Endelelai ‘Kushinda Bubi’ Na Kwibeja Ku Bukalabale

“Bānwe baswedibwe! kekwikwatyilwa kinongo, . . . nanshi bānweko shindai bubi ku bilumbuluke.”—LOMA 12:19, 21.

1, 2. Lelo Batumoni bamo bashile kimfwa’ka kiyampe mu lwendo?

 KISUMPI kya Batumoni ba Yehova 34 badi benda kukatanwa ku kufungulwa kwa bilo ya musambo, ino baijije pa kutaluka mwanda wa koneka kwa amviyo. Badi balanga’mba basa kulongolola’ye mu nsaa imo, ino nanshi balonga mansaa 44 konka ku kiwanza kwampikwa bidibwa biluji, mema, nansha misalani. Bendi nabo bavule bakalabala ne kusunkanya bengidi ba ku kiwanza. Ino batutu ne bakaka beshikatyile nyā.

² Mfulo mfulō, Batumoni ba Yehova bafika kobadi benda batanwa ke ku mfulo kwa mpangiko. Nansha byobadi bakōke, baimvwene nsangaji ya kwitana pamo na banababo. Kupwa, bayukile amba bantu bamwene kimfwa kyabo kya kitūkijetyima ne kwīfula. Mwanda mwana-mulume umo wasapwidile mwingidi umo wa ku amviyo amba, “Shi mu botwaendele nabo kemwadipo boba Bene Kidishitu 34, longa ku kiwanza kwadi kwa kutamba luma.”

Tudi mu Ntanda ya Bukalabale

3, 4. (a) Lelo bukalabale bwamalwa bususulanga bantu namani ne tamba kitatyi’ka? (b) Lelo Kena wādi ukokeja kutalaja bukalabale bwandi? Shintulula.

³ Mu ngikadilo imbi ya dyalelo, mitabakano ya umbūmi ikokeja kukalabaja bantu. (Mus. 7:7) Divule, buno bulobo butwalanga  ku butapani bwamalwa ne bwa nshikani. Matanda etamba mavita mabimabi, koku nako lupotopoto lwa bisaka luleta’nka kuleta ñuma mu mobo mavule. Bukalabale ne butapani i bishiluke tamba kala. Kena, mwana umbajinji wa Adama ne Eva, wāipaile nkasandi Abele mwanda wa bulobo bwa mukao. Kena wālongele kino kilongwa kibi nansha Yehova byāmudingile ejibe ku bulobo ne kumulaya amba ukamwesela shi wejiba’ko.—Tanga Ngalwilo 4:6-8.

⁴ Kena, nansha byaāpyene kubulwa kubwaninina, wādi ubwanya kutonga kya kulonga. Wādi ukokeja kutalaja bukalabale bwandi. O mwanda mwine wālambikilwe kilongwa kyandi kya butapani. Netu mo monka, kubulwa kubwaninina kulengejanga kwepuka bukalabale ne bilongwa bilupuka’ko kwikale kukomo. Kadi makambakano makwabo makatampe abwejanga’ko njia mu ino “myaka ya malwa.” (2 Tem. 3:1) Kimfwa, makambakano a lupeto akokeja kwituvutakanya ñeni. Mbulamatadi ne malongolodi akwasha bisaka banena’mba kukoma kwa misokwe ko kwavudija bukalabale ne butapani mu bisaka.

5, 6. I ngikadilo’ka ya ino ntanda ileta bukalabale ikokeja kwitubikala?

⁵ Nakampata bantu bavule botwitananga nabo i ‘bakwisanswa abo bene,’ “bakapuni ka kwitatula,” “ne ba bukalabale bwa malwa.” I kipēla ngikadilo pamo bwa ino kwitubikala ne kwitupa bukalabale. (2 Tem. 3:2-5) Na bubine, mafilime ne bipita ku Televijo bilombolanga bukalabale amba i buyampe ne butapani amba i bwendele’mo ne amba o muswelo muyampe wa kupwa myanda. Mānga ipita’ko itonona bantu ku kutala muntu mubi kutūla’nka ne “byamona kyaadi usaka”—divule uno bingwa wa mu mānga ufulanga ku kwipaibwa bibibibi.

⁶ Ino myanda ya ku bisanji keitumbijangapo mashinda a Leza, ino itumbijanga ‘mushipiditu wa ntanda’ ne Satana mulopwe wayo mukalabale. (1 Kod. 2:12; Ef. 2:2; Kus. 12:12) Uno mushipiditu usangajanga ngitu yakubulwa kubwaninina ne ulwanga na mushipiditu sandu wa Leza ne kipa kyao. Bine bufundiji bwa kyalwilo bwa Bwine Kidishitu bupelejanga kwaluja kibi ku kibi. (Tanga Mateo 5:39, 44, 45.) Shi ke pano, i muswelo’ka otubwanya kulonda ne pa mfulo bufundiji bwa Yesu?

Bimfwa Biyampe ne Bibi

7. Lelo kubulwa kwibeja ku bukalabale kwa ba Shimioni ne Levi kwālupwile bika?

⁷ Bible udi na madingi mavule atala pa kwibeja ku bukalabale ne bimfwa bya bintu bibwanya kwitufikila shi tubebeja ku bukalabale ne shi ketwibejeje’kopo. Tala byātene Shimioni ne Levi, bana ba Yakoba pobākalwijije Shekema kinongo pa kujilula kwaājilwile mwanabo Dina. Penepa “mityima yebafita byamwiko batuntamana bulobo.” (Ngal. 34:7) Kupwa, bana bakwabo ba Yakoba bāipaya bana-balume bonso ba mu kibundi kya ba Shekema ne kwikitūta ne kusela bana-bakaji ne bana bu misungi. Bālongele bino byonso ke’nkapo pa mwanda wa Dina ino mobimwekela, i ne pa mwanda wa mitatulo ne kutyina kujimija bulēme. Bāmwene amba Shekema webasanshija abo ne shabo Yakoba. Lelo Yakoba wāmwene namani kilongwa kyabo?

8. Nsekununi ya ba Shimioni ne Levi ilombola bika pa mwanda utala kwaluja kinongo?

⁸ Mwanda umbi wātene Dina wākalabeje Yakoba bininge; ino, wātopekele bandi bana pa kwaluja kinongo. Ba Shimioni ne Levi bādi babingija nyeke bilongwa byabo, ne kunena’mba: “Lelo alonge kaka wetu bwa wabwitwa’ni?” (Ngal. 34:31) Ino kekwāpwilepo, Yehova nandi kebyāmusangejepo. Myaka mivule pa kupita’po, Yakoba wālaile pangala pa bilongwa bya bikandangobo ne bukalabale bwa ba Shimioni ne Levi amba, lukunwa lwabo lukasalakanibwa mu bisaka bya Isalela. (Tanga Ngalwilo 49:5-7.) Eyo, kwabo kubulwa kwibeja ku bukalabale kwālengeje baleke kwitabijibwa na Leza ne na shabo.

9. Lelo Davida wāepukile’tu patyē bukalabale kitatyi’ka?

⁹ Mulopwe Davida kādipo nabya. Wādi na mikenga mivule ya kwaluja kinongo, ino kaālwije’kyopo. (1 Sam. 24:3-7) Inoko kyaba  kimo, wākalabele. Nabalu, mwana-mulume umo mpeta wāfutulwile bantu ba Davida, nansha byobālamine luombe lwa Nabalu ne bakumbi bandi. Padi Davida wasakile kwaluja kinongo nakampata mwanda wa kufutululwa kwa bantu bandi. Davida ne bantu bandi pobaendele kukatamba Nabalu ne ba mu kipango kyandi, nsongwalume umo wākalombola Abikele, mukaji wa ñeni wa Nabalu byobya byālongekele ne kumusoñanya alonge’po kintu. Ponkapo, wākongakanya byabuntu bivule ne kwenda kukasambakana Davida. Wālomba na kwityepeja kufwilwa lusa pa mwanda wa kibengo kya Nabalu, Davida wamumona amba wakaminwe Yehova. Davida wetukija ne kunena’mba: “Weselwe dyese ne abe mwine wakunkankaja dyalelo dino’di ku kupya mambo a mashi.”—1 Sam. 25:2-35.

Mufwaninwe Kwikadila Mwine Kidishitu

10. Lelo Bene Kidishitu bafwaninwe kumona namani kulubula kinongo?

¹⁰ Byobya byāmwekele pa ba Shimioni ne Levi kadi ne pa ba Davida ne Abikele bilombola pambulwa kwitupa amba Yehova ukomene boba bampikwa kwijiba ku bulobo ne butapani, ino weselanga boba balonga bukomo bwa kukimba ndoe. Mutumibwa Polo wāsonekele amba: “Shi kyendelemo, nankyo mwikale ne ndoe ne bantu bonso ku wenu mutamba. Bānwe baswedibwe! kekwikwatyilwa kinongo, ehe, kōkelai bukalabale; ke-kintu i kisonekwe’mba: Kinongo i kyāmi mwine, nkamulubwila; mo munenena Yehova namino. Ino kadi shi ukushikilwe ēkale ne nzala, mupei byakudya; shi udi ne kyumwa, mupei byakutoma; pa kumulonga namino umubanjilanga mudilo wa makala mu mutwe wandi. Kemukishindwai na bubi, nanshi bānweko shindai bubi ku bilumbuluke.”—Loma 12:18-21. *

11. Lelo kaka umo wabwenye namani kutalaja bukalabale?

 ¹¹ Tubwanya kulonda ano madingi. Kimfwa, kaka umo wāsapwidile mukulumpe umo koku utompola myanda itala kapita mupya wa kaji. Wamulombola amba i mubi kadi kadipo na kanye. Wadi ke mulobele uno kapita mwana-mukaji, kasake ne kuleka kaji. Mukulumpe wāmukankamikile aleke kulonga bintu na kansontomokela. Wāyukile amba shi kaka alonge bintu na bukalabale pangala pa kasusu ka kapita usa kubaija mwanda. (Tet. 3:1-3) Mukulumpe wāmulombwele patōkelela amba nansha shi kodi musokole kaji kakwabo, ufwaninwe kushinta muswelo omona bantu bakubulwa kanye. Wāmudingile amone kapita enka na mwasakilanga bamumone, pamo na mwētufundijije’kyo Yesu kulonga. (Tanga Luka 6:31.) Kaka waitabija kupima kulonda’o. Byafula namani? Kitatyi kityetye pa kupita’po mwikadilo wa kapita washinta ne kufwija’ko kaka pangala pa mwingilo wandi.

12. Mwanda waka kwisusa kwa Bene Kidishitu abo bene na bene kusansanga mpata?

¹² Kekikokejapo kwitutulumuja shi twipya myanda ya uno muswelo na muntu wa panja pa kipwilo kya Bwine Kidishitu. Tuyukile amba būmi mu ngikadilo ya bintu ya Satana i butyani ne tusakilwa nakampata kulwa kutyina amba banonga-bibi baketukalabaja. (Mit. 37:1-11; Mus. 8:12, 13; 12:13, 14) Inoko, shi tubepi myanda na tutu nansha kaka wa mu kipwilo, bikokeja kwitusansa mpata. Kamoni umo uvuluka amba, “kijika kyami kikatampe pa kwiya mu bubinebine kyadi kya kwitabija amba bantu ba Yehova i bakubulwa kubwaninina.” Pa kupwa kutamba mu ntanda yakubulwa buswe ne kabango, tukulupile amba bonso mu kipwilo bakelombola kanye ka Bwine Kidishitu. Nanshi, shi mwanetu Mwine Kidishitu, nakampata yewa udi na madyese mu kipwilo wabulwe ñeni nansha kulonga bintu byambulwa kufwaninwa ku Mwine Kidishitu, bikokeja kwitusansa nansha kwitulobeja. Tukokeja kwiipangula amba, ‘lelo bintu bya uno muswelo bibwanya namani kulongeka mu bantu ba Yehova?’ Na bubine, bino bintu byālongekele ne mu Bene Kidishitu bashingwe māni ba mu mafuku a batumibwa. (Ngat. 2:11-14; 5:15; Yak. 3:14, 15) Lelo tufwaninwe kulonga namani shi abetusanshija?

13. Mwanda waka tufwaninwe kupwija kwisusa, ne tukapwija’ko namani?

¹³ Kaka utelelwe kūlu’ku wānene amba, “Nefundile kutweja mu milombelo muntu yense unsanshija. Kino kinkwashanga nyeke.” Enka na motutangile’kyo kala, Yesu wētufundije kulombelela boba betupangapanga. (Mat. 5:44) Mwene tufwaninwe kulombelela batutu ne bakaka ku mushipiditu! Yehova usakilanga bengidi bandi ba pano panshi besanswe pamo’nka na shabana usakila bandi bana besanswe umo ku mukwabo. Tutengele kwikala pamo mu ndoe ne nsangaji ya nyeke, kadi Yehova witufundijanga mwa kwikadila’mo tamba’nka pano. Witusakilanga twingidile pamo potuvuija mwingilo wandi mukatakata. Nanshi tupwijei myanda nansha “kulekela” kujilula ne kwendelela kumeso kyapamo. (Tanga Nkindi 19:11.) Pa kyaba kya kupaluka banabetu shi myanda ibatambe, i biyampe twikwashe umo ku mukwabo mwa kushadila mu bantu ba Leza, motukakingwa mu “maboko a nyeke ne nyeke-ke” a Yehova.—Kup. 33:27.

Kwikala wa Kikōkeji ku Bonso

Kupanga Bipa Biyampe

14. Le tukokeja kulwa namani na lupusa lwa Satana lwa kukalañanya?

¹⁴ Pa kwitukankaja kusapula myanda miyampe, Satana ne bademona bandi bapimanga na bukomo kuvutakanya ndoe idi mu bisaka ne mu kipwilo. Batompanga kukalañanya bantu mwanda bayukile amba kwiketaketa kuletanga musala. (Mat. 12:25) Pa kulwa na lwabo lupusa lubi, tufwaninwe kulonga bukomo bwa kulonda madingi a Polo a amba: “Ino ku umpika wa Mfumwetu lūma i kijila, enka wa kikōkeji ku bonso.” (2 Tem. 2:24) Vuluka amba kwikwata kwetu “kekudipo kwa ku  ngitu ne ku mashi, ehe, i kwa . . . ku bibumbo bya bushipiditu bya bubi.” Pa kusaka’mba tunekenye buno bulwi, tufwaninwe kwingidija panopele ya ku mushipiditu, kubadila’mo ne “bilato bya mutyima wa kupyasakana ku busapudi bwa myanda-miyampe ya ndoe.”—Ef. 6:12-18.

15. Le tukalonga namani potutambwa na ba panja pa kipwilo?

¹⁵ Balwana na Yehova, abo panja pa kipwilo, batambanga na bulobo bantu bandi ba ndoe. Balwana bamo batambanga Batumoni ba Yehova lūma lwa ku ngitu. Bakwabo nabo betuvubakenyanga ku bisanji bya mīsambo nansha ku bisambo. Yesu wānene balondi bandi amba bakebimonanga. (Mat. 5:11, 12) Le tukalonga’po namani? Ketufwaninwepo nansha dimo ‘kulubula bubi na bubi,’ mu binenwa nansha mu bilongwa.—Loma 12:17; tanga 1 Petelo 3:16.

16, 17. Lelo i ditompo’ka dyatene kipwilo kyetu kimo?

¹⁶ Nansha Dyabola etulonge bika, tukokeja kupāna bukamoni bulumbuluke shi ‘tushinde bubi ku bilumbuluke.’ Kimfwa, kipwilo kyetu kimo kidi pa kisanga kimo kya mu Pasifike kyafutyīle njibo imo mwa kulongela Kivulukilo. Bendeji ba kipwilo kya mu kibundi pa kuyuka uno mwanda balombwele bantu ba mu kipwilo kyabo bakapwile mu mine njibo’ya pa kitatyi kitungilwe Kivulukilo. Ino komanda wa ba mpulushi, wanena bendeji ba kipwilo amba shilai Batumoni njibo mu kino kitatyi. Inoko nsaa pa kubwana, njibo yayudile’mo bantu ba kipwilo ke bashilula kupwila.

¹⁷ Padi peteakanya bampulushi amba bebatambije ku bukomo, mwimaniji wa kipwilo waendele kudi bakulumpe betu kaebepangula’mba: “Lelo kudi kintu kya pa bula kyomuteakenye kulonga kino kyolwa?” Tutu wamulombola myanda ya Kivulukilo, mwana-mulume’wa watentulula’mba: “Yo, nkyadipo ndyukile!” Penepa, mpulushi umo amba, “Mwene tubemulombolanga lubanga!” Muntu wa mu kipwilo’wa wavundamukila kudi mukulumpe umungamunga bya kibengo amba: “Pano musa kulonga’byo namani? Bantu ke bayule kala mu njibo. Le musa kwitupangija’mo na bampulushi?” Walongele ino myanda na budyumuku amba Batumoni bamweke bu bantu bebapangapanga! Le banabetu balongele’po namani?

18. Lelo banabetu balongele namani pobebakolomwene, ne byafula namani?

¹⁸ Batumoni baitabije kushila kino kipwilo kipwile bidi mu minite 30, penepa banabetu kebalonga Kivulukilo. Bano bantu bapityije kitatyi, ino kupwa bano bantu kulupuka, Kivulukilo kyashilula. Difuku dilonda’po, balupusa bebungile mwanda wa kubandaula uno mwanda. Pa kupwa kujingulula myanda, kitango kya balupusa kyanena kipwilo kisapwile bonso amba mwimaniji wa kipwilo kyabo ye washilwile kavutakanya, ke Batumonipo, mhm. Kadi kitango kyafwijije Batumoni ba Yehova mwanda wa kitūkijetyima kyabo mu kano kavutakanya. Bukomo bwalongele Batumoni bwa ‘kwikala ne ndoe ne bantu bonso’ bwalupwile bipa biyampe.

19. Le i bika bikwabo bikokeja kusonshila kipwano kya ndoe?

¹⁹ Kintu kikwabo kikwasha kulama kipwano kya ndoe na bakwabo i kunena binenwa bya buntu. Kishinte kilonda’ko kikesambila pa binenwa bya buntu i bika ne muswelo otukokeja kwibitamija ne kwingidija’byo.

[Kunshi kwa dyani]

Le Ukokeja Kushintulula?

• Mwanda waka bantu i bakalabale bininge mu ino ntanda ya dyalelo?

• Le i bimfwa’ka bya mu Bible bilombola bipa bilupuka ku kwibeja nansha ku kubulwa kwibeja ku bukalabale?

• Lelo tukalonga namani shi mwanetu Mwine Kidishitu wetusanshija?

• Le tukalonga namani shi tubatambwe na bantu ba panja pa kipwilo?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Bifwatulo pa paje 18]

Kulombola kanye kukokeja kushinta mwikadilo wa bakwabo