Wi Kalama Mukulupilwe!
Wi Kalama Mukulupilwe!
“Kemudipo na penu bānwe bene mhm.”—1 KOD. 6:19.
USA KULONDOLOLA NAMANI?
Le batulama ba pa kala bādi na mwingilo’ka?
Le batulama bonso ba Leza bengilanga mingilo’ka?
Le tufwaninwe kumona bu kalama bwitupelwe namani?
1. Le ntanda yonso idi na mumweno’ka pa bwanapabo?
PANO ke padi kintu kya myaka 2500, mulongi wa makayo a drame wasonekele amba: “Ke kudipo muntu nansha umo usakanga kuvwala lupungu lwa bu umpika.” Bantu bavule dyalelo betabijanga bukidi bonka bino binenwa. Kishima bupika kileta mulangwe wa bantu basusulwa ne badi mu nkano ya bupika, bengila ne kwipāna mwanda wa kamweno ka bamfumwabo pa kyaba kya kabo.
2, 3. (a) Le i kyepelo’ka kidi na bapika nansha bengidi ba Kidishitu? (b) Le i bipangujo’ka bitala pa bukalama byotusa kubandaula?
2 Inoko Yesu wālombwele amba, bana bandi ba bwanga bafwaninwe kwikala bengidi nansha bapika betyepeje. Kekudipo kintu kya kufutulwila nansha kususwila bano bapika Bene Kidishitu ba bine. Bano bapika badi na kyepelo kya bulēmekadi kikulupilwa. Kimfwa tubandaulei bidi binenwa bya Yesu byaānene “umpika” umo kumeso’tu kwa lufu Lwandi. Kidishitu wālaile amba wādi wakupa uno “umpika wa binebine, udi na manwa” mingilo.—Mat. 24:45-47.
3 Ke bitupupo shi mu nsekununi idi pamo bwa ino, batela’mo uno umpika bu “kalama.” (Tanga Luka 12:42-44.) Bene Kidishitu bavule ba kikōkeji bakidi bōmi dyalelo, kebabadilwapo mu kano kabumbo ka kalama wa binebine. Inoko, Bisonekwa bilombola amba badi na mwingilo wa bu kalama. Le bino biselwa bilomba bika ne bika? Le bino biselwa bifwaninwe kumonwa namani? Pa kutana malondololo, tubandaulei bidi mwingilo wādi na batulama mu kitatyi kya kala.
MWINGILO WA BATULAMA
4, 5. Le i biselwa’ka byādi na batulama ba mu bitatyi bya kala? Leta kimfwa.
4 Mu bitatyi bya kala, divule dine kalama wādi umpika mukulupilwe upebwa kulama kisaka nansha bya busunga bya mfumwandi. Kimfwa, batulama bādi na lupusa lukatampe kadi bādi bapebwe kwendeja bintu bya kisaka, lupeto ne bengidi bakwabo. Tubwanya kumona kino mu mwanda utala Ediezala, wāpelwe kulama bintu bivule bya Abalahama. Padi i Ediezela wāmutuminwe na Abalahama ku Mesopotemya kukakimbila wandi mwana Isake mukaji. Bine uno wādi mwingilo mukatampe!—Ngal. 13:2; 15:2; 24:2-4.
5 Yosefa kankanununa ka Abalahama, wādi ulama kisaka kya Potifela. (Ngal. 39:1, 2) Kyaba kimo, Yosefa nandi wāikele na kalama ka bintu byandi kātūdilwe bu muledi wa “njibo ya Yosefa.” Uno kalama wālombwele kizaji kudi banababo na Yosefa dikumi. Kadi Yosefa wāmusoñenye ateakanye myanda itala ‘kwibwa’ kwa kitomeno kya ndalama. Na bubine, batulama bādi pa byepelo bikulupilwe bininge.—Ngal. 43:19-25; 44:1-12.
6. Le i mwingilo’ka wa bu kalama wingila batadi Bene Kidishitu beshileshile?
6 Myaka tutwa na tutwa pa kupita’po, mutumibwa Polo wasoneka amba, batadi Bene Kidishitu bādi ba kwikala ‘batulama ba njibo ya Leza.’ (Tet. 1:7) Batadi batongelwe kukumba “luombe lwa Leza,” baletanga buludiki ne kutangidila mu bipwilo. (1 Pet. 5:1, 2) Na bubine, biselwa i bishileshile. Kimfwa, batadi Bene Kidishitu bavule dyalelo bakwashanga kipwilo kimo. Batadi bendakana bakwashanga bipwilo bivule. Batutu ba mu Komite ya Musambo nabo batalanga bipwilo bya abo matanda. Ino, bonso i banenwe kuvuija mingilo yabo na kikōkeji; kadi bonso “bakeshintulwila” kudi Leza.—Bah. 13:17, Dibuku Dijila.
7. Le tubayuka namani amba Bene Kidishitu bonso i batulama mu buluji kampanda?
7 Ino, le tunena bika pa Bene Kidishitu bavule ba kikōkeji ke batadipo? Mutumibwa Petelo wāsonekele mukanda ku Bene Kidishitu bonso amba: “Monka mo mwatambwidile bānwe bonso kyabuntu, wa kyandi, wa kyandi, e monka mo mwipela’byo umbukata mwenu, pamo bwa batulama balumbuluke ba buntu bwa miswelo ne miswelo bwa kudi Leza.” (1 Pet. 1:1; 4:10) Leza na buntu bwandi, i mwitupe batwe bonso bya buntu, bituntwa, busendwe nansha bwino botubwanya kwingidija pa mwanda wa kamweno ka banabetu betabije. Nanshi, boba bonso bengidila Leza i batulama kadi bukalama bwabo bwibapējanga bulēme, kikulupiji ne biselwa.
TWI BA LEZA
8. Le i musoñanya’ka umo wa mvubu otufwaninwe kuvuluka?
8 Pano tusa kwimanina pa misoñanya isatu yotufwaninwe kubandaula batwe batulama. Mubajinji: Batwe bonso twi ba Leza ne kadi tukeshintulwila ku meso andi. Polo wāsonekele amba: “Kemudipo na penu bānwe bene mhm, ke-mwi-bantu bānwe mwapotyibwa ku lupoto,” lwa mashi a kitapwa kya Kidishitu. (1 Kod. 6:19, 20) Byotudi ba Yehova, tunenwe kukōkela ku bijila byandi bine kebilēmapo. (Loma 14:8; 1 Yoa. 5:3) Ne kadi, ketudi bapika ba Kidishitu. Twibapebwe bwanapabo bukatampe pamo bwa bapika ba pa kala—inoko, bwanapabo bwetu budi na mikalo. Tufwaninwe kuvuija biselwa byetu monka mokilombwedilwe. Tudi nyeke bengidi ba Leza ne ba Kidishitu nansha shi tudi na madyese a mingilo a muswelo’ka.
9. Le Yesu wāelekeje namani kipwano kidi pa bukata bwa umpika ne mfumwandi?
9 Yesu witukwasha twimvwanije kipwano kidi pa bukata bwa umpika ne mfumwandi. Difuku dimo wāsapwidile bandi bana ba bwanga mwanda utala umpika umo wājokele ku njibo pa kupwa kwingila difuku dituntulu. Le mfumu wānene amba: “Shikata udye?” Mhm. Ino wānene amba: “Unongolwele bidibwa byami bya kyolwa, winingijeko ungilaīja poso nadī, natome, ebyobiya nobe kokadī, kokatome.” Le Yesu wāingidije kino kyelekejo namani? Unena’mba, “ino ne bānwe i pamo’nka namino po mukalonga byonso bya kwimutumwa ke mukanena’mba: Bātwe tudi bapika ba bitupu, ne kyo twaubile twaubile mu bupika monka.”—Luka 17:7-10.
10. Le i bika bilombola’mba Yehova usangelanga bukomo botulonga bwa kumwingidila?
10 Na bubine, Yehova usangelanga bukomo botulonga bwa kumwingidila. Bible witukulupija amba: “Leza kadipo wa bukondame wakuvulaminwa mīngilo yenu ne lusa lwenu lo mwalombwele pa dijina dyandi.” (Bah. 6:10) Yehova witulombanga kulonga bintu byotubwanya. Kadi, kintu kyonso kyaetulomba kulonga mwanda wa kamweno ketu, kekilemangapo bipitepite. Ino, kukwatañana na kyelekejo kya Yesu, umpika kesangajangapo aye mwine na kutūla tumweno twandi pa kifuko kibajinji. Mwanda mwine i uno, kitatyi kyotwipāna kudi Leza, tutoñanga kutūla tumweno twandi pa kifuko kibajinji mu būmi bwetu. Le kwitabijepo uno mulangwe?
BISAKA YEHOVA KOTUDI BATWE BONSO
11, 12. Byotudi batulama, le i ngikadilo’ka yotufwaninwe kulombola ne kwepuka?
11 Musoñanya wa bubidi i uno: Byotudi batulama, batwe bonso tulondanga misoñanya imo yonka ya kyalwilo. Shako, biselwa bimo i bipebwe Bene Kidishitu batyetye kete mu kipwilo. Inoko, abo bonso badi na mwingilo umo. Kimfwa, byotudi bana ba bwanga ba Kidishitu kadi Batumoni ba Yehova, twi basoñanibwe kwisanswa batwe bene na bene. Yesu wānene’mba buswe i kiyukeno kya kuyukila’po Bene Kidishitu ba bine. (Yoa. 13:35) Ketulombolangapo buswe’nka ku banabetu kete. Tuloñanga bukomo bwa kulombola buswe ku boba boketudipo nabo mu lwitabijo. Kino kyo kintu kyotubwanya ne kyotufwaninwe kulonga.
12 Kadi tusakilwa kwikala na mwiendelejo muyampe. Tusakanga kwepuka ngikadilo ne būmi bupelejibwe mu Kinenwa kya Leza. Polo wāsonekele amba: “Babusekese nansha bakutōta bakishi, nansha bamakoji, nansha badi bwa bāna-bakaji, nansha bakwionakanya abo bene, nansha bangivi, nansha bakilokoloko, nansha bakukolwakolwa, nansha babutukani, nansha bakōngola, kebakapyanapo bulopwe bwa Leza, mhm.” (1 Kod. 6:9, 10) Shako, kwiendeja mungya misoñanya myoloke ya Leza kulomba kulonga bukomo. Ino, buno bukomo budi na mvubu mikatampe, bwituletelanga byabuyabuya bivule, kimfwa kwikala na bukomo bwa ngitu buyampe, kipwano kiyampe na bakwetu ne kwitabijibwa na Leza.—Tanga Isaya 48:17, 18.
13, 14. Le i mwingilo’ka upelwe Bene Kidishitu bonso, ne tufwaninwe kwiumona namani?
13 Vuluka kadi amba, kalama wādi na mwingilo wa kwingila. Netu tudi na mwingilo wa kwingila. Twi bapebwe kyabuntu kilēme—ke buyuki bwa bubinebine kadi. Leza witusakilanga tusapwile bakwetu buno buyuki. (Mat. 28:19, 20) Polo wāsonekele amba: “Ino muntu ēkale kwitufwatakanya bu-bengidi ba Kidishitu, bu-tulama twa bifībwe bya Leza.” (1 Kod. 4:1) Polo wādi uyukile amba, buno bu kalama bushintulula kulama biyampe “bifībwe” ne kufundija’byo bakwabo na kikōkeji monka mwānenene’kyo Mfumwetu Yesu Kidishitu.—1 Kod. 9:16.
14 Kusapula bubinebine i kintu kilombola buswe kyotufwaninwe kulonga. Na bubine, Bene Kidishitu badi mu ngikadilo mishile umo ne mukwabo. Abo bonso kebabwanyapo kwingila muswelo umo. Ne Yehova mwine wibiyukile. Kintu kya mvubu i kulonga byonso byotubwanya. Shi tulonge namino tukalombola buswe bwampikwa kwisakila botusenswe Leza ne bakwetu.
KAMWENO KADI MU KWIKALA WA KIKŌKEJI
15-17. (a) Mwanda waka i biyampe kalama ekale wa kikōkeji? (b) Le Yesu wāelekeje namani bipa bibi bilupuka ku kubulwa kikōkeji?
15 Musoñanya wa busatu wiifwene bininge na ibidi mibajinji i uno: Tufwaninwe kwikala ba kikōkeji, bakulupilwa. Kalama ubwanya kwikala na ngikadilo mivule miyampe ne bwino, ino kakekalapo na mvubu ku meso a mfumwandi shi kavuijapo biselwa byandi nansha shi kadipo na kikōkeji. Kikōkeji kidi na mvubu pa kwikala kalama uvuija mwingilo wandi biyampe. Vuluka’mba Polo wāsonekele amba: “Bu-kalama nabo mo bwendele i muno’mba, i muntu wa binebine.”—1 Kod. 4:2.
16 Shi twi bakōkele, tubwanya kukulupila’mba tukapadibwa mpalo. Shi ketudipo na kikōkeji, tukabudidilwa. Tutana uno musoñanya mu kyelekejo kya Yesu kya talenta. Bapika ‘bakasungulwile’ na kikōkeji lupeto lwa mfumwabo bafwijibwe’ko ne kweselwa bininge. Ino mupika kāvuijepo mwingilo wāmupele mfumwandi, wāmwekele bu mupika “mubi mubi,” “wa mulele,” kadi “wa bitupu bitupu.” Bāmupangile ne kumuyata talenta yāmupelwe.—Tanga Mateo 25:14-18, 23, 26, 28-30.
17 Pakwabo napo, Yesu wālombwele patōka bipa bibi bilupukanga ku kubulwa kikōkeji. Wānene amba: “Kwadi umo mpeta wadi ne kalama wandi, ke bamujingula mwanda wakwelakanya bintu bya mfumwandi. Penepo wamwita kamunena’mba: Lelo bino byo nakwivwanina i bika? Nanshi lubula mīngilo yobe ya bukalama, mwanda kukīkalapo kalama pano, mhm.” (Luka 16:1, 2) Mfumwandi wāpangile kalama mwanda wa kusupakanya bintu byandi. Bine ino i ñeni mikatampe yotuboila’ko! Ketusakangapo bine kwikala bampikwa kikōkeji mu byobya byotulombelwe kulonga.
LE I BIYAMPE KWIDINGAKANYA NA BAKWETU?
18. Mwanda waka ketufwaninwepo kwidingakanya na bakwetu?
18 Muntu ne muntu ubwanya kwiipangula’mba, ‘le monanga bu kalama bwami namani?’ Makambakano abwanya kwikala’ko shi twidingakanya na bakwetu. Bible witudingila amba: “Bantu bonso, ku muntu, ku muntu, batompe wa mīngilo yandi, nankyo bakamona mwakwitendelela shabo, wa kwandi, wa kwandi aye mwine, ke kwa ku mukwabo, mhm.” (Ngat. 6:4) Pa kyaba kya kudingakanya byotulonga na bilonga bakwetu, tufwaninwe kuta mutyima bininge ku byotubwanya kulonga batwe bene. Kino kiketukinga ku kwikala na mitatulo ne ku kutyumukwa mutyima. Pa kwibandaula batwe bene, tufwaninwe kuyuka’mba ngikadilo ishintanga. Padi pa mwanda wa misongo, bununu, nansha biselwa palapala, ketubwanyapo kulonga bintu byotwadi tuloñanga kala. Pa kwabo kadi, tubwanya kulonga bivule kutabuka byotulonga dyalelo. Shi bidi uno muswelo, tubulwe’po kulonga bukomo bwa kulumbulula mwingilo wetu?
19. Mwanda waka ketufwaninwepo kutyumukwa mutyima shi ketupelwepo madyese amoamo?
19 Mwanda mukwabo wa kubandaula i mwanda utala biselwa byotudi nabyo nansha byotwabila kwikala nabyo. Kimfwa, tutu ubwanya padi kusaka kwingila bu mukulumpe mu kipwilo nansha kupebwa bipindi ku kubungakana ne ku bitango. I biyampe kulonga bukomo bwa kubwanya bisakibwa bya kupebwa ano madyese, ino ketufwaninwepo kutyumukwa mutyima shi keetupelwepo pa kitatyi kyotwadi tulangila. Pa bubinga boketuyukilepo, padi madyese amo abwanya kwitupebwa mungya kala kupita motwadi tulangila. Vuluka’mba Mosesa wādi umweka bu mwiteakanye kulupula Bene Isalela mu Edipito, ino wādi unenwe kukungila myaka 40 kumeso kwa kwibalupula. Kino kyāmupele kitatyi kifwaninwe kya kutamija ngikadilo yaādi usakilwa pa kuludika bantu ba nshingo myumu kadi batomboke.—Bil. 7:22-25, 30-34.
20. Le i ñeni’ka yotubwanya kuboila ku kimfwa kya Yonafane?
20 Kyaba kimo ketubwanyapo kupebwa madyese amoamo. Kino kyāfikile ne Yonafane. Wādi mwanā Solo kadi wādi na kyepelo kya kwikala mulopwe wa Isalela yense. Ino, Leza watonga Davida nkasampe bininge, ekale mulopwe. Le Yonafane wālongele namani pa uno mwanda? Wāitabije kutongwa kwa Davida ne kumukwatakanya enka ne kutūla būmi bwandi mu kyaka. Wāsapwidile Davida amba: “Ukabikalanga bulopwe bwa pa Isalela, nami nkekala wakukulonda.” (1 Sam. 23:17) Le ubamone mwanda udi’po? Yonafane wāitabije ngikadilo yaādi’mo, kadi kwishila na shandi, kāivwaninepo Davida mukao. Pa kyaba kya kwabila mingilo ipelwe bakwetu, batwe bonso tukata mutyima ku kuvuija biselwa byotudi nabyo. Tukokeja kukulupila amba mu ntanda impya, Yehova ukavuija bisakasaka mityima bya bengidi bandi bonso.
21. Le tufwaninwe kumona bu kalama bwetu namani?
21 Tuvulukei amba byotudi batulama bakulupilwe, ketudipo bapika ba kususulwa ne kudila impolo. Twi beshile kulampe na bano bapika. Tudi na byepelo bya bulēme bukatampe, kadi twi bapebwe mwingilo keukengilwapo dikwabo wa kusapula myanda miyampe mu mafuku a mfulo ya ino ngikadilo ya bintu. Kitatyi kyotulonga namino, twikalanga na bwanapabo bukatampe bwa kuvuijija biselwa byetu. Shi ke pano twikalei batulama ba kikōkeji. Kadi tusanswei dyese dyotudi nadyo dya kwingidila mukatakata Mwine wa diulu ne ntanda.
[Bipangujo bya Kifundwa]
[Bifwatulo pa paje 20]
Tuvuijei na kikōkeji mwingilo otupelwe
