“Mwikale Ne Ndoe Ne Bantu Bonso”

“Shi kyendelemo, nankyo mwikale ne ndoe ne bantu bonso ku wenu mutamba.”—LOMA 12:18.

1, 2. (a) Le i kidyumu’ka kyāletele Yesu ku balondi bandi? (b) Lelo i kwepi kotukokeja kutana madingi a mwa kulongela shi tubatanwa na lwana?

 YESU wādyumwine balondi bandi amba mizo ya ntanda ikebalwa, ne kyolwa kumeso kwa lufu lwandi, wēbashintulwidile kine kyobakebalwila. Wānenene batumibwa amba: “Poso mwadi ba mu bapanopantanda, mwanda bapanopantanda besenswe abo bene na bene, ino byo kemudi ba mu bapanopantanda, nanshi ami napu kwimutoñamo mu bapanopantanda, po pa mwanda ne mwanda pene pano o bemushikilwe.”—Yoa. 15:19.

² Mutumibwa Polo wēmwenine bubinebine bwa binenwa bya Yesu. Mu mukanda wandi wa bubidi kudi Temote, Polo wāsonekele amba: “Ino abe nobe walondele monka mu lufundijo lwami, ne mungikadilo mwami, ne molokele mutyima wami, ne mu kwitabija, ne mu kwifula, ne mu lusa, ne mu kwitūkija mutyima, ne mu kupangwapangwa, ne mu byamalwa.” Ebiya kupwa wābweja’ko amba: “I binebine ne bonso batele mutyima  ku bwine-Leza kupangwapangwa ko kwabo.” (2 Tem. 3:10-12) Mu shapita wa 12 wa mukanda wa Polo ku Bene Kidishitu ba mu Loma, wāletele madingi a tunangu pa muswelo obādi ba kulonga shi abatanwa na lwana. Byaānene bikokeja kwituludika mu kino kitatyi kya ku mfulo.

“Tai Mityima ku Bintu Bifwaninwe”

3, 4. Le madingi atanwa mu Loma 12:17 akengidijibwa namani (a) mu bisaka bikalañane mu mitōtelo? (b) mu byotulongela bekadi netu?

³ Tanga Loma 12:17. Polo wāshintulwile amba shi tubatanwa na lwana, ketufwaninwepo kulongela monka. Kuteja ano madingi i kwa kamweno nakampata mu bisaka bikalañane mu mitōtelo. Mulume nansha mukaji Mwine Kidishitu ufwaninwe kukomena mutyima wa kwaluja kinenwa nansha kilongwa kibi ku kibi. ‘Kulubula bubi na bubi’ kekulupulangapo bipa bilumbuluke. Inoko, uno mwikadilo o mwine uleta ntatakanja.

⁴ Polo ulombola muswelo mulumbuluke wa mwa kulongela’mba: “Tai mityima ku bintu bifwaninwe ku meso a bantu bonso.” Ku njibo, mukaji udi na kanye kabinebine kudi mulumyandi ufutulula nkulupilo yandi, ukepuka kwikokanya kubwanya kulupuka’ko. (Nk. 31:12) Carlos, udi pano ku Betele, usekununa muswelo wanekenye inandi lwana lukatampe lwa shandi na kwikala na kanye ne na kukwatakanya biyampe njibo yandi. “Lolo wadi ukankamika batwe bana tumulēmeke. Wādi uningila kukaya nandi makayo a boules (makayo a imbuo a Bafalanse) nansha byonadi nshikilwe’o. Ino kino kekyadipo kimwikadija senene.” Penepa washilula kwifunda Bible, ebiya wabatyijibwa. Mu mwanda utala ‘kuta mutyima ku bifwaninwe ku meso a bantu bonso,’ divule dine Batumoni ba Yehova i banekenye mfwatakani pa kukwasha bekadi nabo baponenwa na bimpengele.

Kunekenya Lwana na “Mudilo wa Makala”

5, 6. (a) Le i mu buluji’ka mubanjilwanga “mudilo wa makala” pa mutwe wa walwana? (b) Sekununa mwanda mumweke wa penu ulombola bipa biyampe bilupukanga mu kulonda madingi adi mu Loma 12:20.

⁵ Tanga Loma 12:20. Polo pa kutonga binenwa bidi mu uno vese, wādi ulanga ku byobya byotutanga mu Nkindi 25:21, 22 amba: “Shi walwana nobe udi ne nzala mupe bidībwa adye, kadi shi udi ne kyumwa mupe mema a kutoma; mwanda umubanjilanga mudilo wa makala mu mutwe wandi, kabidi Yehova ukakupala.” Mungya madingi adi mu Loma shapita wa 12, Polo kādipo ukimba kunena amba ano makala a kyelekejo i a kupa mfuto nansha kufwija bumvu yewa witulwa. Ino luno lukindi—pamo ne binenwa bya Polo ku Bene Loma—bimweka bu bifunkila pa muswelo obādi basungulula bilonda pa kala. Charles Bridges, mufundi Mwine Angeletele wa mu myaka tutwa 19 wānene amba: “Kuno i kuvunda bilonda byumu mu mulwi wa mudilo wa makala, ke enkapo kwikitūla pangala, mhm. Mityima ibala-inga ikokeja kwikala  myumu, ne kutunya kusungululwa’yo na buswe butūkije mutyima, bwa kwipela, ne bwa kyanga.”

⁶ Pamo bwa “mudilo wa makala,” bilongwa bya kanye bikokeja kukabija mityima ya balwana, pakwabo ne kunekenya lwana lwabo. Bilongwa bya kanye bikokeja kulengeja bantu banenene maya bantu ba Yehova ne musapu wa mu Bible obasapula. Mutumibwa Petelo wāsonekele amba: “Ne mwikadilo wenu wikale wakufwaninwa umbukata mwa baJentaila; amba, monka mo bemunenena pamo bwa balonga bibi, ino pa mingilo yenu milumbuluke yo bamona batumbije Leza mu dyodya difuku dyakupempulwa.”—1 Pet. 2:12.

“Mwikale ne Ndoe ne Bantu Bonso”

7. Le Kidishitu wāshidile bandi bana ba bwanga ndoe’ka, ne ino ndoe itutonona tulonge bika?

⁷ Tanga Loma 12:18. Bufuku bwa mfulo bwādi Yesu na batumibwa bandi, wēbalombwele amba: “Ne ndoe mīne yayo, nemushila’yo, i ndoe ya ami mwine yo nemupa.” (Yoa. 14:27) Ndoe yāshidile Kidishitu bandi bana ba bwanga i ndoe ya mutyima yobadi nayo pa kuyuka amba Yehova Leza ne wandi Mwana muswedibwe bebaswele ne kwibetabija. Ino ndoe ya mutyima ifwaninwe kwitutonona twikale na bakwetu mu ndoe. Bene Kidishitu ba bine i bantu baswele ndoe ne bakupwanya.—Mat. 5:9.

8. I muswelo’ka otukekala ba kupwanya mu kisaka ne mu kipwilo?

⁸ Muswelo umo wa kwikala wa kupwanya mu kisaka i kupwija bukidi bonka kubulwa kumvwañana pa kyaba kya kuleka bintu byenda bibipila’ko. (Nk. 15:18; Ef. 4:26) Mo monka ne mu kipwilo kya Bwine Kidishitu. Mutumibwa Petelo ulombola amba kulondalonda ndoe ne kujidika ludimi ku bibi byendelanga pamo. (1 Pet. 3:10, 11) Yakoba nandi, pa kupwa kuleta madingi masumininwe pa mwa kwingidijija ludimi ne mwa kwepukila mukao ne kwitolola, wāsonekele amba: “Ñeni mitūke mūlu ayo kibajinji i kutōka tō, ebiya ke talala, nyā, ne kikōkeji, kukolelwa pa kwisasa mpika, kuyūla kanye ne bipa bilumbuluke, kwakubulwa lupata, ne buzazangi bwine mpika. Kadi bipa bya boloke i bikune pa talala, nyā, bya boba bakupwanya kipwano.”—Yak. 3:17, 18.

9. Nansha byotusaka ‘kwikala ne ndoe ne bantu bonso,’ i bika byotufwaninwe kulama mu ñeni?

⁹ Polo kemaninepo enka pa kwikala wa ndoe mu kisaka ne mu kipwilo mu binenwa byandi bidi mu Loma 12:18. Unena’mba tufwaninwe kwikala “ne ndoe ne bantu bonso.” I kubadila’mo ne balondakani, bengidi netu, bakwetu ba ku masomo, ne bonso botutana mu mwingilo wetu wa busapudi. Ino mutumibwa utōkeja senene madingi andi amba: ‘Shi i kyendele’mo ku wenu mutamba.’ Ko kunena amba tulonge byonso pafudile bukomo bwetu mwa kwikadila “ne ndoe ne bantu bonso” pampikwa kutuna misoñanya myoloke ya Leza.

 Kinongo I kya Yehova

10, 11. Lelo i mu buluji’ka ‘motukōkela bukalabale,’ ne mwanda waka i kipite buya?

¹⁰ Tanga Loma 12:19. Enka ne boba ‘bapatanya’ mwingilo wetu ne musapu wetu, kubadila’mo ne balwana ba kimwesha, tufwaninwe “kwikala ne mutyima mutuuke” ne kulonga bintu “na butuukanye.” (2 Tem. 2:23-25, MB) Polo udingila Bene Kidishitu baleke kwalwija kinongo, ino ‘bakōkele bukalabale.’ Le i bukalabale’ka bwādi bwisambila’po Polo? Kādipo ubwanya nansha dimo kwitulombola tukōkele bukalabale bwetu. I kimweke patōka amba i kukōkela ku bukalabale bwa Leza. Batwe Bene Kidishitu tuyukile amba kinongo i kya Leza ke kyetupo. Mulembi wa mitōto wālembele amba: “Leka bulobo, wele bukalabale; kokijingwa mutyima, kujingwa mutyima kuleta kulonga bibibibi.” (Mit. 37:8) Kadi Solomone nandi wādingile amba: “Kokanena’mba: Nkalubula bibi; kungila Yehova, aye ukakupandija.”—Nk. 20:22.

¹¹ Shi balwana betusanshija, kintu kiyampe kulonga i kulekela Yehova ebalwije kinongo mwasakile ne pa kitatyi kyasaka. Polo pa kulombola amba wādi ulanga ku bukalabale bwa Yehova, wābwejeje’ko amba: “Kinongo i kyāmi mwine, nkamulubwila; mo munenena Yehova namino.” (Dingakanya na Kupituluka 32:35.) Wivwane twaluje batwe bene kinongo, nabya i kwitatula ne kwipapila lupusa ludi na Yehova kete. Kadi tukalombola amba ketukulupilepo mu mulao wa Yehova wa amba: “Nkamulubwila.”

12. Bukalabale bwa Yehova bukasokoka kitatyi’ka, ne muswelo’ka?

¹² Ku ñanjilo ya mukanda wandi, Polo wāsonekele amba: “Ke-buntu bukalabale bwa Leza i busokoke kūlu ponka pa kubulwa boloke kudi bantu batyintyilako byabinebine ponka pa kubulwa boloke.” (Loma 1:18) Bukalabale bwa Yehova bukasokoka momwa mūlu kupityila kudi wandi Mwana pa oa “malwa makatakata.” (Kus. 7:14) Kino kikekala kiyukeno kya “molokele kutyiba-mambo kwa Leza,” monka mushintulwila’kyo Polo mu mukanda mukwabo wa ku bukomo bwa mushipiditu amba: “Shi padi kintu kimolokele Leza kulubwila byamalwa kudi boba bakwimumwesha’o, ino kudi bānwe bakumona’o malwa, mukōlolokejibwa, ne bātwe bene kumo, ponka pa kusokoka kwa Mfumwetu Yesu momwa mūlu, ne bamwikeulu ba bulobo bwandi, mu mudilo wa lubimbi pyā, kwibalubwila kinongo boba bampikwa kuyūka Leza, ne ku boba bampikwa kukōkela myanda-miyampe ya Mfumwetu Yesu.”—2 Tes. 1:5-8.

Kushinda Bubi ku Bilumbuluke

13, 14. (a) Mwanda waka ketutulumukapo shi tubatanwa na lwana? (b) I muswelo’ka otukesela boba betupangapanga?

¹³ Tanga Loma 12:14, 21. Tukulupile ne mutyima umo amba Yehova ukafikidijanga milao yandi, o mwanda twipēne mu mwingilo waetupele—wa kusapula “myanda-miyampe ya buno bulopwe” “panopantanda ponso.” (Mat. 24:14) Tuyukile amba uno mwingilo wa Bwine Kidishitu ukakolomona bukalabale bwa balwana netu, ke-pantu Yesu wālombwele amba: “Mukashikibwa na mizo yonso pa mwanda wa dijina dyami.” (Mat. 24:9) Shi ke pano, ketutulumukapo nansha kuzoza umbidyoma shi tubatanwa na lwana. Mutumibwa Petelo wāsonekele amba: “Bānwe baswedibwe, kemukitendelai pa mwanda wa kutompibwa kwa mudilo kudi kwako ko mudi, kwa kwimufikila mwanda wa kwimutompa’mba: I kingi nakyo kyetufikila, mhm. Nanshi sepelelai byo mudi kwiabila misongo ya Kidishitu.”—1 Pet. 4:12, 13.

¹⁴ Pa kyaba kya kukwatyilwa manimani boba betupangapanga, tuloñanga buninge bwa kwibamunikila, mwanda tuyukile amba bamo betususulanga kuyuka mpika. (2 Kod. 4:4) Twikankilanga’ko kulonda ano madingi a Polo anena’mba: “Eselai dyese boba bakwimupangapanga; kadi mwesele ne dyese, kemukifinga mafingo.” (Loma 12:14) Muswelo umo wa kwesela boba betulwa i kwibalombelela. Yesu wānenene mu Busapudi  bwandi bwa ku Lūlu amba: “Mwikale kusanswa bemushikidilwe, kadi mwikale kulonga biyampe boba bakwimushikwa. Kadi mwikale kwesela dyese boba bakwimufinga mafingo, kadi bakwimubepela nabo, konka kwibalombelelapo.” (Luka 6:27, 28) Mutumibwa Polo wādi uyukile senene amba yewa upangapanga bakwabo ukokeja kwalamuka kadi mwanā bwanga wa kikōkeji wa Kidishitu ne mwingidi mupyasakane wa Yehova. (Ngat. 1:13-16, 23) Mu mukanda mukwabo, Polo wānene amba: “Mu kutukwa tweselemo dyese; ne mukupangwapangwa namo tutūkijemo ne mutyima. Mu kubabwa lubabo twisashila monka.”—1 Kod. 4:12, 13.

15. Le i muswelo’ka muyampe wa kunekenya bubi ku bilumbuluke?

¹⁵ O mwanda mwine Mwine Kidishitu wa bine ulamanga binenwa bidi mu vese wa mfulo wa Loma shapita 12 binena’mba: “Kemukishindwai na bubi, nanshi bānweko shindai bubi ku bilumbuluke.” Satana Dyabola ye nsulo ya bubi bonso. (Yoa. 8:44; 1 Yoa. 5:19) Mu kusokwelwa kwāpelwe mutumibwa Yoano, Yesu wāsokwele amba banababo bashingwe māni “bamunekenye [Satana] pa mashi a Kāna-ka-mukōko, ne pa mwanda wa busapudi bwabo.” (Kus. 12:11) Kino kilombola amba muswelo muyampe wa kunekenya Satana ne bubi bwaleta pa ino ngikadilo ya bintu i kulonga bilumbuluke na kuleta bukamoni, ne kusapula myanda miyampe ya Bulopwe.

Sepelelai Monka mu Kukulupila

16, 17. Loma shapita 12 witufundija bika pa (a) mwa kwingidijija būmi bwetu? (b) mwa kulongela mu kipwilo? (c) mwa kwikadila na bantu balwa na lwitabijo lwetu?

¹⁶ Bubandaudi bwīpi bwa shapita wa 12 wa mukanda wa Polo ku Bene Kidishitu ba mu Loma bubetuvuluja bintu bivule. Twafundile amba batwe bengidi bepāne ba Yehova tunenwe kwipāna. Pa kutononwa na mushipiditu wa Leza, twelanga bitapwa pambulwa sengwa mwanda mutyima wetu witulombola amba kino kyo akyo kiswa-mutyima kya Leza. Tudi ne mutyima wa kutunta kadi twingidija byabuntu palapala na bupyasakane. Twingilanga na kwityepeja ne bumvubumvu, koku tulonga bukomo bwetu bonso bwa kulama bumo bwetu bwa Bwine Kidishitu. Tudi na kizaji kadi tulangilanga bakwetu bya binebine.

¹⁷ Kadi Loma shapita 12 witupa madingi mavule a mwa kulongela shi tubatanwa na lwana. Ketufwaninwepo kwaluja kinongo. Tunenwe kunekenya lwana na bilongwa bya kanye. Pangya bukomo bwetu, ne pakubulwa kujilula misoñanya ya mu Bible, tusaka kwikala ne ndoe ne bantu bonso. Bano i bantu ba mu kisaka, mu kipwilo, balondakani, ba ku kaji, ku masomo, ne botutana mu mwingilo. Enka ne potutambwa na lwana lwa kimwesha pene, tuloñanga bukomo bwa kunekenya bubi ku bilumbuluke, na kuvuluka amba kinongo i kya Yehova.

18. Lelo i madingi’ka etupelwe mu Loma 12:12?

¹⁸ Tanga Loma 12:12. Kutentekela pa ano madingi a tunangu ne mendele’mo, Polo ubweja’ko bintu bisatu. Mutumibwa witulombola amba “shikilwai monka mu kulombela” mwanda ketukokejapo kulonga byonso bino pambulwa bukwashi bwa Yehova. Milombelo iketukwasha tulonde madingi makwabo anena amba “mutūkije ne mityima mu byamalwa.” Ku mfulo, tusakilwa kulama mu ñeni byobya bitubikile Yehova mu mafuku a kumeso ne ‘kusepelela monka mu kukulupila’ kwa būmi bwa nyeke, shi momwa mūlu, shi pano panshi.

Tupitulukei’mo

• I muswelo’ka otukalonga shi tubatanwa na lwana?

• I kwepi kotukalonga bukomo bwa kwikala ba kupwanya ne mwanda waka?

• Mwanda waka i bibi kwaluja kinongo?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 16]

Kukwasha bakwetu mobyendele kunekenyanga mfwatakani

[Kifwatulo pa paje 17]

Lelo uloñanga bukomo bwa kwikala wa kupwanya mu kipwilo?