Mwanda Waka Kudi Ano Masusu Onso?

Pa kwivwanija kine kikadile’ko masusu mavule ne mwanda waka bantu bakomenwa mu bukomo bobalonga bwa kwiapwa, tusakilwa kuyuka bintu bine bilengejanga’o. Nansha bintu bilengejanga masusu byobidi bishileshile kadi bikutakane, tubwanya kufwija’ko pa kukwasha kukokeja kwitukwasha Bible twibiyuke. Mu kino kishinte, tusa kubandaula bubinga butano bwine bwikadile’ko masusu mavule. Tukulomba ubandaule na katentekeji byobya binena Bible ne kumona muswelo witukwasha Kinenwa kya Leza twivwanije biyampe bintu bine bilengeja uno mwanda.​—2 Temote 3:16.

◼ LUPUSA LWA UMBIKALO MUBI

Bible unena’mba, “po bevudija boloke, bantu ke basepelela; ino mubi pa kulela bantu ke babinze.”​—Nkindi 29:2.

Mu mānga i musekununwe bantu bavule ba kasusu badi baludika bibi, baletēla bantu bobaludika masusu keaneneka. Shako, baludiki bonso kebadipo uno muswelo. Bamo babwanya kwikala na milangwe miyampe pa bantu-nabo. Inoko, abo pa kubikala, divule dine bakomenwanga kya kulonga mwanda wa kwilwa ne kwitaka mu lupusa lobadi nalo. Nansha padi babwanya kwingidija lupusa lwabo bibi mwanda wa kumwena bantu pa mitwe. Henry Kissinger mulembi wa kala wa mu États-Unis unena amba: “Mānga ilombola kukankalwa kwa bantu mu bukomo bobalonga ne kubulwa kufikidila kwa bikulupiji byabo.”

Bible nandi unena amba: “Kekidipo mu muntu unañanga kolola matabula andi.” (Yelemia 10:23) Bantu bampikwa kubwaninina kebadipo na tunangu tufwaninwe, kadi kebabadikilangapo kumona bintu mwa kulumbulwila yabo myanda. Shi bantu kebabwanyapo kolola matabula abo, le babwanya kolola matabula a muzo namani? Le kumwenepo kine kikomenenwe maludiki a bantu kupwija masusu? Na bubine, divule dine i umbikalo nansha buludiki bubi bulengejanga masusu!

◼ LUPUSA LWA MUTŌTELO WA BUBELA

Yesu wānene amba: “Po ponka po bakemuyūkila bu-bāna-bami-babwanga ponka pa kwisanswa mo mwikadile bānwe bene.”​—Yoano 13:35.

Bendeji ba bipwilo ba miswelo yonso bafundijanga buswe ne bumo. Ino bubine i buno amba, bakankalwanga kukuna mu balondi babo buswe bukatampe bwa kuleka kufwatakenya bakwabo bibi. Pa kyaba kya kwibakwasha batamije buswe, bipwilo biluñanga kuboko ku kwiketaketa, ntondo, ne lupata mu bantu ne mu mizo. Hans Küng mwifundi wa myanda ya Leza pa kufudija dibuku dyandi (Christianity and the World Religions), wasonekele amba: “Bantu bavule bakwatakenye bulwi, ne bantu ba kipolitike bantapani i bantu batononwa ne kubikikwa na bipwilo.”

 Kadi, bendeji bavule ba bipwilo bapūtanga meso pa kusambakena pamo kwa kumeso kwa kwisonga, pa buenda ne pa kusambakena pamo kwa bantu ba ngitu imo. Kino i kilengeje kuvula kwa misongo, kupulumuna, memi a kubulwa kusaka ne kutyumuka kwa masongi ne bisaka kwine kutwala ku misanshi keineneka.

◼ KUBULWA KUBWANININA KWA BANTU NE BILOKOLOKO BYA KWISAKILA

“Bantu bonso, wa pandi, wa pandi, batompibwanga, pa kukokwa na kilokoloko kyāye mwine, waongolwa. Ebiya kilokoloko pa kwimita kibutula bubi.”​—Yakoba 1:14, 15.

Pa mwanda wa kubulwa kubwaninina kotupyene, batwe bonso tuloñanga bilubo ne kulwa na bilokoloko bya “kulonga byonka bikimbakimba ngitu.” (Efisesa 2:3) Bikalanga bikomo kwepuka kilokoloko kibi shi nakampata tudi na mukenga wa kuvuija’kyo. Shi twipāne mu bilokoloko bibi, bipa bikalupuka’ko bikekala bilula.

Mulembi Mehta walembele amba: “Masusu mavule adi’ko mwanda wa bilokoloko byetu, kukimba nsangaji ne kwisangaja mu kavutakanya, lwiso lwetu ne kwabila kwetu.” Bilokoloko ne bibidiji bya miswelo yonso​—bya kutoma malwa, bitomibwa bikolwañana, makayo a kwidya lupeto, kusambakena pamo, ne bikwabo​—ke byone “bana ba kibundi balēmekibwe” bavule ne kuletela bisaka byabo, balunda nabo ne bantu bakwabo masusu. Pa mwanda wa kubulwa kubwaninina kwa bantu, tufwaninwe kwitabija byobya binena Bible amba: “Muntu yense udi ne meso ufwaninwe kumona’mba dyalelo dino’di bipangwa byonso bibinzanga kujokoloka ntanda yonso.”​—Loma 8:22, The New Testament in Modern English, na J. B. Phillips.

◼ LUPUSA LWA MISHIPIDITU MIBI

Bible ulombola’mba Satana i “Leza wa panopantanda” ne amba, mishipiditu mibi ya bukomo itwa bu bademona i milunge kwadi.​—2 Kodinda 4:4; Kusokwelwa 12:9.

Pamo bwa Satana, bademona i beelele mu kuludika ne kongola bantu. Mutumibwa Polo wāitabije kino paānene amba: “Kwikwata kwetu kekudipo kwa ku ngitu ne ku mashi, ehe, i kwa ku bene bakatampe bene, ne ku balupusa, ne ku balopwe ba fukutu ya panopanshi, ne ku bibumbo bya bushipiditu bya bubi bya momwa mūlu.”​—Efisesa 6:12.

Nansha bademona byobasangelanga kususula bantu, ino kino kekyabopo kitungo kibajinji. Basakanga kubombola bantu kudi Yehova, Leza Mwine Mukatakata Mwine. (Mitōto 83:18) Bilongwa pamo bwa lubuko lwa malumba a ñenyenye, majende, butyi, ne kushintulula mishiko ya mu makasa i bintu’tu bimo bingidijanga bademona mwanda wa kongola ne kuludika bantu. O mwanda Yehova witudyumunanga ku bino byaka ne kukinga bonso balwa na Satana ne bademona.​—Yakoba 4:7.

◼ TUDI MU ‘MAFUKU A MFULO’

Bible wālaile pano kepadi myaka tununu tubidi amba: “Yūka kino nakyo’mba, myaka ya malwa īkāyangako mu oa mafuku a kumfulo’a.”

Pa kulombola bine bilengeja ino myaka ya malwa, Bible ubweja’ko amba: “Mwanda bantu bakēsanswa abo bene, ne bupeta kumo, ne ba bikandangobo, ne bakapuni ka kwitatula, . . . ne bampikwa lusa lwa bu-butule, ne bakubulwa kanye kulekela bakwabo myanda, ne babepabepa bubela, ne bakubulwa kwifula, ne ba bukalabale bwa malwa, ne bampikwa kusanswa būmuntu. Ne banzazangi, ne ba lupata lubilubi, ne bakwitatula; bakusanswa byamazua pakatampe kudi Leza mpika.” Na bubine, bubinga bwinebwine bwikadile’ko masusu onso otumona dyalelo i mwanda tudi mu ‘mafuku a mfulo.’​—2 Temote 3:1-4.

Kukwatañana na bintu byotwabandaula, le ketumwenepo kine kekibwaninyapo bantu kupwa masusu, nansha shi badi na milangwe miyampe? Penepa, i kwepi kotukakimba bukwashi? Tufwaninwe kulomba Umpangi wetu, mwine wālaile ‘kōna mingilo ya Dyabola’ ne balondi bandi. (1 Yoano 3:8) Kishinte kilonda’ko kikesambila pa byobya bikalonga Leza mwanda wa kutalula’ko bintu byonso bilengeja masusu.

[Kifwatulo pa paje 4]