“Ikalai Ne Mutyima Wa Kutunta”
“Ikalai Ne Mutyima Wa Kutunta”
“Mu mīngilo kemuso mulele; ikalai ne mutyima wa kutunta pa kwepa ya bupika bwa Mfumwetu.”—LOMA 12:11.
1. Mwanda waka Bene Isalela bādi bela bitapwa bya banyema ne byakwela bikwabo?
YEHOVA usangelanga bitapwa bipānwa na mutyima tō na bengidi bamulombola buswe bwabo ne bakōkela kiswa-mutyima kyandi. Mu myaka ya kala, wādi witabija bitapwa bya banyema palapala ne byakwela bikwabo. Bino byonso byādi byelwa na Bene Isalela kukwatañana na Mukanda wa bijila wa Mosesa mwanda wa kulekelwa bubi ne kufwija’ko. Mu kipwilo kya Bwine Kidishitu, Yehova kasakilepo twele bitapwa bya uno muswelo. Inoko mu shapita wa 12 wa mukanda wa mutumibwa Polo ku Bene Kidishitu ba mu Loma, wālombwele amba kudi bitapwa byotufwaninwe kwela. Tubandaulei’byo.
Kitapwa Kyūmi
2. Batwe Bene Kidishitu tufwaninwe kwikala na būmi bwa muswelo’ka, ne kino kitulomba kulonga bika ne bika?
2 Tanga Loma 12:1, 2. Ku ngalwilo’tu kwa mukanda wandi, Polo wālombwele patōkelela amba Bene Kidishitu bashingwe māni, bekale Bayuda nansha Bajentaila, babingijibwanga bubinga ku meso a Leza pa lwitabijo, ke pa mingilopo. (Loma 1:16; 3:20-24) Mu shapita wa 12, Polo ushintulula amba Bene Kidishitu bafwaninwe kufwija’ko pa kwikala na būmi bwa kwipāna. Pa kino, tunenwe kusambula mityima yetu. Byotudi bapyane kubulwa kubwaninina, twibalamate “ku mukanda wa bubi, ne wa lufu.” (Loma 8:2) O mwanda tusakilwa kupaluka’ko na kwikala “bapya mu mityima [yetu] ne mu milangwe [yetu] mine.” (Ef. 4:23, Myanda Miyampe ku bonso) Kuno kushinta kubwanika enka na bukwashi bwa Leza ne mushipiditu wandi. Kadi kwitulomba kukankamana “kwine kwine kwa mutyima.” Ko kunena amba kulonga bukomo bwetu bonso bwa kuleka “kudingakanibwa na bapanopantanda” badi na ngikadilo mibole, kwipwija mukose kubi, ne mulangilo moneke.—Ef. 2:1-3.
3. Mwanda waka twingilanga mingilo ya Bwine Kidishitu?
3 Polo witwita kadi twingidije “mutyima” wetu mwa kuyukila “kiswa-mutyima wa Leza, ne mwikadile bulumbuluke, kuloelelwa, ne bu-bwaninine monka.” Mwanda waka tutañanga Bible difuku ne difuku, tulangulukila’po, tulombela, tutanwa ku kupwila, ne kusapula myanda miyampe ya Bulopwe? Le i mwanda wa bakulumpe betutononanga kulonga namino? Eyo, tufwijanga’ko bukwashi bwa bakulumpe pa kuno kwituvuluja. Inoko twingilanga mingilo ya Bwine Kidishitu mwanda tutononwanga na mushipiditu wa Yehova Leza tulombole amba tumuswele na mutyima onso. Kadi, tukulupile ne mutyima umo amba kwingila ino mingilo i kiswa-mutyima kya Leza potudi. (Zek. 4:6; Ef. 5:10) Kino kitupanga nsangaji ne kuloelelwa pa kuyuka amba shi twikale Bene Kidishitu ba binebine, tuketabijibwa na Leza.
Byabuntu Palapala
4, 5. Bakulumpe bengidijanga byabuntu byabo namani?
4 Tanga Loma 12:6-8, 11. Polo ushintulula amba tudi na “bya-buntu pala pala, mwendele buntu bwa kupebwa kudi bātwe.” Mu byabuntu bimo bitelele Polo mudi—kudingila, kulela—bitala’nka bakulumpe, banenwe kulela ne “kininga ponka.”
5 Polo unena’mba, kino kininga kifwaninwe kumweka ne mu muswelo wingila batadi bu bafundiji ne kuvuija “mīngilo.” Mungya myanda idi kūlu ne kunshi, bimweka amba Polo pano wādi utela “mīngilo” ingilwa mu kipwilo, nansha “ngitu īmo.” (Loma 12:4, 5) Ino mingilo itelelwe pano i imo yonka na isonekelwe mu Bilongwa 6:4, munenene batumibwa amba: “Bātwe tutēle mityima mafuku onso nyeke ku milombelo ne ku kufundija kwa myanda.” Le uno mwingilo ulomba bika ne bika? Bakulumpe Bene Kidishitu bengidijanga byabuntu byabo mwanda wa kutamija kipwilo. Belombolanga amba “i beele konka ku mīngilo” po baludika kipwilo na kininga ne kuleta bulombodi mungya Kinenwa kya Leza na kifundwa, bukimbi, bufundiji, ne bukumbi ne milombelo ponka. Batadi bengidijanga byabuntu byabo na kusumininwa ne kulela mikōko na “mityima [yabo] tō.”—Loma 12:7, 8; 1 Pet. 5:1-3.
6. I muswelo’ka otukalonda madingi aletelwe mu Loma 12:11, kisonekwa kiselele mutwe wa mwanda?
6 Polo unena kadi amba: “Mu mīngilo kemuso mulele; ikalai ne mutyima wa kutunta pa kwepa ya bupika bwa Mfumwetu.” Shi tubamone amba ketudi na kinkosela mu mwingilo wetu, i biyampe tubandaule bibidiji byetu bya kwifunda ne kulombela na kininga divule dine mushipiditu wa Yehova, ukokeja kwitukwasha tulwe na lufufumya kadi tujokeje bupyasakane bwetu. (Luka 11:9, 13; Kus. 2:4; 3:14, 15, 19) Mushipiditu sandu wāpele Bene Kidishitu babajinji bukomo bwa kwisamba “myanda ya bintu bikatampe bya Leza.” (Bil. 2:4, 11) Netu ukokeja kwitupa bupyasakane, “mutyima wa kutunta” mu mwingilo.
Kwityepeja ne Bumvubumvu
7. Mwanda waka tufwaninwe kwingila na kwityepeja ne bumvubumvu?
7 Tanga Loma 12:3, 16. I “pa buntu” bwa Yehova potwikadile na byabuntu. Polo unena mu kisonekwa kikwabo amba: “Kubwanya kwetu i kwa kudi Leza.” (2 Kod. 3:5) O mwanda ketufwaninwepo kwitendela. Tufwaninwe kuyuka na kwityepeja amba byonso byotulonga mu mwingilo i pa bukomo bwa Leza, ke pa bwetupo. (1 Kod. 3:6, 7) O mwanda mwine Polo unena amba: “Kekwitendela bānwe bene mwakila ne mwakufwaninwa kwitendela, mhm.” I kya mvubu kwilēmeka, kusangala, ne kuloelelwa mu mwingilo wetu wa Bulopwe. Inoko, kwikala wa bumvubumvu, nansha kwiyuka mikalo yetu, kuketukankaja kwikala ba kadika mukupa. Ino tusaka ‘kwitendela ne mutyima tutūkenye.’
8. I muswelo’ka otukepuka kwikala na “ñeni ya mu bya [batwe] bene”?
8 Kwianinya byotulonga i bulembakane. Ke-muntu i “Leza mwine watamija’yo.” (1 Kod. 3:7) Polo unena’mba Leza i mupe umo ne umo mu kipwilo “kitungo kya kwitabija.” Nanshi pa kyaba kya kwizunzula, tuyukei amba bakwetu nabo baloñanga mungya kitungo kyabo kya kwitabija. Polo ubweja’ko amba: “Mwikale ne mutyima umo, wa yeu o wa yeu, bānwe bonso.” Mutumibwa witulombola mu mikanda mikwabo amba “kemukīlonga, nansha kimo, kya bingojila, nansha kya ntumbo ya bitubitupu, mhm, ino ku mutyima wa bumvubumvu bonso bēkale kulemeka bakwabo pakatampe pene, ne abo bene patyetye, monka mo mwikadile ku muntu, ku muntu.” (Fid. 2:3) Kuyuka amba tutu nansha kaka udi peulu petu mu muswelo kampanda kulomba kwityepeja ne bukomo bwa binebine. Kwityepeja kuketukankaja kwikala na “ñeni ya mu bya [batwe] bene.” Nansha madyese a pa bula byoalengejanga bantu bamo batumbe, batwe bonso tukasangala pa kwingila mingilo ya kwityepeja, “byonka byampikwa ntumbo,” pavule byampikwa kujingululwa na bantu.—1 Pet. 5:5.
Bumo Bwetu bwa Bwine Kidishitu
9. Mwanda waka Polo udingakanya Bene Kidishitu babutulwe ku mushipiditu na bya ku ngitu?
9 Tanga Loma 12:4, 5, 9, 10. Polo wādingakenye Bene Kidishitu na bya ku ngitu bingidila pamo na Mutwe wabyo, ke Kidishitu kadi. (Kol. 1:18) Uvuluja Bene Kidishitu babutulwe ku mushipiditu amba ngitu idi na biungo bingila mingilo palapala ne amba “mo tuvudile muno, tudi ngitu īmo yonka monka mudi Kidishitu.” Muswelo umo onka, Polo wisāshila Bene Kidishitu bashingwe māni ba mu Efisesa amba: “Tutamine monka mudi aye umbintu byonsololo, aye i mutwe, ke aye Kidishitu kadi; kadi aye ngitu yonsololo ībalamankanibwa pamo, ne kulungakanibwa biyampe, senene, shē, ku kyokya kipana bilungwalungwa byonso, monka mo bilongela abyo byonso, aki ne kitūngo kyakyo, aki ne kitūngo kyakyo, kyenda kibaīja ngitu ne kwitamijija ayo mīne monka mu lusa.”—Ef. 4:15, 16.
10. “Mikōko mikwabo” ifwaninwe kukōkela lupusa lwa bāni?
10 Shako “mikōko mikwabo” keibadilwapo mu boba babundile ngitu ya Kidishitu, inoko bakokeja kuboila ñeni mivule ku kino kyelekejo. (Yoa. 10:16) Polo unena amba Yehova “wamukōkejeja [Kidishitu] bintu byonso panshi pa maulu andi, wamupe kādi mutwe wa bintu byonso ku kipwilo nakyo.” (Ef. 1:22) Dyalelo, mikōko mikwabo ibadilwa mu “bintu byonso” bitūdile’po Yehova wandi Mwana bumutwe. Kadi babadilwa mu “lupeto” lupelwe “umpika wa binebine, udi na manwa” na Kidishitu. (Mat. 24:45-47) Boba badi na lukulupilo lwa kwikala pano panshi bafwaninwe nanshi kuyuka Kidishitu bu Mutwe ne kukōkelelela umpika wa ñeni udi na manwa ne kyandi Kitango Kyendeji ne batutu batongele bu batadi mu kipwilo. (Bah. 13:7, 17) Bino byo bilengeja kwikale bumo bwa Bwine Kidishitu.
11. Bumo bwetu bwimanine pa bika, ne Polo ubweja’ko madingi’ka makwabo?
11 Buno bumo bwimanine pa buswe, ‘bwa kulamankanya bufikijije.’ (Kol. 3:14) Polo unena kino ukoma mu Loma 12 amba, buswe bwetu bufwaninwe kwikala ‘bwampikwa buzazangi’ kadi amba ‘mu buswe bwa bubwana bwetu,’ twikale “kwifwila lusa lonka [batwe] bene na bene.” Kino kilengejanga twilēmeke umo ku mukwabo. Mutumibwa unena’mba: “Mukwilemeka namo kadi, umo akōkele mukwabo.” Shako, ketufwaninwepo kumona buswe bu kiswelelela. Tulongei bukomo bwetu bonso mwanda wa kulama butōki bwa kipwilo. Polo, pa kuleta madingi atala pa buswe, ubweja’ko amba: “Jilai pakatampe pene byobya bibibibi; lamatyididilai byobya bilumbuluke biyampe.”
Ikalai ne Kizaji
12. Mu mwanda utala kizaji, i ñeni’ka yotuboila ku Bene Kidishitu ba mu Masedonya wa kala?
12 Tanga Loma 12:13, MB. Buswe botuswele banabetu buketutonona ‘twabile bapandulwe’mo byobabudilwe’ mwendele bukomo bwetu. Nansha shi tudi na bintu bityetye bya ku ngitu, tukokeja kupāna. Polo wāsonekēle Bene Kidishitu ba mu Masedonya amba: “Ponka pa kutompwa kukatampe kwa malwa, bungi bwa tusepo twabo, ne bwa bulanda bwabo bukatampe, bubavudila ku bupeta bwa buntu bwabo. Mwanda monka mwikadile bipanwa byabo, ne kamoni, i binebine batabukile ne mu bipanwa byabo, bapanine ku mityima yabo abo bene, kwitwisashila, ne kwitusenga pakatampe’mba: Mutambule buno buntu, ne pa mwanda wa kipwano kya pa mīngilo ya bapandulwemo [mu Yudea].” (2 Kod. 8:2-4) Bene Kidishitu ba mu Masedonya nansha byobādi balanda, ino bādi na buntu. Bāmwene kukwasha banababo bafudilwe ba mu Yudea bu dyese dikatampe.
13. Lelo ‘kwikala ne kizaji’ i kulonga bika?
13 Musemwa “ikalai ne kizaji kya kusepelela benyi” i bwalamuni bwa muneneno wa Kingidiki ulombola kukwata’po mulangwe. Mukanda Ukola walamwine uno musemwa amba “ikalai ne mutyima wa kusepelela bēni.” Kizaji kimwekanga mu mutyima wa kwendela bantu bidibwa, ne kino kitendelwanga shi i kilongwe na buswe. Ino shi tukwata uno mulangwe, nabya tukasokola miswelo mikwabo ya kulombola kizaji. Kimfwa, shi ketudipo na bukomo ne muswelo wa kwita bantu bidibwa, tubwanya nansha’tu kwibendela tudibwa twa nsakusaku, twa busekwesekwe.
14. (a) Le kishima kya Kingidiki kyalamwinwe bu “kizaji” i kitambe ku bishima’ka? (b) Mu mwingilo, tukalombola namani amba tutele beni mutyima?
14 Kizaji kya kusepelela beni kitala ne pa mumweno. Kishima kya Kingidiki kyalamwinwe bu “kizaji” i kitambe ku bishima bibidi bishintulula “buswe” ne “beni.” Lelo abe umonanga beni ne bantu bangi namani? Mu bantu ba kizaji, tukokeja kubadila’mo ne Bene Kidishitu bekankilanga’ko kwifunda ludimi lukwabo mwanda wa kusapula myanda miyampe ku beni bavilukile mu mwaba wa kipwilo kyabo. Bine, bavule umbukata mwetu babwanya kwifunda ludimi lweni. Inoko, batwe bonso tukokeja kwingila mwingilo wa kukwasha bantu bangi na kwingidija kabuku Une bonne nouvelle pour des gens de toutes nations, kadi na musapu wa mu Bible mu ndimi mivule. Lelo i byabuyabuya’ka byomwenine mu kwingidija kano kabuku mu mwingilo?
Kwitūla pa Kyaba kya Bakwenu
15. Lelo Yesu wālongele namani mungya madingi adi mu Loma 12:15?
15 Tanga Loma 12:15. Madingi a Polo adi mu uno vese akokeja kwipipijibwa mu bishima bibidi: Langila bakwenu. Tufwaninwe kuyuka mwiivwanino wa bakwetu, ikale nsangaji nansha bulanda. Shi tudi ne mutyima wa kutunta, nankyo nsangaji ne lusa lwetu bikalombola malango etu. Bana ba bwanga 70 ba Kidishitu pobājokele mu mwingilo wa busapudi ne kusapwila Yesu misapu miyampe yobemwenine, Yesu ‘wātokelwe mu mushipiditu sandu.’ (Luka 10:17-21) Wāsangele nabo. Ku mutamba mukwabo, Yesu ‘wādidile na badila’ pa kufwa kwa mulunda nandi Lazalasa.—Yoa. 11:32-35.
16. Tukokeja namani kwitūla pa kyaba kya bakwetu, ne i bāni bafwaninwe nakampata kulonga namino?
16 Tusaka kulonda kimfwa kyāshile Yesu mu kulangila bakwetu. Shi mwanetu Mwine Kidishitu wasangala, i biyampe kusangala nandi. Mo monka kadi tufwaninwe kutenekwa shi batutu nansha bakaka basusuka ne kupepwa mityima. Pavule, tukokeja kusenga banabetu mu lwitabijo badi na njia ku mutyima shi twi bateja na lusa lwa binebine. Kyaba kimo, tukokeja kutengwa bininge ku mutyima na lusa lotwibemvwanina, uyuka twadila ne impolo. (1 Pet. 1:22) Nakampata bakulumpe bafwaninwe kulonda madingi a Polo a kwitūla pa kyaba kya bakwabo.
17. Lelo i bika byotwabandaula mu Loma shapita wa 12, ne i bika byotukabandaula mu kishinte kilonda’ko?
17 Ano mavese otwabandaula mu Loma shapita wa 12 abetupe madingi a mwa kulondela’o umbūmi bwetu bwa Bwine Kidishitu ne mu kipwano kyetu na banabetu. Mu kishinte kilonda’ko tukabandaula mavese ashala’ko mu uno shapita, esambila pa muswelo otufwaninwe kumona ne kwikala na bantu badi panja pa kipwilo, kubadila’mo ne balwana ne boba betupangapanga.
Tupitulukei’mo
• I muswelo’ka otukalombola amba tudi “ne mutyima wa kutunta”?
• Mwanda waka tufwaninwe kwingidila Yehova na kwityepeja ne bumvubumvu?
• I mu mashinda’ka motukalangila banabetu mu lwitabijo ne kwibevwanina lusa?
[Bipangujo bya Kifundwa]
[Kifwatulo pa paje 12]
Mwanda waka twingilanga ino mingilo ya Bwine Kidishitu?
[Kifwatulo pa paje 14]
Le umo ne umo ukokeja kukwasha namani beni bayuke myanda ya Bulopwe?