Madilo a Mwine Kidishitu Malēme, Mendele’mo, ne Asangaja Leza

KONSOKONSO i yonka miyoa ya bulanda. Boba badila bavwele kanyuki kafita fututu, bealañanya mu luvumbi ne kuyoyokota. Batuimba nabo koku bemba ne kuja. Ino kokwa nako badya masobo betomonya ne kwela nsadi ya tusepo. Bangi nabo balēle panshi, bakolwe kolwē malevu ne malwa makwabo. Lelo i kwepi kuno kobadi? Mu bifuko bimo bya ntanda, mo mwikadilanga madilo a pwilai kuno a bantu bavule baile kushadika mwendi ufwile.

Batumoni ba Yehova bavule bekalanga mu bibundi na balongo ne balondakani badi na kabutyibutyi ne moyo wa bafu. Bavule bakulupile amba shi muntu wafu, wikalanga ke mushipiditu wa bankambo ubwanya kukwasha bōmi nansha kwibasanshija. Luno lo lukulupilo lwimanine’po bibidiji bivule bya pa madilo. Bine, kudila muntu ufwile ke kibipo. Mwanda Yesu ne bandi bana ba bwanga bādidile pāfwile bantu bobaswele. (Yoa. 11:33-35, 38; Bil. 8:2; 9:39) Ino, kudi kitatyi kyobāpelele kudila na mwādi mudidila bantu ba mu yabo myaka. (Luka 23:27, 28; 1 Tes. 4:13) Mwanda waka? Mwanda bādi bayukile’tu bubinebine butala pa lufu.

Bible unena patōkelela amba: “Bōmi bayukile’mba bakafwa; nanshi bafwe kebayukilepo nansha kimo kine . . . Lusa lwabo nalo pano i loneke, ne nshikani yabo mine mo monka . . . Kekudipo mingilo nansha kusambakanya bintu pamo miswelo ne miswelo, nansha kuyukidija, nansha ñeni mu kibundu [kijikwa’mo muntu] koenda’kwa.” (Mus. 9:5, 6, 10) Ano mavese a mu Bible wa ku bukomo bwa mushipiditu alombola patōka amba shi muntu wafu kakidipo ne kyayukile kine. Kabwanyapo kulanga, kumona, kwisamba, nansha kwivwana kwine mpika. Lelo kwivwanija buno bubinebine bwa kamweno budi mu Bible kwitukwasha namani potudila madilo a Mwine Kidishitu?

“Kemukatenga ku Kyakujidikwa”

Batumoni ba Yehova, ba mu tubila ne mizo yonso, bepukanga bibidiji byo-byonso bikwatañene na lukulupilo lwa amba bafu bayukile bintu ne badi na lupusa pa bōmi. Bibidiji pamo bwa kulaya ufwile, kabujadilo, kulāla ntanda, kulangula kisao, kusangila malwa pa kibundu, ne kusubila, bino byonso i bisela bya disubi bifityija mutyima wa Leza mwanda i bikwatañane na lufundijo lwa bademona, keludipo mu Bisonekwa, lwa’mba muya nansha mushipiditu keufwangapo. (Ezek. 18:4) Bene Kidishitu ba bine kebadyangapo “pa mesa a Mfumwetu, kadi ne kudya pa mesa a bademona,” na kwikuja mu bino bibidiji. (1 Kod. 10:21) Balondanga luno lubila lunena’mba: “Mwikale bapandukemo . . . kadi kemukatenga ku kyakujidikwa.” (2 Kod. 6:17) Shako ke bipēlapo nyeke kwikala na uno mwimanino.

Mu Afrika ne mu matanda makwabo, bavule bakulupile amba shi kebalondelepo bibidiji kamukaya, nabya bankambo bafwile bakafitwa. Ne kuleka kwibilonda i kwikokela bishoto ne bulanda ne kutukwa na bantu mu kibundi. Bantu ba Yehova bamo pa kupela kwiela mu bisela bya pa madilo kebikwatañenepo na Bisonekwa, i banenenwe bibi, kufutululwa, ne kupelwa na babutule ne bantu ba mu kibundi. Bakwabo i bamonwe bu bashikilwe bantu ne bampikwa kulēmeka bafwe. Kyaba kimo, bantu bampikwa kwitabija bemaninanga ku bukomo madilo a lufu lwa Mwine Kidishitu. Penepa, i muswelo’ka  otukaleka kwikokanya na boba bakankamena’tu tulonde bibidiji bya pa madilo bifityija mutyima wa Leza? Kya mvubu kutabuka, tukelama namani batwe bene ku bino bibidiji ne bisela bya disubi bikokeja kōna kipwano kyetu na Yehova?

Yukija Senene Mwimanino Obe

Mu bifuko bimo bya ntanda, balongo ba kulampe nansha bakulu ba disaka badi na kya kunena pa kujika ufwile. Nanshi Mwine Kidishitu wa kikōkeji ufwaninwe kuyukija senene amba madilo a lufu lwandi akemaninwa ne kulongololwa na Batumoni ba Yehova mungya misoñanya ya mu Bible. (2 Kod. 6:14-16) Byobya bilongwa pa madilo a Mwine Kidishitu kebifwaninwepo kuvutakanya mityima ya mundamunda ya banababo betabije nansha kukukaja bakwabo bayukile byotukulupile ne byotufundijanga pangala pa bafwe.

Shi mwanetu pa kipwilo kya Bwine Kidishitu wanenwa kwimanina madilo, nabya bakulumpe batongelwe bakaleta madingi ne bukwashi bwa ku mushipiditu amba byonso bilongwa bikwatañane na misoñanya ya mu Bisonekwa. Shi boba ke Batumonipo bakimba kutweja bibidiji bya disubi, nabya bafwaninwe kwimanija nshinkidingi ne kushintulula na kininga mwimanino wetu wa Bwine Kidishitu na kanye ne bulēme ponka. (1 Pet. 3:15) Le penepa bikekala namani shi babutule bampikwa kwitabija abaninge’tu amba poso batweje bisela bya disubi mu ino mpangiko? Papo, banabetu betabije ba mu kisaka kya ufwile padi bakekoka ne kwibashila madilo. (1 Kod. 10:20) Shi kibaikala namino, nabya dishikulu dya pa lufu dikalongelwa ku Njibo ya Bulopwe nansha pa kifuko kikwabo kifwaninwe mwanda wa “kusengibwa na bisonekwa” pamo na boba badi na bulanda ne bushiyena bwa muswe ufwile. (Loma 15:4) Nansha shi umbidi wa ufwile keudipo, ino mpangiko ikekala ya bulēme ne mifwaninwe senene. (Kup. 34:5, 6, 8) Kwikokanya na bakubulwa kwitabija kukabweja’ko’tu njia ne bulanda, ino tukokeja kusengibwa pa kuyuka amba Leza umwene kusumininwa kwetu kwa kulonga byoloke, ne uketupa “bukomo butabukile pa bwikalwanga nabo.”—2 Kod. 4:7, New World Translation.

Soneka Mwimanino Obe

Shi muntu wasoneka mwimanino wa mwasakila bakadile madilo andi, nabya bikapēla kwivwanija ba mu kisaka ke Batumonipo, mwanda bantu balēmekanga binene ufwile. Myanda palapala yokokeja kusoneka i kimfwa mobakadidila madilo obe, kitatyi’ka ne kwepi koakadidilwa, ne i ani ukemanina’o ne kulongolola’o. (Ngal. 50:5) Kadi i kitabuke buya kushinya uno mukanda kadi pekale ne kamoni. Boba badi na bujinguludi ne tunangu twimanine pa misoñanya ya mu Bible, bayukile amba kebafwaninwepo kukungila’nka abanunupa nansha ababela  bikomo, penepa ke basoneka mukanda.—Nk. 22:3; Mus. 9:12.

Bamo kebasangelangapo kwandika mukanda wa uno muswelo. Inoko, kulonga uno muswelo i kilomboji kya kutama ku mushipiditu ne i kuta bakwabo mutyima na buswe. (Fid. 2:4) I biyampe kulombola myanda patōka abe mwine kupita’ko kushila ba kisaka makambakano a kufwilwa ne a kuningilwa kwitabija bibidiji bya disubi, kebyadipo bikulupile ne kwitabijibwa na mwine ufwile.

Madilo Afwaninwe Kwikala Mendele’mo

Mulangwe udi na bavule mu matanda mavule a mu Afrika i uno wa amba madilo atyikukwa, āya’ko bantu bavule o atalaja mishipiditu ya bankambo. Bakwabo bamonanga amba madilo o mukenga wa kulombola “ntumbo ya kwitatula ya būmi” ya kalungi kabo ka bwana ne misokwe yabo. (1 Yoa. 2:16) Kitatyi, bukomo, ne lupeto luvule bijiminanga mwanda wa kujika ufwile amba ko “kumudila senene.” Mwanda wa kwita bantu bavule ku madilo, balamikanga mafoto makatakata a ufwile mu bifuko palapala, ne kupityija musapu wa madilo ku binanda. Mipila nansha bikwembe bidi’po mpala ya ufwile ne bya muswelo umo bipebwanga boba badila bavwale. Sanduku ya bei ipotwanga mwanda wa kutulumuna boba babandila. Mu ntanda imo ya mu Afrika, bamo bapungijanga masanduku eifwene na myotoka, maamviyo, byombo, ne bintu bikwabo bya bupeta, bikatakata, ne bya ntumbo. Pakwabo umbidi wa ufwile utalulwanga mu sanduku, watūlwa pa butanda bwa pa bula budyangulwe. Shi ufwile i mwana-mukaji, bamuvwikanga nkanzo itōka ya butundaile, malungo mavule ne nzenze, kadi ne kumupenta. Le kulonga bintu bya uno muswelo bine i kwendele’mo ku bantu ba Leza?

Bene Kidishitu bapye ku mushipiditu bamwene amba i kya tunangu kwiepeja mu bilongwa bipite kipimo bilonga bantu kebayukilepo misoñanya ya Leza nansha kwiilonda kwine. Tuyukile amba bibidiji ne bilongwa byampikwa kwendela’mo ne bipelelwe mu Bisonekwa “kebidipo bya Tata, mhm, i bya panopantanda. Ino panopantanda papitanga.” (1 Yoa. 2:15-17) Tufwaninwe kuta mutyima bininge kutyina twakekala na mushipiditu wa bwine ntanda wa  kwitāka, kulonga bilumbuluke kupita bakwabo. (Ngat. 5:26) Myanda mimweke ilombola’mba kibundi nansha bantu batyina bafu, badilanga madilo a byungwe na bintyila makomo kutala, uyuka lubilo lonka akoma ne kuludika. Kutōta bafwe kufikijanga bukidi bonka bampikwa kwitabija ku kulonga bintu bya disubi. Ku madilo pamo bwa ano, bantu badilanga beyāya ne kwikumbula kwine mpika, bapēpa ne kutenga lufu, kwilulamika lupeto, ne bintu bikwabo. Shi bino bintu bilongwe pa lufu lwa Mwine Kidishitu nabya bikafutulwija dijina dya Yehova ne bantu bandi.—1 Pet. 1:14-16.

Kuyuka mwikadile bafwe kufwaninwe na bubine kwitupa kininga kya kudila madilo etu mu muswelo mwishile na wa bene ntanda. (Ef. 4:17-19) Yesu, muntu wa mvubu ne mukatakata wa kasha ne kashele, wājikilwe pampikwa ntumbo ne mu muswelo mwendele’mo. (Yoa. 19:40-42) Ku boba badi “ne mutyima wa Kidishitu,” kujikwa uno muswelo ke kubipo. (1 Kod. 2:16) Bine, kudila madilo a Mwine Kidishitu mu muswelo mwendele’mo ne upēla o muswelo muyampe wa kwepuka bintu bya disubi bipelelwe mu Bisonekwa ne kwikala na mutyima mutūke, wa bulēmantu, mulumbuluke ne mufwaninwe ku bonso baswele Leza.

Le Kufwaninwe Kwikala Nsangaji?

Pa kupwa kujika ufwile, padi mudi na kibidiji kya kwitana na babutule, balondakani, ne bantu bavule mwanda wa kudya ne kuja minjiki ya diwi ditunduke. Divule pa masobo a madilo bantu batomanga bininge ne kulonga busekese. Bamo banenanga amba ano masobo atyepejanga’ko njia ya kufwilwa. Bakwabo nabo balanga amba kyo kyetu kishi. Inoko, bavule betabije amba kudya kutoma uno muswelo i bisela bipa ufwile bulēme ne mitendelo kadi bikwashanga muya wandi ukafike kudi bankambo mu ntanda ya bāya kalunga.

Bene Kidishitu ba bine bajingulwile tunangu twa mu Bisonekwa binena’mba: “Njia itabukile tusepo kunengela; mwanda kufītwa kwa mpala kulengeja mutyima kutōka to-o.” (Mus. 7:3) Kadi bayukile byabuyabuya bidi mu kwikala talala nyā ne kulangulukila pa būmi bwetu bwīpi ne pa lukulupilo lwa lusangukilo. Bine, ku boba bapwene na Yehova kipwano kilēme “difuku dya lufu [i] dipite būya ku difuku dya kubutulwa.” (Mus. 7:1) O mwanda kuyuka amba masobo a pa madilo i makwatañane na nkulupilo ya bademona ne na busekese, kukatonona Bene Kidishitu ba bine baleke kulongolola madilo a uno muswelo nansha kutanwa’ko. Kwenda kisense na bantu betobelwe masobo a pa madilo i kubulwa bulēme kudi Leza ne ku mityima ya mundamunda ya banabetu botutōta nabo Yehova.

Leka Bantu Basansanye

Bine tufwaninwe kufwija’ko pa kunyongololwa mu moyo wa bafu utādile boba badi mu fukutu ya ku mushipiditu. (Yoa. 8:32) Batwe ‘bana ba mwinya,’ twivwananga bulanda ne kudila pamo bwa bantu bamunikilwe ku mushipiditu, mu muswelo mwendele’mo, na bulēme, ne mutyima mutūke, koku tukulupile mu lusangukilo. (Ef. 5:8; Yoa. 5:28, 29) Kadi luno lukulupilo lwitukankajanga kwikala na bushiyena bupitepite pamo bwa boba “bampikwa kyo bakulapile.” (1 Tes. 4:13) Luketupa bukankamane bwa kwimanija mu mutōtelo utōka, pampikwa kuponena mu kityino kya bantu.—1 Pet. 3:13, 14.

Lwitabijo lwetu potulonda misoñanya ya mu Bisonekwa lukapa bantu mukenga wa ‘kusansanya yewa wingidila Leza ne yewa wampikwa kumwingidila.’ (Mal. 3:18) Dyuba dimo, lufu kelukekala’kopo. (Kus. 21:4) Potutengele kufikidila kwa uno mulao mukatampe, i biyampe Yehova etutane bakubulwa kiko, nansha kakoba kene, kadi besansanye ne mu katye na ino ntanda imbi ne na bilongwa byayo bifutulwija Leza.—2 Pet. 3:14.

[Kifwatulo pa paje 30]

Kusoneka mwimanino wa mosakila bakadile madilo obe i kintu kya tunangu

[Kifwatulo pa paje 31]

Madilo a Mwine Kidishitu afwaninwe kwikala mendele’mo ne a bulēme