Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Tusangelei Mosesa Mukatampe

Tusangelei Mosesa Mukatampe

Tusangelei Mosesa Mukatampe

“Yehova Leza wenu ukemutalwila mupolofeto monka mu bamwanenu, monka mo ngikadile ami. Nanshi aye mukamwivwananga.”—BIL. 3:22.

1. Lelo Yesu Kidishitu wāshintyile bintu mu mānga namani?

 MYAKA tununu tubidi kunyuma, pābutwilwe mwana umo mwana-mulume, milwi ne milwi ya bamwikeulu mūlu bātendele Leza mitendelo yāivwenwe ne na bakumbi. (Luka 2:8-14) Myaka makumi asatu pa kupita’po, uno mwana wākula, wāshilula mwingilo wāijije myaka isatu ne kipindi, ao’ko wāshintyile bintu mu mānga. Philip Schaff mulembi wa mānga wa mu myaka katwa ka 19 wēsambile pa uno mukelenge, amba: “Kāsonekelepo nansha kamo, inoko i mufikije bavule ku kulemba, ku kusapula, ku kwisamba, ku kunena, ku kwifunda bivule, ku kufwatula nansha kusonga bintu, ku kwimba mitendelo kutabuka kibumbo kyo-kyonso kya bantu batumbe ba pa kala ne ba dyalelo.” Uno mukelenge utulumukwa i Yesu Kidishitu.

2. Le mutumibwa Yoano wānene bika pangala pa Yesu ne mwingilo Wandi?

2 Mutumibwa Yoano wālembele mānga ya mwingilo wa Yesu wāfula ku kunena’mba: “Kudi ne bikwabo nabyo bivule bīne byalongele aye Yesu, shi ami na’mba nabyo byadi bisonekwe abyo byonso, longa ne panopantanda pēne kepadipo kyaba kya kutūla’yo mikanda misonekwe.” (Yoa. 21:25) Yoano wāyukile amba shi asoneke nankyo i kipindi kityetye kya byonso byānene Yesu ne byaālongele mu bula bwa myaka isatu ne kipindi. Shako, myanda mikatampe yāsonekele Yoano mu Evanjile yandi idi na mvubu mikatampe.

3. Lelo i muswelo’ka otukamona bujinguludi bwa mwingilo wa Yesu mu mpango ya Leza?

3 Kutalula’mo nsekununi ya Maevanjile aná ya kamweno, mikanda mikwabo ya mu Bible isekununa myanda ikankamika lwitabijo itala pa būmi bwa Yesu. Kimfwa, nsekununi idi mu Bible ya bantu ba kikōkeji bāikele’ko kumeso kwa Yesu idi na mānga itupa bujinguludi bwa mwingilo wa Yesu mu mpango ya Leza. Tubandaulei’po imoimo.

Bantu ba Leza Bāelekeje Kidishitu

4, 5. Lelo i bāni bāelekeje Yesu, ne mu bika?

4 Yoano pamo ne balembi bakwabo ba Maevanjile i batele Mosesa, Davida, ne Solomone bu bantu bāelekeje Yesu bu Mushingwe Māni wa Leza ne Mulopwe Mutongwe. Le i muswelo’ka wāikele bano bengidi ba Leza ba pa kala bu byelekejo bya Yesu, ne tukokeja kuboila ñeni’ka ku ino nsekununi?

5 Mu kīpi, Bible witulombola amba Mosesa wādi mupolofeto, nsenga, kadi munyongolodi. E mwikadile ne Yesu. Davida wādi mukumbi kadi mulopwe wānekenye balwana na Isalela. Yesu nandi i mukumbi kadi mulopwe wa kunekenya. (Ezek. 37:24, 25) Solomone paādi na kikōkeji wādi mulopwe wa tunangu, kadi mu bulopwe bwandi Isalela wāshikete mu ndoe. (1 Bal. 4:25, 29) Yesu nandi udi na tunangu tukatampe kadi witwanga ne “bu-Mwana-mulopwe wa ndoe.” (Is. 9:6) Kibamweka patōka amba mwingilo wa Yesu Kidishitu i mwiifwane na wa bano bantu ba pa kala inoko kifuko kya Yesu mu mpango ya Leza i kikatampe kupita. Dibajinji tudingakanyei Yesu na Mosesa ne kumona kuno kwenzankanya mokwitukwashisha tusangele ne pa mfulo mwingilo wa Yesu mu mpango ya Leza.

Mosesa—Kyelekejo kya Yesu

6. Lelo Petelo wāshintulwile namani mvubu ya kwimvwanina Yesu?

6 Kinondanonda na Pentekosa 33 K.K., mutumibwa Petelo wātelele bupolofeto bwa Mosesa bwāfikidile padi Yesu Kidishitu. Petelo wādi wimene kumeso kwa kibumbo kya batōtyi mu tempelo. Bantu “batendela pakatampe pene” pa kumona ba Petelo ne Yoano bondapa wa lulombo wādi kilema tamba munda mwa inandi, kebenda lubilo kukabandila. Petelo wēbashintulwila amba kino kyomwatulumuka kibalongwa na bukomo bwa mushipiditu sandu wa Yehova kupityila kudi Yesu Kidishitu. Ebiya, wātela Bisonekwa bya Kihebelu amba: “I binebine byānenene Mosesa’mba: Yehova Leza wenu ukemutalwila mupolofeto monka mu bamwanenu, monka mo ngikadile ami. Nanshi aye mukamwivwananga byonso byākēsamba nenu.”—Bil. 3:11, 22, 23; tanga Kupituluka 18:15, 18, 19.

7. Mwanda waka bemvwaniki ba Petelo bāivwanije byaānenene pangala pa mupolofeto utabukile Mosesa bukata?

7 Binenwa bya Mosesa’bya byādi biyukilwe kala na bemvwaniki ba Petelo. Byobādi Bayuda, bādi balēmekele Mosesa. (Kup. 34:10) Bādi batengele na kipyupyu kwiya kwa mupolofeto mukatampe utabukile Mosesa. Uno mupolofeto kadipo wa kwikala bwa meshiasa kete, mushingwe māni wa Leza pamo bwa Mosesa, ino i Meshiasa mwine, “Kidishitu mutongwe kwa Leza,” Yehova.—Luka 23:35; Bah. 11:26.

Kwiifwana kwa ba Yesu ne Mosesa

8. Le i myanda’ka iifwene mu būmi bwa Mosesa ne Yesu?

8 Mu muswelo kampanda, būmi bwa Yesu pano panshi bwiifwene na bwa Mosesa. Kimfwa, ba Mosesa ne Yesu pobādi bakidi bana ba lukeke, bāpandile ku kwipaibwa na balopwe bakalabale. (Div. 1:22–2:10; Mat. 2:7-14) Kadi abo bonso ‘bāityilwe mu Edipito.’ Mupolofeto Hosea wānene amba: “Isalela pākidi mwanuke, penepo namusanshilwe, kadi naita mwana wami mwana-mulume mu Edipito.” (Hos. 11:1) Binenwa bya Hosea bifunkila pa kitatyi kyālupwilwe muzo wa Isalela mu Edipito na Mosesa mwendeji utongelwe na Leza. (Div. 4:22, 23; 12:29-37) Inoko, binenwa bya Hosea kebifunkilangapo enka pa myanda yāpityile ino i ne yoya ikāya’ko. Binenwa byandi i bupolofeto bwāfikidile kitatyi kyātambile ba Yosefa ne Madia mu Edipito na Yesu pāpwile kufwa Mulopwe Heloda.—Mat. 2:15, 19-23.

9. (a) Le i bingelengele’ka byālongele ba Mosesa ne Yesu? (b) Tela kwiifwana kukwabo kudi pa bukata bwa Yesu ne Mosesa. (Tala kapango kanena’mba “Miswelo Mikwabo Iifwene Yesu na Mosesa,” pa paje 26.)

9 Ba Mosesa ne Yesu bālongele bingelengele, mwanda wa kulombola amba Yehova udi nabo. Bine, Mosesa ye muntu umbajinji mu bilembwa wālongele bingelengele. (Div. 4:1-9) Kimfwa, Mosesa wālongele kingelengele kya mema na kusoñanya mema a Nile ne a mu byumbu alamuke ke mashi, na kukalañanya Kalunga Katyila, ne na kulupula mema mu dibwe mu ntanda mutuputupu. (Div. 7:19-21; 14:21; 17:5-7) Yesu nandi wālongele bingelengele bya mema. Kingelengele kyandi kibajinji kyādi kya kwalamuna mema ke vinyu ku masobo a butundaile. (Yoa. 2:1-11) Ebiya, wātalaja kimpumpu pa Dijiba dya Ngadilea. Kyaba kikwabo, wālandele enka ne pa mema! (Mat. 8:23-27; 14:23-25) Kwiifwana kukwabo kudi pa bukata bwa Mosesa ne Yesu, Mosesa Mukatampe, kudi mu kapango pa paje 26.

Sangela Kidishitu Mupolofeto

10. Lelo mupolofeto wa bine uloñanga bika, ne mwanda waka Mosesa i mupolofeto wa bine?

10 Bantu bavule balañanga amba mupolofeto i muntu unena bya kumeso, ino kino i kipindi’tu kya mingilo ya mupolofeto. Mupolofeto wa bine i musedi wa myanda ya Yehova, yewa usapula “bintu bikatampe bya Leza.” (Bil. 2:11, 16, 17) Mu bino bintu mudi ne kusapula bupolofeto bwa myanda ikāya kumeso, kusokola mpango kampanda ya Yehova, ne kusapula butyibi bwa Leza. Mosesa wādi mupolofeto ulonga bino bintu. Wālaile kwiya kwa Mpupo Dikumi yāponene Edipito, kimo ne kimo. Wāsapwile kipwano kya Bijila ku Shinai. Kadi wāfundije muzo kiswa-mutyima kya Leza. Inoko mupolofeto mukatampe kupita Mosesa wādi ukitengelwe.

11. Le Yesu wāingile namani mwingilo wandi wa bu mupolofeto mukatampe kutabuka Mosesa?

11 Kupwa, mu myaka katwa kabajinji, Zekadia wāingile bu mupolofeto pa kusokola mpango ya Leza itala pa wandi mwana Yoano. (Luka 1:76) Uno mwana ye wāikele ke Yoano Mubatyiji, wādi usapula kwiya kwa mupolofeto mukatampe kutabuka Mosesa wādi utengelwe tamba kala—ke Yesu Kidishitu kadi. (Yoa. 1:23-36) Yesu byaādi mupolofeto, wālaile bintu bivule. Kimfwa, wēsambile pa lufu lwandi, na kulaya mwasa kufwila, kwasa kufwila, ne bene basa kumwipaya. (Mat. 20:17-19) Bemvwaniki ba Yesu bātulumukile pa kumwivwana ulaya konakanibwa kwa Yelusalema ne tempelo yandi. (Mako 13:1, 2) Bupolofeto bwandi bukifikidila ne mu ano etu mafuku.—Mat. 24:3-41.

12. (a) Le Yesu wāadile namani kyalwilo kya mwingilo wa kusapula ntanda yonso? (b) Mwanda waka tulondanga kimfwa kya Yesu dyalelo?

12 Kutentekela pa bu mupolofeto, Yesu wādi musapudi kadi mufundiji. Wādi usapula myanda miyampe ya Bulopwe bwa Leza, kadi kekwāikelepo muntu unena pakubulwa moyo bwa aye. (Luka 4:16-21, 43) Ne bu mufundiji nabo i kutupu udingakene nandi. Bantu bamo bamwivwene banene amba: “Kasha kekwaikelepo unena pamo bwa uno muntu!” (Yoa. 7:46, Myanda Miyampe ku Bonso) Yesu wādi mupyasakane mu kusambakanya myanda miyampe ne wāpele balondi bandi bukomo bumo bonka bwa kupyasakena Bulopwe. Mu uno muswelo wāadile kyalwilo kya mwingilo wa kusapula ne kufundija bantu ntanda yonso wendelela ne didi kūlu dino. (Mat. 28:18-20; Bil. 5:42) Mwaka wadi’mo, kintu kya balondi ba Kidishitu midiyo isamba-ibidi bapityije mansaa 1500000000 ne kupita mu kusapula myanda miyampe ya Bulopwe ne kufundija bantu basangela bubinebine bwa mu Bible. Lelo nobe utambilanga bininge mu uno mwingilo?

13. Lelo i bika biketukwasha “tutalei’nka kutala”?

13 Ne kutatana kwine mpika, Yehova wāfikidije bupolofeto bwandi bwa kutalula mupolofeto udi pamo bwa Mosesa. Lelo kuyuka kino kwitutonona tulonge bika? Le kukupanga kikulupiji kya amba bupolofeto bwitulailwe busa kufikidila panopano ponka? Bine, kulangulukila pa kimfwa kya Mosesa Mukatampe kwitutonona “tutalei’nka kutala kadi twikale senene umbyonso.”—1 Tes. 5:2, 6, MB.

Lēmeka Kidishitu Nsenga

14. Mosesa wādi nsenga pa bukata bwa Bene Isalela ne Leza namani?

14 Yesu i nsenga pamo bwa Mosesa. Nsenga usengelanga mitamba ibidi ya bantu. Mosesa wādi usengela kipwano kya Bijila kya Bene Isalela na Yehova. Shi bana ba Yakoba bākōkele bijila bya Leza bādi ba kwikala kilēme kya Leza, kipwilo kyandi. (Div. 19:3-8) Kino kipwano kyāingile tamba mu 1513 K.K.K. kufika ne mu myaka katwa kabajinji K.K.

15. Yesu i nsenga mukatampe muswelo’ka?

15 Mu 33 K.K., Yehova wāsambile kipwano na Isalela mupya, “Isalela wa Leza,” wāikele ke kipwilo kya ntanda yonso kibundilwe na Bene Kidishitu bashingwe māni. (Ngat. 6:16, MB) Kipwano kyāsengele Mosesa kyādi na bijila bisonekwe pa dibwe na Leza, ino kipwano kisengela Yesu akyo i kikatampe. Bijila byakyo i bisonekwe na Leza pa mityima ya bantu. (Tanga 1 Temote 2:5; Bahebelu 8:10.) Nanshi “Isalela wa Leza” wāikala ke kilēme kya Leza, muzo wa “bantu bakupana bipa” bya Bulopwe bwa Meshiasa. (Mat. 21:43) Bantu badi mu uno muzo wa ku mushipiditu bo babadilwa mu kipwano kipya. Inoko ke enkapo abo kete bamwena mu kino kipwano. Milwi ne milwi ya bantu, enka ne boba balēle mu tulo twa lufu bene, bakapebwa madyese a nyeke pangala pa kino kipwano kikatampe.

Kwata na Mutyika Kidishitu Munyongolodi

16. (a) Lelo Yehova wāingidije Mosesa mu miswelo’ka pa kunyongolola Isalela? (b) Mungya Divilu 14:13, i ani Mwine wēbanyongolwele?

16 Bufuku bukya ke Divilu, bana bamo ba Isalela bādi mu kyaka kikatampe. Mwanda mwikeulu wādi wa kupita mu ntanda ya Edipito ne kwipaya mwana yense umbedi. Yehova wālombwele Mosesa amba umbedi yense mu Isalela ukapanda shi Bene Isalela bakuse mashi a kana ka mukōko ka Pashika pa ñunji ne kidyangwa kya bibelo byabo. (Div. 12:1-13, 21-23) Ne ye mobyāpityile. Kupwa, muzo onso wātanwa mu kyaka kikatampe. Wāpile mu kidiba, aku Kalunga Katyila, aku nako makalo a Bene Edipito ādi ebalonda. Yehova wēbanyongolola kupityila kudi Mosesa wākalañenye mema a dijiba mu kingelengele.—Div. 14:13, 21.

17, 18. Lelo Yesu i munyongolodi mukatampe kutabuka Mosesa mu buluji’ka?

17 Nansha shi buno bunyongolodi bwadi bukatampe namani, ino bobwa bukalonga Yehova kupityila kudi Yesu bukekala bukatampe kutabuka. Yesu ye wingidijibwe pa kunyongolola bantu ba kikōkeji ku bupika bwa bubi. (Loma 5:12, 18) Kadi buno bunyongolodi i “bukūdi bwa nyeke na nyeke.” (Bah. 9:11, 12) Dijina Yesu dishintulula amba “Yehova I Lupandilo.” Yesu byādi bu Munyongolodi, Mupandiji, ketupandijangapo ku bubi kete, ino witushitwilanga ne dishinda dya kukamona būmi bulumbuluke. Yesu pa kunyongolola balondi bandi mu bupika bwa bubi, i mwibakūle ku bukalabale bwa Leza ne kwibatweja mu kipwano kya buswe na Yehova.—Mat. 1:21.

18 Mu kunyongololwa ku bubi kwitunyongolwele Yesu mubadilwa ne byenda na bubi—misongo ne lufu. Pa kumona mobishintulwila, tutalei byālongekele pāendele Yesu ku njibo ya muntu umo utelwa dya bu Yelusa, wāfwidilwe mwana mwana-mukaji wa myaka 12. Yesu wākulupije Yelusa amba: “Kokikwatwa moyo itabija’tu usakupanda.” (Luka 8:41, 42, 49, 50) Monka mwaānenene, nsongwakaji’wa wasanguka! Lelo ubwanya kufwatakanya mwāsangedile bambutwile bandi? Nabya ubamone ne motukekadila na nsangaji mikatampe “bonso badi mu bibundu [po]bakēvwana diwi [dya Yesu]. Ne kutamba bakatambemo” pa kusangulwa’bo. (Yoa. 5:28, 29) Bine, Yesu i Mupandiji, Munyongolodi wetu!—Tanga Bilongwa 5:31; Tet. 1:4; Kus. 7:10.

19, 20. (a) Lelo kulangulukila pa mwingilo wa Yesu bu Mosesa Mukatampe kwitutala namani? (b) Le i bika byotukesambila’po mu kishinte kilonda’ko?

19 Kuyuka kotwayuka amba tukokeja kukwasha bantu bamwene mu bilongwa bya bupandiji bya Yesu kwitutonona twiele mu mwingilo wa kwibasapwila ne kwibafundija. (Is. 61:1-3) Kadi kulangulukila pa mwingilo wa Yesu Mosesa Mukatampe kwitupa kikulupiji kya amba ukanyongolola balondi bandi pakāya konakanya babi.—Mat. 25:31-34, 41, 46; Kus. 7:9, 14.

20 I amo, Yesu i Mosesa Mukatampe. Wālongele bivule kebyādipo bibwanya kulonga Mosesa. Binenwa bya Yesu bya bu mupolofeto ne bilongwa byandi bya bu nsenga bitalanga muzo onso wa bantu. Yesu byadi Munyongolodi, bukūdi bwakakūla bantu ke bwa lupitopo, ino i bwa lonso. Ino kudi bivule bya kwifunda padi Yesu kupityila ku bantu ba kikōkeji ba pa kala. Kishinte kilonda’ko kikesambila pa mwaikadile bu Davida Mukatampe ne bu Solomone Mukatampe.

Le Ukokeja Kushintulula?

Le Yesu i mukatampe kupita Mosesa namani mu bu

• mupolofeto?

• nsenga?

• munyongolodi?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kapango/Kifwatulo pa paje 26]

Miswelo Mikwabo Iifwene Yesu na Mosesa

◻ Bonso bāshile bitenta byabo mwanda wa kwingidila Yehova ne bantu bandi.—2 Kod. 8:9; Fid. 2:5-8; Bah. 11:24-26.

◻ Bonso bādi bashingwe māni, ‘bakidishitu.’—Mako 14:61, 62; Yoa. 4:25, 26; Bah. 11:26.

◻ Bonso bāile mu dijina dya Yehova.—Div. 3:13-16; Yoa. 5:43; 17:4, 6, 26.

◻ Bonso bādi bakōkele.—Umb. 12:3; Mat. 11:28-30.

◻ Bonso bādishishe bibumbo bya bantu.—Div. 16:12; Yoa. 6:48-51.

◻ Bonso bādi batyibi ne bajidiki ba bijila.—Div. 18:13; Mal. 4:4; Yoa. 5:22, 23; 15:10.

◻ Bonso bāpelwe butadi bwa njibo ya Leza.—Umb. 12:7; Bah. 3:2-6.

◻ Bonso i batumoni ba binebine ba Yehova.—Bah. 11:24-29; 12:1; Kus. 1:5.

◻ Mosesa ne Yesu pa kupwa kufwa, Leza wājimije imbidi yabo.—Kup. 34:5, 6; Luka 24:1-3; Bil. 2:31; 1 Kod. 15:50; Yude 9.