Lelo Bingelengele Bilongekanga Binebine?—Bijika Bisatu Bikatampe

KIJIKA 1: Bingelengele kebibwanyapo kulongeka mwanda bijilulanga bijila bya kipangila. Mwivwanino wetu wa bijila bya kipangila wimanine pa byobya bimona befundi ba sianse bilongeka mu bupangi bwitujokolokele. Inoko bino bijila bidi pamo bwa bijila bya ngalamele ya ludimi—kudi pamo pokebibwanyapo kwingidijibwa. Ketubwanyapo padi kwivwanija bino “bijila” ne pa mfulo. (Yoba 38:4) Mwifundi wa sianse mwipāne ubwanya kupityija būmi bwandi bonso mu kwifunda kijila kampanda kya kipangila. Ino “kintu” kimo kyafwaninwe kulonga mu bino byonso i kulumbulula muswelo waivwana kino kijila. Enka na munenenwanga amba, “kaso kamo kaboleja banso bonso.”

Mānga imo isepejañana ilombola’mba, i bipela kwimika milangwe pa myanda ya bubela. John Locke (1632-1704) usekununa ino mānga itala mukendi wa mu Holande ne mulopwe wa mu Siam amba: Kitatyi kyaādi ushintulwila mulopwe myanda itala kyandi kibundi, Holande, mukendi wāmulombola amba kyaba kimo nzovu wadi ulandala pa mema. Mulopwe wapatanya uno mulangwe ne kulanga amba mukendi wamubepela. Ino aye mukendi wādi wisambila’tu pa kintu kyādi kekyemwenine mulopwe. Mulopwe kādipo uyukile amba shi mema abekwata ke maimakasa, nzovu ubwanya kulandala’po nansha shi ulema namani. Mulopwe wamwene bu kino kekibwanikapo mwanda wadi kayukilepo myanda yonso.

Tala bidi bintu bimo bilongeka dyalelo byadi bimonwa bu kebibwanikapo pano kepadi’tu kintu kya makumi a myaka abala-anga:

● Amviyo ubwanya kusela bapityeshinda 800 ne kupita, kutamba ku New York wenda kwampikwa kwimana ku Singapur na lubilo lwa makilometele 900 pa nsaa.

● Bantu ba mu matanda meshileshile babwanya kwisamba mpala na mpala kupityila ku video.

● Ñimbo tununu na tununu ibwanya kubikwa mu kakingidilwa katyetye bininge kupita kifofolo kya alumetyi.

● Dokitele upasulanga ubwanya kupingakanya mityima ne bipindi bikwabo bya ku ngitu.

Le tubwanya kufula ku kunena bika pa ino myanda? Tubwanya kufula ku kunena amba: Shi bantu babwanya kulonga bintu bya nkuo byadi bimonwa mu myaka mityetye kunyuma bu kebibwanikapo, nanshi Leza wāpangile diulu ne ntanda ne byonso bidi’po ubwanya bine kulonga bintu bitulumukwa byoketubwanyapo kwivwanija ne pa mfulo nansha byoketubwanyapo kulonga dyalelo. *—Ngalwilo 18:14; Mateo 19:26.

KIJIKA 2: Bible wisambilanga pa bingelengele mwanda wa kukulupija bantu. Bible ketunenepo kukulupila bingelengele byonso. Na bubine, kyaba kimo unene kukulupila bingelengele bimo. Bible witudyumuna twikale badyumuke bininge mu myanda itala kukulupila bingelengele ne biyukeno bya bukomo. Tala kino kidyumu kidi padi tō kya amba: “Mwine bupondo mwine ukeya umbukomo bwa Satana, ukalonga byabukomo ne biyukeno ne bingelengele bya kongolañana nabyo. Ukongola na miswelo yonso ya bukondame.”—2 Tesalonika 2:9, 10, Myanda Miyampe ku Bonso.

Yesu Kidishitu nandi wādyumwine amba bavule baketela bu bamulondanga ino kwikala’bo balondi bandi ba bine mpika. Bamo bakamunena’nka ne kumunena amba: “‘A Mfumwetu, Mfumwetu, ketwadipo tufumika mu dijina dyobe? Kadi mu dijina dyobe ketwadipo tupanga bibanda a? Kadi mu dijina dyobe ketwadipo tulonga bingelengele bivule?’” (Mateo 7:22, MB) Ino Yesu wānene amba kaketabijapo bano bantu bu balondi bandi. (Mateo 7:23) Nanshi, bibamweka patōka amba Yesu kāfundijepo amba bingelengele byonso bitambanga kudi Leza.

Leza kanenepo batōtyi bandi kutūla lwitabijo lwabo’nka mu bingelengele. Ino lwitabijo lwabo  lufwaninwe kwimanina pa bubinebine.—Bahebelu 11:1.

Kimfwa, tubandaulei bidi kingelengele kimo kiyukene biyampe kisonekelwe mu Bible, ke lusangukilo lwa Yesu Kidishitu kadi. Myaka mivule pa kupwa kwa kino kinkumenkume, Bene Kidishitu bamo ba mu Kodinda bāshilwile kutatana kusanguka kwa Yesu. Le mutumibwa Polo wākweshe bano Bene Kidishitu namani? Le wānene’tu amba, “Vudijai lwitabijo lwenu”? Mhm. Tala muswelo wāebavulwije bubinebine. Wānene amba Yesu ‘wājikilwe; ne kusanguka mu difuku dya busatu monka umpityile Bisonekwa; kadi wāmwekele kudi Kefasa, ne kudi ba dikumi ne babidi. Ebiya wamwekele kudi banabetu, ba kutabuka tutwa tutano pamo’tu kyungwija; abo bene bakidipo ne pano.’—1 Kodinda 15:4-8.

Lelo byādi na mvubu ku bano Bene Kidishitu kukulupila mu kino kingelengele? Polo ubweja’ko amba: “Shi Kidishitu kasangwilwekopo, nankyo busapudi bwetu i bwa bitupu, ne lwitabijo lwenu i lwa bitupu.” (1 Kodinda 15:14) Polo kādipo ukwatyile uno mwanda ku nzeinzei. Ino aye wādi ukulupile amba kingelengele kya kusanguka kwa Yesu kyālongekele! Kadi Polo wādi uyukile amba kyālongekele mwanda wa nsekununi yādi isekununa tutwa na tutwa twa batumoni bēmwenine na meso bādi bakidi bōmi mu kine kitatyi’kya. Na bubine, bano batumoni bāitabije kufwa pa kyaba kya kutuna byobya byobāmwene.—1 Kodinda 15:17-19.

KIJIKA 3: Bingelengele i bintu’tu bilongeka mu bupangi kebibwanyapo kwivwanija bantu bakubulwa kufunda. Bafundi bamo batompele kushintulula bingelengele bya mu Bible bu binkumenkume’tu bya kipangila byālongekele kwakubulwa bukwashi bwa Leza. Balañanga amba bino bingelengele byo bilengeja nsekununi ya Bible ikale ikulupilwa bininge. Nansha bintu bilongeka mu bupangi byobibwanya kukwatañanibwa na bingelengele bimobimo—pamo bwa bintenshi bya kutenkanya ntanda, bipupo, ne kusengemuka kwa nshi—ino shintulwilo yobaleta i miifwane mu kintu kimo. Kebayukilepo kitatyi kyālongekele bingelengele bitelelwe mu Bisonekwa.

Kimfwa, bantu bamo bapatanyanga amba kipupo kibajinji kyāponēne Edipito, kwalamuka kwa Munonga wa Nile ke mashi, amba i biloba’tu bityila byāponene mu Nile pamo ne twishi tutyetutye tutyiluluka. Inoko, nsekununi ya Bible inena amba munonga wāalamukile ke mashi, ke bilobapo bityila. Shi tutange na katentekeji Divilu 7:14-21 tukamona amba, kino kingelengele kyālongekele kitatyi kyākupile Alone mukombo pa Munonga wa Nile na buludiki bwa Mosesa. Nansha shi ekale kwalamuka kwa munonga kwālengejibwe na kintu kya kipangila, inoko kukupila kwākupile Alone pa munonga kulombola amba i kingelengele!

Kimfwa kikwabo kilombola mvubu ya kitatyi kyālongekele kingelengele i kitatyi kyāsakile Bene Isalela kutwela mu Ntanda ya Mulao. Bājikakanibwe na Munonga wa Yodano wādi muyule mema bā. Nsekununi ya mu Bible itulombola byālongekele amba: “Ebiya badi basela dikumbo’dya pa kufika ku Yodano, ne binyantyilo bya bapidishitu badi baselele dikumbo byatoba ku mulomo wa mema . . . , enka nabya mema adi atūka pangala aimana ne kudinga mulwi umo kulampe kwine ku Adama.” (Yoshua 3:15, 16) Lelo kino kyālongekele mwanda wa kintenshi kya kutenkanya ntanda nansha mwanda wa kusengemuka kwa nshi? Nsekununi keinene’popo kintu. Inoko kitatyi kine kyālongekele kino kinkumenkume kyo kilombola amba kyādi kingelengele. Kyālongekele’nka kitatyi kine kyānene Yehova amba kikalongeka.—Yoshua 3:7, 8, 13.

Penepa, le bintu pamo bwa bino ke bingelengelepo? Bible unena amba i bingelengele. Kukwatañana na bitulombola Bible, bino ke bintupo’tu bilongeka mu bupangi. Na bubine, le i byendele’mo tunene amba bingelengele kebibwanyapo kulongeka mwanda’po’tu kebilongekangapo difuku ne difuku?

[Kunshi kwa dyani]