“Mushipiditu ne Mutundaile’mba: ‘Iyai!’”
“Mushipiditu ne Mutundaile’mba: ‘Iyai!’”
“Mushipiditu ne mutundaile’mba: Iyai! Kadi wakwivwana nandi anene’mba: Iyai! . . . Ne yewa wakyumwa, nandi aye; kadi ne uswele, nandi ayate’o, buntu bitupu, mema a bumi.”—KUS. 22:17.
1, 2. Lelo tumweno twa Bulopwe tufwaninwe kwikala pa kifuko’ka mu būmi bwetu, ne mwanda waka?
LELO tumweno twa Bulopwe tufwaninwe kwikala pa kifuko’ka mu būmi bwetu? Yesu wāsoñenye balondi bandi ‘babadikile bidi kusaka bulopwe’ ne kwibakulupija amba shi abakimbe’bo, Leza ukebatentekela’po bikwabo byobasaka. (Mat. 6:25-33) Wādingakenye Bulopwe bwa Leza na dilungo dya mvubu dyāsokwelwe na muntu-nsunga wenda “wakapotelela byonso byādi nabyo amba: Nkapotololemo’tu kyonka’kyo.” (Mat. 13:45, 46) Lelo tubulwe’po kumona na mvubu mwingilo wa kusapula Bulopwe ne kulonga bana ba bwanga?
2 Monka motwekimwenine mu bishinte bibidi bishele kunyuma, kwisamba kwetu kwakubulwa moyo ne kwingidija kotwingidija mu mwingilo Mwanda wa Leza na bwino kulombola amba tuludikwanga na mushipiditu wa Leza. Kadi uno mushipiditu witukwashanga bininge potutambila kitatyi kyonso mu mwingilo wa kusapula Bulopwe. Tutalei mowitukwashisha.
Lwito ku Bonso!
3. Lelo i mema a muswelo’ka etyilwe bantu bonso ‘kwiya’ kutoma?
3 Lwito ku bonso i lwitwe bantu kupityila ku mushipiditu sandu. (Tanga Kusokwelwa 22:17.) Luno lwito i lwa ‘kwiya’ ne kupwija kyumwa kya bantu na mema a pa bula. Ke memapo otutomanga’a abundilwe na bipindi bibidi bya kipwinga ne kipindi kimo kya luvula luyampe. Nansha mema atomwa byoadi na mvubu mwanda wa kukwatakanya būmi pano pa ntanda, Yesu wādi ulangila pa mema a muswelo mukwabo paālombwele mwana-mukaji Mwine Samadia ku mushimwa wa mema amba: “Boba bakukatoma oa mema o nkebapa ami, nabya abo kebakēvwanapo kyumwa nyeke ne nyeke. Nanshi oa mema o nkebapa akebālamuka munda mwabo ke nsulo ya mema a kusukumuka suku! suku! suku! ne ku būmi bwa kulādila nyeke ne nyeke-ke.” (Yoa. 4:14) Ano mema a kutendelwa etyilwe bantu kutoma i apāna būmi bwa nyeke.
4. Lelo mvubu ya kwikala’ko kwa mema a būmi, yāshilwile namani, ne mema elekeja bika?
4 Mvubu ya kwikala’ko kwa ano mema a būmi, yāshilwile kitatyi kyēlungile muntu umbajinji, Adama kudi mukajandi Eva, ku kubulwa kukōkela Yehova Leza—mwine wēbapangile. (Ngal. 2:16, 17; 3:1-6) Ba mulume ne mukaji babajinji bāpangilwe mu budimi mobādi bekele “kutyina’mba [Adama] wakobeka kuboko kwandi kuposola konka ku mutyi wa bumi, ne kudyako, nenki ke mumi nyeke ne nyeke-ke.” (Ngal. 3:22) Adama byaādi mbutwile wa bantu bonso, wātwejeje lufu ku muzo onso wa muntu. (Loma 5:12) Mema a būmi elekeja mpango yonso ya Leza ya kupwija bubi ne lufu lwa bantu ba kikōkeji ne kwibapa būmi bwayayaya mu Paladisa pano pa ntanda. Kitapwa kya kikūlwa kya Yesu Kidishitu, po pene pemanine ino mpango.—Mat. 20:28; Yoa. 3:16; 1 Yoa. 4:9, 10.
5. Lelo lwito lwa kwiya ne kuyata “buntu bitupu, mema a bumi” i lutambe kudi ani? Shintulula.
5 Lelo i ani wāshilwile lwito lwa kuyata “buntu bitupu, mema a bumi”? Mu kufikidila kutuntulu kwa mpango yonso itala bantu ya kumona būmi kupityila kudi Yesu mu Bulopwe bwandi bwa Myaka Kanunu, ino mpango yelekejibwe na “munonga wa mema wa būmi, weñenya pamo bwa kidisale.” Uno munonga wāmwenwe “ulupuka mu lupona lwa Leza ne lwa Kāna-ka-mukōko.” (Kus. 22:1) Nanshi, Yehova Mwine upāna būmi, ye Nsulo ya mema apāna būmi. (Mit. 36:9) I Aye upāna ano mema kupityila kudi Yesu Kidishitu, “Mwana-mukōko.” (Yoa. 1:29) Uno munonga wa kyelekejo i muswelo onso wingidija Yehova pa kufundula bibi byonso bitene bantu pa mwanda wa kubulwa kikōkeji kwa Adama. Bine Yehova Leza Ye wāshilwile lwito lwa ‘kwiya.’
6. Lelo “munonga wa mema wa būmi” wāshilwile kulupuka kitatyi’ka?
6 Nansha “munonga wa mema wa būmi” byoukalupuka mu buluji bwine bwine mu bula bwa Umbikalo wa Myaka Kanunu wa Kidishitu, ao i mushilule kulupuka mu “difuku dya Mfumwetu,” dyashilwile na kubikikwa mūlu kwa “Mwana-mukōko” mu 1914. (Kus. 1:10) Nanshi mpango imo ya būmi yafikidile kupwa kwa uno mwaka. Mu ino mpango mubadilwa, Bible, Kinenwa kya Leza, ke-pantu musapu udi’mo utelwanga bu “mema.” (Ef. 5:26) Lwito lwa ‘kuyata mema a būmi’ na kwimvwana ne kwitaba ku myanda miyampe ya Bulopwe i lwitwe bonso. Lelo i ani wingilanga mwingilo wa kwita bantu mu difuku dya Mfumwetu?
“Mutundaile’mba: ‘Iyai!’”
7. Lelo i ani umbajinji kutandabula mu “difuku dya Mfumwetu” lwito lwa amba “Iyai,” ne wita bāni?
7 Bantu ba mu kabumbo ka mutundaile—Bene Kidishitu bashingwe māni a mushipiditu—bo babajinji kutandabula lwito lwa amba “Iyai!” Ku bāni? Eyo, mutundaile keitengapo aye mwine amba “Iyai!” Binenwa byandi bitanga boba bakulupile kumona būmi bwa nyeke pano pa ntanda kupwa kwa kulwibwa kwa “divita dya difuku dikatakata dya Leza, Mwinebukomobonso.”—Tanga Kusokwelwa 16:14, 16.
8. I bika bilombola amba Bene Kidishitu bashingwe māni batandabwile lwito tamba mu 1918 ne kwenda kumeso?
8 Balondi ba Kidishitu bashingwe māni batandabwile lwito tamba mu 1918 ne kwenda kumeso. Mu uno mwaka mwisambo wa bantu bonso unena’mba, “Midiyo ya Bōmi Dyalelo Kebakafwangapo Nansha Dimo” wapele bavule lukulupilo amba bakamonanga būmi mu Paladisa pano panshi kupwa kwa bulwi bwa Amakedona. Uno mwisambo wanenenwe ku kitango kya Befundi ba Bible ku Cedar Point, Ohio États-Unis, mu 1922 wakankamikile bemvwaniki ‘basapule Mulopwe ne Bulopwe bwandi.’ Uno musoñanya wakweshe basheleshele ba mu kabumbo ka mutundaile kwita bantu bavule. Mu 1929, kishinte kya Kiteba kya Mulami kya mafuku 15 Kweji 3 mu Angele, kyadi na mutwe wa mwanda unena’mba, “Lwito lwa ku Buntu” wadi wimanine pa kisonekwa kya Kusokwelwa 22:17. Mu kishinte’mwa mwadi ne binenwa bya amba: “Basheleshele’ko ba kikōkeji ba mu kabumbo belungile [na Mwine Mukatakata Mwine] ku lwito lwa ku buntu ne kunena’mba ‘Iyai.’ Uno musapu ufwaninwe kusapwilwa boba babila boloke ne bubinebine. Ufwaninwe kusapulwa tamba’nka pano.” Mu ano mafuku, kabumbo ka mutundaile kendelelanga kutandabula luno lwito.
“Wakwivwana Nandi Anene’mba: ‘Iyai!’”
9, 10. Lelo boba bemvwana lwito banenwe nabo namani kwitañana amba “Iyai”?
9 Lelo i bika bifwaninwe kulonga boba bemvwana lwito lwa amba “Iyai”? Nabo ibanenwe kwita bantu amba “Iyai!” Kimfwa, Kiteba kya Mulami kya Angele kya mu difuku 1 Kweji 8, 1932, mwadi kishinte kinena pa paje wa 232 amba: “Bashingwe māni, kankamikai boba bonso basaka kusapula myanda miyampe ya bulopwe. Kebanenenwepo’nka kwikala bashingwe māni ba Mfumwetu ebiya kebasapula musapu wandi. I mwanda ukankamika Batumoni ba Yehova pa kuyuka tamba pano amba abaitabijibwa kuselela kibumbo kya bantu mema a būmi amba bapande ku Amakedona ne kumona būmi bwa nyeke pano panshi.”
10 Pa kulombola kiselwa kya bemvwaniki kya kunena’mba, “Iyai!” Kiteba kya Mulami kya Angele kya mafuku 15 Kweji 8, 1934, kinena pa paje 249 amba: “Boba ba mu kabumbo ka Yonadaba bafwaninwe kwenda pamo na boba ba mu kibumbo kya Yehu wa dyalelo, ko kunena’mba, bashingwe māni, basapule musapu wa bulopwe, nansha shi i Batumoni ba Yehova bampikwa kushingwa māni na Yehova.” Mu 1935, kuyukana kwa “kibumbo kikatampe” kitelelwe mu Kusokwelwa 7:9-17 kwamwekele patōka. Kino kyalengeje mwingilo wa kutandabula lwito lwa Leza wendelele bininge. Tamba pene’pa, kibumbo kikatampe kya batōtyi ba bine kyelundile’ko—pano bantu midiyo 7 ne kupita—i betabe ku luno lwito. Abo pa kumvwana na nsangaji musapu, i bepāne kudi Leza, babatyijibwa mu mema, ne kwilunga na kabumbo ka mutundaile mu mwingilo wa kwita bantu bakwabo ‘bāye ne kutoma buntu bitupu mema a būmi.’
“Mushipiditu” Amba, “Iyai!”
11. Lelo mu myaka katwa kabajinji K.K., mushipiditu wādi na mvubu mikatampe mu mwingilo wa busapudi namani?
11 Yesu paādi usapula mu Shinakoka wa Nazala, wāvungulwile mukanda wa mupolofeto Isaya, katange amba: “Mushipiditu wa Yehova wangikadilako, ke-muntu wanshingile mani ngikale wakusapwila myanda-miyampe ku balanda. Wantalula ñundape ba mityima mibole, ne kusapwila bakukutwa mu nkano kukutulwamo, ne bampofu nabo bapebwe meso, Kadi kukutulula bakutyumunwa. Nsapwileko mwaka wa kwitabija kwa Yehova.” Kupwa Yesu wanena pangala pa bino binenwa bimutala amba: “Dyalelo dino’di kisonekwa kino kibafika mu matwi enu.” (Luka 4:17-21) Kumeso kwa Yesu kukanda mūlu, wāsapwidile bana bandi ba bwanga amba: “Mukapebwa bukomo bwa Mushipiditu Sandu ukemwīla ko mudi, mukēkale basapudi bami . . . ne kulampe kwine kumfulo kwa ntanda.” (Bil. 1:8) Mu myaka katwa kabajinji, mushipiditu wādi na mvubu mikatampe mu mwingilo wa busapudi.
12. Lelo mushipiditu wa Leza wingilanga namani mu kutandabula lwito mu ano etu mafuku?
12 Lelo mushipiditu sandu wa Leza wingilanga namani mu mwingilo wa kutandabula lwito ku bantu ba mu ano etu mafuku? Yehova i Nsulo ya mushipiditu sandu. Wingidijanga mushipiditu wandi mwanda wa kushitula mityima ne ñeni ya kabumbo ka mutundaile mwa kwimvwanina Bible, Kinenwa kyandi. Mushipiditu wibapanga bukomo bwa kutandabula lwito ne kushintulula bubinebine bwa mu Bisonekwa ku boba badi na lukulupilo lwa kumona būmi bwa nyeke mu Paladisa pano panshi. Le bidi namani ku boba betabija lwito ke bana ba bwanga ba Yesu Kidishitu, ne kutandabula lwito ku bakwabo? Muno namo mushipiditu wingilanga. Pa kupwa kubatyijibwa mu ‘dijina dya mushipiditu sandu,’ bengidilanga pamo nao ne kukulupila mu bukwashi bwao. (Mat. 28:19) Langulukila kadi ne pa musapu usapulwa na bashingwe māni ne na kibumbo kikatampe kyenda kibaila’ko. I musapu utamba mu Bible—dibuku disonekelwe na bwendeji bwa mushipiditu wa Leza. Nanshi, lwito lutandabulwanga kupityila ku mushipiditu sandu. Na bubine, tuludikwanga na uno mushipiditu. Kuyuka kino kufwaninwe kwitukunka namani twingile bininge mwingilo wa kwitañana?
‘Bendelelanga Kunena Amba “Iyai!”’
13. Lelo binenwa bya amba “mushipiditu ne mutundaile bendelelanga na kunena amba: ‘Iyai!’” bishintulula bika?
13 “Mushipiditu ne mutundaile” kebanenangapo bitupu amba “Iyai!” Muneneno umbajinjibajinji wa kyubwa kingidijibwe pano ulombola kilongwa kyaendaenda. Uno o mwanda mwine ulengeje Bible wa Bwalamuni bwa Ntanda Impya anene’po amba: “Mushipiditu ne mutundaile bendelelanga na kunena amba: ‘Iyai!’” Kino kilombola kutandabula lwito lwa Leza kitatyi kyonso. Le tunena bika pa boba bemvwana ne kwitabija lwito? Nabo banenanga’mba, “Iyai!” Kibumbo kikatampe kya batōtyi ba bine i kitelwe bu ‘kingila mwingilo ukola dyuba ne bufuku mu njibo ikola ya Yehova.’ (Kus. 7:9, 15) Lelo ‘bengilanga dyuba ne bufuku’ mu buluji’ka? (Tanga Luka 2:36, 37; Bilongwa 20:31; 2 Tesalonika 3:8.) Bimfwa bya ba mutumibwa Polo ne Ana, mupolofeto mununu bilombola’mba ‘kwingila dyuba ne bufuku’ kushintulula kwingila kitatyi kyonso kadi na kininga.
14, 15. Lelo Danyele wālombwele namani mvubu ya kutōta kitatyi ne kitatyi?
14 Mupolofeto Danyele nandi wālombwele mvubu ya kutōta kitatyi ne kitatyi. (Tanga Danyele 6:4-10, 16.) Kālekelepo kibidiji kyandi kya ku mushipiditu—kibidiji kyandi kya kulomba Leza “misungu isatu dyuba dimo, misungu isatu dyuba dimo, . . . mwālongele kala”—nansha’tu mu kweji umo mpika, ne kulonga namino kwādi kwa kumweleja mu muta wa bantambo. Bine, bilongwa byandi bilombola patōkelela boba bādi bamutala amba, kwadi kekudipo kintu kya mvubu kutabuka kutōta Yehova!—Mat. 5:16.
15 Kupwa kwa Danyele kupityija bufuku bonso mu muta wa bantambo, mulopwe mwine wāendele’ko ne kwela lubila amba: “A Danyele mwingidi wa Leza mūmi, lelo Leza obe, oingidilanga mafuku onso nyeke, ukōkeja kukunyongolola ku bantambo’ni, a?” Ponka’po Danyele kishima-tentu amba: “A mulopwe ufwa bununu! Leza wami watume mwikeulu wandi wamumija byakanwa bya bantambo bano, ino kebanongelepo kantu, ehe; mwanda kumeso andi bubinga bwadi bwami; kadi ne kumeso obe, a mulopwe, nkyalongelepo nansha kamo.” Yehova wāesele Danyele mwanda wādi umwingidila “mafuku onso nyeke.”—Dan. 6:19-22.
16. Lelo kimfwa kya Danyele kitulengeja twiipangule bipangujo’ka bitala pa motwingidila mu busapudi?
16 Danyele wādi witabije kufwa kupita’ko kuleka kibidiji kyandi kya ku mushipiditu. Lelo batwe netu? Lelo i kwipāna kwa muswelo’ka kotwipānanga nansha kotukepāna ne mutyima tō mwanda wa kusapula myanda miyampe ya Bulopwe bwa Leza mafuku onso nyeke? O mwanda ketufwaninwepo kupityija kweji nansha umo kwampikwa kwisamba na bantu myanda ya Yehova! Shi bibwanika, tubulwe’po kwikankila’ko kusapula yenga ne yenga? Nansha shi twi bakolelwe ku ngitu, ne shi tubwanya kusapula minite 15 ku kweji, i biyampe kulemba uno lapolo. Mwanda waka? Mwanda tusakanga kwendelela na kunena pamo na mushipiditu ne mutundaile amba, “Iyai!” Eyo tusaka kulonga byonso byotubwanya mwa kwikadila basapudi ba Bulopwe ba kitatyi kyonso.
17. Lelo i mikenga’ka ya kutandabula lwito lwa Yehova yoketufwaninwepo kubulwa?
17 Tufwaninwe kwielela’ko kutandabula lwito lwa Yehova ponso potumona mukenga, ke’nkapo mu kitatyi kyotwitungile kya busapudi bwa kyungwija. Dino shadyo dyo dyese dya kwita badi na kyumwa ‘bayate’o, buntu bitupu, mema a būmi’ mu bitatyi bikwabo, kimfwa potwenda mu nsoko, mu lwendo, mu konje, ku kaji, nansha ku masomo! Nansha shi balupusa bakankaje mwingilo wetu wa busapudi, batwe tukendelela kusapula munshi munshi—padi na kukila’ko mobo amo nansha na kwenda bininge mu busapudi bwa kiponka na ponka.
Endelelai na Kunena’mba, “Iyai!”
18, 19. Lelo i muswelo’ka omukalombola’mba mukwete na mutyika dyese dya kwikala bakwingila pamo na Leza?
18 Pano ke padi myaka makumi kitema ne kupita, mushipiditu ne mutundaile banena’nka kunena amba: “Iyai!” ku boba badi na kyumwa kya mema a būmi. Lelo mwi bemvwane luno lwito lukunka mutyima? Nankyo mwi basoñanibwe kutandabula luno lwito ku bakwabo.
19 Ketuyukilepo kitatyi kikafula lwito lwa buswe lwa Yehova, ino kwitabija’lo na kunena amba, “Iyai!” kwitwikadijanga bu bakwingila pamo na Leza. (1 Kod. 3:6, 9) Leka, i dyese’po kashā! Tulombolei amba tukwete na mutyika dino dyese ne “kwelela ponka kitapwa kya kutōtelapo Leza nyeke na nyeke” na kusapula kitatyi ne kitatyi. (Bah. 13:15) Batwe bonso badi na lukulupilo lwa kwikala pano pa ntanda twendelelei na kunena pamo na kabumbo ka muntundaile amba, “Iyai!” Kadi i biyampe bantu bavule bayate ku “buntu bitupu, mema a būmi”!
Lelo I Bika Byowefunda?
• Lelo lwito lwa amba “Iyai!” i lutandabulwe ku bāni?
• Mwanda waka tukokeja kunena amba lwito lwa’amba “Iyai!” i lushiluke kudi Yehova?
• Lelo i mwingilo’ka wingilanga mushipiditu mu kutandabula lwito lwa amba “Iyai!”?
• Mwanda waka tufwaninwe kwikankila’ko kusapula kitatyi ne kitatyi?
[Bipangujo bya Kifundwa]
[Tabulo/Bifwatulo pa paje 25]
(Pa kuyukila’ko bikwabo, tala dibuku)
Endelelai na Kunena Amba, “Iyai!”
1914
Basapudi 5100
1918
Bavule bakamona būmi mu Paladisa pano pa ntanda
1922
“Sapulai, sapulai, sapulai, Mulopwe ne bulopwe bwandi”
1929
Basheleshele’ko bakikōkeji banenanga amba, “Iyai!”
1932
Lwito lwita’mba “Iyai!” i lutandabulwe ku bashingwe māni ne ku bakwabo
1934
Kabumbo ka Yonadaba i kanenwe kusapula
1935
“Kibumbo kikatampe” kibayukana
2009
Basapudi 7313173