Bādi Batengele Meshiasa

“Bantu byo badi kala batengela ne lukulupilo, ke bafwatakanya mundamunda’mba: “Yoano uno pamo shi ye Meshia?”—LUKA 3:15, MYANDA MIYAMPE KU BONSO.

1. Lelo bakumbi bamo bāsapwidilwe musapu’ka na bamwikeulu?

 BUFUKU bubaile. Bakumbi badi mu ntanda, balama luombe lwabo. Abatulumuka pa kumona mwikeulu wa Yehova wimene kubwipi nabo ne ntumbo ya Leza ibebasāmina ku mitamba yonso! Teja! Mwikeulu webasapwila mwanda utendelwa amba: “Kemukikwatwa moyo, mhm, ke-ne-muntu talaipo byo nemuletela myanda-miyampe ya kusepelela kukata, nayo īkēkalanga ya bantu bonso. Ke-pantu dyalelo dino’di kubemubutwilwa mu kibundi kya Davida Mupandiji, ke Kidishitu Mfumwetu kadi,” mwine wa kwikala Meshiasa. Bakumbi basa kutana kano kana kalēle mu kidīlo kya bañombe mu kibundi kya pabwipi. Ponka’po, “kibumbo kyavita kya mūlu” kibashilula kutōta Yehova ke kinena’mba: “Leza atumbijibwe ntumbo mūlu mwine, ne pano panshi ndoe, ya ku mutamba wa bantu mo mwatokelwa she-e, aye.”—Luka 2:8-14.

2. Le kishima “Meshiasa” kishintulula bika, ne i muswelo’ka otukokeja kumuyuka?

² Bakumbi e bano beipangwile amba, ‘Le Meshiasa i ani?’ Na bubine, bakumbi Bayuda bāyukile amba “Meshiasa” nansha “Kidishitu” i Mushingwe māni” wa Leza. (Div. 29:5-7) Ino i muswelo’ka obādi ba kuyukila’ko myanda mikwabo ne kunekenya bakwabo nabo betabije amba kano kana katelwa na mwikeulu kakekala Meshiasa mutongwe na Yehova? I na kubandaula bupolofeto butanwa mu Bisonekwa bya Kihebelu ne kwibudingakanya na mingilo ya uno mwana ne būmi bwandi.

Mwanda Waka Bantu Bādi Batengele?

3, 4. Le i muswelo’ka otwimvwanije Danyele 9:24, 25?

³ Kitatyi kyāshilwile kwingila Yoano Umbatyiji mwenda myaka, binenwa ne bilongwa byandi byādi bitwala bamo ku kwiipangula shi aye ye Meshiasa waiya. (Tanga Luka 3:15.) Padi bamo  bādi bevwanije biyampe bupolofeto butala padi Meshiasa bwa “mayenga makumi asamba-abidi.” Shi i amo, nanshi bādi babwanya kuyuka kitatyi kyādi kya kumweka Meshiasa. Bupolofeto i bunene pakwabo amba: “Kushilwila ku kutamba kwa kinenwa kulubula ne kūbaka Yelusalema, kutūla ne ku mwine mushingwe-māni, mfumu’wa, kukekala mayenga asamba-abidi kabidi ne mayenga makumi asamba ne abidi.” (Dan. 9:24, 25) Befundi bavule betabije amba ano i mayenga a myaka. Kimfwa, bwalamuni bumo (Revised Standard Version) bunena’mba: “I kutungwe mayenga makumi asamba-abidi a myaka.”

⁴ Dyalelo, bengidi ba Yehova bayukile amba mayenga 69, nansha myaka 483, atelelwe mu Danyele 9:25 āshilwile mu 455 K.K.K., kitatyi Mulopwe wa Peleshia Alatazelekishishi kyaāpele Nehemia lupusa lwa kulubula ne kūbakulula Yelusalema. (Neh. 2:1-8) Ano mayenga āfudile pa kupwa kwa myaka 483 kupita’po, mu 29 K.K., kitatyi kyābatyijibwe Yesu wa Nazala ne kushingwa māni na mushipiditu sandu, penepo wāikala ke Meshiasa.—Mat. 3:13-17. *

5. I bupolofeto’ka botusa kubandaula pano?

⁵ Shi ke pano, tubandaulei bupolofeto bumo butala padi Meshiasa bwāfikidile pa kubutulwa, būmi bwa pa bwanuke bwa Yesu ne mwingilo wandi. Kino kikakomeja binebine lwitabijo lwetu mu kinenwa kya Leza kya bupolofeto. Kadi kikaleta bukamoni bupotoloke bulombola amba, bine Yesu ye Meshiasa wādi utengelwe tamba kala.

Kubutulwa ne Kutama Kwandi Byālailwe

6. Shintulula muswelo wāfikidile Ngalwilo 49:10.

⁶ Meshiasa wādi wa kubutulwa ku kisaka kya Yuda kya mu Isalela. Mukulutuba Yakoba paādi pa kitanda kyandi kya lufu, pa kwesela bandi bana wālaile amba: “Kibango kya bulopwe kekikamushetukapo nansha mukombo wa buledi mu maulu andi, poso’nka Shilo āye, ino mizo yonso ikakokelanga kwadi.” (Ngal. 49:10) Bafundi bavule Bayuda ba pa kala bānene amba bino binenwa bitala Meshiasa. Kushilwila ku kubikala kwa Davida Mulopwe Muyuda, kibango (bubikadi) ne mukombo wa buledi (bukomo bwa kulela) bwādi mu kisaka kya Yuda. Kishima “Shilo” kishintulula “Yewa Mwinē’kyo,” nansha amba “Mwinē kyandi.” Musuku wa bulopwe wa Yuda wādi wa kufula na “Shilo” mwine wādi wa kwikala Mpyana wa bulopwe wa nyeke, mwanda Leza wālombwele Zedekia, mulopwe wa mfulo wa Yuda amba bulopwe bukapebwa mwinē’kyo. (Ezek. 21:26, 27) Kupwa kwa Zedekia, Yesu ye muntu wa ku musuku wa Davida wālailwe amba ukabikala. Kumeso kwa Yesu kubutulwa, mwikeulu Ngabudyele wāsapwidile Madia amba: “Yehova Leza ukamupako kipōna kya shandi Davida kadi. Ebiya ukabikadila mu njibo ya Yakoba nyeke, kadi bwandi bulopwe bukabulwa mfulo.” (Luka 1:32, 33) Shilo ufwaninwe kwikala Yesu Kidishitu, wa ku musuku wa Yuda ne wa Davida.—Mat. 1:1-3, 6; Luka 3:23, 31-34.

7. Lelo Meshiasa wābutwidilwe kwepi, ne mwanda waka kino kidi na buluji?

⁷ Meshiasa wādi wa kubutwilwa mu Betelema. Mupolofeto Mika waāndikile amba: “Abe Betelema Efelata abe wi mutyetye kwikala umbukata mwa tununu twa Yuda, mudi abe mukalupuka umo ko ndi ukekala muledi mu Isalela; wa nkungilo ya kala, ya nyeke ne nyeke.” (Mika 5:2) Meshiasa wādi wa kubutwilwa mu Betelema, kibundi kikatampe kya Yuda, kadi ke mu kingipo, i mu Efelata. Nansha ba Madia inandya Yesu ne Yosefa shandi wa bulelwa byobādi bekala mu Nazala, musoñanya wa Loma wa kwilembeja wēbendeje ku Betelema, kwine kwābutwidilwe Yesu mu mwaka 2 K.K.K. (Mat. 2:1, 5, 6) Kuno shako ko kufikidila kwa bupolofeto kwa kutendelwa!

8, 9. I bika byālailwe bitala kubutulwa kwa Meshiasa ne binkumenkume byālondele’ko?

⁸ Meshiasa wādi wa kubutulwa na mujike.  (Tanga Isaya 7:14.) Kishima kya Kihebelu bethu·lahʹ kishintulula “mujike,” ino kishima kikwabo (ʽal·mahʹ) kitanwa mu Isaya 7:14. Muno mo mulailwe amba “nkungakaji [ha·ʽal·mahʹ]” ukabutula mwana mwana-mulume. Kishima ʽal·mahʹ i kingidijibwe padi Lebeka nkungakaji kumeso kwa kusongwa’ye. (Ngal. 24:16, 43) Mateo, ku bukomo bwa mushipiditu, wāingidije kishima kya Kingidiki “mujike” (par·theʹnos) pa kulombola amba Isaya 7:14 wāfikidile pa kubutulwa kwa Yesu. Mateo ne Luka balembi ba Evanjile i banene amba Madia mujike wāimite ku bukomo bwa mushipiditu wa Leza.—Mat. 1:18-25; Luka 1:26-35.

⁹ Bana batyetye bādi ba kwipaibwa pa kupwa Meshiasa kubutulwa. Kintu kya muswelo umo onka kyālongekele myaka tutwa kunyuma, kitatyi kyāletele Felo wa Edipito musoñanya wa kwela bana batyetye mu munonga wa Nile. (Div. 1:22) Ino nakampata mu Yelemia 31:15, 16, batela’mo Letyela udila bandi bana baselelwe “ku ntanda ya wa lwana.” Kudila kwandi kwāimvwenwe kulampe ku Lama, ku ntanda ya Benjemani kungala kwa Yelusalema. Mateo ulombola amba binenwa bya Yelemia byāfikidile kitatyi kyāletele Mulopwe Heloda musoñanya wa kwipaya twana tonso twana-tulume mu Betelema ne mu mitamba yonso. (Tanga Mateo 2:16-18.) Langa’po njia yādi mu ino ntanda!

10. Shintulula muswelo wāfikidile Hosea 11:1 padi Yesu.

¹⁰ Pamo bwa Bene Isalela, Meshiasa wādi wa kwitwa ku Edipito. (Hos. 11:1) Kumeso kwa Heloda kuleta musoñanya kwa kwipayañana, mwikeulu wālombwele Yosefa, Madia ne Yesu bende ku Edipito. Bāikala kwine’kwa “ne ku mwaka wa lufu lwa Heloda, mwanda wa kunena’mba kifike kyokya kyakunenwa ne Yehova kudi mupolofeto [Hosea] amba: Mu Edipito e mo naityile wami mwana.” (Mat. 2:13-15) Bine, Yesu mwine kādipo ubwanya kuteakanya bino binkumenkume byonso bitala kubutulwa ne būmi bwandi bwa pa bwanuke.

Meshiasa Wekwata’ko!

11. Lelo bāteakeninye Mushingwe māni wa Yehova dishinda namani?

¹¹ Bādi ba kuteakenya Mushingwe māni wa Leza dishinda. Malaki wālaile amba “Ediya mupolofeto” ye ukengila uno mwingilo, kuteakanya mityima ya bantu ku kwiya kwa Meshiasa. (Tanga Malaki 4:5, 6.) Yesu mwine wālombwele amba uno “Ediya” wādi Yoano Umbatyiji. (Mat. 11:12-14) Kadi Mako wālombwele amba mwingilo wa Yoano wāfikidije binenwa bya bupolofeto bya Isaya. (Is. 40:3; Mako 1:1-4) Yesu kēimvwanikilepo na Yoano engile mwingilo na wa Ediya pamo bwa wa kumubadikila. Mwingilo wa uno “Ediya” wālailwe wāingilwe mungya kiswa-mutyima kya Leza mwa kuyukila Meshiasa.

12. I mwingilo’ka ukwasha tuyuke Meshiasa?

¹² Mwingilo wāmupēle Leza ukwasha tuyuke Meshiasa. Mu shinakoka ya Nazala, kibundi kyātamine’mo Yesu, Yesu wātangile muvungo wa Isaya ne kulombola muswelo wafikidila padi binenwa bya’mba: “Mushipiditu wa Yehova wangikadilako, ke-muntu wanshingile mani ngikale wakusapwila myanda-miyampe ku balanda. Wantalula ñundape ba mityima mibole, ne kusapwila bakukutwa mu nkano kukutululwamo, ne bampofu nabo bapebwe meso, kadi kukutulula bakutyumunwa. Nsapwileko mwaka wa kwitabija kwa Yehova.” Byaādi na bubine Meshiasa, Yesu wānene na bubinga amba: “Dyalelo dino’di kisonekwa kino kibafika mu matwi enu.”—Luka 4:16-21.

13. Le mwingilo wa busapudi wa Yesu mu Ngadilea wālailwe namani?

¹³ Mwingilo wa busapudi wa Meshiasa mu Ngadilea wālailwe. Pa mwanda utala “ntanda ya Zebuluna ne ntanda ya Nafatale . . . Ngadilea ya ba mizo,” Isaya wāsonekele amba: “Bantu bādi bananga mu fukutu abamone kitōkeji kikatampe to-o; boba bādi bekele mu ntanda ya munjiñininya wa lufu, mwinya webakelemena’to-o po badi.” (Is. 9:1, 2) Yesu wāshilwile mwingilo wandi wa busapudi mu Ngadilea, ushikete mu Kapanama, mwādi bekadi  bavule ba kisaka kya Zebuluna ne kya Nafatale bamwena byabuyabuya bya mwinya wa ku mushipiditu obebapēle. (Mat. 4:12-16) Mu Ngadilea, Yesu wāsapwile’mo bwandi Busapudi bwa ku Lūlu bulanguluja, wātonga batumibwa bandi, wālonga’mo kingelengele kyandi kibajinji, ne kumweka ku bana ba bwanga kintu kya 500 pa kupwa kusanguka. (Mat. 5:1–7:27; 28:16-20; Mako 3:13, 14; Yoa. 2:8-11; 1 Kod. 15:6) Penepa wāfikidija bupolofeto bwa Isaya na kusapula mu “ntanda ya Zebuluna ne ntanda ya Nafatale.” Bine, Yesu wāendelele na kusapula musapu wa Bulopwe ne kukwabo mu Isalela.

Mingilo Mikwabo ya Meshiasa Yālailwe

14. Le Mitōto 78:2 yāfikidile namani padi Yesu?

¹⁴ Meshiasa wādi wa kwisamba mu nkindi, nansha byelekejo. Mulembi wa Mitōto Asafa wāimbile amba: “Nkāsamanga kyakanwa kyami mu lukindi; nkēsambanga nshintyi ya pa kala.” (Mit. 78:2) Le tubayuka namani amba buno bupolofeto bwāfikidile padi Yesu? I Mateo witulombola’kyo. Pa kupwa kwisambila pa byelekejo byādingakenye Yesu Bulopwe na kaseke ka mutyi wa kadadi ne kiyujo kya mikate, Mateo unena’mba: “[Yesu] kēsambilepo nabo pa kubulwa lukingi, mhm. Amba: Kifikile ponka kyokya kyanenenwe kudi mupolofeto amba: Nkāsamina kyakanwa kyami mu nkindi. Nkasokola byafikile ku ngalwilo ya panopantanda.” (Mat. 13:31-35) Kunena mu nkindi nansha byelekejo kubadilwa mu manwa mafike’po a Yesu a kufundija.

15. Lombola muswelo wāfikidile Isaya 53:4.

¹⁵ Meshiasa wādi wa kutambula bulema bwetu. Isaya wālaile amba: “I binebine aye waselele bukōkekōke bwetu, ne kwitwika misongo yetu; nanshi twamulēmeka mukupilwe, mutapwe na Leza ne kususulwa.” (Is. 53:4) Mateo wālombwele amba Yesu pa kupwa kundapa inandi-muko wa Petelo, Yesu wāundapile bantu bakwabo mwanda wa kunena’mba “kifikile ponka po kyanenwe ne Isaya, mupolofeto, amba: Aye mwine watambwile bulema bwetu, ne misongo yetu mine wasela’yo.” (Mat. 8:14-17) Kino i kimfwa’tu kimo kya mānga mivule milembwe yāundapile’mo Yesu babela.

16. Le mutumibwa Yoano wālombwele namani amba Isaya 53:1 wāfikidile padi Yesu?

¹⁶ Nansha Meshiasa byaālongele bintu byonso biyampe, bantu bavule kebādipo ba kumwitabija. (Tanga Isaya 53:1.) Pa kulombola amba buno bupolofeto bwāfikidile, mutumibwa Yoano wāsonekele amba: “Nansha [Yesu] byēbobile biyūkeno bya ntanda ne ntanda bivule nabya, abo kebamwitabije, mhm. Pa kunena’mba: Owa mwanda wanenenwe ne Isaya mupolofeto ufikidilepo wānene’mba: Abe Yehova, le yewa wakwitabija ku mwanda wetu udi kwepi? Nansha kuboko kwa Yehova kubasokokela kudi bāni?” (Yoa. 12:37, 38) Kadi i bantu batyetye kete bāitabije myanda miyampe itala padi Yesu Meshiasa, mu bula bwa mwingilo wa mutumibwa Polo.—Loma 10:16, 17.

17. Lelo Yoano wāshintulwile namani Mitōto 69:4?

¹⁷ Meshiasa wādi wa kushikibwa pakubulwa ne mwanda. (Mit. 69:4) Mutumibwa Yoano wātelele Yesu pa kunena’mba: “Shi kadi nkyalongelepo monka mwabo [mu bantu] īno mīngilo yampikwa kulonga nansha na mukwabo mwine, longa nankyo kebadipo na mambo, ino pano byo bapwa kwitumona ne kwitushikwa, ne ami ne Tata mwine kumo. Nanshi byobya byonso i bya kufikijija mwanda wāsonekelwe umukanda-wabo-wabijila’mba: Abanshikwe pa kubulwa ne mwanda.” (Yoa. 15:24, 25) Divule, “Mukanda wa Bijila” ushintulula Bisonekwa byonso. (Yoa. 10:34; 12:34) Nsekununi ya Evanjile ilombola amba Yesu bāmushikilwe kudi bendeji ba bipwilo bya Bayuda. Kadi Yesu wānene amba: “Bapanopantanda kebayūkapo kwimushikwa bānwe, ehe, ino ami byo banshikilwe i mwanda wa kwibajingulula ko nebajingulula na’mba: Mīngilo yenu i mibi mibi.”—Yoa. 7:7.

18. I bika bikwabo byotufwaninwe kubandaula bikakomeja kikulupiji kyetu amba Yesu ye Meshiasa?

¹⁸ Balondi ba Yesu ba mu myaka katwa kabajinji bādi betabije amba Yesu ye Meshiasa,  mwanda wāfikidije fikidijē bupolofeto butala padi Meshiasa butanwa mu Bisonekwa bya Kihebelu. (Mat. 16:16) Enka motwekimwena, bupolofeto bumo bwāfikidile pa kubutulwa ne kutama kwa Yesu ne pa mwingilo wandi. Bupolofeto bukwabo butala padi Meshiasa busa kubandaulwa mu kishinte kilonda’ko. Kulanguluka na kusumininwa pa buno bupolofeto kukakomeja kikulupiji kyetu kya’mba bine Yesu Kidishitu ye Meshiasa wātongelwe na Yehova, Tata wetu wa mūlu.

[Kunshi kwa dyani]

Usa Kulondolola Namani?

• I bupolofeto’ka bwāfikidile pa kubutulwa kwa Yesu?

• Lelo bāteakeninye Mushingwe māni wa Yehova dishinda namani?

• I binenwa’ka bya bupolofeto bidi mu Isaya shapita 53 byāfikidile padi Yesu?

[Bipangujo bya Kifundwa]