“Yehova Kasukwa” Ukongakanyanga Kisaka Kyandi

‘Ami nemwisashilapo na’mba, mulame bumo bwa mushipiditu.’—EF. 4:1, 3.

UKASHINTULULA MUSWELO’KA?

Le kilelo kya ntanda kya Leza kidi na kitungo’ka?

I muswelo’ka ‘otukalama bumo bwa mushipiditu’?

Le i bika biketukwasha ‘twikale ne kanye umo ku mukwabo’?

1, 2. Lelo Yehova udi na mpango’ka itala ntanda ne bantu?

 KISAKA. Le kino kishima kibakuvuluja bika? Buswe? Nsangaji? Kwingidila pamo na kitungo kimo? Kifuko kya mutyima-ntenke kya kutamina’mo, kufunda ne kwikwasha mu milangwe? Ubwanya padi kuvuluka bino bintu shi udi na kiselwa kya kulela kisaka. Yehova ye mwine Mushiludi wa kisaka. (Ef. 3:14, 15) Mpango yandi yādi ya amba, bipangwa byandi byonso bya mūlu ne bya pano panshi bikale na mutyima-ntenke, bikulupile umo ku mukwabo, ne kwikala mu bumo bwa binebine.

² Kupwa kwa bantu kulonga bubi, kebākidipo babadilwa mu kisaka kya Leza kya ntanda yonso, inoko mpango ya Yehova keyāshintyilepo. Ukulupile nyeke amba Paladisa ya pano pa ntanda ikayula lutundu lwa ba Adama ne Eva. (Ngal. 1:28; Is. 45:18) I muteakanye byonso mwanda wa kufikidija ino mpango. Mpangiko mivule i mitulombolwe mu mukanda wa mu Bible wa Efisesa, wisambila pa bumo. Tubandaulei bidi mavese amo a uno mukanda ne kumona muswelo otukokeja kwingidila pamo na mpango ya Yehova ya kulunga bipangwa byandi mu bumo.

KILELO KYA NTANDA NE MWINGILO WAKYO

3. Lelo kilelo kya ntanda kya Leza kitelelwe mu Efisesa 1:10 i bika, ne kipindi kyakyo kibajinji kyāshilwile kwingila kitatyi’ka?

³ Mosesa wāsapwidile Bene Isalela amba: “Yehova wetu Leza i Yehova kasukwa.” (Kup. 6:4) Bilongwa bya Yehova ne mpango yandi i bikwatañane. Nanshi, ‘pa kufikidila ponka myaka yonsololo,’ Leza watūla’ko “kilelo kya ntanda”—ko kunena’mba, mpangiko ya kulunga mu bumo bipangwa byandi byonso bya ñeni. (Tanga Efisesa 1:8-10.) Kino kilelo kya ntanda, kikavuija kitungo kyakyo mu bipindi bibidi. Kipindi kibajinji i kuteakanya kipwilo kya bashingwe māni  bakamone būmi bwa momwa mūlu munshi mwa Yesu Kidishitu Mutwe wabo wa ku mushipiditu. Kino kipindi kyāshilwile mu Pentekosa 33 K.K. kitatyi kyāshilwile Yehova kukongakanya boba bakuludika na Kidishitu mūlu. (Bil. 2:1-4) Bano bashingwe māni byobamwenwe bu boloke ne bafwaninwe būmi pangala pa kitapwa kya kikūlwa kya Kidishitu, bayukile amba i betabijibwe bu “bāna ba Leza.”—Loma 3:23, 24; 5:1; 8:15-17.

4, 5. Lelo kipindi kya bubidi kya kilelo kya ntanda i kipindi’ka?

⁴ Kipindi kya bubidi i kuteakanya boba ba kukekala mu Paladisa pano pa ntanda mu Bulopwe bwa Kidishitu bwa Kimeshiasa. “Kibumbo kikatampe” kyo kisumpi kibajinji kikatwela mu Paladisa. (Kus. 7:9, 13-17; 21:1-5) Mu bula bwa Umbikalo wa Myaka Kanunu, midiyo ne midiyo ya bantu bakasangulwa bakelunga nabo. (Kus. 20:12, 13) Fwatakanya’po bidi muswelo ukatuntwila lusangukilo ku bumo bwetu! Ku mfulo kwa myaka kanunu, ‘bintu byonso panopanshi’ bikatompibwa dya mfulo. Boba bakashala bakōkele baketabijibwa bu “bāna ba Leza” ba pano panshi.—Loma 8:21; Kus. 20:7, 8.

⁵ Bipindi byonso bibidi bya kilelo kya ntanda kya Leza bitandabukanga dyalelo—mūlu ne pano panshi. Ino le, umo ne umo dyalelo, wingidilanga pamo namani na kilelo kya ntanda kya Leza?

“MULAME BUMO BWA MUSHIPIDITU”

6. Le i bisonekwa’ka bilombola amba Bene Kidishitu bafwaninwe kwibungila pamo?

⁶ Bisonekwa bilombola amba Bene Kidishitu bafwaninwe kwibungila pamo. (1 Kod. 14:23; Bah. 10:24, 25) Kino kekilombepo’tu enka kupityija kitatyi pamo pa kifuko kampanda, na mulongelanga bantu bendanga mu nsoko ne ku kiwanza kya futu. Bumo bwa binebine i bupite bino. Tufikilanga pa buno bumo kitatyi kyotwingidija bufundiji bwa Yehova ne kuleka mushipiditu sandu wa Leza witubumbe.

7. Lelo “kulama bumo bwa mushipiditu” kushintulula bika?

⁷ Nansha Yehova byamwene bashingwe māni bandi boloke bu bana, ne mikōko mikwabo myoloke bu balunda pangala pa kitapwa kya kikūlwa kya Kidishitu, kubulwa kumvwañana kukendelela ponso potukidi bōmi pano pa ntanda mu ino ngikadilo ya bintu. (Loma 5:9; Yak. 2:23) Shi bitupu ketwadipo bakusakilwa madingi a ku bukomo bwa mushipiditu a kwendelela ‘kwifudila batwe bene na bene mu lusa.’ Le i muswelo’ka otukekala mu bumo na banabetu betabije? I na kutamija “mutyima wa bumvubumvu, ne kikōkeji.” Kadi, Polo witusoñanya’mba tufwaninwe kulonga bukomo bwa “kulama bumo bwa mushipiditu monka mu kikwatyijo kya kubambakanya kya ndoe.” (Tanga Efisesa 4:1-3.) Kwingidija ano madingi kulomba ne kukōkela ku lupusa lwa mushipiditu wa Leza ne kwiuleka ulupule kipa kyao motudi. Kwishila na mingilo ya ngitu ikalañanyanga bantu nyeke, kino kipa akyo kipwanga myanda ipile bantu.

8. Le mingilo ya ngitu ikalañanyanga bantu mu buluji’ka?

⁸ Tutalei “mingilo ya ngitu” moikalañenyanga bantu. (Tanga Ngalatea 5:19-21.) Busekese bukalañanyanga muntu ulongele’bo na Yehova ne kipwilo, kadi makoji nao abwanya kusansanya bisansa mutyima bana na bambutwile, ne bambutwile bampikwa mambo na benē pabo. Bilongwa bya munyanji nabyo byonanga kipwano kipwene muntu na Leza ne na boba bamusenswe. Muntu ukimba kulamika bintu bibidi pamo uyukile amba bipindi byonso bibidi bifwaninwe kukundulwa kumeso kwa kwibilamika pamo. Kwikala na mwiendelejo wa bumvu kulombolanga kubulwa kulēmeka bijila byoloke  bya Leza. Mingilo mikwabo yonso ya ngitu isansanyanga bantu abo bene na bene ne na Leza. Uno mwiendelejo keukwatañenepo nansha bityetye na bumuntu bwa Yehova.

9. Le tukebandaula namani pa kuyuka shi tutele mutyima ku “kulama bumo bwa mushipiditu monka mu kikwatyijo kya kubambakanya kya ndoe?

⁹ Nanshi, batwe bonso tufwaninwe kwiipangula’mba: ‘I muswelo’ka ombwanya kulonga bukomo bwa “kulama bumo bwa mushipiditu monka mu kikwatyijo kya kubambakanya kya ndoe”? Le noñanga namani shi myanda ibatambe? Le netompwelanga kumeso a bantu bavule bevwana, na kikulupiji kya amba balunda bavule bakangitabila? Le nsakanga bakulumpe bapwe myanda pa kyami kyaba pa kyaba kya kulonga bukomo bwa kwaluja kipwano kya ndoe? Lelo ngepukanga bakwetu kutyina na kebavuluja kibi kyobanongele, padi na kwibatadila kulampe?’ Lelo bino bilongwa bikalombola amba tuloñanga bintu kukwatañana na mpango ya Yehova ya kukongakenya bintu byonso mudi Kidishitu?

10, 11. (a) Mwanda waka i biyampe twikale mu ndoe na banabetu? (b) Le i bilongwa’ka bikaleta ndoe ne ntundubuko ya ku mushipiditu?

¹⁰ Yesu wānene amba: “Ebiya kadi shi ubaleta kyabuntu kyobe ku madabahu, kadi uvuluke ponka ne mwanda ōmwenena ne mwanenu, nankyo shia’kyo bidi konka ku madabahu, wende ukabadikile kupwana ne mwanenu, ebiya kōjoka shobe kwiya kupana kyabuntu kyobe. Kadi wikale kupwana bukidi bukidi.” (Mat. 5:23-25) Yakoba nandi wāsonekele amba “bipa bya boloke i bikune pa talala, nyā, bya boba bakupwanya kipwano.” (Yak. 3:17, 18) Nanshi, pampikwa ndoe, ketukokejapo kulama mwiendelejo moloke.

¹¹ Tulete kimfwa, mungya bubandaudi, mu matanda amo aponenwe na mavita, matanda 35 keadipo adimwa mwanda bidimye byadi bityina mamine mate panshi. Kitatyi kyadi kiladika mamine, bidimye byadi bilekabyo kudima madimi, būmi bwabo bwakoma mu bibundi bityetye ne bidibwa nabyo byasakana mu bibundi bikatampe. Mu muswelo umo onka, shi tudi na ngikadilo yona ndoe na banabetu, nabya ketukatamapo mu myanda ya ku mushipiditu. Ino shi tudi na mutyima wa lubilo wa kulekela ne shi tulonga bukomo mwanda wa banabetu bekale biyampe, tukalupula ngikadilo itwala ku ntundubuko ya binebine.

12. Le bakulumpe babwanya kwitukwasha namani twikale mu bumo?

¹² Pakwabo kadi, “byabuntu ku bantu” bibwanya kukankamika bumo. Bidi’ko mwanda wa kwitukwasha “tufikidile bātwe bonso ku bumo bwa kwitabija.” (Ef. 4:8, 13) Bakulumpe kitatyi kyobengila  netu pamo mwingilo ukola ne kwitupa madingi emanine pa Kinenwa kya Leza, betukwashanga twendelele kuvwala bumuntu bupya. (Ef. 4:22-24) Lelo umonga mu madingi abo bukomo bulonga Yehova bwa kukuteakanya ukekale na būmi mu ntanda impya munshi mwa buludiki bwa wandi Mwana? Banwe bakulumpe, le muloñanga bukomo bwa kulemununa bakwabo na kino kitungo?—Ngat. 6:1.

“MWIKALE NE KANYE BĀNWE BENE NA BENE”

13. Le i bika bikalupuka’ko shi ketutelepo mutyima ku madingi adi mu Efisesa 4:25-32?

¹³ Efisesa 4:25-29 utela mwiendelejo mwine otufwaninwe kwepuka. Mu uno mwiendelejo mubadilwa bubela, bukalabale nansha mulēle, ne binenwa bibole pa kyaba kya kwisamba binenwa biyampe ne byubaka. Shi muntu wakomenwa kuta mutyima ku ano madingi, ukafityija mushipiditu wa Leza mutyima, mwanda mushipiditu sandu i bukomo buletanga bumo. (Ef. 4:30) Kwingidija ino myanda ilonda’ko yāsonekele Polo, kudi nako na mvubu pa kwikala mu ndoe ne mu bumo; ya amba: “Kadi mufundulei ko mudi bululu bonso, ne bukalabale, ne kufuna bulobo, ne lupotopoto, ne lubabo, ne kiji kyonsololo kumo; mwikale ne kanye bānwe bene na bene, ne mutyima wa kukōka, mwikale kwilekela bānwe bene, monka mwemulekele aye Leza mudi Kidishitu.”—Ef. 4:31, 32.

14. (a) Lelo bishima bya amba “mwikale ne kanye” bileta mulangwe’ka? (b) Le i bika biketukwasha twikale ne kanye?

¹⁴ Bishima bya amba, “mwikale ne kanye” bileta mulangwe wa amba, kyaba kimo ketubwanyapo kwikala na kanye mu ludingo kampanda ne amba tusakilwa kwilumbulula pa kwikala nako. Bine, i biyampe twifunde kumona milangwe ya bakwetu bu i mipite yetu! (Fid. 2:4) Padi kyaba kimo tubwanya kunena bintu bibwanya kusepeja bantu nansha kwitumwekeja bu ba ñeni, ino le, bibwanya kwikala bya kanye? Kulangulukila kumeso kwa kitatyi pa byotusa kunena, kuketukwasha ‘twikale ne kanye.’

WIFUNDE KWIKALA NA BUSWE NE BULĒME MU KISAKA

15. Le i myanda’ka ya mwādi mwikadile Kidishitu na kipwilo itelele Polo mu Efisesa 5:28?

¹⁵ Bible udingakanya kipwano kya Kidishitu ne kipwilo na kipwano kya ba mulume ne mukaji. Kino kitulombola amba mulume ufwaninwe kwendeja, kusanswa ne kuta wandi mukaji mutyima—ne amba mukaji nandi ufwaninwe kulombola kikōkeji—mu busongi. (Ef. 5:22-33) Lelo Polo paāsonekele amba: “E monka mufwaninwe ne balume nabo kusanswa bakaji babo abo bene pamo bwa ngitu ya abo bene,” wādi wisambila pa bika? (Ef. 5:28) Binenwa byandi bibadikile bifunkila pa muswelo mwine ‘usanshilwe Kidishitu kipwilo, wēpanine ponka pa akyo; . . . wekisubula ku kwikyoija mu mema a kinenwa.’ Na bubine, pa kulonga bintu mungya mpango ya Yehova ya kukongakenya bintu byonso mudi Kidishitu, mulume ufwaninwe kuta mutyima ku kudisha kisaka kyandi ku mushipiditu.

16. Le i bipa’ka bikalupuka’ko shi bambutwile bavuija biselwa mu kisaka mungya Bisonekwa?

¹⁶ I biyampe bambutwile bavuluke amba bavuijanga mwingilo wibapele Yehova. Ino i kya bulanda, mwanda mu ntanda ya dyalelo bantu bavule ‘kebakidipo na lusa lwa bubutule.’ (2 Tem. 3:1, 3) Bashabana bavule kebavuijangapo biselwa byabo, ne kino kidi na lupusa lubi pa babo bana. Inoko Polo wādingile bashabana Bene Kidishitu amba: “Kemukibasomba bāna benu ku bukalabale; mwibatamijei biyampe monka mu madingi, ne mu lufundijo lwa Mfumwetu.” (Ef. 6:4) Mwene i mu kisaka mufwaninwe kumona bana dibajinji buswe ne bulēme bwa kulēmeka lupusa? Bambutwile bafundija  bana bino bintu baloñanga mungya kilelo kya ntanda kya Yehova. Shi njibo yetu i kifuko kya buswe, kyampikwa’mo bulobo, bukalabale ne binenwa bibole, nabya tufundijanga betu bana kimfwa kiyampe kya mwa kulombwela buswe ne kukōkela lupusa. Kino kikebateakanya ku būmi mu ntanda impya ya Leza.

17. Le i bika byotufwaninwe kulonga pa kukomena Dyabola?

¹⁷ Tufwaninwe kuyuka amba Dyabola, muntu mubajinji kupalakanya ndoe ya ntanda yonso, ukalwa bininge na bukomo bwetu bwa kulonga kiswa-mutyima kya Leza. Ne kutatana kwine mpika, mpango ya Satana i ya kumona kuvudila’ko kwa malubu, kushikata bya ntekele nkuvwike, ne kutala kilomo-nyeka masongi a bantu ba ngitu imo. Ketukeulapo mwiendelejo nansha ngikadila yotumona mu bantu dyalelo. Kidishitu i kimfwa kyetu. (Ef. 4:17-21) O mwanda twibasoñanibwe ‘kuvwala panopele yonso ya Leza’ pa kukomena Dyabola ne bademona bandi.—Tanga Efisesa 6:10-13.

“MUNANGILE MONKA MU LUSA”

18. Le lufungulo lwa bumo bwetu bwa bwine Kidishitu i lufungulo’ka?

¹⁸ Lufungulo lwa binebine lwa bumo bwetu bwa bwine Kidishitu i buswe. Na mityima yetu miyule buswe bwa kuswa “Mfumwetu umo,” “Leza umo,” ne batwe bene na bene, tusumininwe “kulama bumo bwa mushipiditu monka mu kikwatyijo kya kubambakanya kya ndoe.” (Ef. 4:3-6) Yesu wālombele pangala pa buno buswe amba: “Ino ke pa mwanda wabo bonka o nombelela, mhm, i ne pa mwanda wa boba bakwabo bakangitabija pa mwanda wakasapula bano. Amba bonsololo bēkale bamo bonka, monka mwikadile abe Tata mudi ami, ami nami monka mudi abe, ino abo nabo betwikale monka mudi bātwe, . . . Nami nebayūkija ne dijina dyobe, ne pano kadi nkediyūkija na’mba, lusa lōusenswe nalo lwikale monka mudi abo, ami nami monka mudi abo.”—Yoa. 17:20, 21, 26.

19. Le ubasumininwa kulonga bika?

¹⁹ Shi tudi na bulwi munda mwetu pa mwanda utala kubulwa kubwaninina kwetu, buswe bufwaninwe kwitutonona tulombele na mwālombedile mulembi wa mitōto amba: “Mutyima wami usepelele pa kutyina dijina dyobe.” (Mit. 86:11) Nanshi tusumininwei kukomena bukomo bulonga Dyabola bwa kwitupalula ku buswe bwituswele Tata ne boba baitabije. Twikankilei’ko ‘kulonda Leza bu-bāna bakuswedibwa. Tunangile monka mu lusa’—mu kisaka, mu mwingilo wetu ne mu kipwilo.—Ef. 5:1, 2.

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 29]

Washiye kyabuntu kyandi ku madabahu, waenda kukapwana na mwanabo

[Kifwatulo pa paje 31]

Bambutwile, fundijai benu bana balombole bulēme