Lama Mutyima Obe wa Kampeja-bukidi

“Sapula uno mwanda, ne kupyasakana monka.”—2 TEM. 4:2.

LE UKOKEJA KUSHINTULULA?

Mwanda waka Bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji bāsapwile na kampeja-bukidi?

I muswelo’ka otukokeja kulama mutyima wa kampeja-bukidi?

Mwanda waka pano mwingilo wa kusapula Bulopwe i wa kampeja-bukidi?

1, 2. I bipangujo’ka byotukeipangula pa mwanda utala musoñanya wa ‘kusapula musapu wetu na kupyasakana’?

 BANTU badi na mwingilo wa kupandija būmi, kyaba kivule bengilanga na kampeja-bukidi. Kimfwa, bantu babulanga mimbi ya mudilo banyemenanga lubilo ku lwito lwa bukidi; bayukile amba būmi bwa bantu bukokeja kwikala mu kyaka.

² Batwe Batumoni ba Yehova tusakanga kukwasha bantu amba bapande. Pa kino, tukwete na kusumininwa mwingilo wetu wa kusapula myanda miyampe ya Bulopwe. Na bubine, ketwiwingilangapo lubilolubilo pampikwa kitungo. Penepa i bika byādi bikimba kunena mutumibwa Polo pa kuleta musoñanya wa amba: “Sapula uno mwanda, ne kupyasakana monka”? (2 Tem. 4:2) Lelo i muswelo’ka otubwanya kusapula na kampeja-bukidi? Ne mwanda waka mwingilo wetu i wa kampeja-bukidi?

MWANDA WAKA MWINGILO WETU WA BUSAPUDI I WA KAMPEJA-BUKIDI?

3. Kwitabija nansha kupela kupela bantu musapu wa Bulopwe kubwanya kulupula bipa’ka?

³ Shi ulangulukile pa bipa biyampe bilupuka mu mwingilo wetu wa kusapula ne pa bibi bikokeja kukalupuka shi kusapwilepo, padi ukamona amba usakilwa kusapwila bakwenu myanda miyampe na kampeja-bukidi. (Loma 10:13, 14) Kinenwa kya Leza kinena amba: “Po nena kudi mupupakane na’mba: Kufwa ukafwanga binebine; penepo shi waaluka ku bubi bwandi ne kulonga kyoki kijila ne kyoloke; . . . nabya kwikala mūmi ukekalanga mūmi, kakafupo, mhm. Byabubi byandi byonso byalongele kebikavulukwapo pādi, nansha kimo kine ehe.” (Ezek. 33:14-16) Na bubine, Bible ulombola boba bafundija musapu wa Bulopwe amba: “E mwakwipandijija abe mwine, ne bakukwivwana bēne kumo.”​—1 Tem. 4:16; Ezek. 3:17-21.

4. Mwanda waka bupondo bwālengeje mwingilo wa busapudi wa mu myaka katwa kabajinji wikale wa kampeja-bukidi?

 ⁴ Pa kuyuka kine kyānenenwe Temote na Polo asapule na kampeja-bukidi, tala myanda imo idi kūlu ne kunshi kwa kisonekwa kiselele mutwe wa mwanda. Tutanga amba: “Sapula uno mwanda, ne kupyasakana monka, mo pafikila, ne mo kepafikile; jingulula, ne kudingila madingi, ne kwibēsashilapo, mwamo monso ne mutyima utūkije monka, ne kufundija ponka. Ke-muntu mwaka ukāyako o bakapela lufundijo lukomo, ino abo byo badi ne matwi a luo, bakasakanga abo bene bafundiji ba milwi, ba monka mwikadile kilokoloko kyabo; kadi bakajikanga matwi abo ku byabinebine.” (2 Tem. 4:2-4) Yesu wālaile amba bupondo bwādi bwa kuvula. (Mat. 13:24, 25, 38) Kitatyi kyobwāvudile, kyādi kilomba Temote ‘asapule uno mwanda’ na kampeja-bukidi enka ne mu kipwilo kutyina amba Bene Kidishitu bakongolwa na mfudijo ya bubela ne ya kyongo ikokañana. Būmi bwādi pa katele bulenda. Le dyalelo nadyo le?

5, 6. Le i milangwe’ka mitumbe yotukokeja kutana mu mwingilo wetu?

⁵ Bupondo bwālupukile mu mutōtelo wa bine, pano butamanga ne kuzambalala. (2 Tes. 2:3, 8) Le i bufundija’ka busangajanga ku matwi a bantu dyalelo? Mu bifuko bivule, lufundijo lwa kwialamuna i lwitabijibwe na bipwilo bitunkuma. Nansha kwialamuna byokunenwanga divule mu myanda ya sianse, pano i kuyule mu bipwilo bya mu ano mafuku, kadi kudi na lupusa pa muswelo bantu obamona Leza ne bakwabo. Lufundijo lukwabo lutumbe i lwa amba Leza ketutelepo mutyima; o mwanda netu ketudipo ne kyotumutela mutyima kine. Mwanda waka ino mfudijo ikokanga midiyo ne midiyo ya bantu ne kwibaladika mu tulo twa ku mushipiditu? Ayo yonso iselele musapu mukatampe wa amba, ‘Ubwanya kulonga kyonso kyosaka mwanda kebakakwimukijangapo.’ Uno bine i musapu usangaja ku matwi a bavule.—Tanga Mitōto 10:4.

⁶ Inoko kudi miswelo mikwabo isangajibwa matwi a bantu. Bantu bendanga ku bipwilo basenswe bafundiji bebalombola amba, ‘Nansha ulonge bika aye Leza ukusenswe.’ Babitobo ne ba pashitele, basangajanga matwi a bantu na kwibakulupija amba bisela, ma misa, masobo a bipwilo, ne bankishi, byeselwanga na Leza. Bano bana ba bipwilo kebajingulwile kyaka kya ngikadilo yobadi’mo. (Mit. 115:4-8) Inoko, shi twibalangule ku mushipiditu mwanda wa bemvwane musapu wa bubinebine wa mu Bible, bakamwena mu Bulopwe bwa Leza.

LE KUSAPULA NA KAMPEJA-BUKIDI KUSHINTULULA BIKA?

7. I muswelo’ka otukalombola mutyima wa kampeja-bukidi?

⁷ Dokitele upasula wingilanga na mutyima umo, ufwaninwe kuta mutyima wandi onso ku mwingilo wandi mwanda wa būmi bwa bantu budi mu kyaka. Mu mwingilo wetu wa bwine Kidishitu, tukokeja kulombola mutyima wa kampeja-bukidi na kuta mutyima ku mwingilo wetu, kimfwa na kulangulukila pa mapepala, bipangujo, nansha myanda ikokeja kusangaja bantu botutana. Kadi mutyima wa kampeja-bukidi ubwanya kwitukwasha tujadike mpangiko yetu mwanda wa kukapempula bantu kitatyi kyobadi na kyaba kya kwitutambula.—Loma 1:15, 16; 1 Tem. 4:16.

8. Le kulonga bintu na kampeja-bukidi kulombanga nyeke bika?

⁸ Kwikala na mutyima wa kampeja-bukidi kulomba ne kuyuka bintu bya kutangidija kumeso. (Tanga Ngalwilo 19:15.) Kimfwa, langa’po pa kupwa’tu kukupa mukanda wa kipimo, dokitele wakwite mu yandi bilo ne kukulombola koku usumininwe amba: “Tala! Ngikadilo yobe ilomba kampeja-bukidi. Ukishele’tu na kweji umo wa kulonga’po kintu pa misongo yobe.” Kukepangilapo padi kutamba lubilo mu yandi bilo pamo bwa muntu ubula mimbi ya mudilo obaita bukidibukidi. Inoko ukalonda misoñanya yandi ya amba, enda ku njibo, kadi ta mutyima bininge ku bintu byofwaninwe kutangidija kumeso.

9. Mwanda waka tukokeja kunena’mba Polo wādi usapula na kampeja-bukidi kitatyi kyaādi mu Efisesa?

 ⁹ Tubwanya kumwena bujinguludi ku kampeja-bukidi ka Polo na kubandaula byobya byaāsapwidile bakulumpe ba mu Efisesa bitala mwingilo wandi wa kusapula myanda miyampe mu ntanda ya Azia. (Tanga Bilongwa 20:18-21.) Mobimwekela difuku dibajinji dyaāfikile, wekwete’ko na kusapwila bantu myanda miyampe ku njibo ne njibo. Kadi, mu myaka ibidi mituntulu wālondele mpangiko ya nyeke ya kulanguluka na bantu “mu njibo yañeni ya Tailanusa mafuku onso, mo bukila, mo bukila.” (Bil. 19:1, 8-10) Na bubine, mutyima wa kampeja-bukidi wa Polo wādi na lupusa pa kibidiji kyandi. Lwito lwa ‘kupyasakena mu mwingilo’ kelukimbengapo kwituzozeja moyo pa mwingilo wetu. Nansha nankyo, tufwaninwe kutangidija kumeso mwingilo wa busapudi mu būmi bwetu.

10. Mwanda waka tukokeja kusangala pa kulonga kwālongele Bene Kidishitu bintu na kampeja-bukidi pano kepadi myaka 100?

¹⁰ Kimfwa kya kusapula myanda miyampe kishile kisumpi kityetye kya Befundi ba Bible bādi’ko kumeso kwa myaka 1914, kilombola mushintulwila kwikala na mutyima wa kampeja-bukidi. Nansha byobādi’tu maelefu matyetye kete, bādi bayukile kampeja-bukidi ka bitatyi ne kwingila mwingilo wa kusapula Bulopwe na buzanzamuke. Busapudi bwabo bwālupwilwe mu tutwa na tutwa twa majulunale ne kadi bālombwele mpangiko ya bifwatulo bya musombelo kadi bijina byāityilwe bu “Foto-Drame ya Bupangi.” Mu uno muswelo, bāfikīle midiyo ne midiyo ya bantu na myanda miyampe. Shi kebādipo na mutyima wa kampeja-bukidi, lelo bavule motudi bādi bakwivwana namani musapu wa Bulopwe?—Tanga Mitōto 119:60.

DYUMUKA KUTYINA WAKAJIMIJA MUTYIMA WA KAMPEJA-BUKIDI

11. I bika byāfikije bamo ku kujimija mutyima wabo wa kampeja-bukidi?

¹¹ Bilabi bikokeja kukankaja muntu aleke kumona kamweno kadi mu mwingilo wa busapudi. Ngikadilo ya Satana idi’ko mwanda wa kutonona bantu balondelonde tumweno twa abo bene ne bintu bya bitupu. (1 Pet. 5:8; 1 Yoa. 2:15-17) Bantu bamo bādi batangidije kyaba kimo mwingilo wa Yehova kumeso, bājimije mutyima wabo wa kampeja-bukidi. Kimfwa, Demasa mwine Kidishitu umo wa mu myaka katwa kabajinji, wādi mukwabo na Polo wa “mu mwingilo,” ino wālabikilwe na ngikadilo ya bintu yampikwa bwine Leza. Pa kyaba kya kubadikila bidi kukankamika nyeke mwanabo Polo mu bitatyi bya tusua, Demasa wamunyema.—Fil. 23, 24; 2 Tem. 4:10.

12. Le i mukenga’ka otudi nao pano, ne i mikenga’ka iketushitwilwa nyeke?

¹² Shi tusaka kulama mutyima wetu wa kampeja-bukidi, tufwaninwe kulwa na mutyima wa kusangela bintu bivule byotumona mu būmi. Tufwaninwe kulonga bukomo pa kukwatyija “ku būmi nabo i būmi bulumbuluke.” (1 Tem. 6:18, 19) Padi ne kutatana kwine mpika, ukulupile amba būmi bwa nyeke pano pa ntanda mu Bulopwe bwa Leza bukaleta mikenga keineneka ya kwingila mingilo isangaja. Inoko pano bidi, tudi’tu na mukenga umo kete wa kukwasha bakwetu bapande ku Amakedona.

13. Pano poketudi Bene Kidishitu, lelo tukalama mutyima wetu wa kampeja-bukidi namani?

¹³ Nansha bantu bavule betujokolokele byobalēle pampikwa ñeni mu tulo twa ku mushipiditu, le i bika biketukwasha tuleke kujimija mutyima wetu wa kampeja-bukidi? I kuvuluka bubinebine bwa amba kyaba kimo twadi netu tulēle mu fukutu. Ino twalangwilwe, ne Kidishitu wetumunikila, enka na mulombwedile’kyo Polo. Pano tudi na dyese dya kwikala basedi ba mwinya. (Tanga Efisesa 5:14.) Polo pa kupwa kwisambila pa bino, wāsonekele amba: “Tūkanyai biyampe pa kunanga, kepamopo bwa bampikwa ñeni, mhm, poso bwa bañeni; ne kumwenamo byakumwenamo mu myaka, ke-mantu mafuku i mabimabi.” (Ef. 5:15, 16) Nansha byokudi bino bintu bibi, tulekei ‘kujimija bitatyi’ bya kwingila mingilo ibwanya kwitulangula ku mushipiditu.

 TUDI MU BITATYI BYA KASEKUSEKU

14-16. Le i bika byalengeja pano mwingilo wa kusapula Bulopwe wikale wa kampeja-bukidi?

¹⁴ Mwingilo wa bwine Kidishitu i wa kampeja-bukidi nyeke, ino pano po pene pousakilwa kampeja-bukidi. Tamba mu 1914, biyukeno bivule bilombwelwe mu Kinenwa kya Leza i bimweke patōka. (Mat. 24:3-51) Pano po pene kupanda kwa bantu kudi mu kyaka. Nansha byokudi kwiivwanika kwa panopano, ino malopwe makatampe akidi na mabombe a nyukilia kubwipi kwa 2000 atengele kwelwa. Balupusa baletele lapolo ya tutwa na tutwa twa bingidilwa bya nyukilia “bijimine.” Lelo batumbula badi’ko na bimo? Bantu bitupu banena amba muzo wa muntu ukokeja kukubijibwa mu muswelo upēla ku divita dilengejibwa na butumbula. Inoko, divita ke kyakapo’tu kimo kidi mu būmi bwa muntu.

¹⁵ Lapolo ya mu 2009 yaletelwe mu julunale imo (The Lancet and University College London) inena amba, “kushinta kwa bitatyi i kyaka kikatampe kya mu būmi tamba mu myaka katwa ka 21.” Inena kadi amba: “Kushinta kwa bitatyi kukaleta bipa bibi mu būmi bwa bantu bavule mu makumi a myaka alonda’ko, kadi kukatūla būmi ne mwikadilo muyampe wa midiyo ne midiyo ya bantu mu byaka bivule.” Kuno kushinta kwa bitatyi kubwanya kutūla ku bonakani bukokeja kuzambalala mu bifuko bivule, bonakani butamba ku kuyula kwa kalunga ka mema, mulanga, dilobe, bipupo, bimpumpu ne mavita mwanda wa kutyepa kwa misokwe. Bine, mavita ne bimpengele bitulanga kushidimuka kwa bantu mu kyaka.

¹⁶ Bantu bamo babwanya kulanga amba kyaka kya divita dya nyukilia kikokeja kutwala ku binkumenkume bifikidija “kiyukeno.” Inoko, bavule kebayukilepo shintulwilo mine ya kiyukeno. Kino kiyukeno i kimweke patōka pano ke makumi a myaka, kine kilombola amba kwikala’po kwa Kidishitu i kwa bine ne amba mfulo ya ino ngikadilo ya bintu ibafwena bukidi bonka. (Mat. 24:3) Pano po pene pamweka patōka bipindi bivule bya kiyukeno. Kino kyo kitatyi kya bantu kulanguka mu tulo twa ku mushipiditu. Mwingilo wetu ukokeja kwibakwasha balanguke.

17, 18. (a) Lelo “kitatyi” kidi na lupusa’ka potudi? (b) Le i bika bikokeja kutonona bantu bashinte mumweno obamona musapu wa Bulopwe?

¹⁷ Kubashala’tu ka kitatyi katyetye ka kulombola buswe botuswele Yehova ne ka kuvuija mwingilo wa kusapula mu ano mafuku a mfulo. Byobya byānene Polo kudi Bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji ba mu Loma, bidi na nshintulwilo mikatampe dyalelo. Wānene amba: “Pa kuyūka mwaka, ne kitatyi byo kyafikapo ponka pa kulanguka mu tulo, ke-luntu lupandilo pano lubafwena pa bwipi, na popa po twaitabije.”—Loma 13:11.

¹⁸ Binkumenkume byālailwe bitala mafuku a mfulo bikokeja kukwasha bantu bayuke bisakibwa byabo bya ku mushipiditu. Bakwabo bayukanga amba muntu usakilwa kukwashibwa pobamona imbikalo ya bantu ikomenwa kupwija kukoma kwa misokwe, byaka bya nyukilia, butapani bwa malwa, nansha koneka kwa bifuko. Bangi nabo bayukanga bisakibwa byabo bya ku mushipiditu kupityila ku bintu bilongeka mu byabo bisaka, kimfwa misongo mikomo, dilubu, nansha kufwilwa muntu obasenswe. Kitatyi kyotusapula, tubwanya kukwasha bano bantu.

BATONONWE NA MUTYIMA WA KAMPEJA-BUKIDI

19, 20. Le mutyima wa kampeja-bukidi watonwene namani Bene Kidishitu bavule bashinte būmi bwabo?

¹⁹ Mutyima wa kampeja-bukidi utononanga Bene Kidishitu bavule batambile bininge mu mwingilo. Kimfwa, ba mulume ne mukaji bakisongasonga ba mu Équateur bakwete butyibi bwa kupēleja būmi bwabo pa kupwa kwivwana mpangiko ya ku kubungakana kwa difuku dimo kwa mu 2006, yadi na mutwe wa mwanda unena amba, “Ikalai na Diso Ditūkanye.” Basonekele bintu byokebadipo basakilwa, kupwa mu myeji isatu baviluka mu njibo yabo miyampe ya byumba bisatu, batwela mu kobo ka kyumba kimo, bapotoloja’ko bintu bimo, kadi baikala bampikwa  mapu. Ne kwija mpika, bashilula mwingilo wa bu pania mukwashi ne kwitabija milangwe yebanene mutadi wa kipindi ya kuvilukila ku kipwilo kisakilwa bengidi bavule.

²⁰ Tutu umo wa ku Amerika wa kungala wasonekele amba: “Kitatyi kyotwakatenwe ku kubungakana kwa mu 2006, ami ne wami mukaji twadi ketudi babatyijibwe kepadi myaka 30. Kitatyi kyotwadi tujokela ku njibo pa kupwa kwa mpangiko, twesambīle pa muswelo otubwanya kwingidija madingi aletelwe’ko a mwa kupēlejeja būmi. (Mat. 6:19-22) Twadi na mobo asatu, ntanda ya kudima, myotoka miyampe, kyombo, ne motoka mukatampe mudi bitanda ne bingidilwa bya mpishi ne kikoloni. Pa kulanga amba bantu babwanya kwitumona bu Bene Kidishitu balembakane, twetungila kitungo kya kwingila mwingilo wa kitatyi kyonso. Mu 2008 twelunga na wetu mwana mwana-mukaji mu mwingilo wa bu pania wa lonso. Bine twadi na nsangaji ya kwingila pabwipi na banabetu! Twaikala na bukomo bwa kwingila kokwa kusakilwa basapudi bavule. Kadi, kuvudilwa bya kulonga mu mwingilo wa Yehova kwetufwenyenye pabwipi nandi. Nakampata dyese dyotudi nadyo i dya kumona bantu batolomwene meso kitatyi kyobateja ne kwivwana bubinebine bwa Kinenwa kya Leza.”

21. Le i buyuki’ka bwitutonona twingile?

²¹ Tuyukile byobya bisa kufikila panopano ponka ino ngikadilo imbi ya bintu—ke “difuku dya kidye kya konakanya bantu bakubulwa bwine-Leza” kadi. (2 Pet. 3:7) Buyuki botudi nabo bwa Kinenwa kya Leza bwitutononanga tusapule na bupyasakane kyamalwa kibuke kisa kufika ne ntanda impya iya’ko. Tudi nyeke na mutyima wa kampeja-bukidi wa kusapwila bantu lukulupilo lwa binebine. Tulombolanga buswe bwa binebine botusenswe Leza ne bantu-netu na kutambila ne pa mfulo mu uno mwingilo wa kampeja-bukidi.

[Bipangujo bya Kifundwa]