Būmi Bwa Nyeke Pano Panshi—Lukulupilo Luletele Leza

“Bipangwa nabyo byanekenībwe ku bukobakane . . . pa mwanda wa . . . kukulupila.”—LOMA 8:20.

1, 2. (a) Mwanda waka lukulupilo lwa būmi bwa nyeke pano pa ntanda ludi na mvubu kotudi? (b) Mwanda waka bantu bavule kebetabijangapo amba būmi bwa nyeke pano pa ntanda bukekala’ko?

 PADI uvulukile nsangaji yowaivwene pa kuyuka dibajinji amba panopano ponka bantu kebakanunupapo nansha kufwa, ino bakekala na būmi bwa nyeke pano pa ntanda. (Yoa. 17:3; Kus. 21:3, 4) Kepabulwe kodi mushilule kusapwila bakwabo luno lukulupilo lwa mu Bisonekwa. Nansha nankyo, lukulupilo lwa būmi bwa nyeke i kintu kikatampe kibadilwa mu myanda miyampe yotusapula. Lushintanga muswelo otumona būmi.

² Kyaba kivule, bipwilo bya Kine Kidishitu i bisūle lukulupilo lwa kwikala na būmi bwa nyeke pano pa ntanda. Nansha Bible byafundija amba muya ufwanga, bipwilo bivule bifundijanga byampikwa kukwatañana na bisonekwa amba muntu udi na muya keufu wendelelanga na būmi mu kīkalo kya mishipiditu shi muntu wafu. (Ezek. 18:20) O mwanda, bantu bavule kebetabijangapo amba būmi bwa nyeke pano pa ntanda bukekala’ko. Nanshi tubwanya kwiipangula’mba: Lelo Bible ubingijanga bine luno lukulupilo? Shi wilubingijanga, le i kitatyi’ka kyāsokwele’lo Leza ku bantu musunsa umbajinji?

“Byanekenībwe ku Bukobakane . . . pa Mwanda wa . . . Kukulupila”

3. Lelo mpango ya Leza itala bantu yāmwekele namani tamba ku ngalwilo ya mānga ya muzo wa muntu?

³ Mpango ya Yehova itala muzo wa muntu yāyukene tamba ku ngalwilo ya mānga ya bantu. Leza wālombwele patōkelela Adama amba shi akōkele wādi wa kwikala mūmi nyeke. (Ngal. 2:9, 17; 3:22) Ba ku musuku wa Adama babajinjibajinji bājingulwile kujimija bubwaninine kwa muntu, kwāyukene patōka na bintu bimweke. Dishinda dya kutwela ku budimi bwa Edena dyāshityilwe, bantu nabo kebanunupa ne kufwa. (Ngal. 3:23, 24) Kyaba pa kupita’po, būmi bwa muntu bwashilula kwīpipa. Adama wālele myaka 930. Shema wāpandile ku Dilobe, ne wālele myaka 600 kete, wandi mwana Alapakasada nandi wālele myaka 438. Tela, shandya Abalahama myaka 205. Abalahama wālele myaka 175, wandi mwana Isake 180, Yakoba nandi myaka 147. (Ngal. 5:5; 11:10-13, 32; 25:7; 35:28; 47:28) Bantu bavule badi ke bapwe kwivwanija buluji bwa kuno kwipipa—kyepelo kya būmi bwa nyeke kyādi ke kijimine! Lelo badi na bubinga bwa kukulupila amba bukajokejibwa?

4. Lelo bantu ba kikōkeji ba pa kala bādi na bubinga’ka bwa kukulupila amba Leza ukalujanga madyese ājimije Adama?

⁴ Kinenwa kya Leza kinena’mba: “Bipangwa nabyo [bantu] byanekenībwe ku bukobakane . . . pa mwanda wa . . . kukulupila.” (Loma 8:20) Kukulupila’ka? Bupolofeto bubajinjibajinji bwa mu Bible bwātelele ‘lukunwa’ lwadi lwa ‘kusonsakanya nyoka ku mutwe.’ (Tanga Ngalwilo 3:1-5, 15.) Ku bantu ba kikōkeji, mulao wa lolwa Lutundu nansha Lukunwa wāletele bubinga bwa kukulupila amba Leza kabwanyapo kuleka mpango yandi itala muzo wa muntu. Wāpele bantu pamo bwa Abele ne Noa bubinga bwa kukulupila amba Leza ukalujanga madyese ājimije Adama. Padi bano bantu bājingulwile amba ‘kusanshija lukunwa ku kapondo’ kwadi kwa kumwanga mashi.—Ngal. 4:4; 8:20; Bah. 11:4.

5. Le i bika bilombola’mba Abalahama wādi na lwitabijo mu lusangukilo?

 ⁵ Langa’po bidi Abalahama. Pa kutompibwa, Abalahama ‘wāelele Isake . . . mwana wandi umo enka wa kasuku.’ (Bah. 11:17) Mwanda waka waitabije kulonga namino? (Tanga Bahebelu 11:19.) Bine wādi ukulupile mu lusangukilo! Abalahama wādi na bubinga bwa kukulupidila mu lusangukilo. Kadi, Yehova waālwijije Abalahama bukomo bwa kubutula ne kwibakwasha aye ne wandi mukaji Sala babutule mwana wa ku bununu. (Ngal. 18:10-14; 21:1-3; Loma 4:19-21) Kadi Abalahama wādi na mwanda wa Yehova. Leza wāmulombola’mba: “Mudi Isake e mo lukatelwanga lukunwa lobe.” (Ngal. 21:12) Nanshi, Abalahama wādi na bubinga bwendele’mo bwa kutengela Yehova wa kusangula Isake.

6, 7. (a) Lelo i kipwano’ka kyāsambile Yehova na Abalahama? (b) Lelo mulao wa Yehova kudi Abalahama wāletele lukulupilo ku bantu muswelo’ka?

⁶ Abalahama byaādi na lwitabijo lukatampe, Yehova wāsamba nandi kipwano kitala lutundu nansha “lukunwa” lwandi. (Tanga Ngalwilo 22:18.) I bimweke amba kipindi kibajinji kya “lukunwa” i Yesu Kidishitu. (Ngat. 3:16) Yehova wālombwele Abalahama amba “lukunwa” lwandi lwadi lwa kuvudijibwa “bwa ñenyenye ya mūlu, kadi ne bwa musenga udi ku mulomo wa kalunga-kamema”—kibalwa kyampikwa kuyukwa na Abalahama. (Ngal. 22:17) Inoko, mwenda mafuku kino kibalwa kyayukene. Yesu Kidishitu ne ba 144000 bakabikala nandi mu Bulopwe bwandi lo luno “lukunwa.” (Ngat. 3:29; Kus. 7:4; 14:1) Bulopwe bwa Meshiasa o muswelo ‘ukeselwanga dyese mizo yonso ya panopanshi.’

⁷ Bikokejika padi Abalahama kāivwanijepo ne pa mfulo buluji bwa kipwano kyāsambile nandi Yehova. Inoko Bible unena’mba, “wadi utengele kibundi kya byalwilo.” (Bah. 11:10) Kino kibundi i Bulopwe bwa Leza. Pa kusaka’mba Abalahama akamone madyese a Bulopwe, bifwaninwe akekale monka mūmi. Ukekala mūmi kupityila ku lusangukilo. Kadi boba bakapanda ku Amakedona nansha boba bakasangulwa mu lufu nabo bakamonanga būmi bwa nyeke.—Kus. 7:9, 14; 20:12-14.

“Mushipiditu Udi Mwami Unkoleja’tu”

8, 9. Mwanda waka mukanda wa Yoba ke nsekununipo bitupu ya muntu umo wātenwe na matompo?

⁸ Pa bukata bwa Yosefa, kankanununa ka Abalahama ne mupolofeto Mosesa, kwāikele muntu umo, dyandi i Yoba. Mukanda wa mu Bible wa Yoba, mobimwekela wālembelwe na Mosesa, ulombola mwanda waka Yehova wālekele Yoba asusuke ne mobyāfudile. Inoko, mukanda wa Yoba ke nsekununipo bitupu ilombola muntu umo watenwe na matompo; ino wimanine pa myanda ya mvubu itala bonso mūlu ne panshi pene. Uno mukanda witufundija boloke bwa Yehova mu muswelo waludika, kadi usokola patōka amba bululame ne būmi bwa bonso bengidila Leza pano panshi butalwa na mwanda wa lupata lwālupukile mu Edena. Nansha Yoba byākadipo uyukidije uno mwanda, kālekelepo balunda nandi basatu bamunekenye alange amba wakankalwa kulama bululame bwandi. (Yoba 27:5) Kino kikankamika lwitabijo lwetu ne kwitukwasha tuyuke amba netu tukokeja kulama bululame bwetu ne kukwatakanya bubikadi bwa Yehova.

⁹ Bantu basatu bāile kusenga Yoba pa kupwa kwisamba, “Edihu mwana Balakele mwine Buza wa tentulula.” I kika kyāmulengeje esambe? Wānene’mba: “Mwanda ne muyule binenwa; mushipiditu udi mwami unkoleja’tu.” (Yoba 32:5, 6, 18) Nansha binenwa bya Edihu bya ku bukomo bwa mushipiditu byo byāfikidile ku mfulo ya masusu a Yoba, binenwa’bya bidi kadi na nshintulwilo ku bakwabo. Bileta lukulupilo ku bonso balama bululame.

10. Lelo i bika bilombola amba musapu wa Yehova ku muntu umo kyaba kimo ubwanya kutala bantu bonso?

¹⁰ Kyaba kimo Yehova ulombolanga muntu umo musapu ino ao utala ne bantu bonso. Kimfwa kya bupolofeto bwa Danyele bwisambila pa kilotwa kya Nebukaneza Mulopwe wa Babiloni kitala pa kushinda mutyi mukatakata.  (Dan. 4:10-27) Nansha kyokya kilotwa byo kyāfikidile mu būmi bwa Nebukadeneza, kyādi kifunkila pa bintu bikatampe kutabuka. Kyālombwele amba bubikadi bwa Leza pano pa ntanda kupityila ku bulopwe bwa ku musuku wa Mulopwe Davida bukemana monka kupwa kwa myaka 2520, kushilwila mu 607 K.K.K. * Bubikadi bwa Leza bwa kuludika ntanda bwashilwile monka na kubikikwa kwa Yesu Kidishitu bu Mulopwe wa mūlu mu mwaka wa 1914. Langa’po bidi Bulopwe mobusa kufikijija lukulupilo lwa bantu ba kikōkeji!

“Munyongolole Kutyina’mba Wakatūkila mu Lubao’mwa”!

11. Lelo binenwa bya Edihu bilombola bika padi Leza?

¹¹ Edihu pa kulondolola Yoba wātela mukendi umo bu “mushintuludi umo wa umbukata mwa kanunu, kulaija muntu kyokya kimolokele.” Le byadi bya kwikala namani shi uno mushintuludi “walombela Leza, nandi [amone amba] i muyampe kwadi”? Edihu amba: “Nankyo [Leza] wamufwila lusa kanena’mba: Munyongolole kutyina’mba wakatūkila mu lubao’mwa; natana kikūlwa. Umbidi wandi ukafufuma kutabuka wa bwanuke; witolela ku mafuku a busongwalume bwandi.” (Yoba 33:23-26) Bino binenwa bilombola mutyima wa Leza wa kwitabija “kikūlwa,” kya kupūta bantu besāsa.—Yoba 33:24.

12. Le binenwa bya Edihu bileta lukulupilo’ka ku bantu bonso?

¹² Bimweka’mba Edihu kādipo wivwanije buluji bwine bwa kikūlwa, pamo bwa bapolofeto kebaivwanijepo buluji bwa byonso byobādi balemba. (Dan. 12:8; 1 Pet. 1:10-12) Binenwa bya Edihu bikulupija’mba dyakadilwe kantu dino, Leza uketabija kikūlwa ne kunyongolola bantu ku bununu ne lufu. Binenwa bya Edihu byāletele lukulupilo lwa kutendelwa lwa būmi bwa nyeke. Kadi mukanda wa Yoba ulombola’mba kukekalanga lusangukilo.—Yoba 14:14, 15.

13. Lelo Bene Kidishitu bevwanije muswelo’ka binenwa bya Edihu?

¹³ Dyalelo, binenwa bya Edihu bikidi na mvubu ku Bene Kidishitu midiyo ne midiyo bakulupile kukapanda pakonakanibwa ino ngikadilo ya bintu. Banunu bakapanda bakajokela ku mafuku a busongwalume bwabo. (Kus. 7:9, 10, 14-17) Penepo, lukulupilo lwa  kukamona basangulwa kebekele na mobadi bekadile ku bunkasampe lukyendelela kusangaja bantu ba lwitabijo. Bine, būmi bwampikwa kufwa momwa mūlu ku Bene Kidishitu bashingwe-mani nansha būmi bwa nyeke pano panshi ku “mikōko mikwabo” bikamonwa enka na boba balombola lwitabijo mu kitapwa kya kikūlwa kya Kidishitu.—Yoa. 10:16; Loma 6:23.

Lufu Lubapu Kuminininwa Pano Panshi

14. Lelo i kika kilombola’mba kwādi kusakilwa kintu kitabukile Mukanda wa Mosesa pa kusaka’mba Bene Isalela bekale na lukulupilo lwa kukamona būmi bwa nyeke?

¹⁴ Lutundu lwa Abalahama lwāikele ke muzo wa pa bula kitatyi kyolwātwelele mu kipwano na Leza. Kitatyi kyēbapele Yehova Mukanda wa bijila, webānene’mba: “Mukalamanga bitungo byami, ne misoñanya yami, shi muntu u longa’byo nankyo ukamona bumi mu abyo.” (Levi 18:5) Inoko, byo kebādipo ba kulonda na bubwaninine misoñanya mibwaninine ya Mukanda wa Bijila, Bene Isalela bāponejibwe nao ne bādi basakilwa kukūlwa’ko.—Ngat. 3:13.

15. Le i madyese’ka a kumeso alembele Davida ku bukomo bwa mushipiditu?

¹⁵ Kupwa kwa Mosesa, Yehova wāpele balembi bakwabo ba Bible mushipiditu sandu basoneke bitala lukulupilo lwa būmi bwa nyeke. (Mit. 21:4; 37:29) Kimfwa, Davida mulembi wa mitōto wāfudije lwimbo lumo lwa kwibunga kwa batōtyi ku Ziona na bino binenwa, amba: “E konka kwāsomenye Yehova katōkwe, ke būmi bwa nyeke na nyeke kadi.”—Mit. 133:3.

16. Le i mulao’ka ulaile Yehova kupityila kudi Isaya ukafika mu mafuku a kumeso “panopanshi ponsololo?”

¹⁶ Yehova wāpele Isaya mushipiditu anene bupolofeto butala būmi bwa nyeke pano panshi. (Tanga Isaya 25:7, 8.) Bubi ne lufu i bilēmenene bantu pamo’nka bwa “kiumbo”—bulangetyi—mokijikilanga muntu pa kufoma. Yehova i mukulupije bantu bandi amba bubi ne lufu bisa kuminwa nansha kutalulwa “panopanshi ponsololo.”

17. Lelo i mwingilo’ka wa Meshiasa wālailwe ushitula dishinda dya būmi bwa nyeke?

¹⁷ Kadi tubandaulei ne byobya bilembelwe mu Mukanda wa Bijila wa Mosesa wisambila pa mbuji wa kyeleko kya nkole, ke wa Azazele kadi. Musunsa umo pa mwaka, mu Difuku dya Kipwanyo, mupidishitu mukatampe wādi  ‘utenteka makasa andi onso abidi pa mutwe wa mbuji mulume mūmi’wa, wāsabila bukondame bonsololo bwa bana ba Isalela, ne kujilula kwabo kwine, ke mambo abo onso kadi, ino wēbutwika pa mutwe wa mbuji’wa wamwendeja muntanda mutuputupu.’ (Levi 16:7-10, 21, 22) Isaya wālaile kwiya kwa Meshiasa, wadi wa kwingila mwingilo wa kutalula “bukōkekōke,” “misongo,” ne “bubi bwa bangibangi” amba ashitule dishinda dya būmi bwa nyeke.—Tanga Isaya 53:4-6, 12.

18, 19. Lelo i lukulupilo’ka lulombwelwe patōka mu Isaya 26:19 ne mu Danyele 12:13?

¹⁸ Kupityila kudi Isaya, Yehova wālombwele bantu bandi Bene Isalela’mba: “Bafwe bobe bakekala bōmi, ngitu mifwe yami ikasanguka. Langukai mwimbei banwe bekalanga mu luvumbi; mwanda lumé lobe i pamo’nka bwa lumé lwa biyombo, ino panopanshi pakeela bafwe.” (Is. 26:19) Bisonekwa bya Kihebelu bilombola patōkelela amba kukekalanga lusangukilo ne būmi pano panshi. Kimfwa, kitatyi kyādi Danyele na myaka isenselela ku katwa, Yehova wāmukulupije amba: “u kōlolokwa ne kukemana mu kifunda kyobe pa mfulo ya mafuku.”—Dan. 12:13.

¹⁹ Mata byaādi na lukulupilo lwa lusangukilo, wālombwele Yesu pafwile mwanabo amba: “Ngyūkile’mba, ukasangukanga ponka pa kusanguka pa difuku dya mfulo.” (Yoa. 11:24) Lelo bufundiji bwa Yesu ne bisonekwa bya ku bukomo bwa mushipiditu bya bandi bana ba bwanga byāshintyile luno lukulupilo? Lelo Yehova upanga bantu lukulupilo lwa būmi bwa nyeke pano pa ntanda ne pano pene? Tukabandaula malondololo a bino bipangujo bibidi mu kishinte kilonda’ko.

[Kunshi kwa dyani]

Lelo Ukokeja Kushintulula?

• Le bipangwa bya bantu “byanekenībwe ku bukobakane” pa mwanda wa lukulupilo’ka?

• Lelo i kika kilombola’mba Abalahama wādi na lwitabijo mu lusangukilo?

• Le binenwa byānene Edihu kudi Yoba bileta lukulupilo’ka ku bantu bonso?

• Lelo Bisonekwa bya Kihebelu bishintulula muswelo’ka lukulupilo lwa lusangukilo ne lwa būmi bwa nyeke pano pa ntanda?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 11]

Binenwa byānene Edihu kudi Yoba bileta lukulupilo amba muntu ukanyongololwa ku bununu ne lufu

[Kifwatulo pa paje 12]

Danyele wādi ukulupile amba ‘ukemana mu kifunda kyandi pa mfulo ya mafuku’