“Bēni Balupito” Belungile Umbumo mu Mutōtelo wa Bine
“Bēni Balupito” Belungile Umbumo mu Mutōtelo wa Bine
“Beni bana-balume bakekala badimi benu ne bakutalatala mañanza enu. Ino pano banwe mukenikwa bu-bapidishitu ba Yehova.” —IS. 61:5, 6.
USA KULONDOLOLA NAMANI?
Le bantu bamo bamonanga beni namani, ino Bible nandi unena bika pa uno mwanda?
Le i lwito’ka lwityilwe mizo yonso?
Le tudi kala mu ntanda yakubulwa beni mu buluji’ka?
1. Le bantu bamo bamonanga beni namani, ino mwanda waka uno mumweno ke mwendele’mopo?
ENKA mokilombwedilwe mu kishinte kibadikile, bantu bengidijanga kishima mweni mu muswelo utapa, ulombola kafutululo nansha kapuni kampikwa kwendela’mo. Kumona muzo wa bakwetu bu udi munshi mwa muzo wetu i kubulwa bulēme. Kutabukidila, ino ngikadilo ilombola’mba ketuyukilepo bubinebine. Dibuku Mizo ya Bantu (Angele) dinena amba: “Mizo ya bantu i yoya itela Bible bu—bana na bana.” Divule dine bana na bana i beshile, ino nansha bidi namino, i bana na bana.
2, 3. Le Yehova umonanga beni namani?
2 Na bubine, nansha shi tushikatanga kwepi, tudi na beni mu bukata mwetu. Mo mobyādi bikadile ne na Isalela wa kala, mwine wādi mu kipwano kya pa bula na Yehova Leza kupityila ku kipwano kya Mukanda wa Bijila. Byepelo bya bantu bakubulwa kwikala Bene Isalela byādi na mikalo mu muswelo kampanda, ino Bene Isalela bādi banenwe kwibamona na bulēme kadi mobyendele. Bine kino i kimfwa kiyampe kyotufwaninwe kulonda! Umbukata mwa Bene Kidishitu ba bine, kwilalulula nansha kwisañuna kebidi’mopo na kyaba. Mwanda waka? Mutumibwa Petelo wānene amba: “I binebine nanshi, namone Leza kalemekangapo bantu’mba: Yeu ye yeu, mhm. Nanshi mu mizo yonso enka umutyina, ulonga bilumbuluke nabya ye waitabijibwa kudi aye.”—Bil. 10:34, 35.
3 Beni bādi mu Isalela wa kala bādi bamwena mu kipwano kyabo na Bene Isalela ba kibutwila. Kino kyāmwekeje milangwe ya Yehova mu uno mwanda, monka mwālombwedile’kyo mutumibwa Polo mwenda mafuku kitatyi kyaāipangwile pa mwanda utala Yehova amba: “Le i Leza wa baYudea bonka’ni? Kadipo ne wa baJentaila ā? eyo, i ne wa baJentaila bene kumo.”—Loma 3:29; Yoe. 2:32.
4. Mwanda waka tubwanya kunena amba mu ‘Isalela wa Leza’ kemudipo beni?
4 Kupityila ku kipwano kipya, kipwilo kya Bene Kidishitu bashingwe māni kyāpingakenine Isalela wa ku ngitu bu muzo mwine wādi wa kupwana na Leza kipwano kya pa bula. O mwanda witwa bu ‘Isalela wa Leza.’ (Ngat. 6:16) Enka na mwāshintulwidile Polo, mu uno muzo mupya, kekudipo ‘Mungidiki, nansha Muyudea, nansha wa disao nansha wampikwa disao, mweni, nansha Mwine Seshia, nansha umpika, nansha mwana-pabo; ino Kidishitu aye i byonso, kadi udi umbyonsololo.’ (Kol. 3:11) Nanshi mu buno buluji, kekwādipo beni mu kipwilo kya bwine Kidishitu.
5, 6. (a) Le i kipangujo’ka kitala mukanda wa Isaya 61:5, 6 kyotubwanya kwiipangula? (b) Lelo “bapidishitu ba Yehova” ne “beni” batelelwe na Isaya i bāni? (c) Le bino bisumpi bibidi i biifwane mu bika?
5 Pakwabo kadi, muntu ubwanya kutela shapita 61 wa mukanda wa Isaya, mwine mutanwa bupolofeto bwāfikidile mu kipwilo kya bwine Kidishitu. Vese 6 wa uno shapita wisambila pa boba bakengila bu “bapidishitu ba Yehova.” Uno vese 5, wisambila pa “beni” bādi ba kukwasha ne kwingila na bano “bapidishitu.” Le tubaivwanija kino namani?
6 Tubaivwanija amba bano “bapidishitu ba Yehova” i Bene Kidishitu bashingwe māni bene babilwa “kusanguka kubajinji” kadi “bakēkalanga bapidishitu ba Leza, ne bā Kidishitu, ne kukabikala nandi myaka kanunu.” (Kus. 20:6) Kadi, kudi Bene Kidishitu bavule ba kikōkeji badi na lukulupilo lwa kwikala pano panshi. Bano bantu, nansha byobengila na boba ba kukengila mūlu ne kwilunga nabo, i beni mu muneneno wa kyelekejo. Bakwatakanyanga na nsangaji ne kwingila pamo na “bapidishitu ba Yehova,” bengila pamo bwa “badimi” babo ne “bakutalatala mañanza” monka mobyādi bikadile pa kala. Bakwashanga mu kutamija kipa kya mushipiditu mwanda wa ntumbo ya Leza, na kudisha ne kwangula bantu. Na bubine, bashingwe māni ne “mikōko mikwabo” basokolanga bantu bampikwa budimbidimbi basaka kwingidila Leza nyeke ne kwibakumba na buswe.—Yoa. 10:16.
“BĒNI BALUPITO” PAMO BWA ABALAHAMA
7. Le Bene Kidishitu dyalelo badi pamo bwa Abalahama ne bana-balume bakwabo ba kikōkeji ba pa kala muswelo’ka?
7 Enka na mokilombwedilwe mu kishinte kibadikile, Bene Kidishitu ba bine badi pamo bwa beni, nansha bekadi ba lupito mu ntanda mibi ya Satana. Mu uno mwanda, badi pamo bwa bana-balume ba pa kala ba kikōkeji—kubadila’mo ne Abalahama—bene batelelwe bu “bēni balupito panopantanda.” (Bah. 11:13) Nansha shi tudi na lukulupilo’ka lwa mu mafuku a kumeso, tudi na dyese dya kwikala mu kipwano kilumbuluke na Yehova na kyādi na Abalahama. Yakoba, ushintulula amba, “Abalahama waitabije Leza, ino kyamutelelwe bu-boloke; pātelelwe bu-mulunda na Leza.”—Yak. 2:23.
8. Le i mulao’ka wālailwe Abalahama, ne wālongele namani pa kufikidila kwa’o?
8 Leza wālaile amba kupityila kudi Abalahama ne lutundu lwandi, bisaka byonso bya pano pa ntanda—ke’nkapo muzo umo kete—bikeselwa dyese. (Tanga Ngalwilo 22:15-18.) Nansha kufikidila kwa uno mulao wāletele Leza byokwādi kukidi kumeso, Abalahama wālamine nyeke kikulupiji kyandi mu kuno kufikidila. Kubwipi kwa būmi bwandi bonso, aye ne kisaka kyandi bādi bashintashinta bifuko. Abalahama wālamine nyeke kipwano kyandi na Yehova.
9, 10. (a) Le tubwanya kwiula kimfwa kya Abalahama mu miswelo’ka? (b) Le tubwanya kupa bakwetu lwito’ka?
9 Nansha byākadipo uyukile bula bwa kitatyi kine kyaādi ufwaninwe kukungila pa kumona kufikidila kwa lukulupilo lwandi, buswe bwa Abalahama ne kwipāna kwandi kudi Yehova kebyāikelepo kutelententa. Kādipo ubambile meso andi ku kushimika kibundi mwanda wa ekale mwikadi wa lonso mu ntanda. (Heb. 11:14, 15) Bine i biyampe tulonde kimfwa kya Abalahama, na kwikala na būmi bupēla, kuleka kuta mutyima bininge ku bituntwa bya ku ngitu, byepelo bya mu būmi, nansha bitungo bya mingilo! Le kine kilongelwa bukomo bwa kwikala na bobwa butelwa bu būmi buyampe mu ntanda isa kufula’nka panō i kika? Le kine kilametwa ku bintu bya lupito i kika? Tutengele bintu biyampe bya kumeso’nka na mwādi mutengedile’byo Abalahama. Tulombolanga ne mutyima tō kitūkijetyima, ne mushipiditu wa kukungila’nka ne bikafikidila lukulupilo lwetu.—Tanga Loma 8:25.
10 Yehova ukitanga bantu ba mizo yonso beselwe kupityila ku lukunwa lwa Abalahama. “Bapidishitu ba Yehova,” bashingwe māni ne “beni,” mikōko mikwabo bapanga bantu kujokoloka ntanda yonso luno lwito mu ndimi 600 ne kupita.
LEKA KUTALA’NKA MUZO
11. Le Solomone wālombwele mumweno’ka ulombola’mba kādipo utala’nka Bene Isalela?
11 Kitatyi kyāfikijibwe tempelo mu 1026 K.K.K., Solomone wāmwene amba bano bantu ba mizo yonso bādi ba kwilunga mu kutumbija Yehova kukwatañana na mulao wālaile Yehova kudi Abalahama. Mu milombelo yandi itamba ku mutyima, wānenene amba: “Ino pakwabo napo mungya mweni kadipo wa bantu bobe bene Isalela, pākatamba mu ntanda ya kulampe mwanda wa dyobe dijina kadi; (mwanda bakevwana dijina dyobe dikatampe, ne dikasa dyobe dikomokomo, ne kuboko kobe kōloke;) ino pākaya kulombela ku ino njibo ino’i; wivwane abe mūlu mu kikalo kyobe, kadi ulonge monso mwendele kulombela kwa mweni’wa; amba bantu bonsololo ba panopanshi bayuke dyobe dijina, ku kwakamwa, monka mo balongela bobe bantu bene Isalela, kadi amba bayuke’mba ino njibo ino’i yo nashimika i minikwe dyobe dijina.”—1 Bal. 8:41-43.
12. Mwanda waka bantu bamo bamonanga Batumoni ba Yehova bu “beni”?
12 Mweni i muntu udi kwa bene nansha muntu ushikete ku ntanda-bene, muntu wafikila bantu nansha kisumpi kya bantu batambile kungi. Kino kilombola biyampe amba bano beni i Batumoni ba Yehova. Bakōkele dibajinji ku umbikalo wa mūlu, Bulopwe bwa Leza bukaludikwa na Kidishitu. O mwanda balamine mwimanino wabo wa kubulwa kwikuja mu myanda ya kipolitike, nansha shi bantu bamo bebamona bu beni dyalelo.
13. (a) Mulangwe wa bu “mweni” i mwanda utala mumweno wa muntu mu buluji’ka? (b) Le mu mpango mibajinjibajinji ya Yehova mubadilwa ne mulangwe wa bu beni? Shintulula.
13 Divule dine beni bayukilwanga ku bintu byobalonga nansha ku muswelo obekele. Bikokeja kwikala ludimi lobanena, bibidiji byabo, mumwekelo wabo, enka ne muvwadilo wabo. Inoko, bintu byobeifwene na bantu bakwabo, ekale shi ba muzo’ka, bidi na mvubu kutabuka bino bintu byonso. Mu myanda isambwa bukile bukya, mweni i muntu’tu umonwa bu mweni mwanda wa kwishila na bakwabo mu miswelo kampanda. Shi twifunde kuleka kutala’nka kuno kwishila kwa bine nansha kwa kufwatakanya, nabya kishima “mweni” kikajimija bininge buluji bwakyo. Shi bantu bonso pano pa ntanda badi mu bulopwe nansha umbikalo umo wa kipolitike, longa kekudipo mweni mu buluji bwinebwine bwa kishima kya kipolitike. Na bubine, mpango mibajinjibajinji ya Yehova i ya amba, bantu bonso bekale mu kisaka kimo kikute umbumo mu buludiki bumo—ke buludiki bwandi kadi. Lelo kintu kya uno muswelo kibwanya kulongeka mu bantu ba mizo yonso pano pa ntanda?
14, 15. Le kisumpi kya Batumoni ba Yehova kibwanya kulonga bika?
14 Mu ino ntanda ya kwisakila kadi ya bantu basenswe muzo wabo, kutana’mo bantu kebatalepo’nka muzo wabo kutūkija’po mutyima kashā. Shako, kukomena kwisañuna kubwanya kwikala kukomo. Ted Turner mulongi wa dishinda dya televijo ditwa bu CNN, wisambila pa mwingilo waingila na bantu bavule ba bwino batambile mu mizo palapala amba: “Kwitana na bano bantu kyadi kya kumwena’ko kikatampe. Nafudile ku kuleka kumona bantu batambile mu matanda makwabo bu ‘beni,’ ino bu bakwetu bene kibundi. Nashilula kumona kishima ‘mweni’ bu mutonko, ebiya napunga kijila mu dino dishinda dya CNN kya kuleka kwingidija kino kishima mu luvula nansha mu mīsambo ya ku bilo. Inoko, kishima ‘ntanda yonso’ kyadi kifwaninwe kingidijibwa.”
15 Mu matanda onso, i enka kisumpi kya Batumoni ba Yehova kete kyo kilonda mulangilo wa Leza. I babwanye kushinta mulangilo ne mumweno obamona mikalo ya mizo mwanda befundanga kumona bintu na mwibimwena Yehova. Pa kyaba kya kumona bantu ba mizo mikwabo na mfwatakani nansha mushikwa, i befunde kusanswa kwishila kwa ngikadila ne bwino bwa ino mizo bu kintu kilumbuluke. Lelo kodi mulangulukile pa kino kilongwa ne wamwenine’mo namani mu muswelo oikele na bakwenu?
NTANDA YA KUBULWA BENI
16, 17. Le kufikidila kwa Kusokwelwa 16:16 ne Danyele 2:44 kushintulula bika kodi?
16 Panopano ponka mizo yonso idi’ko dyalelo isa kumona Yesu Kidishitu ne bibumbo byandi bya mūlu mu divita dya mfulo dya kutambwa kwa buludiki bwa Leza, divita dine ditelwa “mu ki-Hebelu, dya bu-Amakedona.” (Kus. 16:14, 16; 19:11-16) Pano kepadi myaka 2500 ne kupita, mupolofeto Danyele wālaile ku bukomo bwa mushipiditu bintu bikafikila maludiki a bantu alwa na mpango ya Leza amba: “Mu mafuku a boba balopwe Leza wa mūlu ukemika bulopwe kebukōnakanibwapo nansha patyetye, nansha bulopwe bwine bwabo kupityila ku bantu bangi, ehe; ino bukatyumuna bipindibipindi ne kukubija malopwe ano’a onsololo, kadi bukemananga nyeke.”—Dan. 2:44.
17 Langa’po bidi, le kufikidila kwa bino bintu kukashintulula bika kodi? Mikalo ya mizo itūdile’ko muntu, mine ilengeja muntu yense emone bu mweni mu buluji kampanda, keikekala’kopo dikwabo. Kwishila ko-konso kwa mumwekelo nansha mwikadilo wa ngitu kukalombola’tu kwishila kwa kutendelwa kutanwa mu bupangi bwa Leza. Kino kyepelo kisangaja kifwaninwe kwitutonona batwe bonso twendelele kulonga bukomo bwa kutumbija ne kulēmeka Yehova Leza umpangi wetu.
18. Le i bintu’ka bya panopano bilombola’mba mulangwe wa bu “mweni” ubwanya kunekenibwa?
18 Lelo i bibi kukulupila amba kushinta kukatampe kubwanya kulongeka? Mhm, ke bibipo. Inoko, i byendele’mo tukulupile amba kukalongeka. Mulangwe mwinemwine wa kishima “mweni” ke mujimije kala buluji mu bukata mwa Batumoni ba Yehova, bene kebatelepo mutyima bininge ku muzo wa bantu badi mu bukata mwabo. Kimfwa, panopano ponka mabilo abo matyematye a misambo akongakanibwe pamo mwanda wa kupēleja mwingilo wa butadi ne kulumbulula bwino mu kusapula myanda miyampe ya Bulopwe. (Mat. 24:14) Nansha byaitabije bijila bya ntanda, mikalo ya mizo keyadipo ibangilwe kitatyi kyakwetwe buno butyibi bwa kukongakenya misambo pamo. Buno i bukamoni bukwabo bulombola amba Yesu Kidishitu Mulopwe moloke ubikikilwe na Yehova utyumunanga mikalo ya bantu, kadi ye aye usa panopano ponka kunekenya “wakunekenya”!—Kus. 6:2.
19. Le ludimi lutōka i lulengeje kwikale bika?
19 Nansha byobatambile mu mizo mivule ne kwisamba ndimi mivule, Batumoni ba Yehova baloñanga bukomo bwa kukwatakanya ludimi lutōka lwa bubinebine. Kino kilengejanga kijimba kya bumo kileke kutyibika. (Tanga Zefenia 3:9.) Kino i kisaka kya ntanda yonso kidi mu ntanda mibi ya dyalelo ino kisansenye nayo. Pano bumo bwa kino kisaka i nsolweji ya bumo bukekala mu ntanda īya’ko—ke ntanda ya kubulwa beni kadi. Bantu bonso bakekala’mo pambulwa’mba yeu ye yeu, bakekala na nsangaji ya kumona bubinebine bwa byobya binena dibuku Mizo ya Bantu dyatelwanga ku ngalwilo amba: “Mizo ya bantu i yoya itela Bible bu—bana na bana.”
[Bipangujo bya Kifundwa]
[Bushintuludi pa paje 31]
Lelo utengele kitatyi kekikekala’kopo mikalo ya mizo itūdile bantu, kitatyi kine kekiketwepo muntu bu “mweni”?
[Kifwatulo pa paje 28]
Le ukashala nyeke mute mutyima ku kufikidila kwa milao ya Leza na mwādi mutedile’o Abalahama?
[Kifwatulo pa paje 30]
Ku meso a Yehova, i kutupu mweni mubukata mwabo
