Mwena mu Bukunga Bobe

“Yewa uyūkile mwakutambwila uno mwanda ēutambule.”—MAT. 19:12.

1, 2. (a) Lelo Yesu, Polo, ne bakwabo bādi bamona bukunga namani? (b) I kika kilangijanga bamo amba bukunga ke kyabuntupo?

 NE KUTATANA kwine mpika, busongi bubadilwa mu byabuntu bilēme mpata bya Leza byapele bantu. (Nk. 19:14) Inoko, bankunga Bene Kidishitu bavule nabo badi na būmi buyampe kadi bwa nsangaji. Harold, tutu wa myaka 95 kasongele kashā, unena amba: “Nansha byonsangelanga kwikala na bantu bakwabo ne kutundailwa na kizaji, kitatyi kyondi bunka, nkyasusukile kashā pa mwanda wa kwikala bunka. Monangila, nkokeja kunena amba ngidi na kyabuntu kya bukungulume.”

² Na bubine, Yesu ne mutumibwa Polo bātelele bukunga bu kyabuntu kya Leza, monka mwikadile busongi. (Tanga Mateo 19:11, 12; 1 Kodinda 7:7.) Shako, ke bantu bonsopo bashikete bu bankunga ku kusaka. Kyaba kimo, ngikadilo kampanda ikokeja kulengeja muntu akomenwe kusokola wa kwisonga nandi wasaka. Nansha kadi pa kupwa kwisonga mu myaka kampanda, bamo batulumukanga’tu kebadi bunka mwanda wa dilubu nansha lufu lwa benē pabo. Ino le bukunga bukokeja kwikala bu kyabuntu mu buluji’ka? Ne bankunga Bene Kidishitu bakokeja kumwena namani mu bukunga bwabo?

Kyabuntu kya pa Bula

3. Divule, le i kamweno’ka kamona bankunga Bene Kidishitu?

³ Nkunga wikalanga divule na kitatyi ne bwanapabo bukatampe kutabuka bantu besonge. (1 Kod. 7:32-35) Bino bimukwashanga mpata atandabule mwingilo wandi, abaijibwe mu buswe ku bakwabo, ne kufwena kudi Yehova. O mwanda Bene Kidishitu bavule basangelanga kamweno ka bukunga ne kukwata butyibi bwa ‘kutambula uno mwanda,’ mu kitatyi kampanda. Padi bakwabo kebadipo na mutyima wa kushala bankunga, ino ngikadilo yabo pa kushinta, balangulukila’po na katentekeji ne kumona’mba na bukwashi bwa Yehova bakokeja nabo kushala na milangwe ya bukunga ku mutyima. Pa kino, betabijanga kushinta kwa ngikadilo yabo ne kutambula uno mwanda wa bukunga.—1 Kod. 7:37, 38.

4. Mwanda waka bankunga Bene Kidishitu babwanya kwimona bu bakumbanye mu mwingilo wa Leza?

⁴ Bankunga Bene Kidishitu bayukile amba kebalekangapo kusonga nansha kusongwa mwanda wa kutumba nansha kutendelwa na Yehova ne bulongolodi bwandi. Leza wituswele batwe bonso umo ne umo. (Mat. 10:29-31) Kekudipo muntu nansha kintu kibwanya kwitukalañanya na buswe bwa Leza. (Loma 8:38, 39) Twikale basonge nansha bankunga, tudi na bubinga buvule bwa kwimwena bu bakumbanye mu mwingilo wa Leza.

5. Lelo bilomba kulonga bika pa kumwena mu bukunga ne pa mfulo?

⁵ Ino, monka mwikadile byabuntu bya buimba nansha bya makayo, kyabuntu kya bukunga nakyo kilomba kwikitamija mwanda wa kumwena’mo ne pa mfulo. Pa kino, Bene Kidishitu dyalelo—batutu nansha bakaka, bankasampe nansha batame, bankunga ku kusaka nansha pa mwanda wa ngikadilo kampanda—lelo bamwenanga’mo namani mu būmi? Shi ke pano tubandaulei’ko bimfwa bimobimo bikankamika bya mu kipwilo kibajinji kya Bwine Kidishitu ne ñeni yotukokeja kuboila’ko.

Bukunga bwa ku Bunkasampe

6, 7. (a) Lelo bana ba Fidipa baná bana-bakaji bajike bāpelwe madyese’ka mu mwingilo wa Leza? (b) Le Temote wāingidije biyampe myaka ya bunkasampe bwandi muswelo’ka, ne wāeselwe namani pa mutyima wandi wa kwingila mu bunkasampe bwandi?

⁶ Fidipa musapudi wādi na bana bana-bakaji bajike baná bālondele bukankamane bwa  mu busapudi bwa shabo. (Bil. 21:8, 9) Kufumika kwādi kubadilwa mu byabuntu bya bingelengele bya mushipiditu sandu, kadi bano bankasampe bana-bakaji bāingidije kino kyabuntu mwanda wa kufikidija Yoela 2:28, 29.

⁷ Temote i nkasampe wāingidije biyampe bukungulume bwandi. Pa bwanuke wāfundijibwe “bisonekwa bikola” na inandi Yunisa, ne nkambo wandi Loisa. (2 Tem. 1:5; 3:14, 15) Mobimwekela, bāikele ke Bene Kidishitu pāpempwile Polo musunsa mubajinji ntanda yabo ya Lesetala kubwipi na mwaka wa 47 K.K. Myaka ibidi pa kupita’po, Polo wāenda’ko musunsa wa bubidi, Temote wādi padi na myaka isenselela ku 20 nansha ne kupita’po. Nansha byaādi nkasampe mu bubinebine ne ku myaka, wādi “utendelwako” na bakulumpe Bene Kidishitu ba mu Lesetala ne ba mu Ikoniuma, kibundi kya pabwipi. (Bil. 16:1, 2) Penepa Polo wāita Temote ekale umpwani wandi wa mu lwendo. (1 Tem. 1:18; 4:14) Ketubwanyapo kunena patōkelela amba Temote kāsongelepo. Ino tuyukile amba paādi nkasampe wāitabije ne mutyima tō lwito lwa Polo, ne tamba papo, wāsangedile kwingila myaka mivule mu bukunga bu mishonele ne bu mutadi.—Fid. 2:20-22.

8. Le i bika byākweshe Yoano Mako alondelonde bitungo bya ku mushipiditu, ne wāmwenine’mo madyese’ka?

⁸ Yoano Mako nandi, mu bunkasampe bwandi, wāingidije myaka ya bukunga mwanda wa kamweno kalumbuluke. Aye ne Madia, inandi, kubadila’mo ne Banabasa mwanabo wa munda mwa inandi, bādi babadilwa mu bantu babajinji ba mu kipwilo kya mu Yelusalema. Kisaka kya ba Mako kyādi padi na būmi bwa maloa, mwanda kyādi na njibo ya abo bene mu kibundi kikatampe ne mwingidi. (Bil. 12:12, 13) Nansha byobādi na tuno tumweno, ino Mako nansha byaādi nkasampe, kadipo wilangila na kwisakila tumweno twa aye mwine. Kadi kāsangedilepo nansha dimo kushikata pandi ne kumwena mu buno būmi bwa maloa bwa kisaka. Mobimwekela kipwano kyandi na batumibwa kyākunine mwadi mutyima wa kwingila bu mishonele. O mwanda wāpelakene kwenda na ba Polo ne Banabasa mu lwendo lubajinji lwa bu mishonele ne kwingila bu mukwashi wabo. (Bil. 13:5) Mafuku pa kupita’po, wāenda na Banabasa, kupwa kadi, au keye wingila na Petelo mu Babiloni. (Bil. 15:39; 1 Pet. 5:13) Ketuyukilepo bitatyi byālele Mako mu bukungulume. Ino wādi utendelwa bu muntu wādi na mutyima wa kwingidila bakwabo ne kulonga bivule mu mwingilo wa Leza.

9, 10. Le i mikenga’ka idi na bankasampe bankunga Bene Kidishitu mwanda wa kutandabula mwingilo wabo? Leta kimfwa.

⁹ Dyalelo bankasampe bavule mu kipwilo nabo bengidijanga na nsangaji myaka ya bukunga bwabo mwanda wa kuputumina mpata mu mwingilo wa Leza. Pamo bwa Mako ne Temote, bayukile amba bukunga bwibalengejanga ‘baté mutyima kudi Mfumwetu kwampikwa ne kya kwibapuakanya.’ (1 Kod. 7:35) Kano shako i kamweno ka binebine. Kudi mikenga mivule—kwingila bupania, kukengidila kokwa kusakilwa basapudi bavule, kwifunda ludimi lweni, kukwasha ku lūbako lwa Mobo a Bulopwe nansha a musambo, kufunda Masomo a Bufundiji bwa Mingilo, ne kukengila ku Betele. Shi ukidi nkasampe ne kwasongele, lelo nobe umwenanga mu mikenga yodi nayo?

¹⁰ Tutu umo witwa mu Mark washilwile kwingila bu pania paadi na myaka dikumi ne musubu, wakafundile Masomo a Bufundiji bwa Mingilo, ne kwingila mu mingilo palapala kujokoloka ntanda yonso. Pa kutala myaka 25 yaapityija mu mwingilo wa kitatyi kyonso, unena amba: “Nalongele bukomo bwa kwingila na muntu yense mu kipwilo, kusapula nabo, kwenda nabo mu bupempudi bwa bukumbi, kwibeta bidibwa ku yami njibo, ne kukwata mpangiko ya kwitanina pamo na mulangwe wa kwisambila pa myanda ya ku mushipiditu. Byonso bino byadi bindetela nsangaji mikatampe.” Monka mulombwela binenwa bya Mark, nsangaji mikatampe mu būmi iyanga ku kupāna, ne kwingila  mwingilo ukola mu būmi bonso kuletanga mikenga mivule ya kupāna. (Bil. 20:35) Nansha shi udi na tumweno’ka, manwa, nansha bwino mu būmi, inoko bankasampe dyalelo badi na bivule bya kulonga mu mingilo ya Mfumwetu.—1 Kod. 15:58.

11. Lelo i byabuyabuya’ka bimo bidi mu kuleka kwipangila kusonga?

¹¹ Nansha bankasampe bavule byo bakakimba kusonga mwenda mafuku, inoko ke biyampepo kwipangila kusonga. Polo ukankamika bankasampe belaije bidi shi ‘abakule ke bakulumpe,’ mwanda shi kebakudile kilokoloko kya buladi kikalanga kikomo. (1 Kod. 7:36) Pa kwiyuka abe mwine ne kwikala na bwino busakibwa mu būmi mwa kutongela mulume nansha mukaji muyampe palombanga kitatyi kilampe. Kupika mpiko ya busongi i butyibi busumininwe, mwanda i bwa lonso mu būmi.—Mus. 5:2-5.

Bukunga bwa ku Bununu

12. (a) Lelo Ana wa kishala wālwile namani na kushinta kwa ngikadilo yandi? (b) Le wāikele na dyese’ka?

¹² Ana, utelelwe mu Evanjile ya Luka, bimweka amba wādi na bulanda bukatampe pāfwile wandi mulume mu kitatyi kyākadipo ulanga pa kupwa’tu kulonga myaka isamba-ibidi mu busongi. Ketuyukilepo shi babutwile ne bana nansha shi wādi ulanga kusongwa dikwabo. Inoko Bible unena amba Ana paādi na myaka 84 wādi’nka wa kishala. Kukwatañana na binena Bible, tukokeja kufula ku kunena amba Ana wāingidije kushinta kwa yandi ngikadilo mwanda wa kufwena kudi Yehova. Kādipo ubulwa “mu njibo ya Leza, wingidila monka dyuba ne bufuku, ne kushikilwa na nzala, ulombela ponka.” (Luka 2:36, 37) Nanshi bintu bya ku mushipiditu byādi pa kifuko kibajinji mu būmi bwandi. Kino kyādi kilomba kusumininwa ne kulonga bukomo, ne wāpadilwe mpalo mikatampe. Wāikele na dyese dya kumona Yesu paādi mwana wa lukeke ne kusapwila bakwabo myanda itala bukūdi bwadi bwa kumweka pa kwiya kwa Meshiasa.—Luka 2:38.

13. (a) Lelo i bika bilombola amba Dokasa wādi ulonga bivule mu kipwilo? (b) Lelo Dokasa wāeselwe namani pangala pa buyampe ne buntu bwandi?

¹³ Mwana-mukaji umo witwa bu Dokasa, nansha Tabita, wādi ushikete mu Yopa, ku kyabu kya kala kya pa bukata bwa kungala ne kushika kwa Yelusalema. Bible byakatelelepo wandi mulume, bimweka amba wādi kasongelwepo mu kine kitatyi’kya. Dokasa “wadi muyūle munda mwandi mīngilo miyampe, ne byabuntu kudi balanda.” Wādi ulongela babishala ne bantu bakwabo bivwalwa bivule, ne kino kyālengeje bamusanswe bininge. O mwanda paābelele ne kufwa mu kitulumukila, kipwilo kyonso kyātumine bantu bakesashile Petelo āye asangule mwanabo muswe. Kusangulwa kwandi kwasambakana konso mu Yopa, ne bavule bene baitabija. (Bil. 9:36-42) Dokasa wādi ukwasha bamobamo mwanda wa buntu bwandi bwa kutendelwa.

14. Lelo i bika bikankamikanga bankunga Bene Kidishitu bafwene kudi Yehova?

¹⁴ Dyalelo bantu bavule mu kipwilo bekalanga mwenda mafuku ke bankunga mu būmi pamo bwa ba Ana ne Dokasa. Bamo bakokeja kukomenwa kusokola benē pabo bobasaka. Bakwabo nabo i belubule nansha kufwilwa. Bankunga Bene Kidishitu pa kubulwa mulume nansha mukaji wa kulombola twanda tufyame, befundanga mwa kweyamina bininge padi Yehova. (Nk. 16:3) Silvia, nkungakaji wāingile ku betele myaka 38 ne kupita, wamwene kwingila uno muswelo bu dyese. Unena amba, “kyaba kimo nadi nkōka. Nadi neipangula amba, ‘I ani ukankankamika?’” Ino ubweja’ko amba: “Kukulupila konadi nkulupile amba Yehova uyukile biyampe byombudilwe kutabuka ne ami mwine kwadi kunkwasha mfwene kwadi. Kadi kyaba kikwabo bukankamane butambanga divule kuntu konkilangilapo.” Kitatyi kyonso kyotufwena kudi Yehova, aye uketulondolola nyeke mu muswelo wa kanye kadi ukulupija.

15. Lelo bankunga Bene Kidishitu babwanya “ku baijibwa” mu buswe bwabo namani?

¹⁵ Bukunga buletanga mukenga wa pa bula  wa “ku baijibwa” mu buswe. (Tanga 2 Kodinda 6:11-13.) Kaka Jolene, nkungakaji wapityije myaka 34 mu mwingilo wa kitatyi kyonso unena amba: “Nadi nonga bukomo bwa kutamija kipwano kya nsangaji, ke’nkapo na bantu ba yami myaka, ino i ne bantu ba miswelo yonso. Bukunga i mukenga muyampe wa kupa Yehova kisaka kyobe, banabenu, kubadila’mo ne balondakani nobe. Ponadi ñenda ntama, nadi na nsangaji mu bukungakaji bwami.” Banunu, boba badi na bulema, bambutwile balela bana kasuku, bankasampe, ne bakwabo mu kipwilo bafwijanga’ko bankunga pa bukwashi bobebapanga pambulwa mwino. Bine, twiivwananga biyampe kitatyi kyonso kyotulombola bakwetu buswe. Le ubulwe’po nobe “ku baijibwa” mu buswe boswele bakwenu?

Bukunga mu Būmi Bonso

16. (a) Mwanda waka Yesu wāshele nkunga mu būmi bonso? (b) Lelo Polo wāingidije bukunga bwandi na tunangu namani?

¹⁶ Yesu kāsongelepo; wādi uteakanya mwingilo wāmupelwe ne kwiuvuija. Wādi wenda bininge, wingila tamba lubanga bwē kutūla ne ku kyolwa, kadi wafula ne ku kwela būmi bwandi bu kitapwa. Bukunga bwāmukweshe avuije mwingilo wandi senene. Mutumibwa Polo wādi wenda tununu ne tununu twa makilometele ne kutana masusu makatampe mu mwingilo. (2 Kod. 11:23-27) Nansha byaādi padi musonge dibajinji, Polo wāsakile kushala nkungulume pa kupwa kupebwa mwingilo wa bu mutumibwa. (1 Kod. 7:7; 9:5) Pa mwanda utala busapudi, Yesu ne Polo bākankamikile bakwabo beule kimfwa kyabo shi bikokejika. Inoko, abo bonso kebātudilepo bukungulume bu kisakibwa pa kwingila uno mwingilo.—1 Tem. 4:1-3.

17. Le bamobamo balondanga namani mu mayo a Yesu ne Polo, ne i kika kitukulupija amba Yehova utendelanga boba bepāna uno muswelo?

¹⁷ Mu muswelo umo onka, bamo dyalelo i batonge na mutyima umo kushala bankunga mwanda wa kuvuija mwingilo wabo senene. Harold utelelwe kala, waingile myaka 56 ne kupita ku Betele. Unena amba, “Kitatyi kyo nābwenye myaka 10 ku Betele, namwene bantu bavule besonge batamba mu Betele pa mwanda wa misongo nansha pa mwanda wa bisakibwa bya kukalela bambutwile babo ke banunu. Bambutwile bami bonso badi ke bafwe. Ino nadi nsenswe Betele bininge, o mwanda nkyadipo nsaka kusonga kutyina kutūla dino dyese mu kyaka.” Mu muswelo umo onka, myaka mivule kunyuma, Margaret waingile bu pania kitatyi kilampe, unena amba: “Mu būmi bwami nadi ngīlwa na bavule ba kunsonga, inoko nadi mpela kusongwa. Ebiya, namwenine mu buno bwanapabo ne kupēlelwa kwa mu bukunga na kuputumina bininge mu mwingilo, ne kino kyadi kindetela nsangaji mikatampe.” Na bubine, Yehova kakelwapo nansha dimo bonso besuminwa na kwipāna uno muswelo pangala pa mutōtelo wa bine.—Tanga Isaya 56:4, 5.

Mwena Bikatampe mu Ngikadilo Yodi’mo

18. Lelo bantu bakwabo bakokeja kukankamika ne kukwasha bankunga Bene Kidishitu namani?

¹⁸ Bene Kidishitu bonso bampikwa balume nansha bakaji balonga bukomo bwa kwingidila Yehova bafwaninwe kutendelwa bya binebine ne kukankamikwa. Twibaswele pangala pa ngikadilo yobadi’mo ne pa mwanda wa mingilo ya kamweno yobengidila kipwilo. Kebakeivwanapo nansha dimo amba badi bunka shi binebine tudi nabo pamo bwa ‘bāna babo bāna-balume, ne bāna babo bāna-bakaji, ne bainabo, ne bāna.’—Tanga Mako 10:28-30.

19. Le i bika byokokeja kulonga mwanda wa kumwena mu bukunga bobe?

 ¹⁹ Shi nobe ukidi nkunga ku kusaka kwa abe mwine nansha pa mwanda wa ngikadilo kampanda, bino bimfwa bya mu Bisonekwa ne bya mu ano mafuku bilombola amba nobe ukokeja kwikala na būmi bwa nsangaji kadi buyampe. Ukokeja kumwena’mo byabuntu kampanda, pamo ne byobya biyanga mu kitatyi kyampikwa kulangilwa. Bimo bimwekanga bukidibukidi, ino bikwabo mwenda mafuku. Shako, bivule bilondela ne mu ngikadilo yotudi’mo. Kufwena kudi Yehova kulomba kulonga bivule mu mwingilo wa Leza, ne kubaijibwa mu buswe botuswele bakwetu. Pamo’nka na busongi, ne bukunga nabo bumwenwanga’mo madyese shi twi bumona bu kyepelo kitambile kudi Leza ne kwingidija biyampe kino kyabuntu.

Lelo Ukivulukile?

• Le bukunga bukokeja kwikala bu kyabuntu mu muswelo’ka?

• Lelo bukunga bukokeja kwikala dyese mu bunkasampe namani?

• I mikenga’ka imonanga bankunga Bene Kidishitu ya kufwena kudi Yehova ne kubaijibwa mu buswe?

[Bipangujo bya Kifundwa]