1. Mwanda waka tufwaninwe kufwija’ko Yehova?

YEHOVA, mupāni wa “kyabuntu kyonso kiyampe ne kya kupānwa kyonso kibwaninine,” ye ufwaninwe kufwijibwa’ko. (Yak. 1:17) Byadi mukumbi wetu wa buswe, uvuijanga na kanye bisakibwa byetu bya ku ngitu ne bya ku mushipiditu. (Ñim. 23:1-3) Wilombolanga bu “mpakala yetu ne bukomo bwetu”—nakampata mu bitatyi bya tusua! (Ñim. 46:1) Na bubine tudi na bubinga buvule bwa kwikadila mwa kimo na mutyima wetu onso pamo na kaimba wa mitōto wāsonekele amba: “Fwijaiko Yehova; ke-muntu i muyampe; Ke-luntu lusa lwandi i lwa nyeke.”—Ñim. 106:1.

2, 3. (a) Le i byaka’ka bidi mu kupēlula madyese etu? (b) Le i bipangujo’ka byotusa kubandaula mu kino kishinte?

² Mwanda waka i kya mvubu kotudi tubandaule uno mwanda utala kufwija’ko? Monka mokyalailwe, bantu ba mu ano mafuku a mfulo bendelelanga’nka na kubulwa mutyima wa kufwija’ko. (2 Tm. 3:2) Bantu bavule bapēlulanga madyese abo. Bantu midiyo ne midiyo byobatononwa na ino ntanda ya bya busunga ne bya kusumbija byayo, basakanga kumona bivule pa kyaba kya kusangela byobadi nabyo. Netu tubwanya kutādilwa na uno mushipiditu  wa kubulwa kufwija’ko. Pamo’nka na bene Isalela ba kala, netu tubwanya kubulwa mutyima wa kufwija’ko ne kujimija bulēme bwa kipwano kyetu kilēme na Yehova ne madyese aetupele.—Ñim. 106:7, 11-13.

³ Kadi tubandaulei bibwanya kulongeka kitatyi kyotudi mu makambakano makomo. Mu bitatyi bidi namino, tubwanya kulemenenwa bukidibukidi ne kujimija mumweno wetu pa madyese etu. (Ñim. 116:3) Pa kino, le i muswelo’ka otubwanya kutamija mutyima wa kufwija’ko ne kwiulama? Ne i bika biketukwasha twikale nyeke na mumweno muyampe nansha ke kitatyi kyotudi na makambakano makomo? Tutalei.

4. Le i muswelo’ka otukalama mutyima wetu wa kufwija’ko?

⁴ Shi tusaka amba tutamije mutyima wa kufwija’ko ne kwiulama, tufwaninwe kuyuka ne kulangulukila na kufwija’ko pa madyese etu etupele Yehova ne kubandaula na katentekeji bilongwa byandi bya buswe bwa binebine. Kitatyi kyālangulukile kaimba wa mitōto pa bino bilongwa, wātengelwe bininge na bilongwa bya kutendelwa byālongele Yehova.—Tanga Ñimbo 40:5; 107:43.

5. Le i ñeni’ka yotuboila kudi mutumibwa Polo pa mwanda utala kutamija mutyima wa kufwija’ko?

⁵ Tubwanya kuboila ñeni mivule kudi mutumibwa Polo pa mwanda utala kutamija mutyima wa kufwija’ko. Na bubine, wālangulukile pa madyese andi, o mwanda wādi ufwija’ko na mutyima umo kitatyi ne kitatyi. Polo wāyukile senene amba wādi “muntu utuka Leza ne upangapanga bantu bandi ne wa kibengo.” O mwanda wāfwijije’ko amba nansha byaādi pa kala na mwiendelejo wa bubi, ino Leza ne Kidishitu bamufwidile lusa ne kumupa mwingilo. (Tanga 1 Temote 1:12-14.) Kadi Polo wāfwijije’ko bininge banababo bene Kidishitu ne kufwija’ko Yehova bininge pa ngikadilo yabo miyampe ne kikōkeji mu mingilo. (Fid. 1:3-5, 7; 1 Tes. 1:2, 3) Kadi kitatyi Polo kyaātenwe na makambakano, wāfwijije’ko bininge Yehova pa bukwashi bwa pa kitatyi bobāmukweshe kudi banababo ba ku mushipiditu. (Bil. 28:15; 2 Ko. 7:5-7) Nanshi ke kya kutulumukapo, mwanda bilembwa bya Polo bikankamika bene Kidishitu bya amba: “Ne kadi ikalai na mutyima wa kufwija’ko . . . kwikankamika nyeke banwe bene na bene na ñimbo ya mitōto, mitendelo kudi Leza, ñimbo ya ku mushipiditu imbwa na kufwija’ko, mwimbila Yehova mu mityima yenu.”—Kol. 3:15-17.

6. Le i kika kyofwijijanga’ko Yehova nakampata?

⁶ Le i muswelo’ka otukeula kimfwa kiyampe kya Polo mu kutamija ne kulombola mutyima wa kufwija’ko? Pamo bwa Polo, netu tufwaninwe muntu ne muntu kulangulukila pa byobya bimulongele Yehova. (Ñim. 116:12) Shi abakwipangula amba, ‘Lelo i madyese’ka atamba kudi Yehova omufwijijanga’ko?’ Le ukalondolola’po namani? Le ukatela’mo ne kipwano kilēme kyopwene na Yehova? Nansha kulekelwa kolekelwe pangala pa lwitabijo lobe mu kitapwa kya kinkūlwa kya Kidishitu? Le ukatela majina a batutu ne bakaka bakukwatakenye mu makambakano makomo meshileshile? Na bubine, kukabulwepo kutela’mo mwinē pobe muswe nansha bobe bana. Bine pa kubala byabuyabuya bitamba’mo, mata oma’nka ne mukanwa. Kwitūdila’ko kitatyi kya kulangulukila pa madyese malumbuluke atamba kudi Tata wa buswe, Yehova, kukakukwasha wikale na mutyima wa kufwija’ko ne kukutonona umufwije’ko dyuba dyonso.—Tanga Ñimbo 92:1, 2.

⁷ Kitatyi kyotulama ndaminine madyese  etu mu ñeni ne mu mutyima wetu, tukabwanya kulombela ne kufwija’ko Yehova. (Ñim. 95:2; 100:4, 5) Bantu bavule bamonanga milombelo bu muswelo’tu wa kulomba Leza bintu kete. Inoko, batwe tuyukile’mba Yehova usangalanga kitatyi kyotumufwija’ko pangala pa byobya byotudi nabyo. Mu Bible mudi milombelo ikunka mutyima mivule ya kufwija’ko, kubadila’mo ne milombelo ya ba Hana ne Hezekia. (1 Sa. 2:1-10; Isa. 38:9-20) Nanshi iula bano bengidi ba kikōkeji bālombwele mushipiditu wa kufwija’ko. Bine, fwija’ko Yehova mu milombelo pangala pa madyese odi nao. (1 Tes. 5:17, 18) Kulonga namino kuleta byabuyabuya bingi. Ukakankamana, ukatamija buswe boswele Yehova ne ukafwena pabwipi bininge nandi.—Yak. 4:8.

8. Le i bika bibwanya kwitulengeja tujimije mutyima wa kufwija’ko pa byonso bitulongele Yehova?

⁸ Mwanda waka tufwaninwe kudyumuka kyaka kidi mu kujimija mutyima wa kufwija’ko pa buyampe bwa Yehova? Mwanda twibapyane ngikadilo ya kuleka kufwija’ko. Tala: Bambutwile betu babajinji, ba Adama ne Eva, bādi mu budimi bwa edena. Bisakibwa byabo byonso byādi bikumbane, kadi bādi na dyese dya kwikala’ko nyeke mu ndoe. (Ngo. 1:28) Inoko bābudilwe mutyima wa kufwija’ko pa madyese abo. Bāsakile bivule na makomwa-meso. Mwapya tunga? Bajimija būmi bwa nyeke. (Ngo. 3:6, 7, 17-19) Byotujokolokelwe na ntanda ya kubulwa kufwija’ko, tubwanya kushilula kujimija mumweno muyampe pa byonso bitupele Yehova. Tubwanya kushilula kukwatyila kipwano kyetu nandi ku nzeinzei. Tubwanya kujimija mutyima wetu wa kufwija’ko pangala pa dyese dyotudi nadyo dya kubadilwa mu bu bana na bana bwa ntanda yonso. Tubwanya kwielela mu bintu bya ino ntanda bine bisa kutalulwa’ko panopano ponka. (1 Yo. 2:15-17) Pa kwepuka ino ngikadila mibi tufwaninwe kulangulukila pa madyese etu ne kufwija’ko Yehova nyeke pangala pa dyese dyotudi nadyo dya kwikala bantu bandi.—Tanga Ñimbo 27:4.

9. Kitatyi kyotudi mu makambakano makomo, mwanda waka i biyampe kulangulukila pa madyese etu?

⁹ Kwikala na mutyima wa kufwija’ko kukokeja kwitukwasha tulwe na makambakano makomo. Tubwanya kulemenenwa shi tubaponenwa na kushinta kwa ngikadilo mu kitulumukila, pamo bwa kubulwa kikōkeji kwa mwinē petu, misongo, kufwilwa muntu otusenswe, nansha kuponenwa na kimpengele kya kipangila. Mu bitatyi bidi namino,  tukasengibwa ne kukomejibwa shi tulangulukila pa madyese etu. Tubandaulei ino myanda mimweke ya mu būmi.

10. Le Irina wamwenine namani mu kulangulukila pa madyese andi?

¹⁰ Irina *, pania wa lonso wa Kungala kwa Amerika, wadi musongwe na mukulumpe welombwele bu wa kubulwa kikōkeji na kwibanyema aye pamo ne bandi bana. Le i kika kyakweshe Irina endelele kwingidila Yehova na kikōkeji? Unena amba: “Mfwijanga’ko Yehova pa kunta kwauntele mutyima. Na kulangulukila pa madyese ami difuku ne difuku, namwene amba i dyese kuyukibwa ne kusanshibwa na Tata wetu mulami wa momwa mūlu. Ndyukile amba kakandekelelapo nansha dimo.” Nansha Irina byaatenwe na makambakano mavule mu būmi bwandi, mutyima wandi wa nsangaji wendelelanga kumukwasha kadi nandi ukakankamikanga bakwabo.

11. Le i bika byakweshe Kyung-sook alwe na misongo ya mpanda-mfwa?

¹¹ Kyung-sook, ushikatanga mu Azia, baingile bu pania pamo na wandi mulume mu bula bwa myaka 20 ne kupita. Na mukitulumukila, bamukwata misongo ya dyaya dya ku mayumba ne kumusapwila’mba kubamushadila’tu myeji isatu kutūla ku isamba ya būmi. Nansha aye ne mulumyandi byobatenwe na makambakano mavule, makatampe ne matyetye, kebatyumukilwepo mutyima pangala pa bukomo bwabo bwa ngitu. Unena amba: “Buno būmi bwa misongo bwa ndemenene bininge—nemwene amba najimija bintu byonso kadi naselele mutyima kūlu.” Le i bika byakweshe Kyung-sook alwe na ano makambakano? Unena amba: “Bufuku bonso kumeso kwa ami kulāla, nadi ñenda mu kyumba kya pangala kya yetu njibo ne kulombela na diwi dikatampe pangala pa bintu bitano bya mu dine difuku’dya. Kupwa natūkijibwa mutyima, ne kutononwa ku mutyima mwanda wa kulombola buswe bwami bonswele Yehova.” Le i muswelo’ka Kyung-sook waamwenine mu ino milombelo yandi ya bufuku? Unena amba: “Naivwanije amba Yehova witukwatakanyanga kitatyi kyotudi mu makambakano ne kadi naivwanije amba tudi na madyese mavule mu būmi bwetu kutabuka makambakano.”

¹² Jason, waingile ku bilo ya musambo imo ya mu Afrika, waingile mu mwingilo wa kitatyi kyonso mu bula bwa myaka 30 ne kupita. Usekununa amba: “Pano kepadi myaka isamba-ibidi, na pafwile wami mukaji, kadi nakidi na bulanda’nka ne pano. Shi nadi nangulukila pa byamutene kitatyi kyaadi ulwa na misongo ya dyaya longa bityumunanga mutyima.” Le i bika byakweshe Jason alwe na ano makambakano? Unena amba: “Dibajinji bidi nadi mvuluka kitatyi kya nsangaji kyonapityije na wami mukaji pamo kadi nadi mfwija’ko Yehova mu milombelo pa kino kitatyi kilumbuluke kyotwapityije nandi. Nasengelwe bininge kupwa nashilula kufwija Yehova pangala pa bino bitatyi bya nsangaji. Mutyima wa kufwija’ko waunkweshe bininge nshite mumweno wami. Nakidi na bulanda’nka ne pano, inoko kufwija Yehova pa kwikala konadi ngikele mu busongi buyampe ne pa dyese dya kumwingidila pamo na muntu wadi unsenswe bininge byalumbulwile mumweno wami.”

13. Lelo i bika byakweshe Sheryl alwe na njia ya kujimija kisaka kyandi?

¹³ Kitatyi kyatetukile kimpumpu kya Typhon Haiyan mu Filipine ku mfulo kwa mwaka wa 2013, Sheryl wadi na myaka 13 kete mu kino kitatyi, wajimije bintu byandi byonso. Unena amba: “Najimije yami njibo pamo ne kisaka kyami.” Shandi ne inandi pamo ne banababo basatu bafwile mu kino kimpumpu kikatampe. Le i bika byakweshe Sheryl anekenye kino kyamalwa kikatampe pampikwa kutyumukwa mutyima? Wadi na mutyima wa kufwija’ko ne waendelele kuyuka’mba udi na madyese ashele  nao. “Namwene byalongele batutu ne bakaka mwanda wa kukwasha ne kukankamika boba basakilwa bukwashi. Nayukile’mba banabetu ba ntanda yonso balombelanga pangala pami.” Ubweja’ko amba: “Mfwijanga’ko bikatampe mwanda Yehova i Leza wami. Witupanga nyeke bintu byotusakilwa.” Bine, kuyuka madyese otudi nao i muswelo muyampe wa kunekenya njia. Mutyima wa kufwija’ko witukwashanga twendelele kumeso nansha shi tubatanwa na bikoleja bya muswelo’ka.—Ef. 5:20; tanga Fidipai 4:6, 7.

14. Le i madyese’ka a nsangaji etutengele? (Tala kifwatulo kidi ku ngalwilo.)

¹⁴ Mu bula bwa mānga, bantu ba Yehova bādi basepelela mu madyese abo. Kimfwa, bene Isalela pa kupwa kunyongololwa kudi Felo ne bibumbo byandi pa Kalunga Katyila, bālombwele nsangaji yabo na kwimba ñimbo ikunka mityima na mitendelo ne kufwija’ko. (Div. 15:1-21) Dyalelo, mu madyese malēme mubadilwa lukulupilo lwa binebine lwa kunyongololwa ku kintu kyonso kituletela misanshi ne tusua. (Ñim. 37:9-11; Isa. 25:8; 33:24) Langa’po bidi motukeimvwanina kitatyi kikapondakanya Yehova balwana nandi bonso ne kwitutweja mu ntanda impya ya ndoe ne boloke. Bine, dino dikekala difuku dya kufwija’ko!—Kus. 20:1-3; 21:3, 4.

15. Le ubasumininwa kulonga bika mu mwaka wa 2015?

¹⁵ Tutengele kutambula madyese akutendelwa a ku mushipiditu atamba kudi Yehova mu mwaka wa 2015. Shako, tubwanya ne kutanwa’mo na makambakano kampanda. Nansha shi tubafikilwa na mwanda’ka, tuyukile’mba Yehova kaketulekelelapo nansha dimo. (Kup. 31:8; Ñim. 9:9, 10) Ukendelela na kwitupa byonso byotusakilwa pa kumwingidila na kikōkeji. Nanshi, tusumininwei kulama mushipiditu na owa wādi na mupolofeto Habakuka, mwine wānene amba: “Mwanda nansha mukuyu keukatōyapo buluba, ehe, Nansha bipa kukekalapo mu miñanza mpika; Mwingilo wa umpafu ukalāla, Kabidi madimi nao kupana bidībwa mpikila; Mikōko ikabulwamo mu kipopole, kekukekalapo bañombe mu bipopole, ehe; Ino amiwa nanshi nkasepelelanga mudi Yehova, Nkasangala mudi Leza wa lupandilo lwami.” (Hab. 3:17, 18) Bine, mu bula bwa mwaka wiya’mo tulangulukilei na nsangaji pa madyese etu kadi tutononwei kulonda madingi adi mu kisonekwa kyetu kya mwaka wa 2015 kya amba: “Fwijaiko Yehova; ke-muntu i muyampe.”—Ñim. 106:1.