nanshi po pene pemanine butyibi bwitutyibila Leza. Yoba wāivwanije senene buno bubinebine. (Tanga Yoba 31:6.) Yoba wādi uyukile amba Leza utompanga bantu bonso mu “kitompekejo kyoloke,” na kwingidija musoñanya wandi wa boloke mwanda wa kupima bululame bwetu. Davida nandi wānene amba: “Yehova utyibanga-mambo a bantu; ntyibile, abe Yehova, monka mwendele boloke bwami, ne kubwanininya kwami ko ndi nako munda. . . . Mwanda Leza moloke utompanga mityima ne mayumba.” (Mit. 7:8, 9) Tuyukile amba Leza utalanga muntu mwine wa munda, ko kunena’mba “mityima ne mayumba” a kyelekejo. Pa kino, tufwaninwe kuvuluka kine kyakimbanga’mo. Monka mwānenene Davida, Yehova witutyibilanga mambo mungya bululame bwetu.

14. Mwanda waka ketufwaninwepo kulanga amba byotudi bakubulwa kubwaninina, bubi botupyene bwitukankajanga kulama bululame?

14 Langa’po bidi Yehova Leza mwabandawila mityima ya bantu midiyo ne midiyo dyalelo. (1 Bil. 28:9) Le umonanga mityima ya bantu banga balamine bululame bwa Bwine Kidishitu? Shabo i batyetye! Nansha nabya, ketufwaninwepo kulanga amba ketukokejapo kulama bululame. Inoko, tudi na bubinga bwa kukulupila, na mwākulupidile ba Davida ne Yoba, amba Yehova uketumona amba tulamine bululame nansha byotudi bampikwa kubwaninina. Vuluka amba kwikala mubwaninine kekushintululapo kulama nyeke bululame. Kudi bantu basatu kete babwaninine bātyimpile pano panshi; ino mu bano basatu, babidi, ba Adama ne Eva, bākankelwe kulama bululame. Inoko bantu bavule bakubulwa kubwaninina i babwanye. Abe nobe ubwanya.

3. Budi na Mvubu mu Lukulupilo Lwetu

15. Davida wālombwele namani amba bululame budi na mvubu mu lukulupilo lwetu lwa mu mafuku a kumeso?

15 Butyibi bwa Yehova byobwimanine pa bululame bwetu, nanshi bululame budi na mvubu mu lukulupilo lwetu mu mafuku a kumeso. Davida wādi uyukile kino. (Tanga Mitōto 41:12.) Wādi usangela lukulupilo lwa kwitabijibwa ne kutebwa mutyima nyeke na Leza. Pamo bwa Bene Kidishitu ba bine dyalelo, Davida wādi ukulupile kwikala na būmi bwa nyeke, ne kufwena kudi Yehova Leza kitatyi kyamwingidila. Davida wāyukile amba bululame bwandi budi na mvubu mu kufikidila kwa luno lukulupilo. Mo monka, netu Yehova witukwatakanyanga, witufundija, witwendeja, ne kwitwesela ponso potulama bululame bwetu.

16, 17. (a) Mwanda waka usumininwe kulama bululame bobe? (b) Le i bipangujo’ka bikabandaulwa mu kishinte kilonda’ko?

16 Lukulupilo ludi na mvubu pa kusaka twikale na būmi bwa nsangaji dyalelo. Lubwanya kwitupa nsangaji mu bitatyi bya makambakano. Lukulupilo lubwanya ne kulama milangwe yetu. Vuluka, Bible udingakanya lukulupilo na kilama-mutwe. (1 Tes. 5:8) Kilama-mutwe kilamanga mutwe wa sola, mo monka ne lukulupilo nalo lukiñanga ñeni yetu ku milangwe mifwe, minyengakane izambalaja Satana mu ino ntanda iseka na lufu. Muntu shi kadipo na lukulupilo ukekala na būmi bufwe. Tufwaninwe kwibata munda bya binebine, kubandaula na katentekeji shi bululame bwetu bukwatañene na lukulupilo lotudi nalo. Kokivulaminwa amba shi ulame bululame, ukwatakanyanga bubikadi bwa Yehova ne kulama lukulupilo lobe lulēme mu mafuku a kumeso. Bine, laminina nyeke bululame bobe!

17 Bululame byobudi na mvubu, tufwaninwe kwiipangula bino bipangujo. Lelo tukekala namani na bululame? I muswelo’ka otukokeja kwibulaminina? Ne bikekala namani shi muntu waleka’byo kwibulama? Kishinte kilonda’ko kisa kulondolola bino bipangujo.

[Kunshi kwa dyani]

^ Yesu wānene amba: “Mukēkale kufikidila’tu konka ku butuntulu, monka mwikadile Shenu wa mūlu ne butuntulu.” (Mat. 5:48) Na bubine wāivwanije amba nansha ke bantu bakubulwa kubwaninina bakokeja kwikala batuntulu, babwaninine mu ludingo kampanda. Tukavuija uno musoñanya shi tusenswe bakwetu na mutyima umo ne kusangaja Leza. Inoko Yehova aye i mubwaninine umbyonso. Nanshi kutela Yehova bu mululame kushintulula amba i mubwaninine.—Mit. 18:30.

Lelo Usa Kulondolola Namani?

• Lelo bululame i bika?

• I muswelo’ka ukwatañene bululame na bubikadi bwa ntanda yonso?

• Lelo lukulupilo lwetu lwimanine namani pa bululame bwetu?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 14]

Difuku ne difuku tutananga bintu bivule bikoleja bululame bwetu