Tunangu twa Yehova I Tumweke mu Bipangwa

“Byobya byandi byampikwa kumweka . . . i bimwekelele’tu, padi tō, pa kuyūkanibwa pa bintu bipangibwe.”—LOMA 1:20.

1. Lelo tunangu twa ino ntanda i tufikije bantu bavule kwepi?

 KISHIMA “tunangu” kekikilaminepo buluji bwakyo. Bamo banena amba muntu wa tunangu i yewa udi na buyuki buvule. Inoko, bantu batelwa bu ba ñeni mu ino ntanda kebapānangapo bwendeji bukulupilwa bwa mwa kuyukila kine kikadile’ko būmi. Ku mutamba mukwabo, boba baludikwa na bano ba ñeni bafulanga ku “kusunkanibwa, ne kupūlulwa ku bivula byonso bya lufundijo.”—Ef. 4:14.

2, 3. (a) Mwanda waka Yehova i “Leza umo enka wa ñeni”? (b) Le tunangu twa Leza i twishile namani na twa ntanda?

² Bine, bantu batana tunangu twa bine, tutamba kudi Yehova Leza, Nsulo yato, i beshile kulampe! Bible witulombola amba Yehova ye “Leza umo enka wa ñeni.” (Loma 16:27) Uyukile byonso bitala diulu ne ntanda, mupungilo ne mānga yabyo. Bijila bya kipangila—bine bilonda bantu mu bukimbi bwabo—bitūdilwe’ko na Yehova. O mwanda katulumunwangapo na bilonga bantu, nansha kubezemunwa na byobya bītwa bu milangwe ya peulu ya filozofi idi na bantu. “Ke-mintu ñeni ya panopantanda i bulembakane kwa Leza.”—1 Kod. 3:19.

³ Bible witulombola amba Yehova “upananga ñeni” ku bengidi bandi. (Nk. 2:6) Tunangu tutamba kudi Leza ketukutakanepo mwikadile mafilozofi a bantu. Ino twimanine pa kutyiba-mambo kuyampe ne pa buyuki ne kwimvwanija kwa binebine. (Tanga Yakoba 3:17.) Mutumibwa Polo wātendele tunangu nansha ñeni ya Yehova. Wāsonekele amba: “E! E! E! E! munshi bulamo bwa bupeta bwa ñeni ne kuyūkidija kwa Leza! Ne kutyiba-mambo kwandi nako e! e! e! kekuyūkibwapo, ne mu mashinda andi nao monka akankaja kulondamo!” (Loma 11:33) Yehova byadi mwine tunangu tonso, tukulupilei amba bijila byandi bituludikanga mu dishinda diyampe dya umbūmi. Ne kadi, Yehova ye uyukile kupita muntu ye-yense byobya bitusakilwa mwa kwikadila na nsangaji.—Nk. 3:5, 6.

 Yesu—“Sendwe Mwine Mukata”

4. Lelo i muswelo’ka umo otukokeja kumona tunangu twa Yehova?

⁴ Tunangu twa Yehova, pamo ne ngikadilo yandi mikwabo mikatampe, tumwekanga mu bintu byapangile. (Tanga Loma 1:20.) Tamba ku bintu bikatakata kutūla ku bityetyetyetye, mingilo ya Yehova ilombolanga mwikadile bumuntu bwandi. Konso kotwela meso—mūlu nansha pa nshi idimwanga—tumonanga bukamoni bwa Umpangi wa tunangu tonso ne wa buswe. Tukokeja kwifunda bivule na kubandaula bintu byalongele.—Mit. 19:1; Is. 40:26.

5, 6. (a) Kutalula’mo Yehova, i ani wāelele kuboko ku bupangi? (b) Le i bika byotusa kubandaula ne mwanda waka?

⁵ Yehova kādipo bunka pa “wapangile diulu ne ntanda mine.” (Ngal. 1:1) Bible ulombola amba kumeso kwa kupanga bintu bimweka na meso, wāpangile bidi muntu wa ku mushipiditu, ebiya kupityila mudi aye wāpanga “bintu byonso.” Uno muntu wa ku mushipiditu i Mwana wa bunka wa Leza—“umbedi wa byonso byakupangibwa”—wāile mwenda mafuku pano panshi bu muntu, ke Yesu kadi. (Kol. 1:15-17) Yesu udi na tunangu na mwikadile nato Yehova. Mwanda mu Nkindi shapita 8, Yesu i mulombolwe’mo bu tunangu tulombolwe bu muntu. Uno shapita wa mu Bible umutela ne bu “sendwe mwine mukata” wa Leza.—Nk. 8:12, 22-31.

⁶ Nanshi bipangwa byotumwene bilombolanga tunangu twa Yehova ne twa Yesu Sendwe Mukata. Kadi tukokeja kuboila’ko ñeni ya kamweno. Tubandaulei pano bimfwa biná bya bipangwa bilombwelwe mu Nkindi 30:24-28 “bitabukile byamwiko ñeni.” *

Kimfwa kya Bukankamane

7, 8. Le i myanda’ka itala tunyengelele yowasangela?

⁷ Potubandaula mupungilwe bintu bikokeja kutelwa bu “bityetye panopanshi” ne mingilo yabyo ketukabulwepo kuboila’ko ñeni. Kimfwa, tubandaulei ñeni ya kitetyima idi na tunyengelele.—Tanga Nkindi 30:24, 25.

⁸ Bakimbi ba ñeni bamo bakulupile amba ku muntu umo kudi kintu kya tunyengelele 200000, tonso twingila bininge panshi ne pangala  pa biloba. Tunyengelele i twiabanye mu bisá, kadi mu bisá bivule mudi miswelo isatu ya tunyengelele: ngoya, tulume, ne bengidi. Kisumpi ne kisumpi kivuijanga mwingilo wakyo wa kuleta bisakibwa bya kisá. Kudi musaka umo wa tunyengelele tuteta māni udi mu Amerika wa Kunshi ubwanya kutelwa bu babidimye ba bwino. Tuno twishi tuletanga bumeni, tudimbulula, ne kuketela madimi ato a boya mwa kumwena’mo ne pa mfulo. Bakimbi ba ñeni i basokole amba bano “babidimye” ba bwino baloñanga bukomo mwendele buvule bwa bidibwa bikimbwa mu kisá kyabyo. *

9, 10. Le i muswelo’ka otukeula bukankamane bwa tunyengelele?

⁹ Tukokeja kuboila ñeni ku tunyengelele. Twitufundija amba nkankamene udya kintu. Bible witulombola amba: “Enda ku tunyengelele abe wamulēle, langa miswelo yato wikale wañeni; ato mulopwe mpikila, nansha mutadi, nansha muledi; tukwatakanya bidībwa byato mu buyó, ino ke tomeka byakudya byato pa mwangulo.” (Nk. 6:6-8) Yehova ne Yesu, Sendwe Mukata, i bengidi bakankamane. Yesu wānenene amba: “Tata wingilanga ne pano pene ne ami mo monka.”—Yoa. 5:17.

¹⁰ Byotunenwe kwiula Leza ne Kidishitu, tufwaninwe netu kwikala bakankamane. Batwe bonso, mu mwingilo o-onso otupelwe mu bulongolodi bwa Leza, ‘tuvudilwei pakatampe pene monka mu mingilo ya Mfumwetu.’ (1 Kod. 15:58) Shi ke pano, i biyampe tulonde madingi āletele Polo ku Bene Kidishitu ba mu Loma amba: “Mu mīngilo kemuso mulele; ikalai ne mutyima wa kutunta pa kwepa ya bupika bwa Mfumwetu.” (Loma 12:11) Bukomo botulonga nabo kiswa-mutyima kya Yehova ke bwa bitupupo, ke-pantu Bible witukulupija amba: “Aye Leza kadipo wa bukondame wakuvulaminwa mīngilo yenu ne lusa lwenu lo mwalombwele pa dijina dyandi.”—Bah. 6:10.

Kukingwa ku Mushipiditu

11. Shintulula mwikadilanga bibila.

¹¹ Kibila nakyo i kipangwa kityetyetyetye kyotukokeja kuboila’ko ñeni mivule. (Tanga Nkindi 30:26.) Kiifwene pamo bwa kalulu kakata inoko ka matwi mēpi, majokoloke, ne maulu mēpi. Kano kanyema kekalanga mu myala. Meso amona kulampe a kibila nao ekikiñanga, pamo ne mena ne mita ya mabwe mokinyemenanga shi kibamone bakimba kwikidya. Kwikala kwikalanga bibila kitanda umbumo nako kwibikiñanga ne kwibiletela kyanga mu kitatyi kya mashika. *

12, 13. Lelo i ñeni’ka yotuboila ku kibila?

¹² Lelo i ñeni’ka yotuboila ku kibila? Imbajinji, yuka amba uno nyema kelekelelangapo bamukwate. Ino wingidijanga meso andi mwa kumwena kulampe walwana, kadi ushikatanga kubwipi na bwina nansha na muta mwa kufyamina. Netu mo monka, tufwaninwe kwingidija meso a ku mushipiditu mwa kujingulwila byaka bifyeme mu ntanda ya Satana. Mutumibwa Petelo wāsoñenye Bene Kidishitu amba: “Tūkijai mityima, tengelai, wimushikilwe, ke dyabola kadi, unangakana bwa ntambo ubuluma, ukimba wakubokota.” (1 Pet. 5:8) Yesu paādi pano pa ntanda wādi nyeke utala, wilama ku matompo onso a Satana adi akimba kona bululame bwandi. (Mat. 4:1-11) Bine, Yesu wāshidile balondi bandi kimfwa kilumbuluke!

¹³ Muswelo umo wa kutala i kumwena mu bulami bwa ku mushipiditu bwitupele Yehova. Kwifunda Kinenwa kya Leza ne kutanwa ku kupwila i bintu byoketufwaninwepo kwilwa. (Luka 4:4; Bah. 10:24, 25) Kadi, kibila pamo na bakwabo mu kitanda, batwe netu tufwaninwe kwitana na banabetu mwanda wa “kwikankamika kwa bātwe bonso” pamo. (Loma 1:12) Shi tumwena mu bulami bwitupa Yehova, nabya tubaitabija byālembele mulembi wa mitōto Davida amba: “Yehova i kidibwe kyami, ne nsakwa yami, ne  munyongolodi wami; Leza wami, i kidibwe kya bukomo, mudi aye e monka mo nkakulupila.”—Mit. 18:2.

Kutakamana Kwampikwa Kubanga Bijika

14. Nansha shi lujie lumo byokeluletapo moyo, le tunena namani mwanda utala kibumbo kya njie?

¹⁴ Tubwanya kadi kuboila ñeni ku lujie. Lujie lumo ludi na bula bwa masantimetele atano kadi keluletapo moyo, ino shi ke kibumbo kya njie papo kekileta moyo. (Tanga Nkindi 30:27.) Byoidi na kinzalanzala, kibumbo kyayo kikokeja kupwa kudya byangulwa bya budimi butuntulu. Bible wenzankanya kuvula kwa kibumbo kya bishi, kimfwa njie, na kuvuma kwa makalo ne kwa lubimbi lwa mudilo uloteja biyombo. (Yoe. 2:3, 5) Bantu babanzanga mudilo mwanda wa kukala kibumbo kya njie, ino divule kebabwanyangapo. Mwanda waka? Mwanda njie ifwanga ikalanga ibula lubimbi, ebiya yoya ilonda keipite bitupu. Nansha byokekidipo na mulopwe, kibumbo kya njie kikalanga kilongololwe mu bisumpi, mwa kunekenenya kijika kyo-kyonso. *—Yoe. 2:25.

15, 16. Le basapudi ba Bulopwe dyalelo beifwene namani na kibumbo kya njie?

¹⁵ Mupolofeto Yoela wādingakenye mwingilo wa bengidi ba Yehova na mwingilo wa njie. Wāsonekele amba: “Banyema bwa bantu bakomokomo; bakanda nsakwa’nka bwa bantu babulwi; ino benda enselele mu dishinda dyandi, enselele mu dishinda dyandi, kabidi ne kwishinta mpika tushinda twabo. Nansha kukolelwa mpika, au ku mukwabo au ku mukwabo; benda muntu ense mu dishinda dyandi; beela bukidibukidi kukilañanya kilonda, ino ne kusansana mpika.”—Yoe. 2:7, 8.

¹⁶ Bine, buno bupolofeto bushintulula mwikadile basapudi ba Bulopwe bwa Leza dyalelo! I kutupu “nsakwa” ya lwana ibwenye kwimika busapudi bwabo. Ino beulanga Yesu, wātakamene mu kulonga kiswa-mutyima kya Leza nansha byaāfutulwilwe  na bavule. (Is. 53:3) Eyo, Bene Kidishitu bamo beelanga “bukidibukidi kukilañanya kilonda” na kufwila lwitabijo lwabo. Inoko, mwingilo wa kusapula ao wendelela, ne kibalwa kya basapudi ba Bulopwe nakyo kyenda kibaila’ko. Na bubine, kupangwapangwa kukwashanga divule myanda miyampe isambakane ku bantu kebadipo na muswelo wa kwimvwana musapu wa Bulopwe. (Bil. 8:1, 4) Lelo nobe wi mulombole mu mwingilo obe amba utakamene pamo’nka bwa njie—pampikwa kubanga tufutululo ne bijika?—Bah. 10:39.

“Lamatyididilai Byobya Bilumbuluke”

17. Mwanda waka minwe ya munsolo ilamatanga ne pasenena?

¹⁷ Munsolo ao keutyinangapo kupona. (Tanga Nkindi 30:28.) Na bubine, befundi ba sianse i batulumunwe na bukomo budi na kino kipangwa kityetyetyetye bwa kulamata ku lubumbu nansha ke mu tupala tusenena pampikwa kupona. Le munsolo ubwanyanga’byo namani? Budyumuku bwandi kebudipo mu mapalu nansha bunange bwandi. Ino budi mu minwe yandi mipapakane idi na mpambo mivulevule idi pamo bwa nywene. Lupambo ne lupambo ludi na tonji tutwa na tutwa tufudile na manyamvwa alamata. Bukomo bwa kulamata budi na tuno tonji i bupite bulēmi bwa umbidi wa munsolo—nansha shi ulamete kya mutwe munshi pa dikalashi disenena! Bakimbi ba ñeni, pa kutulumuka buno bwino bwa munsolo, balanga amba bakokeja kupunga bingidilwa bya kulamika nabyo bidi na bukomo biifwene na minwe ya munsolo. *

18. Tukayuka namani amba ‘tulamatyididile byobya bilumbuluke’?

¹⁸ Lelo i ñeni’ka yoboila ku munsolo? Bible witudyumuna amba: “Jilai pakatampe pene byobya bibibibi; lamatyididilai byobya bilumbuluke biyampe.” (Loma 12:9) Mpusa mibi ibikele mu ntanda ya Satana ikokeja kuzobolola kulamata kotulamete ku misoñanya ya Leza. Kimfwa, kwinangila na bantu bakubulwa kulonda bijila bya Leza—ku masomo, ku kaji, nansha potwipwija mukose shi muswelo’ka, shi muswelo’ka—kukokeja kona kusumininwa kotusumininwe kulonga biyampe. Ketwakilwai nansha dimo uno mwanda witufikile! Kinenwa kya Leza kidyumuna’mba: “Kokekalapo bu-wañeni mu meso obe abe mwine.” (Nk. 3:7) Ino tulondei madingi mayampe āpelwe bantu ba Leza pa kala na Mosesa amba: “Ukakamwanga Yehova Leza obe; ukamwingidila aye, kadi ne kukamulamata.” (Kup. 10:20) Shi tulamate Yehova, tubaiula Yesu unenenwe amba: “Ubasanswa boloke ubashikwe bubi.”—Bah. 1:9.

Boila Ñeni ku Bipangwa

19. (a) Lelo i ngikadila’ka ya Yehova yowamona mu bipangwa? (b) Le i muswelo’ka otukamwena mu tunangu twa Leza?

¹⁹ Monka motwamwena ngikadila ya Yehova i mimweke patōka mu bintu byapangile, kadi bipangwa byandi bitufundijanga myanda mivule. Ponso potwenda tusokola mingilo ya Yehova, mo mu kwenda twāna tunangu twandi. Kuta mutyima ku tunangu twa Leza kukavudija nsangaji yetu dyalelo ne kulamwa mu myaka īya’ko. (Mus. 7:12) I bine, tukemwena bubinebine bwa mulao utanwa mu Nkindi 3:13, 18 unena’mba: “Keye wansangaji yewa muntu umona ñeni, kadi ne muntu wikala na kwivwanija. I mutyi wa būmi kudi boba bebikwata, kabidi i byansangaji ku enselele wibyuminina.”

[Kunshi kwa dyani]

Lelo Ukivulukile?

Le i ñeni’ka yotuboila ku . . .

• kanyengelele?

• kibila?

• lujie?

• munsolo?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 18]

Kibila kikiñwanga pokyenda kitanda na bakwabo. Le abe nobe?

[Kifwatulo pa paje 20]

Bengidi Bene Kidishitu batakamananga pamo bwa njie

Bene Kidishitu balamatyididilanga ku bilumbuluke pamo bwa munsolo ulamata pasenena

[Kutambile Bifwatulo]

Stockbyte/Getty Images