Bilembwa bimo bya mu Bible bivutakanya ñeni i bya kususulwa kwa bakōkekōke na bankomokomo. Ubavuluka kala mwanda wa Nabote. * Ahaba, mulopwe wa Isalela wālekele wandi mukaji Yezebele epaye Nabote ne bandi bana mu mwaka wa katwa ka dikumi K.K.K., mwanda wa mulopwe ayate budimi bwandi bwa mañanza. (1 Balopwe 21:1-16; 2 Balopwe 9:26) Mwanda waka Leza wālekele buno bukomo bwingidijibwa bibi?

Twisambile bidi pa bubinga bumo bwa kamweno: Leza kabwanyapo kubepa. (Tetusa 1:2) Penepa uloñanga bika pa bilongwa bibi bisusulañana? Leza wādyumwine bantu tamba ku ngalwilo amba, shi bamutombokele kukalupukanga bipa bilula​—ke lufu kadi. Binenwa bya Leza i bifikidile, mwanda bantu bashilwile kufwa tamba pa butomboki bwa mu budimi bwa Edena. Muntu mubajinji kufwa wāfwile mwanda wa bilongwa bya kasusu​—ke kwipaibwa kwa Abele na Kena kadi.​—Ngalwilo 2:16, 17; 4:8.

Pa mwanda utala mānga ya muntu, Kinenwa kya Leza kyānene tamba kala mu kīpi’tu amba: “Kudi kitatyi kya kulela muntu pa muntu mukwabo ne kwisanshija ponka.” (Musapudi 8:9) Le bino binenwa bifikidilanga? Yehova wādyumwine muzo wa Isalela, bantu bandi amba, balopwe babo bākebasusula ne kulengeja bantu babije kudi Leza. (1 Samwele 8:11-18) Enka ne Solomone Mulopwe wa tunangu wālombele bantu bandi mfutwa mipite kipimo. (1 Balopwe 11:43; 12:3, 4) Balopwe babi, pamo bwa Ahaba, bādi basusulañana bininge. Languluka’po bidi: Shi Leza wākankeje bino bilongwa byonso bya kutadilañana, mwene binenwa byandi byādi bya kwikala bya bubela?

Vuluka kadi amba Satana wātatene bantu amba, bengidilanga Leza mwanda wa kamweno kabo. (Yoba 1:9, 10; 2:4) Shi Leza akinge bengidi bandi bonso ku miswelo yonso ya lupusa lubi, mwene nabya wakwasha’ko ku kutatana kwa Satana? Ne shi Leza wakankeje masusu ku muntu yense, mwene wadi wa kutwikwa enka ne bubela bukatampe? Shi bantu balaminwe uno muswelo, bavule padi badi bakunena amba, bantu babwanya kwiludika abo bene biyampe pa kubulwa kuludikwa na Leza. Inoko Kinenwa kya Leza kinena amba​—muntu kabwanyapo kwiludika aye mwine. (Yelemia 10:23) Tusakilwa’nka Bulopwe bwa Leza; shi bwiye, nabya ne bukondame bonso bubapu.

Le kino kilombola amba, Leza kaloñangapo kintu nansha kimo pa masusu? Aa. Tala bintu bibidi byalonga: Kibajinji, usokolanga patōka mwikadile kasusu. Kimfwa, Kinenwa kyandi kisokwele myanda yonso itala nkuku ya Yezebele padi Nabote. Kadi Bible ulombola amba, bino bilongwa bityani bikolomonwanga na mwendeji nkomokomo usaka kwifya mwaikadile. (Yoano 14:30; 2 Kodinda 11:14) Bible umutela bu Satana Dyabola. Leza pa kusokola kwine kutamba bintu bibi ne kasusu, witukwashanga twilame ku bibi. O mwanda witulamine būmi bwa nyeke bwa kumeso.

Kya bubidi, Leza i mwitupe kikulupiji kikomo pa mwanda utala mfulo ya masusu. Muswelo waāsokwele myanda, kutyiba butyibi, ne waāpele Ahaba ne Yezebele mfuto​—ne bantu bakwabo bavule badi pamo bwa abo—​witupanga kikulupiji mu mulao wandi wa kutalula’ko difuku dimo banonga-bibi bonso. (Mitōto 52:1-5) Kadi Leza witukulupija amba pa mwanda wa boba bamusenswe, usa kutalula’ko panopano ponka bibi byonso bitamba ku bilongwa bibi. * Nabote muntu wa kikōkeji ukemona aye ne bana bandi ke bōmi monka mu paladisa ya pano pa ntanda ya kubulwa’mo bukondame.​—Mitōto 37:34.