‘E! Munshi Bula’mo Bwa Ñeni Ya Leza!’

“E! E! E! E! munshi bulamo bwa bupeta bwa ñeni ne kuyūkidija kwa Leza! Ne kutyiba-mambo kwandi nako e! e! e! kekuyūkibwapo, ne mu mashinda andi nao monka akankaja kulondamo!”—LOMA 11:33.

1. Lelo i dyese’ka dikatampe didi na Bene Kidishitu babatyijibwe?

 LELO i dyese’ka dikatampe kutabuka dyokodi mutambule? Padi ubavuluka mwingilo kampanda opelwe, nansha kitenta kyobakutūdile’po. Inoko ku batwe Bene Kidishitu babatyijibwe dyese dikatampe dyotudi nadyo i dya kupwana na Leza umo kete wa bine, Yehova. Kino kyo kilengeje ‘tuyukibwe kudi aye.’—1 Kod. 8:3; Ngat. 4:9.

2. Mwanda waka kuyuka Yehova ne kuyukibwa kudi aye i dyese dikatampe?

² Mwanda waka kuyuka Yehova ne kuyukibwa kudi aye i dyese dikatampe? Mwanda bidi, aye ye Mwine mukatampe kutabuka bonso mūlu ne pano panshi, kadi aye  ye Mulami wa boba basenswe. Mupolofeto Nahumi wāsonekele ku bukomo bwa mushipiditu amba: “Yehova i muyampe, i nsakwa mu difuku dya tusuwa; ino uyukile boba bamukulupile.” (Nah. 1:7; Mit. 1:6) Na bubine, pa kukamona būmi bwa nyeke, bitulomba bidi kuyuka Leza wa bine ne wandi Mwana, Yesu Kidishitu.—Yoa. 17:3.

3. Lelo kuyuka Leza kulomba bika ne bika?

³ Kuyuka Leza ke enkapo kuyuka kutela dijina dyandi. Tufwaninwe kumuyuka bwa Mulunda, kwivwanija byasaka ne byashikilwe. Kwiendeja mungya buno buyuki kuketukwasha bikatampe pa kulombola amba tubayuka Leza bya binebine. (1 Yoa. 2:4) Ino kudi kintu kikwabo kitusakilwa shi bine tusakanga kuyuka Yehova. I biyampe kuyuka byobya byalongele, muswelo walongele’byo ne mwanda waka i mwibilonge nabya. Shi twivwanije senene mpango ya Yehova, po pene iketutonona tutendele ‘bula bwa ñeni ya Leza.’—Loma 11:33.

Leza wa Mpango

4, 5. (a) Lelo kishima “mpango” nansha “kukanina” kifunkila pa bika mungya mokingidijibwe mu Bible? (b) Leta kimfwa kilombola muswelo ukokeja kufikidijibwa mpango mu miswelo palapala.

⁴ Yehova i Leza wa mpango, kadi Bible unenena pa “kukanina [mpango] kwa nyeke ne nyeke.” (Ef. 3:10, 11) Lelo bino bishima bidi na buluji’ka? Kishima “mpango,” nansha “kukanina,” mungya mokingidijibwe mu Bible, kifunkila pa kitungo kikokeja kufikilwa’po mu miswelo palapala.

⁵ Tulete kimfwa: Muntu usaka kwenda kuntu kampanda. Kufika ku kino kifuko kyo kitungo kyandi, nansha mpango. Pa kufika’ko, ubwanya kutonga byendwa nabyo bishileshile ne mashinda palapala. Kitatyi kyaenda mu dishinda dyatongele, ubwanya kutana’mo bikoleja, kukutakana kwa kūlu, myotoka kuyula mu dishinda ne kujikwa kwa dishinda, ke bimulombe kwenda dishinda dingi. Inoko, nansha shi washinta bintu namani, poso’nka afikidije kitungo kyandi pasa kufika kwaenda.

6. Lelo Yehova wālombwele namani bujalale pa kufikidija mpango yandi?

⁶ Yehova nandi wālombwele bujalale pa kufikidija mpango yandi ya nyeke na nyeke. Pa kuta mutyima ne ku bwanapabo bwa kwitongela bwa bipangwa byandi bya ñeni, wāshintyile muswelo wa kufikidija mpango yandi. Kimfwa, tutalei muswelo wāfikidije Yehova mpango yandi itala Lukunwa lwālailwe. Dibajinji, Yehova wālombwele ba mulume ne mukaji babajinji amba: “Butulai; mwivudijei, muyujei panopanshi ne kwipanekenya.” (Ngal. 1:28) Lelo butomboki bwa mu Edena bwāipaile mpango yaānenene? Nansha dimo! Ne kwija kwine mpika, Yehova wākwete mulangwe pa uno mwanda umpya na kwingidija “dishinda” dikwabo pa kufikidija mpango yandi. Wālaile amba kukekalanga “lukunwa” lukalongolola byobya byonenwe na bano bantomboki.—Ngal. 3:15; Bah. 2:14-17; 1 Yoa. 3:8.

7. Le kwisāsula kwisāswile Yehova mu Divilu 3:14 kwitufundija bika?

⁷ Bukomo budi na Yehova bwa kushinta bintu mungya ngikadilo kitatyi kyafikidija mpango yandi bukwatañene na muswelo waēsāswile aye mwine. Mosesa pa kulombola Yehova bikoleja bikokeja kulupuka ku mwingilo waāpelwe, Yehova wāmukulupije amba: “Ami ngidi enka aye udi. Kanena’mba; i namino mokanenena ne bāna ba Isalela amba: Ami ngidi wantume ko mudi.” (Div. 3:14) Bine, Yehova ubwanya kwikala kyonso kyasaka mwanda wa kufikidija mpango yandi ne pa mfulo! Kino i kilombolwe senene na mutumibwa Polo mu mukanda wa Loma shapita 11, mwaesambila pa umpafu wa kyelekejo. Kubandaula kino kimfwa kukakomeja mutyima wetu wa kutendela bula bwa ñeni ya Yehova, nansha shi tudi na lukulupilo lwa kwenda mūlu nansha lwa kutambula būmi bwa nyeke pano pa ntanda.

 Mpango ya Yehova pa Lukunwa Lwālailwe

8, 9. (a) I bintu’ka biná bikatampe bitukwasha twimvwanije kyelekejo kya umpafu? (b) I kilondololwa kya kipangujo’ka kilombola bujalale bwa Yehova pa kufikidija mpango yandi?

⁸ Pa kwimvwanija kyelekejo kya umpafu, i biyampe tuyuke bintu biná bikatampe bitala mwendela mpango ya Yehova ya lukunwa lwālailwe. Dibajinji, Yehova wālaile Abalahama amba mu lukunwa lwandi, ke lutundu lwandi kadi, “e mo ikeselwanga dyese mizo yonso ya panopanshi.” (Ngal. 22:17, 18) Kya bubidi, muzo wa Isalela wātambile kudi Abalahama wāpelwe dyese dya kulupula “bulopwe bwa bapidishitu.” (Div. 19:5, 6) Kya busatu, kitatyi kyāpelele Bene Isalela bavule ba ku ngitu kwitabija Meshiasa, Yehova wātongele kulonga muswelo mukwabo pa kulupula “bulopwe bwa bapidishitu.” (Mat. 21:43; Loma 9:27-29) Ku mfulo, nansha Yesu byadi kipindi kibajinji kya lukunwa lwa Abalahama, bantu bakwabo bāpelwe dyese dya kubadilwa mu luno lukunwa.—Ngat. 3:16, 29.

⁹ Pa kuta mutyima pa bino bintu biná, twifunda mu mukanda wa Kusokwelwa amba kibalwa kibwane kya bakabikala na Yesu bu balopwe ne bapidishitu mūlu i kya bantu 144000. (Kus. 14:1-4) Bano bantu batelwanga ne bu “bāna ba Isalela.” (Kus. 7:4-8) Ino, le bano ba 144000 bonso i Bene Isalela ba ku ngitu, ko kunena’mba Bayuda? Kilondololwa ku kino kipangujo kilombola bujalale bwa Yehova mu kufikidija mpango yandi. Tutalei pano mukanda wa mutumibwa Polo ku Bene Loma mowitukwashisha tutane kilondololwa.

“Bulopwe bwa Bapidishitu”

10. Lelo i dyese’ka dyāpelwe enka muzo wa Isalela kete?

¹⁰ Monka motwekimwenanga kungala, muzo wa Isalela kete o wādi na dyese dya kulupula bantu ba kubunda “bulopwe bwa bapidishitu, muzo wa bu-ujila.” (Tanga Loma 9:4, 5.) Ino le byāikele namani kitatyi kyāfikile Lukunwa lwālailwe? Le muzo wa Isalela wa ku ngitu wābwenye kulupula kibalwa kya Bene Isalela ba ku mushipiditu 144000 badi ba kwikala bu kipindi kya bubidi kya lukunwa lwa Abalahama?

11, 12. (a) Lelo kutongwa kwa boba bakabunda Bulopwe bwa mūlu kwashilwile kitatyi’ka, ne Bayuda bādi’ko mu kine kitatyi’kya bālongele’po namani? (b) Le Yehova wālongele namani pa ‘kubwanija’ kibalwa kya boba ba kwikala ke lukunwa lwa Abalahama?

¹¹ Tanga Loma 11:7-10. Mu kikonge, muzo wa Bayuda ba mu myaka katwa kabajinji wāpelele Yesu. Ponka’po, mukenga wa kulupula lukunwa lwa Abalahama wēbafundulwa. Inoko, mu Pentekosa 33 K.K., kitatyi kyāshilwile kutongwa boba ba kubunda “bulopwe bwa bapidishitu” ba kwenda mūlu, kwātenwe ne Bayuda ba mityima myoloke bāitabije lwito. Byobādi batyetye, shi twibadingakanye na muzo onso mutuntulu wa Bayuda, o mwanda bāikele pamo bwa “basheleshele.”—Loma 11:5, Myanda Miyampe ku Bonso.

¹² Penepo, le Yehova wādi wa kulonga namani pa ‘kubwanija’ kibalwa kya boba ba kwikala ke lukunwa lwa Abalahama? (Loma 11:12, 25) Tala byālondolwele mutumibwa Polo amba: “Ino pano kadi, kepa mwanda wa kunena’mba, i mwanda wa Leza wakankelwe, mhm. Ke-bantu kebadipo bonso bene Isalela ba monka umbwine Isalela [ba ku ngitu], mhm. Nansha badi abo bonso bāna, mwanda wa kwikala’mba, badipo ku lukunwa [lutundu] lwa Abalahama, ehe . . . Boba badi bāna ba ku ngitu bitupu, kebadipo bāna ba Leza boba, mhm; nanshi bāna ba mwanda-wamulao, abo bo batelwa ke lukunwa.” (Loma. 9:6-8) Nanshi pa kufikidija mpango ya Yehova itala lukunwa, kebyādipo bikilomba kadi kwikala enka mwana wa ku ngitu wa Abalahama.

Umpafu wa Kyelekejo

13. Lelo i bika byelekejibwe na (a) umpafu, (b) muji wao, (c) kipindi kyao kya pa bukata, ne (d) misambo yao?

¹³ Mutumibwa Polo wendelela na kudingakanya boba batwela mu lukunwa lwa  Abalahama na misambo ya umpafu wa kyelekejo. * (Loma 11:21) Uno umpafu mukunwe welekeja kufikidila kwa mpango ya Leza itala kipwano kya Abalahama. Muji wa uno umpafu i ukola ne welekeja Yehova mwine ulengeje Isalela wa ku mushipiditu ekale’ko. (Is. 10:20; Loma 11:16) Kipindi kya pa bukata bwa mutyi kifunkila padi Yesu, kipindi kibajinji kya lukunwa lwa Abalahama. Misambo yonso pamo kyo kibalwa ‘kibwane’ kya boba babadilwa mu kipindi kya bubidi kya lukunwa lwa Abalahama.

14, 15. Lelo i bāni ‘bāposwelwe’ ku umpafu mukunwe, ne i bāni bālamikilwe’ko?

¹⁴ Mu kino kyelekejo kya umpafu, Bayuda ba ku ngitu bāpelele Yesu i badingakanibwe na misambo “yaposwelwe” ku umpafu. (Loma 11:17) O mwanda bājimije mukenga wa kubadilwa mu lukunwa lwa Abalahama. Ino le i bāni bādi ba kwibapingakana? Kilondololwa kyādi bine kya kutulumuna Bayuda ba ku ngitu, bādi betatula pa mwanda wa kubutulwa kobabutulwa kudi Abalahama. Ino Yoano Mubatyiji wēbadyumwine kala amba shi Yehova usaka, ubwanya kwalamuna mabwe ke bana ba Abalahama.—Luka 3:8.

¹⁵ Penepo, i bika le byālongele Yehova pa kufikidija mpango yandi? Polo ushintulula amba misambo ya umpafu wa ntanda yalamikilwe ku umpafu mukunwe mwanda wa kupingakana yoya miposoke. (Tanga Loma 11:17, 18.) O mwanda, Bene Kidishitu bashingwe māni ba mu mizo, pamo bwa bamobamo ba mu kipwilo kya mu Loma, bālamikilwe ku uno umpafu wa kyelekejo.  Mu uno muswelo bāikele ke ba mu lukunwa lwa Abalahama. Dibajinji, bādi bwa misambo ya umpafu wa ntanda, bampikwa mukenga nansha umo wa kubadilwa mu kino kipwano kya pa bula. Ino Yehova wēbashitwidile dishinda dya kwikala ke Bayuda ba ku mushipiditu.—Loma 2:28, 29.

16. Lelo mutumibwa Petelo wāshintulwile namani kubundwa kwa muzo umpya wa ku mushipiditu?

¹⁶ Mutumibwa Petelo ushintulula mwanda uno muswelo: “Dibwe dino [Yesu Kidishitu] i dya buleme bukatampe kudi banwe betabije [Bene Isalela ba ku mushipiditu, ne Bene Kidishitu Bajentaila]. Ino ku boba bampikwa kwitabija nabo kisonekelwe’mba: ‘Dibwe dyaelelwe na bobaki, E dyo dyaalamukile ke ditabukile buleme.’ Kadi amba: ‘I dibwe dya kukukaja bantu, i kidibwe kya kwibaponeja.’ . . . Ino nanshi banwe’bo, mwi kisaka kitongwe, mwi babitobo ba Mulopwe. Mwi muzo ujila, bantu ba Leza baatongele. Mwatongelwe kusapula mingilo minengele ya Leza wemwityile ku mfindi, wemutula mu mwinya wandi wa kwanwa. Kala banwe kemwadipo bantu ba Leza, pano ke mudi bandi bantu. Banwe badi pakala bampikwa kufwilwa lusa na Leza, pano umbafwilwa’lo.” (I batwe basendeka.)—1 Pet. 2:7-10, MB.

17. Lelo byālongele Yehova i bya “muswelo wa kubulwa ne kwendelamo panopantanda” namani?

¹⁷ Yehova wālongele kintu kikokeja kutulumuna bantu bavule. Polo utela’kyo amba i “muswelo wa kubulwa ne kwendelamo panopantanda.” (Loma 11:24) Namani? I bine, kikokeja kumweka bu kyeni, nansha bu kyampikwa kwendela’mo, kulamika musambo wa mutyi wa ntanda ku mutyi mukunwe, ino ye mwādi mulongela bidimye bimo mu myaka katwa kabajinji. * Yehova nandi wālongele kintu kya kutendelwa. Bayuda bādi balanga’mba Bajentaila kebabwanyapo kulupula bipa bitabijibwa. Inoko, Yehova waālamwine bonka bano bantu ke ba mu “muzo” wa kupa bipa bya Bulopwe. (Mat. 21:43) Kushilwila ku kushingwa māni kwa Konilusa—Mujentaila umbajinji kwitabija mu bantu bampikwa kutwela kwisao—mu 36 K.K., mukenga wāshitwidilwe bantu bampikwa kwikala Bayuda ne bampikwa kutwejibwa kwisao bekale kulamikwa ku uno umpafu wa kyelekejo.—Bil. 10:44-48. *

18. Lelo i mukenga’ka wāpelwe Bayuda ba ku ngitu kupwa kwa mwaka 36 K.K.?

¹⁸ Le kino kilombola amba kupwa kwa mwaka 36 K.K., kekwākidipo kadi mukenga ku Bayuda ba ku ngitu kubadilwa mu lukunwa lwa Abalahama? Mhm. Polo ushintulula amba: “Ne boba [Bayuda ba ku ngitu] bene kumo, wivwane shi kebēkelepo nyeke mukubulwa kwitabija, nabya nabo bakalamikwa monka: ke-muntu Leza uyūkile kwibalamikamo dikwabo. Mwanda abe byo waposwelwe ku umpafu wa muntanda mwao, walamikilwe ku umpafu mulumbuluke, nako i ku muswelo wa kubulwa ne kwendelamo panopantanda, ino  longapo yoya misambo mīne mīne yao, ībulwe kutabukamo pa kulamikwapo ayo mīne ku umpafu wayo?”—Loma 11:23, 24.

“Bene Isalela Bonso Bakapandanga”

19, 20. Le i bika bifikidija Yehova mungya mwikilombwela kyelekejo kya umpafu?

¹⁹ Bine, mpango ya Yehova itala “bene Isalela ba Leza” ifikidilanga mu muswelo wa kutendelwa. (Ngat. 6:16) Enka na mwānenene Polo amba, “bene Isalela bonso bakapandanga.” (Loma 11:26) Mu kitatyi kitungwe kya Yehova, “bene Isalela bonso”—ko kunena amba, kibalwa kibwaninine kya Bene Isalela ba ku mushipiditu—bakabikala bu balopwe ne bapidishitu momwa mūlu. I kutupu kintu nansha kimo kikokeja kulengeja mpango ya Yehova ileke kufikidila!

²⁰ Monka mokyālailwe, lukunwa lwa Abalahama—Yesu Kidishitu pamo na ba 144000—bakaletela “mizo yonso” madyese. (Loma 11:12; Ngal. 22:18) Mu uno muswelo, bantu bonso ba Leza bakamwena mu ino mpangiko. Nanshi, pano potubandila kufikidila kwa mpango ya Yehova ya nyeke, ketukokejapo kuleka kutendela bula “bwa bupeta bwa ñeni ne kuyukidija kwa Leza.”—Loma 11:33.

[Kunshi kwa dyani]

Lelo Ubavuluka?

• Le muswelo ufikidija Yehova mpango yandi ubetufundija bika?

• Mu Loma shapita 11, i bika byelekejibwe na . . .

umpafu?

muji wao?

kipindi kyao kya pa bukata?

misambo yao?

• Mwanda waka kulamikwa kwao wādi “muswelo wa kubulwa ne kwendelamo”?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kapango/Kifwatulo pa paje 26]

Kulamika Misambo ya Umpafu wa Ntanda—Mwanda Waka?

 ▪ Lucius Junius Moderatus Columella i sola Mwine Loma kadi kidimye wādi’ko mu myaka katwa kabajinji K.K. I muyukane pangala pa bitabo 12 byaālembele pa mwikadile būmi kunja ne pa myanda ya madimi.

Mu kitabo kyandi kya butano, i mutele’mo lukindi lumo lwa kala lunena’mba: “Yewa ufukwila umpafu, usakanga bipa byao; yewa wiwela bumeni, ukimbidilanga bipa byao; yewa ulela misambo yao, wiuningilanga kupa bipa.”

Pa kupwa kwisambila pa mityi ivwambila, ino kupa bipa mpika, ukankamika amba: “I biyampe kukwata’ko mulangwe wa kubongotola mu mutyi na kingidilwa kimo ne kulamika’mo musambo mubishi uposwelwe ku umpafu wa ntanda; ku mfulo ukamona’mba, byowelunga na owa ubwanya kupa, nao usa kushilula kupa bipa.”