Bubinebine Butala pa Bubi

LELO muntu ukabilwe ngitu ukatyumuna kipimo mwanda wa kulombola’mba kabelangapo? Mhm! Mo monka shi bantu bavule bapela mumwena Leza bubi, kekishintululapo amba bubi kebudi’kopo. Bible, Kinenwa kyandi kinena bivule pa uno mwanda. Le i bika bine byokifundija bitala pa bubi?

Bonso I Bakadikile

Ke padi kintu kya myaka tununu tubidi, mutumibwa Polo wādi utompola kukolelwa kwandi amba: “Ke-kintu kyokya kiyampe kyo nswile nkilonga’kyopo, ino bubi bo nkisweleko e bo nonga.” (Loma 7:19) Ne budimbidimbi mpika, tukamona’mba netu tudi mu ngikadilo ya muswelo umo onka. Padi tusakanga kulonda Mbila Dikumi nansha misoñanya mikwabo ya mu mwikadilo, ino twikale baswe nansha kuswa mpika, batwe bonso twi bakadikile. Ke kunenapo amba tutoñanga kujilula misoñanya ku kusaka, ino i mwanda twi bakōkekōke. Le ko kunena namani? Polo ulondolola’mba: “Penepo ino byo nonga kyokya kyo nkiswele, keamiwapo ulonga’kyo, i bubi bwikele mudi ami.”—Loma 7:20.

Pamo’nka bwa Polo, bantu bonso bamweshibwanga malwa na bukōkekōke bwa kibutwila—kintu kilombola bubi ne kubulwa kubwaninina kupyenwe. Mutumibwa wānene amba: “Ke-bantu abo bonso i bapye-mambo, bakadikile pa ntumbo ya Leza.” Lelo i bika bilengeje ino ngikadilo? Polo wendelela na kunena’mba: “Monka mwatwelele bubi panopantanda ku muntu umo [Adama], ne lufu nalo ponka pa bubi, mo monka mwasambakanine lufu ku bantu bonso, mwanda abo bonso bapīle mambo.”—Loma 3:23; 5:12.

Nansha bavule byobapela mulangwe wa amba kujilula kwa bambutwile betu babajinji i kwitusonsolole kudi Leza ne kwitujimijija būmi bubajinji bubwaninine, na bubine, o mulangwe ufundija Bible. Yesu pa kupituluka shapita umbajinji wa Ngalwilo wisambila pa lupusa, wālombwele amba ukulupile mu nsekununi itala pa ba Adama ne Eva.—Ngalwilo 1:27; 2:24; 5:2; Mateo 19:1-5.

Mu misapu mikatampe ya mu Bible mudi ne owa wa amba Yesu wāile pano pa ntanda kukūla ku bubi bantu ba kumwitabija. (Yoano 3:16) Būmi bwetu bwa kumeso bwimanine pa kwitabija dishinda ditūdile’ko Yehova dya kunyongolola bantu ba mutyima wa kufwija’ko ku mafingo okebadipo na bukomo bwa kulonga’po kintu. Shi ketuyukilepo senene mumwena Leza bubi, ketubwanyapo kufwija’ko pa dishinda dyatūdile’ko dya kwitukūla ku bubi.

Kitapwa kya Yesu ne Mwanda

Mwine O Kyadi Kisakibwa

Yehova wāpele muntu umbajinji kyepelo kya būmi bwa nyeke. Adama pa kutombokela Leza, wājimije kino kyepelo kya kutendelwa. Adama wātombokele, aye pa kutomboka, wāikala ke kipya-mambo. (Ngalwilo 2:15-17; 3:6) Adama wālongele bītupe na kiswa-mutyima kya Leza, wākadikila pa bubwaninine, kadi wājimija kipwano kyandi na Leza. Aye pa kulonga bubi na kutyumuna kijila kya Leza, mwenda mafuku wāfwa. Kya bulanda, lutundu lonso lwa Adama—ne batwe bene kumo—twi babutulwe mu bubi, ne tunenwe kufwa pa mwanda wa bubi. Mwanda waka?

I mwanda upēla’tu. Bambutwile bakubulwa kubwaninina kebabwanyapo kubutula bana babwaninine. Bana bonso ba Adama i babipya-mambo tamba kubutulwa kwabo, kadi enka na munenena mutumibwa Polo, “mpalo ya bubi i lufu.” (Loma 6:23) Ino kipindi kya bubidi kya uno vese kitukulupija amba: “Kyabuntu kya Leza i būmi bwa nyeke monka mudi Kidishitu Yesu Mfumwetu.” Ko kunena’mba, kupityila ku kitapwa kya lufu lwa Yesu, bantu ba kikōkeji, ba mutyima wa kufwija’ko babwanya kutōkejibwa  ku bubi bwālongele Adama. * (Mateo 20:28; 1 Petelo 1:18, 19) Le kino kifwaninwe kukulengeja wiivwane namani?

Buswe bwa Kidishitu “Bwituningilanga”

Mutumibwa Polo wāletele kupityila ku bukomo bwa mushipiditu malondololo a Leza ku kipangujo kidi kūlu’ki. Wāsonekele amba: “Ke-luntu lusa [buswe] lwa Kidishitu lwituningilanga, mwanda tufwatakanya’mba, umo wafwidile bonso . . . kadi wafwidile bonso’mba, boba badi ne būmi kebakeikadilangapo na būmi abo bene, mhm, i padi aye webafwidile pa mwanda wabo, ne kusanguka kadi wasanguka dikwabo.” (2 Kodinda 5:14, 15) Shi muntu ekale kukulupila kitapwa kya Yesu amba kibwanya kumunyongolola ku byonso bitamba ku bubi—ne shi usaka kulombola kufwija’ko pa ino mpangiko—nabya ufwaninwe kulonga bukomo bwa kukwatañanya būmi bwandi na bimusakila Leza. Kino kilomba emvwanije byobya bisaka Leza, afundije mutyima wandi wa mundamunda mungya misoñanya ya mu Bible, ne kwikala na būmi bukwatañene nayo.—Yoano 17:3, 17.

Bubi bonanga kipwano kyetu na Yehova Leza. Pāyukile Mulopwe Davida bukatampe bwa makoji ālongele na Bafesheba ne kwipaija wandi mulume, kābudilwepo kwimvwana bumvu bukatampe. Ino kintu kikatampe kyāmukambakenye mpata—mobyendele—i kuyuka’mba bubi bwandi bwāsanshije Leza ku mutyima. Wāitabije na kwialakanya ku meso a Yehova amba: “I kudi abe, abe enka, o napīle mambo, ne kulonga bibibibi mu meso obe.” (Mitōto 51:4) Mo monka ne Yosefa nandi paātenwe na matompo a kulonga makoji, mutyima wandi wa mundamunda wāmulengeje anene amba: “Lelo nkalonga namani ne buno bubi bukatampe byamwiko namino? Mbulwe kupya mambo kudi Leza mwine’ni?”—Ngalwilo 39:9.

Nanshi, bubi, ke mwandapo utala kwivwana bibi kwa batwe bene padi kwa pa mwanda wa kujimija kotwajimija bulēme. Kadi ke mwandapo’tu utala kuyuka mwa kulondolwela ku milangwe ya bantu nansha ya kisaka pa myanda yoketuloñangapo mobasakila. Kujilula bijila bya Leza bitala pa kusambakena pamo, pa kubulwa budimbidimbi, pa bulēme, pa butōtyi, ne pa bikwabokwabo, konanga kipwano kyotupwene nandi. Shi tulonge bubi ku kusaka, tubetūla bu  balwana na Leza. Uno o mwanda mwine ulomba kulangulukila’po mpata.—1 Yoano 3:4, 8.

Shi ke pano, le bubi bubashinta? Na bubine bubi kebushintyilepo. I bantu’ko bo bashilwile kwibwita mu miswelo mikwabo amba padi bumweke bu ke mwandapo mukata. Bavule i banyengakanye mutyima wabo wa mundamunda pakwabo ne kwiusūla’tu. Boba basaka kwitabijibwa na Leza bafwaninwe kukomena ino milangwe. Enka na motwekimwenanga, mpalo ya bubi ke kusonsakanibwapo ku mutyima nansha kuvutakanibwa, ino i lufu. Bubi i mwanda utala būmi ne lufu.

Mwanda muyampe unena’mba tubwanya kulekelwa kupityila ku bulēme bwa kitapwa kya kikūlwa kya Yesu, shi enka twisāse bubi bwetu bya binebine ne kwibuleka. Polo wāsonekele amba: “Ke bo badyese ne dyese dyabo boba bakulekelwa kujilula kwabo kwa bijila, ba myanda yabo yapūtwa. Ye wadyese ne dyesepo yewa muntu wakubulwa kutelwa kudi Yehova bu-wamyanda.”—Loma 4:7, 8.

[Kunshi kwa dyani]

[Kapango/Kifwatulo pa paje 10]

Bipwilo Bibashinta Bufundiji

Kashā Bene Katolika bavule kebaimvwanijepo senene mulangwe wa Kikungilo. Mu ino myaka makumi ya mfulo, uno mulangwe wendanga ujimina bityebitye—kufikija’nka ne byowajimininina mu katekeshimu. Mu 2007, bendeji ba Kipwilo kya Katolika baikele kushinya “mukanda wa kufwa” kwa Kikungilo, ne kulemba’mo “bubinga bwa mungya Teoloji ne mingilo ya kipwilo bwa lukulupilo lwa amba bana bafwa kwampikwa kubatyijibwa babwanya kupanda ne kutwejibwa mu nsangaji ya nyeke ne nyeke.”—International Theological Commission.

Mwanda waka mwimanino ubashinta, bipwilo bibashinta bufundiji? Dibajinji, kuno kushinta i kukwashe kipwilo kyepuke byobya bitelelwe na Henri Tincq, mulembi wa julunale Mwine Franse amba i “kiselwa kya mambo a kupyana, kyabingijibwe tamba mu Myaka ya pa Bukata kufika ne mu myaka katwa ka 20, na Kipwilo kya kaninga-mpo, kyasakile kuzakaja bambutwile na lufundijo lwa Kikungilo mwanda wa babatyije babo bana bukidibukidi.” Ino kadi kushinta kwa lufundijo lwa Kikungilo kubaleta myanda mikwabo.

Le I Mfumo’ni Nansha I Bisonekwa? Mungya mānga, lukulupilo lwa Kikungilo lwaikele’ko mu myaka katwa ka 12 padi pepatanya bantu ba Teoloji myanda itala kikendelo kya myuya. Kipwilo kya Katolika kyafundije amba muya ushalanga mūmi shi muntu wafu, pano mwanda wadi’po ke wa kuyuka i kwepi kwendanga myuya ya bana kebabwanyapo kwenda mūlu pa mwanda wa kubulwa kubatyijibwa, ino kadi bubi kebadi bwa kwelelwa mu kalunga-nyembo ka mudilo. Pano ye palupukile mulangwe wa Kikungilo.

Inoko, Bible kafundijangapo amba muya ushalanga mūmi shi muntu wafu. Ino pa kyaba kya kunena’mba muya keufwangapo, Bible aye unenenena’tu patōkelela amba, myuya ya bantu balonga bibi ‘ikonakana’ nansha “kufwa.” (Bilongwa 3:23; Ezekyele 18:4) Nanshi muya byoufwanga, kino kifuko kya Kikungilo kekidi’kopo. Pakwabo kadi, Bible unena amba bafwe kebadipo ne kyobayukile, badi’nka na balēle mu tulo.—Musapudi 9:5, 10; Yoano 11:11-14.

Bible ulombola’mba Leza umwene bana batyetye ba bambutwile Bene Kidishitu bu batōka tō. (1 Kodinda 7:14) Shi bana batyetye badi banenwe’nka kubatyijibwa bidi mwanda wa kupanda, longa bino binenwa kebyadipo bya kwikala na kamweno.

Luno lufundijo lwa Kikungilo bine i mutonko wa kutuka Leza, mwanda lumumwekeja bu ntapañani wa mutyima mūmu ususula bantu bambulwa mambo, kakidipo bu Tata wa boloke ne buswe. (Kupituluka 32:4; Mateo 5:45; 1 Yoano 4:8) Kepadipo ne kya kutulumuka shi luno lufundijo lwampikwa kukwatañana na Bisonekwa kelwivwanikilwepo senene na Bene Kidishitu ba mityima myoloke.

[Bifwatulo pa paje 9]

Kwikala na būmi bukwatañene na Kinenwa kya Leza, kwitulengejanga twikale mu kipwano kilumbuluke na Leza ne na bantu