Kwabañana, Kiyukeno kya Bitatyi Bilenga Moyo!

“Mo twadi twikadile . . . umbu-ujila, ne mu boloke, ne mu kubulwa mwanda wa matope.”—1 TES. 2:10.

TANA INO MYANDA MIKATAMPE:

Le i ñeni’ka ya kudyumukila’po yotubwanya kuboila ku buzazangi bwālongele ba Dedila, Abisalome, ne Yudasa Isakadiota?

I muswelo’ka otukeula dikōkeji dyālombwele ba Yonafane ne Petelo?

I muswelo’ka otukemanija nyeke mu dikōkeji dyetu kudi mwinē petu ne kudi Yehova?

1-3. (a) Le kiyukeno kya bitatyi bilenga moyo i kiyukeno’ka, ne mubadilwa bika ne bika? (b) I bipangujo’ka bisatu byotusa kulondolola?

 LELO ba Dedila, Abisalome, ne Yudasa Isakadiota i beifwane mu bika? Abo bonso bābudilwe dikōkeji—Dedila kudi mwana-mulume wāmusenswe, mutyibi Samishoni; Abisalome kudi shandi, Mulopwe Davida; Yudasa nandi kudi Mfumwandi, Kidishitu Yesu. Mu ino myanda yonso, bilongwa byabo bibi byāletēle bakwabo kavutakanya! Ino mwanda waka netu tutalwa na uno mwanda?

² Mu bibi bivudile kumweka dyalelo, mulembi umo wa mu ano etu mafuku imutele’mo kwabañana. Bine kino kekitutulumunapo. Yesu pa kuleta kiyukeno kya “pamfulo ya panopantanda,” wānene amba: “Bavule . . . [bakefikija] abo bene ne bene ku bangi.” (Mat. 24:3, 10) ‘Kwifikija’ kushintulula “kwaba, nansha kupāna mu lupusa lwa walwana na buzazangi nansha kubulwa dikōkeji.” Kuno kubulwa dikōkeji kubingija amba tudi mu “myaka ya malwa” mine yālaile Polo amba bantu bakekala “bampikwa bu-ujila, . . . ne banzazangi.” (2 Tem. 3:1, 2, 4) Nansha divule balembi ne bantu bapunga mafilime byobamwekejanga bilongwa bya buzazangi mu bitabo ne mu mafilime bu bisangaja, ino na bubine kubulwa dikōkeji ne buzazangi bisansanga ne kususulañana. Ne kutatana kwine mpika, bilongwa bya uno muswelo i kiyukeno kya bitatyi bilenga moyo!

³ Le i ñeni’ka yotuboila ku myanda idi mu Bible itala bantu ba pa kala bābudilwe dikōkeji? Le i bimfwa’ka bya bantu bēpānine bakwabo byotukokeja kwiula? Ne i kudi ani kotukendelela kulombola dikōkeji dyetu? Tutalei.

BIMFWA BYA PA KALA BYA KUDYUMUKILA’PO

4. Lelo Dedila waābile Samishoni namani, ne mwanda waka kino kyādi kibi mpata?

⁴ Dibajinji, twisambilei bidi padi Dedila mwana-mukaji  wādi ukuta nkuku, mwine wāsanshilwe na mutyibi Samishoni. Samishoni wādi na kitungo kya kutangidila bantu ba Leza ku divita dya kulwa na Bene Fidishitia. Padi bamfumu batano Bene Fidishitia pa kuyuka amba Dedila kasenswepo Samishoni na dikōkeji, bāmuketele milomo mwanda wa asokole pene pādi pemanine bukomo bukatampe bwa Samishoni mwanda wa bamwipaye. Dedila wa makomwa-meso, wāitabije byobāmupele, ino wākankalwa misunsa isatu kusokola pene pādi pemanine bukomo bwa Samishoni. Ebiya wamushinika “binenwa byandi mo bukila mo bukila ne kumuningila.” Ku mfulo, “mūya wandi [Samishoni] wapungila ke lufu lonka.” Penepa wāmusapwila amba nywene yandi yādi keyatendelwe nansha dimo ne amba shi bamutende’yo, bukomo bukamupwa. * Dedila pa kuyuka kino, watenda Samishoni nywene paādi ulēle pa maulu andi, kupwa wakamusokola ku balwana nandi bamulonge kyonso kyobasaka. (Bat. 16:4, 5, 15-21) Bine kino kilongwa kyandi kyādi kibi mpata! Mwanda’tu wa lwiso, Dedila waaba muntu wādi umusenswe.

5. (a) Le Abisalome wālombwele kubulwa dikōkeji kudi Davida namani, ne kino kyāsokwele bika pādi? (b) Lelo Davida wēivwene namani pa mwālamukile Ahitofele?

⁵ Dya bubidi, twisambile padi Abisalome nzazangi. Pa kutādilwa na mutyima wa kwisakila, wāsumininwe kusompola lupona lwa shandi, Mulopwe Davida. Dibajinji Abisalome ‘waālamwine mityima ya bantu ba Isalela’ na kwiswija kobadi, kwingidija milao ya mabela ne binenwa bya kisanso kya budimbidimbi. Wādi wibapamba bīpa ne kwibafifya’nka na aye wibatele mutyima bya binebine, abo ne bisakibwa byabo. (2 Sam. 15:2-6) Abisalome wānekenye’nka ne Ahitofele mulunda wa Davida mukulupilwe, mwine waālamukile ke ngabañani ne kwilunga mu butomboki. (2 Sam. 15:31) Mu Mutōto wa 3 ne wa 55, Davida imulombole’mo muswelo wāmutengele kuno kubulwa dikōkeji. (Mit. 3:1-8; tanga Mitōto 55:12-14.) Abisalome wāfutulwile pampikwa bumvu bubikadi bwa Leza, kupityila ku nkuku yandi ya kwisakila ne ku kukuta patōkelela kitumba kya kulwa na mulopwe mutongwe na Yehova. (1 Bil. 28:5) Ku mfulo, buno butomboki bwandi bwakankalwa, Davida wāendelela kuludika bu mushingwe māni wa Yehova.

6. Le Yudasa waābile Yesu namani, ne dijina Yudasa dyāletele mulangwe’ka?

⁶ Pano tulangulukilei pa byobya byālongelwe Kidishitu na Yudasa Isakadiota. Ku Pashika wa mfulo wāvulukile Yesu na batumibwa bandi 12, wēbanene amba: “I binebine byo nemunena’mba: Padi umo wa pa bānwe ukansokwele ku bangi.” (Mat. 26:21) Kitatyi pa kupita’po mu bwine bufuku’bwa, Yesu wāsapwidile ba Petelo, Yakoba, ne Yoano mu budimi bwa Ngesemani amba: “Pano wakunsokola kādi pa bwipi.” Ne kwija’po mpika, Yudasa wāfika mu budimi ne baākutyile nabo kitumba; “ponkapo kala wafika kudi Yesu kamunena’mba: Wakamapo! abe Mufundiji! ne kwimuna wamwimuna pa kyakanwa.” (Mat. 26:46-50; Luka 22:47, 52) Yudasa ‘wāsokwele mashi a muntu [Yesu Kidishitu] wampikwa mwanda’ ne kumwaba ku maboko a balwana nandi. Le Yudasa sanswa-lupeto, wāabile Yesu ku lupeto lunga? Ku bibese’tu 30 bya ndalama! (Mat. 27:3-5) Tamba penepa, dijina Yudasa dyāselele mulangwe wa “ngabañani,” nakampata shi muntu waba mukwabo obapwene nandi. *

7. I ñeni’ka yotwaboila ku būmi bwa (a) Abisalome, Yudasa ne (b) Dedila?

⁷ Lelo i ñeni’ka yotuboila ku bino bimfwa bya kudyumukila’po? Ba Abisalome ne Yudasa bāfwile bya bumvu mwanda baālamukīle kulwa bashingwe māni ba Yehova. (2 Sam. 18:9, 14-17;  Bil. 1:18-20) Dijina Dedila dikakwatañanibwa nyeke na buzazangi ne na buswe bwa budimbidimbi. (Mit. 119:158) I biyampe tufundule milangwe yo-yonso ya kwisakila kubi nansha lwiso, mine iketulengeja tujimije buntu bwa Yehova! Lelo kudi ñeni kampanda yotubwanya kuboila’ko ikokeja kwitukwasha bininge tufundwile kulampe kato kabi ka kubulwa kikōkeji?

IULA BOBA BĀLOMBWELE DIKŌKEJI

8, 9. (a) Mwanda waka Yonafane wātyipile kukōkela Davida? (b) I muswelo’ka otukeula Yonafane?

⁸ Kadi Bible utela bantu bavule ba dikōkeji. Twisambilei bidi pa bantu babidi ne kumona ñeni yotukokeja kuboila kobadi, na kushilula na muntu wālombwele dikōkeji dyandi kudi Davida. Yonafane, mwana umbedi wa Mulopwe Solo, wādi padi wa kwikala mpyana wa lupona lwa Isalela. Ino Yehova wātongele Davida kwikala mulopwe ulonda’ko wa Isalela. Yonafane wālēmekele butyibi bwa Leza, kākwatyilwepo Davida mukao pamo bwa kinkwa. Ino ‘muya wa Yonafane wādi mukute mubambakane na muya wa Davida’ paādi umutyipila kumukōkela. Wāpēle Davida enka ne bivwalwa byandi, kipete, muketo ne kikaya; mu uno muswelo wāmupēle ntumbo ya bulopwe. (1 Sam. 18:1-4) Yonafane wālongele kyonso kyaādi ubwanya pa ‘kukankamika kuboko kwa Davida,’ enka ne kutūla būmi bwandi mu kyaka pa kwimanina Davida ku meso a Solo. Yonafane wāsapwidile Davida na kikōkeji amba: “Kabidi ukabikalanga bulopwe bwa pa Isalela, nami nkekala wakukulonda.” (1 Sam. 20:30-34; 23:16, 17) Ke kyakutulumukapo nanshi shi pa kufwa kwa Yonafane, Davida wāmudidile mu lwimbo pangala pa buswe bwādi uswele Yonafane.—2 Sam. 1:17, 26.

⁹ Kekyādipo kikomo kudi Yonafane kukōkela. Wākōkele ne pa mfulo kudi Yehova Mubikadi, ne kukwatakanya ne pa mfulo Davida mushingwe māni wa Leza. Ne dyalelo nadyo mo monka, nansha shi ketupelwepo madyese a pa bula mu kipwilo, tufwaninwe kukwatakanya na mutyima tō banabetu batongelwe kwitutangidila.—1 Tes. 5:12, 13; Bah. 13:17, 24.

10, 11. (a) Mwanda waka Petelo wāshele nyeke mukōkele kudi Yesu? (b) Le i muswelo’ka otukeula Petelo, ne kino kitutonona tulonge bika?

¹⁰ Kimfwa kikwabo kiyampe kyotusa kubandaula pano i kya mutumibwa Petelo, wātyipile kukōkela Yesu. Kitatyi kyāingidije Kidishitu muneneno wa kyelekejo pa kukomeneja mvubu ya kwitabijija mu kitapwa kyaādi wa kwela ne kwija mpika kya ngitu ne mashi, bandi bana ba bwanga bavule bātapilwe ku mityima na binenwa byandi, kupwa bamunyema. (Yoa. 6:53-60, 66) Ebiya Yesu waalamukila kudi batumibwa bandi 12 webepangula amba: “Lelo ne bānwe musaka kufunduka’ni?” Petelo ye wāmulondolwele amba: “Abe Mfumwami, le tukenda kudi ani? Abewa wi wa binenwa bya muya wa nyeke ne nyeke. Bātwe tubaitabija,  ne kuyūka kadi tubayūkidija’mba: Abe wi ukola wa Leza.” (Yoa. 6:67-69) Le kino kishintulula amba Petelo wāivwanije ne pa mfulo byonso byānene Yesu bitala kitapwa Kyandi kyaādi wa kwela. Nansha dimo. Nansha nabya, Petelo wāsumininwe kukōkela Mwanā Leza mushingwe māni.

¹¹ Petelo kālangilepo nansha dimo amba Yesu wādi na mumweno mubi wa bintu ne amba, padi mwenda mafuku Ukashinta bino binenwa Byandi. Petelo wāyukile na kwityepeja amba Yesu wādi na “binenwa bya muya wa nyeke ne nyeke.” Mo monka ne dyalelo, lelo tukalonga namani shi tubatana mwanda mukomo kwivwana nansha mwishile na milangwe yetu mu mabuku a bwine Kidishitu a “kalama wa bine”? I biyampe tulonge bukomo bwa kuyuka buluji bwao pa kyaba’tu kya kutengela amba kukekala kushinta kukwatañene na mumweno wetu.—Tanga Luka 12:42.

IKALA NYEKE WA DIKOKEJI KUDI MWINĒ POBE

12, 13. Lelo buzazangi bubwanya kwikala mu busongi namani, ne mwanda waka myaka ya muntu ke bubingapo bwa kulongela buzazangi?

¹² Buzazangi bo-bonso i kilongwa kibi kekifwaninwepo kulekwa kyonakanya ndoe ne bumo bwa kisaka kya bwine Kidishitu ne bwa kipwilo. Tubandaulei muswelo otubwanya kwimanija mu dikōkeji dyetu kudi mwinē petu ne kudi Leza wetu, koku tulamine kino mu ñeni.

¹³ Makoji abadilwa mu miswelo ya buzazangi bwa kyonakanya. Muntu wa makoji i mujilule kikōkeji kyandi kudi mwinē pandi ne kuta mutyima wandi kudi muntu ungi. Mwikadi wa buzazangi utulumukanga’tu kadi bunka—na būmi buyayate. I muswelo’ka ubwanya kulongeka kino pa bukata bwa bantu babidi badi besanswe? Divule dine, ditabula dibajinji dishilulanga shi bantu besongele abashilula kuleka kuta mutyima ku milangwe ya mukwabo. Gabriella Turnaturi polofesele ufundijanga mikadila ya bantu ushintulula amba, “buzanzangi bwalanga miji shi ba mulume ne mukaji bashintakanya, kyaba kimo bekele mu kipwano, kyaba kikwabo nakyo kipwano kyatyibika.” Bino byāfikīle’nka ne bantu bamo kebeje mu busongi. Kimfwa, mulume umo wa myaka 50 walubwile mukajandi wa kikōkeji obalongele nandi myaka 25 mu busongi, mwanda wa kukashikata na mwana-mukaji mukwabo wamusangeje. Bamo babingijanga kino kilongwa amba i mungya bungi bwa myaka ya muntu. Inoko, pa kyaba kya kumwekeja kino kilongwa bu kekibwanikapo kwepukwa, twikitelei’tu pa dijina dyakyo dinedine—ke buzazangi kadi. *

14. (a) Le Yehova wiivwananga namani pa mwanda utala buzazangi mu busongi? (b) I bika byānene Yesu bitala kikōkeji kya mu busongi?

¹⁴ Lelo Yehova wiivwananga namani pa boba bashiya benē pabo kwakubulwa bubinga bwa mu Bisonekwa? Leza wetu ushikilwe “kupinga mukaji,” kadi i munene binenwa bya lupusa pa boba basusula benē pabo ne kwibashiya. (Tanga Malaki 2:13-16.) Na kulonda kimfwa kya Shandi, Yesu wāfundije amba muntu kafwaninwepo kupela nansha kunyema mwinē pandi wambulwa mambo ne kulonga bintu wiya amba kepadipo ne mwanda mwine.—Tanga Mateo 19:3-6, 9.

15. Lelo boba besongele bakakomeja dikōkeji dyabo ku benē pabo namani?

¹⁵ Lelo boba besongele bakekala nyeke na dikōkeji ku benē pabo namani? Kinenwa kya Leza kinena amba: “Usepelele mudi mukaji [nansha mulume] wa busogwalume bobe” ne amba, “ikala ne nsangaji na obe mukaji [nansha mulume] osenswe.” (Nk. 5:18; Mus. 9:9) Ba mulume ne mukaji pa kutama, bafwaninwe  “kwikala” mu kipwano kyabo, ku ngitu ne mu ñeni. Kino kishintulula kwita mutyima umo ku mukwabo, kupityija kitatyi pamo, ne kwifwena umo ku mukwabo. Bafwaninwe kuta mutyima ku kulama busongi bwabo ne kipwano kyabo na Yehova. Pa kino, bantu besongele bafwaninwe kwifundila Bible kya pamo, kutambila kyaba kyonso mu busapudi pamo, ne kulombela pamo madyese a Yehova.

IKALA NYEKE WA DIKŌKEJI KUDI YEHOVA

16, 17. (a) I muswelo’ka ubwanya kutūlwa dikōkeji dyetu kudi Leza pa ditompo mu kisaka ne mu kipwilo? (b) I kimfwa’ka kilombola amba kukōkela musoñanya wa Leza wa kuleka kupwana na babutule bapangwe kubwanya kupa bipa biyampe?

¹⁶ Mu kipwilo mudi bantu bālongele bubi bukatampe kadi bādingilwe “madingi a bonka bulobo, bēkale bakomo bakwitabija.” (Tet. 1:13) Bamo nabo, mwiendelejo wabo wādi ulomba kupangwa. “Ku boba badi, babangile monka,” madingi ēbakweshe bealuje ku mushipiditu. (Bah. 12:11) Le bikekala namani shi tudi na mubutule nansha mulunda wa pa mutyima mupangwe? Pano dikōkeji dyetu didi pa ditompo, ke dya ku uno muntupo, ino i kudi Leza. Yehova witutalanga amone shi tukakōkela musoñanya wandi wa kutyiba kipwano na yense mupangwe.—Tanga 1 Kodinda 5:11-13.

¹⁷ Tubandaulei’tu bidi kimfwa kimo kya bintu biyampe bibwanya kulupuka, shi kisaka kilonda na kikōkeji musoñanya wa kuleka kupwana na babutule bapangwe. Nkasampe umo wapangilwe kintu kya myaka dikumi, mu bula bwa kino kitatyi, shandi, inandi, ne bana babo baná balekele ‘kupwana’ nandi. Kyaba kimo, wadi utompa kwikuja mu mingilo yabo; ino mwanda wa ntumbo yabo, umo ne umo mu kisaka wāimanije kuleka kupwana nandi nansha’tu bitye. Kupwa kwa kujokejibwa, wanene amba divule dine wadi udila kujimija kwaajimije kipwano na ba mu kisaka kyabo, nakampata bufuku paadi bunka. Ino, witabija amba, shi kisaka kyapwene nandi nansha bityetye, longa kino kyadi kya kumusangaja. Inoko, pa mwanda wa kubulwa kwisamba nansha bityetye na muntu nansha umo wa mu kyabo kisaka, mēlu a kwikala nabo amutonwene aluje kipwano kyandi na Yehova. Nobe ufwaninwe kulangulukila pa kino shi usakanga kitatyi kimo kujilula musoñanya wa Leza wa kuleka kupwana na mubutule mupangwe.

18. Pa kupwa kubandaula bintu bimwenwa mu kwikala na dikōkeji ne bipa bibi bilupuka ku kubulwa dikōkeji, Le ubasumininwa kulonga bika?

¹⁸ Tudi mu ntanda ya buzazangi ne kubulwa dikōkeji. Inoko, tukokeja kutana bimfwa bilumbuluke bya dikōkeji byotubwanya kwiula mu bantu bonso botudi nabo mu kipwilo kya bwine Kidishitu. Būmi bwabo bulombolanga mobekadile, enka na mokinenenwa amba: “Bānwe mwi tumoni twetu, ne Leza mwine kumo, mo twadi twikadile nenu, bānwe bakwitabija, umbu-ujila, ne mu boloke, ne mu kubulwa mwanda wa matope.” (1 Tes. 2:10) Nanshi, batwe bonso twimanijei mu dikōkeji dyetu kudi Leza ne ku umo ne mukwabo.

[Kunshi kwa dyani]

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 16]

Petelo wākōkele Mwanā Leza mushingwe māni nansha bakwabo Byobāmunyemene