1. Le i bukomo’ka bukokeja kwitukwasha twiule ngikadilo ya Leza?

JEHOVA i mwitupe bukomo bwa kwitūla pa kyaba kya bakwetu. Mu ludingo kampanda, tubwanya kulanga mu ñeni ngikadilo kampanda yoketwatenwe nayo. (Tanga Efisesa 5:1, 2.) Lelo i muswelo’ka otubwanya kwingidija kino kyabuntu kitupele Leza na tunangu? Mwanda waka tufwaninwe kuta mutyima bininge ku muswelo otwikingidija?

2. Lelo makambakano etu ateñanga Yehova namani?

² Na bubine, tudi na nsangaji ya kuyuka amba Yehova i mulaye būmi bwampikwa kufwa momwa mūlu ku bashingwe māni ba kikōkeji ne būmi bwa nyeke pano pa ntanda ku “mikōko mikwabo” ya Yesu ya kikōkeji. (Yoa. 10:16; 17:3; 1 Ko. 15:53) Shako ekale i būmi bwampikwa kufwa momwa mūlu nansha būmi bwa nyeke pano pa ntanda, kekudipo bakasusuka na makambakano na adi’ko dyalelo. Yehova uyukile masusu otudi nao, monka mwaādi uyukile mwādi mususukila bene Isalela mu bupika mu Edipito. Bine, “mu disusu dyabo dyonsololo aye wasusulwa.” (Isa. 63:9) Myaka tutwa pa kupita’po, Bayuda pobādi kebōbakulula tempelo bāzakajibwe na balwana nabo, inoko Leza wānena amba: “Yewa wimutenga uteñanga nkishi wa mu dīso dyandi.” (Zek. 2:8) Pamo’nka na musanshilwanga lolo mbutwile  wandi mwana wa lukeke, Yehova nandi utononwanga kulongela bantu bandi bintu na buswe. (Isa. 49:15) Mu uno muswelo, Yehova ukokeja kwitūla pa kyaba kya bantu, kadi i mwitupe netu buno bukomo.​—Ñim. 103:13, 14.

3. Lelo i bika bilombola amba Yesu wādi na lusa?

³ Yesu wādi utengwa na masusu a bantu bakwabo, ne a boba bādi mu ngikadilo kashā keyamufikile aye. Kimfwa, bantu bādi batyina bendeji ba bipwilo bādi bebongola ne kwibatwika kiselwa kilēma kya bijila bivule bya bantu. (Mat. 23:4; Mako 7:1-5; Yoa. 7:13) Yesu kāzakajibwepo nansha kongolwa, inoko wāivwanije ngikadilo yādi keyamufikile. O mwanda, “aye pa kumona bibumbo bya bantu, webakwatyilwa lusa mwanda badi basusulwa ne kukusankanibwa bwa mikōko yampikwa mukumbi.” (Mat. 9:36) Pamo’nka na Shandi, Yesu wādi na buswe ne na lusa.​—Ñim. 103:8.

4. Lelo kumona masusu a bantu kwāikele na lupusa padi Yesu namani?

⁴ Yesu paādi umona bantu basusuka, wādi wibalombola’mba wibasenswe. Mu uno muswelo, wādi ulombola mu muswelo mubwaninine buswe bwa Shandi. Pa kupwa kwenda lwendo lulampe lwa busapudi, Yesu ne bana bandi ba bwanga bādi kebenda ku kifuko kya pafula mwanda wa kukōkolokwa. Inoko pa kwivwanina lusa kibumbo kyādi kimwilaija, Yesu wāshilula “kwibafundija bintu bingi.”​—Mako 6:30, 31, 34.

5, 6. Pa kwiula buswe bwa Leza, le i muswelo’ka otufwaninwe kwikala na bakwetu? Leta kimfwa. (Tala kifwatulo kidi ku ngalwilo.)

⁵ Tubwanya kwiula buswe bwa Leza kupityila ku muswelo otwikele na bakwetu. Tulete kimfwa: Langa’po bidi nkasampe umo mwine Kidishitu, witwa bu Alan, ulangulukila padi tutu umo mununu udi na makambakano a meso, kakomenwa ne kutanga. Kadi kebimukomenanga’nka ne kwenda mu busapudi bwa ku njibo ne njibo. Alan wavuluka binenwa bya Yesu bya amba: “Monka momusakila bantu bemulongele, mwibalongelei muswelo umo onka.” (Luka 6:31) Ebiya Alan kaeipangula amba, ‘Lelo i bika byonsakanga bantu banongele?’ Welondolola pampikwa budimbidimbi amba, ‘Nsakanga bantu bate nami futu!’ Inoko uno tutu mununu kabwanyapo kuta futu, le ukabwanya? Binenwa bya Yesu bitulomba twiipangule batwe bene amba, ‘Shi byadi amba ami ye udi mu ngikadilo yandi, le nadi wa kusaka bakwetu banongele bika?’

⁶ Alan ke mununupo, inoko udi na bukomo bwa kumona mu ñeni myanda keyamufikile. Umonanga tutu mununu ne kumuteja na katentekeji. Bityebitye, Alan waivwanija ngikadilo idi’mo muntu ke mununu, mwine ukomenwa kutanga Bible nansha kwenda mu busapudi bwa ku njibo ne njibo. Alan pa kwivwanija makambakano a uno tutu mununu, wamone amba bukwashi i bwa kamweno, ne amba i biyampe ekale muntu ukwasha bakwabo. Netu tubwanya kulonga namino. Pa kwiula buswe bwa Leza, tufwaninwe kwitūla pa kyaba kya bakwetu.​—1 Ko. 12:26.

7. Le i muswelo’ka otukayuka makambakano a bakwetu senene?

⁷ Kekipelangapo nyeke kwivwanija makambakano alwa na bakwetu. Bantu bavule batanwanga na makambakano oketwatenwe nao kashā. Bakwabo basusukanga ku ngitu na kilonda, misongo nansha bununu. Bakwabo nabo balwanga na masusu a mu malango pa mwanda wa kutyumukwa mutyima, misongo ya dityima nansha  na myanda mibi yamutene pa kala. Bakwabo nabo badi mu bisaka bya mitōtelo mishile nansha balelelwe na mbutwile umo. Muntu yense ulwanga na makambakano kampanda, kadi divule dine ekalanga oketwatenwe nao batwe. Shi bidi namino, le i muswelo’ka otukokeja kwiula buswe bwa Leza? I na kuteja na katentekeji enka ne byotwivwanija mwiivwanina mukwetu, nansha’tu mu ludingo kampanda. Kino kiketutonona twiule buswe bwa Yehova na kulonga bintu kukwatañana na bisakibwa. Bisakibwa bishilanga mungya muntu ne muntu, inoko tubwanya kumukankamika ku mushipiditu ne mu miswelo mikwabo ya kamweno.​—Tanga Loma 12:15; 1 Petelo 3:8.

8. Lelo i bika byākweshe Yesu alombole kanye?

⁸ Mwanā Leza wānene amba: “Mwine wa Mūlu Mwine . . . udi na kanye ku bampikwa kufwija’ko ne ku babi.” (Luka 6:35) Na bubine, Yesu wāiwile kanye ka Leza. Le i bika byākweshe Yesu amwiule? Wādi wikele na bantu na kanye na kumona mu ñeni binenwa ne bilongwa byandi mobibwaninya kwikadila na lupula pa bantu. Kimfwa, mwana-mukaji umo kipya-mambo wāmufwenene, kadila ne kubombeja maulu andi na impolo. Yesu wājingulwile amba uno mwana-mukaji wesāsa, kadi wāyukile amba ukatyumukwa mutyima shi aleke kwikala nandi na kanye. Inoko, wāmutendela ne kumulekela bubi bwandi. Kitatyi kekyāsangedilepo Mufadiseo umo byobya byālongekele, kadi Yesu wēsamba nandi na kanye.​—Luka 7:36-48.

9. Lelo i bika biketukwasha twiule kanye ka Leza? Leta kimfwa.

⁹ Lelo i muswelo’ka otukokeja kwiula kanye ka Leza? Mutumibwa Polo wāsonekele amba: “Umpika wa Mfumwetu kafwaninwepo kūmana, ino ufwaninwe kwikala mutūkanye [nansha, “wa bunwa,”] ku bonso.” (2 Tm. 2:24) Bantu ba bunwa bayukanga mwa kupwijija myanda mikatampe kutyina’mba bakasanshija bakwabo. Tulangei’po bidi motubwaninya kwikadila na kanye mu ino ngikadilo ilonda’ko: Ku kaji, mukulumpe wetu wa kaji kengilangapo mwingilo wandi biyampe. Le tukalonga’po namani? Tutu kakidipo wiya ku kupwila mu bula bwa myeji mivule, pano waiya kupwila. Le i bika byotukamunena? Mu busapudi, mwinē njibo wanena’mba, “Nkidipo na kyaba kya kwisamba nenu pano.” Lelo tukamulēmeka? Ku njibo, mwinē petu wetwipangula amba, “Mwanda waka kwaunombwelepo byowadi upangikile kulonga mu Dya Mposo?” Lelo tukamulondolola na kanye? Shi twitūle pa kyaba kya bakwetu ne kumona binenwa byetu mobibwaninya kwikadila na lupusa pobadi, nabya tukajingulula muswelo wa kunena ne kulonga bintu mu muswelo wa kwiula kanye ka Yehova.​—Tanga Nkindi 15:28.

10, 11. Le i bika biketukwasha twiule tunangu twa Leza? Leta kimfwa.

¹⁰ Bukomo bwetu bwa kufwatakanya mwikadile myanda keyetufikile bubwanya kwitukwasha twiule tunangu twa Yehova ne kumona kumeso bipa bibwanya kulupuka ku bilongwa byetu. Tunangu tubadilwa mu ngikadilo mikatampe ya Yehova, kadi shi wasake kumona kintu kampanda kya kumeso, ubwanya kumona kamo ne kamo ka mu bipa bikalupuka ku bilongwa kamukaya. Batwe’ko ketubwanyapo kumona bintu bya kumeso, inoko tubwanya kulangulukila pa bipa bibwanya kulupuka ku bintu byotusaka kulonga. Bene Isalela bākomenwe kulangulukila pa bipa bibi bikalupuka ku kuleka kukōkela Leza. Nansha Leza byāebalongedile bintu bivule, ino Mosesa wādi uyukile amba bakalonga bintu bibi ku meso a Yehova. Paādi na kitango kyonso kya Isalela,  wāpitulukile mu lwimbo lwādi na bino binenwa bya amba: “Boba i muzo wampikwa ñeni, kadi mwabo mutupu kwivwanija, mhm. Yo! Shi badi nansha bañeni, beivwanije kine kino’ki. Yo! Shi balangelange kumfulo yabo.”​—Kup. 31:29, 30; 32:28, 29.

¹¹ Pa kwiula tunangu twa Leza, tufwaninwe kulangulukila nansha kumona mu ñeni bipa bikalupuka ku bilongwa byetu. Kimfwa shi tukimbanga kwisonga na muntu, tufwaninwe kuyuka bukomo budi na kusambakena pamo. Ketufwaninwepo nansha dimo kukwata mpango nansha kulonga kilongwa kyo-kyonso kibwanya kutūla kipwano kyetu kilēme na Yehova mu kyaka! Ino, tulongei bintu kukwatañana na bino binenwa bya ku bukomo bwa mushipiditu bya amba: “Muntu wañeni umona kibi penepo wefya: Ino bendalale bapita’tu ne kususuka ponka.”​—Nki. 22:3.

12. Le milangwe ibwanya kwikala mibi kotudi namani?

¹² Muntu mukosoke uyukanga amba milangwe mibi idi pamo bwa mudilo. Shi mudilo wingidijibwa biyampe, ubwanya kwikala wa kamweno, kimfwa pa kuteka bidibwa byetu. Inoko mudilo shi kewingidijibwepo biyampe ubwanya kuleta lufu kadi ubwanya kusoka njibo ne bantu bene badi’mo. Muswelo umo onka ne milangwe, ibwanya kwikala ya kamweno shi twiingidija mwanda wa kwiula Yehova. Inoko, ikokeja kwikala mibi shi imanine pa bilokoloko bya busekese. Kimfwa, shi tudi na kibidiji kya kulangulukila pa bilongwa bya bubi, kino kibwanya kwitufikija ku kulonga bine bilongwa’bya. Na bubine, kulangulukila pa myanda ya busekese kubwanya kwitwipaya ku mushipiditu!—Tanga Yakoba 1:14, 15.

13. Lelo i būmi bwa muswelo’ka padi bwāmwene Eva mu ñeni?

¹³ Tubandaulei muswelo mwana-mukaji mubajinji, Eva, mwaātamijije kusakasaka kwandi kwa kipa kyādi kipelejibwe kya ku “mutyi wakuyukanya buya ne bubi.” (Ngo. 2:16, 17) Nyoka wāmusapwidile amba: “Binebine kemukafupo. Mwanda Leza uyukile’mba difuku dyo mukadyako ponkapo meso akemuputuka. Kabidi mukekalanga bwa Leza, kuyuka biya ne bibi.” Eva “[wāmwene] mutyi nao wadi mulumbuluke kudyako, kabidi wadi wa buya bwa dyangi kutalako.” Penepo byapita namani? “Ne kwapa waapako bipa byao ne kudya wadya; ebiya wapako ne mulume wandi mwine nandi wadya.” (Ngo. 3:1-6) Kudi Eva, bimweka amba kudi kintu kampanda kyāmukokele mu milangwe yāmupele Satana. Pa kyaba kya kusapwilwa kiyampe ne kibi, aye mwine wādi ubwanya kukwata butyibi. Bine, ino milangwe yādi mibi! Kupityila ku bubi bwa Adama, mulumya Eva, kokwātweledile “bubi mu ino ntanda . . . ne lufu kupityila ku bubi.”​—Loma 5:12.

14. Le Bible witukwashanga namani twepuke mwiendelejo mubi?

 ¹⁴ Bubi bwālongele Eva mu budimi bwa Edena kebwādipo busekese. Inoko, Yesu wālombwele kyaka kidi mu kwikala na milangwe ya mwiendelejo mubi. Wānene amba: “Ense utala mwana-mukaji sō enka ne byamwivwanina kilokoloko wapu kala kulonga nandi makoji mu mutyima wandi.” (Mat. 5:28) Kadi Polo wādyumwine amba: “Kemwakikwatai mpango ya bya kusakasaka bya ngitu.”​—Loma 13:14.

15. Le i byabulēmeka byotufwaninwe kwibīkila, ne mwanda waka?

¹⁵ Milangwe mikwabo ya kyaka i ya kwimona mu ñeni mosa kwikadila mpeta, inoko wavulaminwa Leza. Na bubine, bupeta bwa mpeta budi “pamo bwa nsakwa milampe mu kufwatakanya kwandi.” (Nki. 18:11) Yesu wāsekunwine lusango lumo mwanda wa kulombola ngikadilo ya bulanda ya muntu “wibīkila byabulēme ino kwikala mpeta kudi Leza mpika.” (Luka 12:16-21) Yehova usangalanga kitatyi kyotulonga bintu bya kumusangaja. (Nki. 27:11) Bine, twikalanga na nsangaji mivule kitatyi kyotwitabijibwa nandi mwanda twibīkilanga “byabulēme . . . momwa mūlu”! (Mat. 6:20) Kadi kipwano kilumbuluke na Yehova i kitabuke mvubu byabulēme byonso byotubwanya kwikala nabyo.

16. Lelo i muswelo’ka umo wa kunekenya kuzumbija mutyima?

¹⁶ Langa’po bidi motwadi bakuzumbijija mutyima shi twepenenekele mu kwibīkila “byabulēme pano pa ntanda.” (Mat. 6:19) Yesu wāletele kyelekejo mwanda wa kulombola amba “makambakano a ino ngikadilo ya bintu ne kyongo kya byabupeta” bibwanya kutyinya mwanda wa Bulopwe. (Mat. 13:18, 19, 22) Bantu bamo ekale balwanga na myanda ya lupeto nansha kebalungapo nayo, balañanga kyaba kyonso bintu bibi bibwanya kwibafikila. Inoko, kuzumbija mutyima bipitepite kubwanya kwituletela makambakano ku ngitu ne ku mushipiditu. Nanshi tukulupilei mudi Yehova ne kuvuluka’mba, “njia mu mutyima wa muntu ibatadika’o: Ino mwanda mulumbuluke usangaja’o.” (Nki. 12:25) Binenwa biyampe bya kukankamika bitamba kudi muntu witwivwana bikokeja kusangaja mutyima wetu. Kukulupila bambutwile betu, mwine petu, nansha mulunda umona bintu na mwibimwena Leza kubwanya kwitukwasha tuleke kuzumbija mutyima.

17. Lelo i muswelo’ka witukwashanga Yehova tunekenye kuzumbija mutyima?

¹⁷ Kekudipo muntu nansha umo ubwanya kwivwanija senene makambakano etu kupita Yehova. Polo wāsonekele amba: “Kemwakikambakanyai mityima pa kintu nansha kimo, inoko umbyonso yukijai Leza byomulomba mu milombelo ne kwabija pamo ne kufwija’ko; kadi ndoe ya Leza itabukile milangwe yonso ikalama mityima yenu ne ñeni yenu padi Kidishitu Yesu.” (Fid. 4:6, 7) Langulukila pa boba bonso betukwashanga twikinge ku byaka bya ku mushipiditu—banabetu mu lwitabijo, bakulumpe, umpika mukōkele, bamwikeulu, Yesu ne Yehova mwine.

18. Le i muswelo’ka ubwanya kwitukwasha milangwe?

¹⁸ Monka motwekimwenanga, milangwe ibwanya kwitukwasha twiule ngikadilo ya Leza, pamo bwa buswe. (1 Tm. 1:11; 1 Yo. 4:8) Tukekala na nsangaji shi tulombola buswe bwa bine, kubandaula bipa bikalupuka ku bilongwa byetu ne kwepuka kuzumbija mutyima, kwine kuketusompola nsangaji yetu. Shi ke pano nanshi twingidijei biyampe bukomo bwitupele Leza bwa kumona mu ñeni lukulupilo lwa kumeso ne kwiula buswe, kanye, tunangu ne nsangaji ya Yehova.​—Loma 12:12.