‘Lelo I Ani Wayukile Mutyima Wa Yehova?’

“Lelo i ani wayūkile mutyima wa Yehova’mba, amundingile madingi? Nanshi bātwe tudi ne mutyima wa Kidishitu.”​—1 KOD. 2:16.

1, 2. (a) Lelo bantu bavule bakolelwanga kulonga bika? (b) I bika byotufwaninwe kuvuluka pa mifwatakanyo yetu ne ya Yehova?

 LELO kashā kwakolelwe kwimvwana milangwe ya muntu? Padi wasongele nansha kusongwa panopano, ino umona amba ukolelwanga kwimvwanija milangwe ya mwinē pobe. Na bubine, bana-balume ne bana-bakaji balañanga ne kunena mu miswelo palapala. Mwanda waka, mwanda mu bifuko bimo, bana-balume bekalanga na muneneno mwishile na wa bana-bakaji amo’ko mu ludimi lumo lonka! Kadi, kwishila kwa bishiyekulu ne ndimi kubalengeja milangilo ne ngikadila mishileshile. Inoko, shi uyuke bantu senene, ukashilula kwimvwana senene milangilo yabo.

² Nanshi ketufwaninwepo kutulumuka pa kwishila kwishidile mifwatakanyo yetu na ya Yehova. Yehova wānene Bene Isalela kupityila kudi mupolofeto Isaya amba: “Ino mifwatakanyo yami keidipo mifwatakanyo yobe, ehe, nansha mashinda enu keamipo, mhm.” Kupwa Yehova waelekeja mwanda amba: “Monka muzunzwidilwe madiulu pangala pa panopanshi, e monka muzunzwidilwe ne mashinda ami nao pangala pa mashinda enu, ne mifwatakanyo yami nayo pa mifwatakanyo yenu.”​—Is. 55:8, 9.

3. I mu miswelo’ka ibidi motubwanya kulonga bukomo bwa kutana “bupwani bwa Yehova”?

³ Lelo kino kishintulula amba ketufwaninwepo ne kulonga bukomo bwa kwimvwana milangwe ya Yehova? Mhm. Nansha byoketukokejapo kwimvwanija ne pa mfulo milangwe yonso ya Yehova, ino Bible witukankamika tukimbe “bupwani bwa Yehova.” (Tanga Mitōto 25:14; Nkindi 3:32.) Muswelo umo wa kufwena kudi Yehova i na kulēmeka ne kuta mutyima ku mingilo yandi isonekelwe mu Bible, Kinenwa kyandi. (Mit. 28:5) Muswelo mukwabo i wa kuyuka “mutyima wa Kidishitu,” mwanda aye “i kyelekejo kya Leza wa kubulwa kumweka.” (1 Kod. 2:16; Kol. 1:15) Tukokeja kushilula kwimvwanija ngikadilo ne milangwe ya Yehova na kwitūdila’ko kitatyi kya kwifunda nsekununi ya mu Bible ne kulangulukila’po.

Dyumuka Milangwe Mibi

4, 5. (a) Le i mutyima’ka mubi otufwaninwe kwepuka? Shintulula. (b) Lelo i milangwe’ka mibi yāponene’mo Bene Isalela?

⁴ Potulangulukila pa mingilo ya Yehova, tufwaninwe kwepuka mutyima wa kutopeka Leza mungya misoñanya ya bantu. Uno mutyima i mulombolwe mu binenwa bya Yehova bilembelwe mu Mitōto 50:21 amba: “Wafwatakenye’mba: Wifwene pamo ponka na ami namino.” Kidi pamo na mwanenene’kyo mubandaudi umo wa Bible pano ke padi myaka 175 amba: “Bantu badi na kampeja-bukidi ka kutopeka Leza mungya abo bene, ne kufwatakanya amba bijila bilonda bantu ne Leza nandi ufwaninwe kwibilonda.”

⁵ Tufwaninwe kudyumuka kutyina kunyengakanya milangwe ya motumwena Yehova amba idingakane na misoñanya yetu ne na byotwabila. Mwanda waka kino kidi na mvubu? Biyampe, potwifunda Bisonekwa, kyaba kimo tukokeja kumona bilongwa bya Yehova amba kebyolokelepo mungya mikalo yetu, ko kunena amba mumweno wetu wampikwa kubwaninina. Bene Isalela wa kala bāponene  mu ino milangwe kadi bāfudile ku kunena bibi pa muswelo obādi bekele na Yehova. Tala byēbanene Yehova amba: “Ino nanshi banwe munena’mba: Mashinda a Mfumwetu keadingakanapo pamo, mhm. A njibo ya Isalela, ivwana pano; lelo mashinda ami keadingakenepo pamo’ni, a? Lelo mashinda enu keadipo ampikwa kudingakana’ni a?”​—Ezek. 18:25.

6. Lelo i bika byēfundile Yoba, ne i muswelo’ka otubwanya kumwena ku byāmutene?

⁶ Kintu kimo kiketukwasha twepuke kutopeka Yehova mungya misoñanya yetu i kuyuka amba mumweno wetu udi na mikalo ne byaba bimo utupakananga mpata. Yoba wādi usakilwa kwifunda uno mwanda. Paādi ususuka, wālwile pampikwa kikulupiji kadi kyaba kimo wādi kaetele mutyima’nka aye mwine. Wātuninye kumona myanda mine mikatampe yādi’po. Ino Yehova wāmukweshe na buswe atandabule mumweno wandi. Yehova pa kwipangula Yoba bipangujo palapala 70 ne kupita, byakābwenyepo kulondolola nansha kimo, wālombwele patōka mikalo ya Yoba ya kwimvwanija bintu. Yoba wētyepeja ne kujadika mumweno wandi.​—Tanga Yoba 42:1-6.

Ikala na “Mutyima wa Kidishitu”

7. Mwanda waka kubandaula mingilo ya Yesu kuketukwasha twimvwanije milangwe ya Yehova?

⁷ Yesu wāiwile Shandi na bubwaninine mu byonso byaādi unena ne byaādi ulonga. (Yoa. 14:9) Nanshi, kubandaula mingilo ya Yesu kuketukwasha twimvwanije milangwe ya Yehova. (Loma 15:5; Fid. 2:5) Pano tubandaulei nsekununi idi mu Maenvajile abidi.

8, 9. Monka mokisonekelwe mu Yoano 6:1-5, i mwanda’ka wālengeje Yesu epangule Fidipa kipangujo, ne i kika kyawāipangwidile?

⁸ Langa’po uno mwanda. Wālongekele kumeso’tu kwa Pashika ya mu 32 K.K. Batumibwa ba Yesu bādi papo bakijoka kobākasapwile konsokonso mu Ngadilea. Abo bakidi bakōke na uno mwingilo mukatampe, Yesu wēbaselela ku mukunko wa Dijiba dya Ngadilea kwa bunka bwabo. Ino, tununu ne tununu twa bantu bēbalonda’ko. Yesu pa kupwa kubelula bino bibumbo bya bantu ne kwibafundija bintu bivule, kwāikele kikoleja kimo. Le bano bantu bonso bādi ba kumona namani bidibwa kuno kuntu kulampe na bantu? Yesu pa kumona amba badi na nzala, wāipangula Fidipa, mwinē kwabo, amba: “Le ko tusaka kukapota mikate ya kupa boba badye i kwepi?”​—Yoa. 6:1-5.

⁹ Mwanda waka Yesu wāipangwile Fidipa kino kipangujo? Le Yesu kādipo uyukile kya kulonga? Mhm. Le i bika bine byaādi ulanga? Mutumibwa Yoano mwine wātenwe’po, ushintulula amba: “[Yesu] byāmunene namino i mwanda wa kumutompa bitupu, ke-muntu aye mwine wadi uyūkile kala mwāsaka kulongela.” (Yoa. 6:6) Pano Yesu wātompele bandi bana ba bwanga mwanda wa kuyuka kwendelela kwabo kwa ku mushipiditu. Yesu pa kwipangula kino kipangujo, wākokele milangwe yabo ne kwibapa mukenga wa kulombola lwitabijo lwabo mu byakokeja kulonga. Ino kebālombwelepo lwitabijo, ne bālombwele amba bine milangwe yabo idi na mikalo. (Tanga Yoano 6:7-9.) Ebiya Yesu wālombola amba ukokeja kulonga kintu kampanda, kyokebādipo balangila. Wādisha mu kingelengele bano bantu tununu ne tununu bādi na nzala.​—Yoa. 6:10-13.

10-12. (a) Mwanda waka Yesu wāpelele bidi kulonga byālombele mwana-mukaji Mungidiki? Shintulula. (b) I bika byotusa kubandaula pano?

¹⁰ Ino nsekununi ibwanya kwitukwasha twimvwanije milangwe ya Yesu mu myanda mikwabo. Kyaba kityetye pa kupwa kudisha kino kibumbo kikatampe kya bantu, Yesu ne batumibwa bandi bāendele kungala, ku mukalo wa Isalela, kubwipi na Tyila ne Shidona. Pobādi kwine’kwa, bātene mwana-mukaji Mungidiki wāzenzele Yesu abelule wandi mwana mwana-mukaji. Dibajinji, Yesu wāleka kumutala’ko. Ino aye pa kumuningila, Yesu wāmunena amba: “Nsaka bidi bāna babadikile kwikuta, kebiyampepo kutekuna mukate wa bāna kwela’o ku tubwa.”​—Mako 7:24-27.

¹¹ Mwanda waka Yesu wāpelele bidi kukwasha  uno mwana-mukaji? Lelo Yesu wādi umutompa, na mwaātompele Fidipa, mwanda wa kumona mwasa kulongela ne kumupa mukenga wa kulombola lwitabijo lwandi? Bukata bwa diwi dyandi, nansha byokebulembelwepo mu bisonekwa, kebwāmutyumwinepo mutyima. Kutela kwaātelele “tubwa” kwāpēleje’ko bidi kyelekejo. Padi Yesu wālongele pamo bwa mbutwile usaka kulongela mwana byasaka na kumwekeja bidi bwa aye kasakilepo kumulongela’byo amba atompe bidi shi mwana usumininwe. Nansha bikale namani, uno mwana-mukaji pa kulombola lwitabijo, Yesu wāmulongela na mutyima tō byaādi usaka.​—Tanga Mako 7:28-30.

¹² Nsekununi idi mu ano Maevanjile abidi itupa bujinguludi bwa mwikadile “mutyima wa Kidishitu.” Tutalei pano muswelo ubwanya kwitukwasha ino nsekununi twimvwanije biyampe mutyima wa Yehova mwine.

Mwādi Mwikadile Yehova na Mosesa

13. Lelo kujingulula milangwe ya Yesu kwitukwashanga namani?

¹³ Kujingulula milangwe ya Yesu kwitukwasha twimvwanije ne mavese makomo kushintulula adi mu Bisonekwa. Kimfwa, tala binenwa bya Yehova kudi Mosesa pāpwile Bene Isalela kulonga kyana kya ñombe kya nsahabu kya kutōta. Leza wānene amba: “Namone bano bantu bano’ba, kabidi monapo bidi, bantu bano i ba nshingo myumu. Ino pano nanshi undeke bidi, amba bukalabale bwami bwende bwake mudilo ko badi, amba nebaloteje; kabidi nkakwalamuna abewa kodi muzo mukatampe.”​—Div. 32:9, 10.

14. Lelo Mosesa wālondolwele namani ku byānene Yehova?

¹⁴ Nsekununi inena kadi amba: “Mosesa wasenga Yehova Leza wandi, kanena’mba: Yehova, lelo i mwanda ka bukalabale bobe bwenda bwakije mudilo padi bobe bantu bo walupwije mu ntanda ya Edipito ne bukomo bukatakata, ne kuboko kukomokomo byamwiko, a? Lelo i mwanda ka bene Edipito bakanena’mba: Ino nanshi i kishoto kyonka kyēbalupwidile kwibepaya mu ngulu, kabidi ne kwibakubija pangala pa panopanshi? Vundamina bidi ku bukalabale bwa kupyana, kadi walamuke ku byamalwa bino’bi padi bantu bobe. Vulukapo bidi bapika bobe, Abalahama ne Isake ne Isalela, ku abo bo watyipile padi abe mwine kwibanena’mba: Nkavudijanga lukunwa lobe pamo’nka bwa ñenyenye ya mūlu, kabidi ne ntanda ino yonsololo yo nanenene, nkapana’yo ku lukunwa lwenu bakapyana’yo nyeke. Kabidi Yehova waalamuka ku byamalwa byānenene kulonga kudi bandi bantu.”​—Div. 32:11-14. *

15, 16. (a) Lelo Mosesa wāpelwe mukenga’ka pa byānene Yehova? (b) Le Yehova ‘waālamukile’ mu buluji’ka?

¹⁵ Lelo bine Mosesa wādi usaka kulemununa milangwe ya Yehova? Mhm, ke amopo!  Nansha Yehova byālombwele byaādi ukanina kulonga, ino kebwādipo butyibi bwandi bwa mfulo. Na bubine, pano Yehova wātompele Mosesa na mwātompēle Yesu ba Fidipa ne mwana-mukaji Mungidiki mwenda mafuku. Mosesa wāpelwe mukenga wa kulombola milangwe yandi. * Yehova wātongele Mosesa bu nsenga pa bukata bwa Isalela ne Leza, ne Yehova wālēmekele butongi bwandi bwa kutonga Mosesa pa ino mingilo. Le Mosesa wētyepelwe? Le pa kino wādi wa kukankamika Yehova avulaminwe Isalela ne kwalamuna lutundu lwa Mosesa ke muzo mukomokomo?

¹⁶ Malondololo a Mosesa alombwele amba wādi na lwitabijo ne kikulupiji mu boloke bwa Yehova. Byaālongele bilambola amba, kādipo ukimba kamweno ka aye mwine, ino kamweno ka dijina dya Leza. Kādipo usaka ditukwe mutonko. Mosesa wālombwele amba wivwanije “mutyima wa Yehova” pa uno mwanda. (1 Kod. 2:16) Lelo byāfudile namani? Yehova byākadipo uminine na kusumininwa ku kulonga kintu kampanda, bilembwa bya ku bukomo bwa mushipiditu binene amba, “waalamuka.” Mu Kihebelu, kino kishima kishintulula’tu amba Yehova kāletelepo kyamalwa kyaādi ukanina kuleta pa muzo onso mutuntulu.

Mwādi Mwikadile Yehova na Abalahama

17. Yehova walombwele namani kitūkijetyima kikatampe pa byādi na Abalahama ku mutyima?

¹⁷ Kimfwa kikwabo kya muswelo wāpele Yehova bengidi bandi mukenga wa kulombola lwitabijo lwabo ne kikulupiji i kya Abalahama walombele pa mwanda wa Sodoma. Mu ino nsekununi, Yehova walombwele kitūkijetyima kikatampe na kuleka Abalahaman epangule bipangujo mwanda bituntulu. Mu mwanda umo, Abalahama walombele mu muswelo utenga mutyima amba: “Leka! leka! leka! Abe kulongapo nankyo nansha patyetye nyunga kulampe, kutapa boloke ne babi pamo, nabya boloke badingakene pamo bwa babi; ke nankyopo, nyunga kulampe, lelo mutyibi mwine wa panopantanda a bulwe kadi kulonga molokele?”​—Ngal. 18:22-33.

18. Le i ñeni’ka yotuboila ku muswelo wādi wikele Yehova na Abalahama?

¹⁸ Lelo i ñeni’ka yotuboila ku ino nsekununi pa mwanda utala milangwe ya Yehova? Lelo Yehova wādi usaka Abalaha amukwashe na milangwe pa kukwata butyibi boloke? Mhm. Na bubine, Yehova wālombwele dibajinji bubinga bwa butyibi bwandi. Ino Abalahama pa kwipangula bino bipangujo, Yehova wāmushidile kitatyi kyāmukweshe etabije butyibi ne kuyuka milangwe yandi. Kadi kyākweshe Abalahama evwanije na mushike mwikadile lusa lwa Yehova ne boloke bwandi. Bine, Yehova wādi na Abalahama pamo’nka bwa mulunda nandi.​—Is. 41:8; Yak. 2:23.

Ñeni Yotuboila’ko

19. Lelo tubwanya kwiula Yoba namani?

¹⁹ Le i bika byotwefunda pangala pa “mutyima wa Yehova”? Tufwaninwe kuleka Kinenwa kya Leza kituludike twivwanije milangwe ya Yehova. Ketufwaninwepo nansha dimo kutūdila Yehova mikalo yetu ne kumutopeka mungya misoñanya ne milangwe yetu. Yoba wānene amba: “[Leza] kadipo bu-muntu bwa  ami, amba nkamutentulule; amba tukemuke nandi pamo mu kidye” (Yoba 9:32) Pamo wa Yoba, shi tushilule kwivwanija mutyima wa Yehova, ketukakimbepo kumukwasha ino tukēla kabobo amba: “Talapo bidi, mine ino’i yo milomo ya mashinda andi; kadi e-e! i biñuniñuni byo twivwana kwadi! Ino’nka kukungula kwa bukomo bwandi, i ani ukōkeja kwivwanija’ko, a?”​—Yoba 26:14.

20. Le i bika byotukalonga shi tubaputula pa vese mukomo kwivwana?

²⁰ Potutanga Bisonekwa, le i bika byotukalonga shi tubaputula pa vese mukomo kwivwana, nakampata wisambila pa mifwatakanyo ya Yehova? Shi kupwa kwa kulonga bukimbi pa uno mwanda, ketutenepo malondololo mapotoloke, tukokeja kumona kino bu ditompo dya kikulupiji kyetu mudi Yehova. Vuluka, kyaba kimo binenwa bimobimo bitupanga mukenga wa kulombola lwitabijo lwetu mu ngikadilo ya Yehova. Tuyukei ne kwityepeja ponka amba ketuyukilepo bintu byonso byalongele. (Mus. 11:5) Nanshi tukapelakana kwitabija bino binenwa bya mutumibwa Polo bya amba: “E! E! E! E! munshi bulamo bwa bupeta bwa ñeni ne kuyūkidija kwa Leza! Ne kutyiba-mambo kwandi nako e! e! e! kekuyūkibwapo, ne mu mashinda andi nao monka akankaja kulondamo! Le i muntu ka, uyūkile mwendele mutyima wa Yehova? ne wadipo mundingidi wandi i ani le? Kadi le i ani umbajinji kumupa aye, ino nandi kikamupelululwe dikwabo? Ke-muntu aye bintu byonsololo bidi ponka pa mwanda wandi, kadi bidi ponka padi aye. Kadi kudi aye konka, ntumbo īkale mafuku onso nyeke. Amena.”​—Loma 11:33-36.

[Kunshi kwa dyani]

Lelo Ubavuluka?

• Lelo i bika biketukwasha twepuke mutyima wa kutopeka Yehova na misoñanya ya batwe bene?

• Lelo kwivwanija bilongwa bya Kidishitu kwitukwasha namani tutane “bupwani bwa Yehova”?

• Lelo i ñeni’ka yowaboila ku kwisamba kwēsambile Yehova na ba Mosesa ne Abalahama?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Bifwatulo pa paje 13]

Lelo i bika byotwefunda pangala pa mifwatakanyo ya Yehova mu muswelo waādi wikele na ba Mosesa ne Abalahama?